1.6RUNWALD, Keizerstr. 116 (bovinwlnksl).
HEERENK LEEDING
(In de advertentie in het vorig nummer stond,
door een fout van den zetterIn de eeuwige,
oneindige kanalen". Men zal begrepen hebben,
dat dit moest zyn„In de eeuwige, oneindige
ruimte".(Adv.)
DE NAVORDERING.
Het is uiterst moeilijk:, vooral: als zekere
gebeurtenissen in aantocht zijn, geen poli
tieke hartstochten wakker te maken, die bij
menschen als de heer B. blijkbaar altijd'
latent aanwezig zijn.
Hij begint, louter uit politieke overwegin
gen, een reclameachtig stukje in dit blad te
schrijven en gebruikt dit als inleiding tot
een art.kelenserie over onze belastingveror-
dening, die zonder dat trompetgeschal in
waarde zeker niet zouden zijn gedaald.
Ik tracht het door dat geschrijf wat opge
wonden publiek wat te kalmeeren en krijg
waarachtig van den beschuldigde te hnoren,
dat ik uit pol.tleke overwegingen schrijf.
Nt en, geachte heer B., ik trachtte alleen
aan te toonen, dat uw apodictische bewering,
dat het navorderingskohier onwettig was,
minstens zeer voorbarig waa
Men is het over dien aard en den omvang
der gemeentelijke navordering oveTal met
elkaar ore ons en alléén de getroffenen kun
nen na reclame een objectieve uitspraak er
langen, waartoe zulk geschrijf als het eerste
stukje van den heer B. absoluut onnoodig
was.
Dat ik kwaad zou zijn, omdat het geschrijf
over de belastingen nu eens van de zijde des
heeren B. komt en niet van die van den heer
Zondervan of de S. D. A. P., is een bewering,
die hij zelf wel niet zal gelooven.
Toevallig verschil ik in opvatting omtrent
de navordering met den heer Zondervan, be-
wys genoeg, dat dergelijke overwegingen
mij vreemd waren.
De meening van den heer B. over den om
vang der bevoegdheid' van de gemeente, om
na te vorderen, volgens artikel 12bis der
plaatselijke verordening, kan bij r°chme
best gedeeld worden, maar het omgekeerde
is even goed' mogelijk.
Recht, om van onwettigheid te spreken,
en dat op de wijze als hij deed, was .er zeker
niet, en dit was dan ook alleen door politieke
motieven ingegeven.
Waartegen Ik natuurlijk absoluut geen be-
zwaaT heb, indien men zulke uitingen in een
politiek-propagandistlsch blad vindt, zoodat
zijln vergelijking met een ander plaatselijk
blad dan ook mank gaat
Degenen, die in' deze tijden de gemeente
met haar financieel© moeilijkheden moeten
besturen, verdienen zeker niet te worden be
schuldigd door hen', die zich zelf gemaks
halve daaraan onttrokken.
Helder, 6 Juni 1921.
M.
PLAATSELIJK NIEUWS.
jl
ben geprofiteerd van strand eni duin, dat het
tentendorp, zooals wij dat van den vorigen
zomer kennen> ook nu weder aan het strand
was verrezen en tal van families herbergde.
Vroeg reeds trokken ze, met pak en zak,
strandwaarts, pakken proviand en fleesohen
melk of ranja bij zich. Merkwaardig groot
was, Tweede Pinksterdag, het aantal fietsers
en automobilisten, dat zdoh langs den Stroo-
weg naar Julianadorp, Oall'antsoog en wel
licht nog verder, begaf. Het was, zoo om een
uur of tien, bijna een onafgebroken stroom.
Er stond' een krachtige bries, en zij die op
de fiets waren, met name de dames, hadden
ér een stevigen trap aan.
Het was een typisch gezicht al die fietsen
en auto's, voor Helder een ongekend schouw
spel ook. Tegen half twaalf luwde de stroom.
Van de fietsers zijn er ongetwijfeld verschei-
denen gegaan naar de nieuwe uitspanning
bij paal 8. Zoo'n uitspanning met een speel
tuin,, missen we hier.
Ook de duinen waren druk Wëvolkt. Tot
voorhij paal 3 zaten nog groepjes menschen,
die zich voor uren daar geïnstalleerd' hadiden.
De meisjes^advindsteTS bouwden inl de Don
kere Duinen aan hun plaggenhut, een eindje
verder zat een gezelschap touristen te kam
peeren, en meer in de buurt van Hulsduinen
werd -het strand levendiger van de tenten en
tentjes, die er in groote verscheidenheid
stonden.
En tegen den avond hadden de beschik
bare auto's en andere vehikels maar werk
om, de doodmoede, verbrandde menschen
weer op te halen. Wat die geslapen hebben
na zoo'n dag!
De muziekvereeniging „Winnubst" al
hier behaalde op het Muziekconcours te
Kolhorn den tweeden prijs in de afdeeling
uitmuntendheid.
Onze plaatsgenoot, de heer A. Haan
stra, directeur van de Harmondevereenlging
„iConoordia" te Oudeslyia, behaalde op het
Conoours te Kolhorn, gehouden op den 2en
Pinksterdag, in de 8e Afd. Harmonie den
eersten prijs met 160 punten.
De kamerverkiezingen.
De Texateche lijst-H. Braam is verbonden
anet de lijst-Van Houten en met die van de
Staatspartij voor Volkswelvaart.
De Fancy-fair.
WJJ hopen waarlijk niet, dat de lezer de
krant vervelend gaat vinden, vanwege al de
stukjes over de fancy-fair. Want dat zou
werkelijk jammer zijn, omdat wij nog zoo
veel te vertellen hebben. Allereerst die ten
toonstelling. Zij is onderverdeeld in eenige
groote afdeellngen: aardewerk en porcelein,
koperwerk, kk-edingstukken en kant. schil
derijen, speelgoed en mandewerk. Op enke
le uitzonderingen na is alles handwerk. De
koperen voorwerpen b.v. (schaiéni, aschbe-
kers, etc) zijn alle uit de hand gedreven door
Duitscüe off-oiersvrouwen. Ook het kant
werk, van de meest grove tot de fijnste soor
ten is uit de hand gemaakt. De afdeeling
speelgoed is hoofdzakelijk afkomstig uit het
Erzgebergte, het Schwarzwald en Thtlrin-
gen, waar zooals bekend is de huisindustrie
een groote vlucht heeft genomen. Er is
voorts porcelein van de bekende fabrieken
Nymphenburg uit Berlijn en van Rosenthal
uit Beieren, en Russisch speelgoed en huis
vlijt, o.a. voorwerpen van berkenhout met
zilver ingelegd en versierd; bonte lappen,
kinderkleertjes, cartonnagewerk, enz.
Dat alles is te koop, ja, het moet eigenlijk
zoo zijn, dat dit alles verkocht wordt. De
prijzen zijn billijk, omdat al deze voorwer
pen ter wille van het doel afgestaan zijn, en
dus alles wat hiervoor ontvangen wordt, ten
bate van het Duitsohe en Russische kind
komt. Zoo hebben de douane-autoreiten vrij
dom van invoerrechten gegeven, teneinde
het mogelijk te maken, dat inderdaad de
voorwerpen goedkoop kunnen worden ver
kocht. Op verschillende plaatsen in ons land,
in Hilversum, in Utrecht, heeft deze tentoon
stelling, die regelmatig wordt apugevuld,
veel succes gehad.
Boven en behalve dit heeft m^n dan de
fancy-fair. Daarover is nog wel een en ander
te vertellen, maar dat bewaren wij voor een
volgende maal.
Pinksteren.
Meer nog dan die Faaschdagen, zijn do
Pinksterdagen van oudsher bestemd voor
vacantie-uitstapjes. In den regel zijn de
'Pfiaschdagen, in ons klimaat, te guur om er
praktisch veel aan te hebben. Maar de irn
Mei of Juni vallende Pinksterdagen zijn
daar beter voor geëigend. En ditmaal waren
ze al bizonder mooi en zonnig, terwijl een
briesje zorgde voor de afkoeling der al te
stekende zonnestralen.
Geen wonder dan ook, dat duizenden heb
GEMEENTERAAD.
BQdraige Bijzondere Scholen.
B. en W. hebben het volgende echrijven
aan den Raad gericht:
Van het Bestuur der Vereeniging „Laat de
kinderkens tot My komen", het R.-K. Kerk
bestuur van de H H. Petrus en Paulus en het
Bestuur der Protestantsche Vereeniging tot
stichting en instandhouding van een school
met den Bijbel, is een verzoek ingekomen om
een voorschot op de vergoeding van de kos
ten van instandhouding der onder hun bestuur
staande scholen krachtens art. 101 der L. 0.-
wet 1921.
Ingevolge dit artikel vergoedt de gemeente
aan de bijzondere schoolbesturen de kosten
van instandhouding van de bijzondere scholen,
met uitzondering van de jaarwedden en wed
den. Deze vergoeding wordt berekend over
het gemiddeld getal leerlingen dier scholen,
bedraagt per leerling het gemiddeld bedrag
per leerling van de kosten over hetzelfde
dienstjaar der overeenkomstige o. 1. scholen
in de gemeente en wordt bepaald c. q. na
aftrek van de verschuldigde schoolgelden.
De vergoeding is door de gemeente het
eerst verschuldigd over 1922 en kan dus eerst
worden bepaald na vaststelling der rekening
over dat jaar. Ingevolge het bepaalde bjj art.
103, 3e lid van meergenoemde wet evenwel
verleent Uwe vergadering ieder jaar in afwach
ting van de eindbeslissing omtrent het bedrag,
aan het bestuur een voorschot op de vergoe
ding tet ten hoogste 80 ten henderd van het
geen terzelfder zake voor de overeenkomstige
openbare scholen in de gemeente is uitgege
ven over het laatste dienstjaar waarover de
rekening ie gesloten, i. o. dus 1920.
Zooals uit de bjj de stukken overgelegde
berekeningen blijkt, bedragen de kosten der
scholen 1 tot en met 7b over 1920 gemiddeld
f 18.88, die van school no. 8 gemiddeld f24.97
en die der M.U.L.O.-sah*ol gemiddeld f49.76
per leerling.
De school aan da Koningstraat (in 1921 be
zocht door gemiddeld 892'/i leerling) en de
School te Koegras (bezocht door gemiddeld
65 leerlingen) zijn overeenkomstig aan de o.l.
scholen 1 tot en met 7b, de school aan de
Jonkerstraat (gemiddeld aantal leerlingen 416)
is overeenkomstig aan de o.l. school no. 8,
terwijl de schoei aan den Kanaalweg (gemid
deld aantal leerlingen 208), hoewel deze school
niet hetzelfde aanbal leerjaren telt als de open
bare M.U.L.O.-school volgens uitlegging van
Z. E. den Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, toeh met deze M.UX.O.-school
moet worden gelijkgesteld.'
De vergoeding, berekend over 1920, lom
dus bedragen voor de sohool:
aan de Koningstraat 892} X f18.88 f6447,
verminderd met het geraamde sohoolgeld ad
f2760.96 of f2686.94 j
te Koegras 65 X f 18-88 f902.20, waarvan
£en aftrek van schoolgeld plaats heeft, om-
t de gemeente dit zelf int;
aan de Jonkerstraat 486 X f 24 27 f10886.92,
waarvan evenmin aftrek van sohoolgeld plaats
heeft
aan den Kanaalweg 208 X f49 76 f10860.08,
verminderd met f6000 sohoolgeld f5850.98.
De Besturen hebben dus voor de resp. scho
len reoht op een voorschot van f2149.65,
f 721.T6, f8709.63 en f4280.06.
Eet Bestuur der Vereeniging „Laat de kin
derkens tot Mij komen" en het R.-K. Kerk
bestuur vraagt een voorschot tot het maximum
van 80 pCt., terwijl het Bestuur der Protes
ten tsche Sohoolvereeniging een voorschot van
f600 verBoekt.
In verband met het vorenstaande stellen
B en W. voor een voorschot op de vergoe
ding ingevolge art. 101 der L. O.-wet toe te
kennen aan
het Bestuur der Vereeniging „Laat
de Kinderkeus tot Mij komen"
van f2 49.55 en.' 4280 06= f 6429.61
het R.-K. Kerkbestuur v. d. H.H.
Petrus en Paulus van
het Bestuur der Protestantsche Ver
eeniging tot stichting en instand
houding van een school met den
Bjbel van
8T09.5S
Erfpacht van gronden voor de Waterleiding.
Bij ministerieele missive van 80 Maart J.l.
is de Ontvanger der Registratie en Domeinen
machtiging verleend om aan de gemeente
Helder in erfpacht uit te geven een perceel
weg, gelegen te Huisduinen, kadastraal bekend
gemeente Helder, Seetie C, No. 7549, tegen een
jaarlijksohen canon van f0.50 en onder voor
waarde, dat de erfpacht ten allen tijde kan
worden beëindigd, in welk geval aan het
perceel zoo noodig weer de besteraming van
weg zal worden gegeven en dat op het per
ceel niet mag worden gebouwd en het zelve
niet mag worden vergraven.
Het bedoelde gedeelte weg is gelegen tus-
schen de tot het gemeentelijk waterleiding
terrein behoorende kadastrale pereeelen Seetie
C, Nos. 6590 en C 5226.
Wanneer de gemeente de erfpacht aanvaardt,
zal de gemeentelijke waterleiding definitief de
beschikking verkrijgen over het meergenoemde
weggedeelte, teiyyl bovendien de gemeente
eigendommen nabij het Pompstation voor het
publiek geheel afgesloten kunnen worden.
Naar aanleiding van het bovenstaande stel
len B. en W., in overeenstemming met het
advies van den Gemeente-Bouwmeester voor
het aangeboden perceel weg van het Rijk in
erfpacht té nemen. i
PINKSTERBLOMMEN.
Al gaat 't niet meer zooals in Justus van
Mauriks tijd., toen oip tweeden Pinksterdag
van de opgegaarde oenten, gedurende een
'geheel jaar, heele gezelschappen in groote
Jan Pleiziers naar buiten trokken en dan
smeuïg en zwierig en oubollig feestvierden
met muziek van de handharmonica en onder
het gebruik van veel jandoedel; toch is er
zooveel traditie om met tweeden Pinksterdag
de natuur in te trekken, dat haast niemand
daaraan ontkomt
Zoo ook ging het ons. Op den Pinkster-
Maandag trokken wij bijtijds, hoewel niet al
te vroeg, er op uit en koersten over de Koop-
vaarderssluizen, langs Oostoever en de oes
terputten, waar we den zeekant van den dijk
namen.
Breed uit lag daar het Kuitje, droog en
Blikkerig, want het was eb, dborstrengeld
door diepere geulen.
De lucht was diepblauw; helder, zeer hel
der doemden' Texel en Wieringen aan den
horizont; een enkel zeiltje gleed over het
zonbeblikkerd water, hier en daar een vletje,
vermoedelijk bezig met botnetjes. Mannen
"waren druk 'bezig pieren te spitten, die moes
ten dienen voor peuraas.
Uitgestrektheden slik waren voorzien van
Kleine verhooginkjes, opgeworpen door alles
wat daar ondersliks leeft en wroet.
Verderop, waar de schorren zich hebben
gevormd, jodelde het van blij vogelleven.
De tureluurs,, in groote getalen, slaakten
bun tuut-tuut en vlogen nu en dan angstig
rondt, zetten zich op de telegraafpalen bin
nendijks, waar ze, al maar roepende hun
tuut-tuut, en knikkende met den kop, je aan-
Sdacht maar dachten te trekken, blijkbaar
slechts om je af te leiden van hun kroost,
'dat daar vermoedelijk in het hooge gras en
zeekraai, op moeders bevel, zich schuil hield.
De grutto's jodelden hoog in de lucht hun
blijden, zacht melodieusen roep.
Tallooze kleinere vogeltjes, zooals gore,
kwikstaart, tapuit, graspieper en niet te ver
geten de leeuwerik, dartelden rond, golf-
wiekend en blijde snetterend of zingend.
De zwaxtkopmeeuwen alleen waren rustig,
die hadden het te druk op den slikbodiem. met
piertjes, garnaaltjes, weekdiertjes en wat
dies meer zei.
Wijder strekten zich steeds de schorren
hit en al levendiger werd het vogelheir.
Wel kon men aan de voetstappen in het
slikgedeelte tusschen de schorren zien, dat
ook hier de vogel' niet geheel en al met rust
wordt gelaten. Toch geloof ik, dat er nog wel
kan die gebenedijde plekjes zijn, waarheen
geen menschelijke voet zich waagt
Dat vooral stemde mijn boy tot vreugde,
omdat hij van meening is, dat al wat vliegt
met rust moet worden geiaten, ja, diat zelfs
geen vogelnest moet worden genaderd om
de vogeltjes geen angstige oogenblikken te
bezorgen.
Al verder liepen we dioor, waar de weg
golvend op en neer gaat, zoodat mijn jongen
ddien1 den- naain gaf van .JCameelweg" van-
wege de vele bulten, die daarop voorkomen.
En tegen den dijk en langs den weg stond
alles in feesttooi.
Daar waren bijv. de prachtige kamillen,
de schoentjes en muiltjes, de klaverbloemen
en vooral ook de paarsche bloemetjes van
het Engelsoh gras, dat volgens mijn boy, die
al vele Indianen-verhalen heeft verslonden,
door de Indianen wordt genoemd: „voetstap
der blankenT, omdat de blanken het zaad van
dat bloempje hadden meegenomen en in de
wildernis, hoe dan ook, hadden verspreid.
En in den opper van den dijk legden we
ons nu en dan rechtuit neer, heerlijk genie
tend van het gesuizel van den wind door de
op den dijk wuivende planten, den geur dier
bloemen rondom ons en het gejodel in de
lucht der tallooze vogels.
Als echte pinksterblommen, beladen met
allerlei bloemen, kwamen wjj thuis.
Wel hadden we geen jandoedel' geconsu
meerd, doch we hadden ons een feestroes
gedronken aan het heerlijke zonlicht, den
bollenden wind en de grootheid der natuur.
Onze Pinkstermaandag was goed besteed
daar aan den kant van het alige „Kuitje".
Totaal f 15739.14
Concierge-wonlng.
In verband met een eventueele splitsing
der scholen 7a en 7b, ten einde deze in
overeenstemming te brengen met de Lager
Onderwijswet 1920, moet de bestaande con
ciërgewoning aan de le Vroonstraat worden
afgebroken en zal de betrokken conciërge
behooren te verhuizen naar de aangekon
digde woning in de Oostslootstraat No. 24.
Deze woning eischt, alvorens te worden be
trokken, noodzakelijke verbeteringen. Vol
gens een terzake door den gemeente-bouw
meester epgemaakte begrooting zullen deze
herstellingen f 948 bedragen.
In verband met het bovenstaande stellen
B. en W. voor dit crediet te verleenen.
nog te telen gewassen, wordt het ergste ge-
Ernstig wordt hier door de tuinders over
wogen, of door een1 zoo algemeen mogelijk
in te voeren bevloeiingssysteem de gevol-
Kn van deze droogte-periode teniet gedaan
nnen worden. Op sommige plaatsen zijn
reeds zoogenaamde sihipompen (eenvoudige
kleplooze pomp aan een electromotor ge
koppeld) geplaatst, die het bodemwater naar
boven brengen, waar het vervolgens door
greppels en geulen langs de tuinvruchten
wordt geleid.
Er 'bestaan plannen om dit op groote
schaal, door middel der tuindersorganisaties,
tot stand te brengen, om op die wijze te voor
komen, dat deze streek door een ramp zou
worden getroffen, waarvan men nu den
omvang misschien te ernstig inziet, maar
die toch lang niet denkbeeldig zou zijn.
Temeer niet, waar gedurende de laatste
jaren door oudere tuinders de verdroging
van deze streek mede wordt geweten aan de
diepe uitgravingswerken van het nieuwe
Noorzeekanaal en het Hoogovenbedrijf.
Het houtbewerkersconfllct te Zaandam
geëindigd.
Aangezien de bemiddelingsvoorstellen van
burgemeester Ter Laan ook doer de betrok
ken organisaties zyn aanvaard, is de staking
onder de houtbewerkers opgeheven en wordt
Woensdag de arbeid hervat.
Brand Werkspoor.
Amsterdam, 8 Juni. Hedenmorgen zijn de
experts begonnen met het opnemen der scha
de, die door den brand, Woensdagavond in
de fabriek „Werkspoor" is aangericht.
Na een voorloopige schatting werd die
schade vastgesteld op l1/» millioen gulden.
Het tekort van dé Nederlandsche
Spoorwegen.
Volgens de TeL hebben de Nederlandsche
Spoorwegen over het afgeloopen jaar een
nadeelig saldo van 30 millioen gulden inclu
sief de 5 pet., die de staat den aandeelhou
ders waarborgt.
Hiervan komt 17 millioen op rekening van
de Hollandsche Spoor; de Staatsspoor heeft
13 millioen tekort. De Staat moet dit bedrag
bijpassen om de uitkeering van het dividend
van 6 pet. mogelijk te maken.
Verdere bezuiniging btJ den Loodsdienst
Behalve het intrekken van den zeilkruis-
post bij Dungenesa overweegt de regeering
nog verdere bezuiniging bij den Loodsdienst.
Naar onze berichtgever te IJmuiden ver
neemt bestaat het plan de schepen uit zee
naar Amsterdam of Zaandam te doen bren
gen door de buitengaats van IJmuiden krui
sende zeeloodsen, terwijl de schepen in om
gekeerde richting zullen worden wegge
bracht door de rivierloodsen. Hierdoor ver
val^ .de loodsverwisseling te IJmuiden, zoo
dat op den duur het personeel beduidend
kan worden ingekrompen. (HbL)
Tabaksbelasting en versieringkunst
Onder dezen titel echryft de „Tel.":
„Heeft b(j het nieuwe bankbiljet van f25.
de chef-portier van de Nederlandsche Bank
als aesthetisch adviseur getungeerd de fis
cus is «oo verstandig geweest voor de ont
werpen der accijnsstrookjes, die van heden
af om sigaren en sigaretten geplakt zullen
worden, het oordeel in te winnen van den
ongeheer Jan Boterman, leerling aan de
avondschool te Appingedam, die geheel in
zijn vrijen tijd, zonder eenige hulp deze ont
werpen vervaardigde en alleen bij het over-
teekenea in het net door zijn onderwijzer,
den heer Willemsen, geassisteerd werd. Het
ornament is blauw van kleur en zeer prac-
tlsch werden enkele vakjes opengelaten, waar
in roode lettertjes de firmanaam en het aantal
sigaren ln gedrukt kunnen worden.
De jongeheer Boterman heeft ondanks zfjn
eugdigen leeftijd hy wordt op Koninginne
dag a.s. 18 jaar begrepen dat het hier een
waardepapier gold en heett dus tusschen het
lijnornament schemerige stippelveldjes aan
gebracht. Om 't eventueelen vervalschers niet
te moeilijk te maken, deed hij het zöé dat het
er op een stippeltje meer of minder niet erg
aankomt, Daar de ondergrond wit is, ontstaat
automatisch door het opdrukken der roode
letters de nationale driekleur, zoodat ieder*
rooker bij het neertellen zijner tabaksbelas
ting weet waarom hij rookt. Ter versterking
van dit nationaal gevoel zijn in een verloren
hoekje nog eenige lettertjes geplaatst, die te
■amen het woord „Nederland vormen".
Faillissementen ln Nederland.
Volgens mededeeling van het Handelsin
formatiebureau van Van der Graaf Co.'s
Bureau voor den Handel «ijn over de afge
loopen week, eindigende 2 Juni in Neder
land uitgesproken 54 faillissementen tegen 40
faillissementen in dezelfde week van het
vorige jaar.
Van 7 Januari tot en met 2Juail928 1182
faillissementen tegenover 851 over hetzelfde
tijdperk van het vorige jaar.
D© gewezen Duitsche kroonprins.
De Cioago Tribune meldt, door minister
Ruys de Beerenjbrouck gemachtigd te zijn
mee te doelen, dat er niets van waar is, dat
de gewezen Duitsche kroonprins een be
zoek aan Duitschland zal brengen, zooals
de 8 Uhr Zeit. in Berlijn had bericht Hi
heeft het verlof er niet voor gevraagd en
zou, eens over onze grens, geen vergun
ning meer krijgen terug te koeren in ons
land. Biji den dood van keizerin Augusta
was een dergelijk verzoek welg edaan, doch
toen heeft onze regeering den gewezen
kroonprins te kennnen gegeven, dat hij bi
terugkeer geen sylplaats meer zou krijgen
De droogte.
Uit Beverwijk schrijft men aan het HbL
Er zal in deze streek door de aanhoudende
droogte niet veel van de aardbeien terecb
komen. Niet alleen' echter dat deze cultuur
ernstig bedreigd wordt, ook voor de andere
EEN KWART EEUW POLITIEK.
(Van het persbureau H. Henning Jr. Co.).
Hl.
De eerste verkiezing, waaraan de radica
len, waaruit de tegenwoordige vrijzinnig-
democraten zijn voortgekomen, deelnamen
was er eene om negen leden van de Tweed©
Kamer. De kiesvereeniging .Amsterdam"
waarin de meeste radicalen vereenigd waren
en die op haar program o. a. algemeen kies-
en stemrecht met E. V. had staan, wilde een
bre-s schieten» in cte lilber&le overmacht. Zii
stelde daarom slechts twee candidaten: <j y
Gerritsen en dr. Vitus Bruinsma en gaf haar
leden in overweging die andere vakjes blanco
ie laten.
Deze twee heeren werden gesteund door
het dag- en weekblad „De Amsterdammer"
De heer J. de Koo -was van ibeide bladen
hoofdredacteur, en door hert, volksblad He
Echo Dok door de Amsterdam ach e ö.u
rant meer bekend als het „Geeltjes van den
Brakken Grond (aldius genoemd, naar tint
van pupier en de drukkerij), welks hoofd
redacteur, de heer Kees van Harpen, be
kwame mannen uit allerlei partijen had sa
men-gevoegd. Dr. Schaepinan stond naast
Domek Nieuwenhuys, dr. Kuyper naast mr
v an Houten!
Bovendien steunden twee organisaties noc
deze heeren. De eersite was de kiesvereent.
ging „De Unie", die een middenpartij vorm
de tusschen radicalen en sociaaldemocraten
en waarvan de ook in onze dagen nog
Ingezonden mededeeling.
Per koker 00 ot. V erkrygbaar b(j Drogisten
en Apothekers. Te Helder by Mej. M. Ridder,
Fa. tIanqabd voor engros A. ten Klooster.
bekende heer Gerhardt (toen en nog lang
daarna onderwijzer) voorzitter was en d©
vereeniging „Vergunning Deze candddeer-
<fe naast haar voorzitter de heer Hartman
(de tegenwoordige voorzitter, die heer Ris
was toen vice-president) en haar rechtskun
dig adviseur, Mr. Paap (die spoedig daarna
èn de jurisprudentie èn de politiek er aan
gegeven heeft, mannen, die by de drankbe
strijding matigheid wilden betrachten. Daar
toe behoorde natuurlijk ook Dr. Schaapman.
Intusschen, de poging faalde: .Amster
dam" kwam met haar oandiidaten niet in aan
merking. Daarom gooide zij het bij volgen
de gelegenheden over een andere boeg en
ging een (bondgenootschap aan met de anti-
revolutionnaire kiesvereeniging „Nederland
en Oranje" en de katholieke „Recht eni Or
de". Zij behaalde haar eerste suooes, toen
„Gerritsen op deze wijze (dus met een katho
liek en een anti-revplutionnair) in den Raad
kwam. Wat later bracht „Leeuwarden" hen
in de Kamer.
Het eerste lid1 door .Amsterdam" in de
Kamer gebracht was Ketelaar. Ook nu was
het buurt Y Y weer, waaraan1 dit suooes was
te danken, want „Ketelaar", ieder noemde
hem toen nog gewoon hij zijn naam, was in
die dagen een heel populaire jongen in de
buurt. Was „ondermeester" (iets later zei
men klasseonderwijzer) op de school in de
Jan v. d. Heydenstraat en woonde daar ook
op een bovenhuisje. Dag en nacht werd' voor
zijn verkiezing geplakt en gewerkt en toen
de kroon op 't werk wias gezet, was het
enthousiasme grooter en algemeener dan nu
om tien voetbalwedstrijden. t Hoor den
heer Kok, onder-schoolmeester, op dezen over
winningsfuif hij „Augustinus" (het vijf
cents café op het Ferdinand Bolplein uit die
dagen) nog zeggen: „Ketelaar, ze hebben je
inu in de Kamer geschopt, maar als je je best
niet doet, schoppen wij je er over vier jaar
weer net zoo uit."
We zullen aannemen, dat „Ketelaar", nu
de EdelGrootAchtbare Heer Ketelaar, zijn
best gedaan heeft, want hij is nog altijd Ka
merlid en hij is er lid van Ged. Staten van
Noord-Holland bij geworden. Op het boven
huisje in „De Pijp" woont hjj geloof ik niet
meer.
De grootste bloeiperiode van de kiesver
eeniging Amsterdam" viel' samen met een
belangwekkend tijdvak in de hoofdstad. Het
jeugdig vuur, het enthousiasme, waarmee
zjj hun denkbeelden verdedigden, maakten
dat de radicalen al spoedig in den Raad do
minee rderi. Door hun wethouders Gerritsen
em Treub werd in de praktijk gebracht, wat
vroeger in theorie was beleden: o. a. het be
ginsel der Gemeente-exploitatie.
Toch bestond de radicale organisatie uit
tamelijk heterogene elementen. Naast zeer
bezadigde burgers, die alleen het recht en de
vooruitgang wilden dienen als Hugo Muller,
Kou'veld en Becker, waren er ook erg revolu-
tionnaire Dageraadsmannen als Van der
Goes, Gerritsen, de Demosthemes, de han
dige schipper hield alles bij elkaar. Maar na
zijn plotseling sterven -was het daarmee uit.
Mr. M. W. F. Treub, toen de leider, wist te
bewerken, dat de geheele linkervleugel werd
geamputeerd en daarmee behoorde het radi
calisme tot het verleden. Kort daarop werd
.Amsterdam" ontbonden en stichtten haar
ex-leiders de Vrijzinnig-Democratische Par
tij, die vooral door haar strijd en eindover
winning ten opzichte der Evenredige Ver
tegenwoordiging nog wel eenige jaren van
beteekenis is geweest-
Wij weten hoe tijdens den oorlog mr.
Treub, die naast zich en weldra boven zich
mr. Marchant had zien opstaan, de pari]]
verliet, oud-Liberaal werd, conservatief, den
eoonomischen bond- stichtte en later het
heele zaakje overdeed aan den Vrijheids
bond. Ook dat hij een tijdlang onder moei
lijke omstandigheden „minister" is geweest
en het land toen veel aan hem te danken
heeft gehad. En tenslotte, dat hij nu in de
petroleum is gegaan of ln een ander artikel,
waar meer mee te halen is dan met politiek.
Van groote beteekenis voor de toekomst
was het royement, dat over de linksohe leden
van .Amsterdam" was uitgesproken. Want
hierdoor kwam tot stand de organisatie der
parlementaire sociaal-demooratie, die in de
„Nieuwe Tijd", geredigeerd door mr. Troel
stra en. Van der Goes, haar orgaan vond.
Al spoedig kwam toen de breuk met Doraela
Nieuwenhuys, die eenige jaren vroeger voor
het district Schoterland ln de Tweede Kamer
gezeten had, maar nu tot de overtuiging ge
komen was, dat „parlement" afkomstig was
van „parler" en „mentir" (praten en liegen)
en nergens voor deugde.
Het bleef in de eerste jaren een ha
strijd tusschen de parlementairen en anti-
parlementairen.. Doch al spoedig werden de
eersten de baas en bleven de laaitsten ais
vrye-socialisten en nog enkele andere groep»
jee bestaan, die niet deelnamen aan verkie
zingen.
Hadden de oude radicalen ln de buurt Y-Y
(later het vijlde district) haar steunpunt ge
vonden, de parlementairen, weldra herdoopt
in sociaal-democratische arbeiders party,
hadden weldra eene sterke vesting in III.
voor een deel door diamantbewerkers en Is
raëlieten bewoonde buurt in den omtrek van
de Muiderpoort. Hoe deze partij in <>nien
Raad nu al jaren een overwegenden Invloed
heeft en wat de beteekenis is van haar Ka
merclub, is algemeen bekend.
Ongeveer een tiental jaren geleden werd1
echter in deze'organisatie de splijtzwam op
gemerkt. Het waren de meer lirikschen, maar
die toch den parlementairen strijd wel van
belang achten, dus niet alleen als anarchis
ten en andere vry© groepen alleen ln econo
mische actie heil zagen en die zich verzamel
den achter den met buitengewone loingen Re-
zegenden David Wynkbop. Men kan 't ook
omkeeren en zeggen dat Wynkoop een partij
in de 'party stichtte en volgelingen maakte-
Niet zoo heel veel vermoedelijk, want na
dat de Tribune-mannen de 8. D. A. P- ver
lieten en zelf de 8. D. P. (Sociaal Democra
tische Party) vormden, bleek t, dat zy maar
weinig stemmen konden verzamelen. Ontel
bare malen is de heer Wijnkoop candideat
geweest, geen verkiezing sloeg hy over en
ondanks het belachelijk miniem aantal stem
men, dat hij op zich vereendgdé, gaf hy den
(Auteurercchten op cllohé ene. voorbehouden
door L. Q. volgene de wet van 1912.)
40 °/0 beneden Iedere concurrentie.
600.—
Roblnson.
mm q g£[
Moesje, doet Jc hoofd weer pijn,
leem maar gauw Je medicijn,
lusje weet al dat het meest
't Freoo'» kokertje U geneest.
