die beteekenis heeft, welke sommigen er aan
geven. Hi.1 zag in den tekst der verklaring
geen veroordeeling der Nieuwe Katholieke
Partij; dan zouden de bisschoppen dit duide
lijker hebben doen uitkomen. Hij legde er
den nadruk op, dat in de verklaring van het
Episcopaat geen absoluut verbod voorkomt,
zoodat hij meende gerechtigd te zijn, de tot
dusver gevolgde richting in te slaan en zich
als eerste candidaat op de Limburgsche lijpt
der Nieuwe Katholieke Partij te handhaven.
Naar Het Huisgenztn verneemt, zijn de
leden van den verkiezingsraad en de Kamer-
oandidaten van de Nieuwe Katholieke Partij
telefonisch door de partijleiding in kennis
gesteld met haar voornemen, as. Maandag
te Utrecht een vergadering te houden ter
bespreking van den toestand, geschapen
door de Verklaring van het episóopaat.
Naar „De Tijd" verneemt, Is de heer Van
der Weijden met zijn verklaring betreffende
zijn houding na de verklaring der bisschop
pen aangaande de N K. P., welke alleen zijn
persoonlijke meening weergeeft, vooruitge
lopen op het besluit, dat in de a s. .Maan
dag te houden bijeenkomst van het bestuur
der N. K. P. zal worden genomen.
Partijbestuur S. D. A. P.
Op de vergadering van het Partijbestuur
der S, D. A. P., blijkens een verslag in „Het
Vollk" dezer dagen gehouden, werden uit
voerige besprekingen gevoerd om de hou
ding te bepalen bij de komende verkiezing
voor de Eerste Kamer. Vastgesteld werd,
dat getfacht zal' worden zich als minderheid
te doen blijven vertegenwoordigen.
Het Partijbestuur was van oordeel, dat
tegen het verstrekken van subsidies aan
landbouw-winterscholeni, seotarische veree-
nigiragen enz. geen principieel bezwaar be
staat, mits de sociale nuttigheid verzekerd is
en geen verspilling in het algemeen het go-
volg er van is.
Van het houden van een groote interna
tionale meeting te Heerlen zag het P.B. af,
omdat van enkele daartoe uitgenoodigde or
ganisaties geen of een afwijzend antwoord
was ingekomen en mede doordat in genoem
de plaats geen voldoend aantal buitenlanders
geacht wordt aanwezig te zijn. Bovendien
werd van het houden van deze meeting, zoo
kort voor de verkiezingen, het nut niet in
gezien.
De indiscipiinaire daad der afdeeling
Gouda om tegen het besluit van het P.B. in
toch door te gaan met het uitgeven van een
weekblad, werd ten zeerste (betreurd en zal
op het congres nadier behandeld worden.
Als vertegenwoordigers voor de partij
gaan de heeren W. H. Vliegen en F. M. Wi-
baut op 17 Juni a.s. naar Londen, om aan
een conferentie der Tweede Internationale
deel te nemen.
Het passagekantoor fcfj het departement
van koloniën.
Het passagekantoor bij het departement
van koloniën zal met ingang van 1 October
worden opgeheven. De met verlof hier te
lande aanwezige burgerlijke en militaire
landsreizigers, die na genoemden datum
moeten vertrekken, zullen weer op dezelfde
wijze als vroeger, zelf moeten zorgdragen
voor het tijdig bespreken van hun plaatsen
bij de Stoomvaartmaatschappijen of haar
agenten.
Bezoek van een Fransch oorlogsschip.
Gistermorgen is de Fransche pantserkrui
ser Jeanne d'Arc van IJmuiden naar Am
sterdam opgestoomd, waar hij omstreeks 2
uur aankwam. De oorlogsbodem heeft lig
plaats gekozen voor den ouden steiger van
de Holland-Amerika-lijn.
Een officier van piquet is per stocmbar-
kas in groot tenue naar den FTanschen oor
logsbodem gegaan om den oommandant,
kapitein ter zee Stotz, namens den directeur
der marine te Amsterdam, kapitein F. A.
H. Greve, te begroeten. Later in den mid
dag ls een offioier van het Fransche oor
logsschip namens den oommandant dit be
zoek komen beantwoorden.
Uit de Amsterdamshce haven.
Naar aanleiding van de aangekondigde
loonsverlaging voor do havenarbeiders,
werd Donderdagavond door „Reoht en
Plicht", onderafdeeling van de Nederl. Fe
deratie van Transportarbeiders, een open
bare vergadering gehouden. Hoewel men
niet wilde besluiten tot staking, werd in
overweging gegeven de onrust in do haven
te doen aanhouden. Zij die in staking wilden
gaan, souden bovendien op den steun van
net bestur van Recht en Plicht kunnen re
kenen.
Gemeenteraad van Eeventcr.
In de Donderdagmiddag gehouden raads
zitting werd mededeeling gedaan van eene
beslissing van de kroon, waarbij de goedkeu
ring onthouden werd aan een besluit van
den Raad, om over de eerste vier maanden
van het jaar 1921 geen gemeentebelasting te
vorderen, daar de opbrengst plan. vier ton
voor die periode niet voor de gemeente noo-
dig is in verband met de cijfers der begroo
ting.
De Tabakswet in de praktijk.
Een sigarenwinkelier zendt ons een stuk
waarin hij tracht te motiveeren dat een ac
cijns van 10 op den detailprijs der sigaren
een prjjaverhooging van meer dan 10 ten
gevolge moet hebben.
Niet alleen omdat het aanbrengen der ban
derolles .geld kost, maar ook omdat de Ta
bakswet geen zegels van 11,13,17 en 19 oent
kent. Zoo was de inzender genoodzaakt .een
sigaar, welke hij steeds voor 17 ct. had ver
kocht, te voorzien van een zegel van 18 oenit.
Bovendien acht hij het voor de hand lig
gend, dat, waar sommige fabrikanten hun
sigaren beneden den prijs van 10 ct. niet
verhoogd hebben, zij zich schadeloos stellen
door den prijs der sigaren lboven 10 ot. te
verhoogen.
In 't algemeen is dit ongetwijfeld juist.
Het ringen der sigaren, dat door de fabri
kanten moet geschieden, kost 2 per 1000
aan arbeidsloon. Voort» moeten de fabri
kanten de banderolles, welke zij in groote
vellen ontvangen, laten snijden en gommen
en met den firmanaam of met een nummer
laten bedrukken.
De banderolles motten terstond bij de ont
vangst woTden betaald- en ook dat is een be
langrijke uitgaaf voor den fabrikant, daar
het geruimen tijd duurt voor hij de kosten
van het zegelen van den sigarenwinkelier
terug heeft.
Met de 10 pCt. voor don flïovj is het be
drijf er dus niet af. Het is echter niet moge
lijk die bijkomende onkosten in een bepaald
per^ntage uit te drukken.
Het valt niet te ontkennen, dat de wet het
opdrijven der prijzen, speciaal voor de si
garen in den prijs tusschen 10 en 20 ct., in
de hand werkt. Natuurlijk zal een sigaar,,
welke voor 11 ot. zou kunnen worden ge
kocht, nu op 12 ct geprijsd worden, omdat
zegels van 11 ct. ontbreken.
Daar ook de zeigels van 13 ct, 17 ot. en 19
ot. eveneens mankeeren, zal ook op sigaren
van dien prijs een cent extra gelegd worden.
Fabrikant en fiscus gunnen elkaar hier
wederkeerig een voordeeltje ten koste van
het publiek. („HM.")»
Frankrijk en de conferentie in Den Haag.
Parijs, 9 Juni De Petit Parisien beves
tigt dat Frankrijk vermoedelijk aan de eer
ste conferentie, die den 15en dezer in den
Haag moet beginnen, deelneemt en waar
schijnlijk door den gezant Bemoist en twee
deskundigen voor Russische zaken verte
genwoordigd zal worden.
Oostenrijk en de Haagsche conferentie.
Weenen, 9 Juni De regeering heeft Oa-
lice, haar gezant in den Haag, benoemd tot
haar vertegenwoordiger op de Haagsche
conferentie.
Bankiers-comité en commissie van herstel,
Volgens het Parijsche Journal is na een
lange en moeilijke gedachtenwisseling een
vermindering van de Duitsche schuld Don
derdag door het comité van bankiers in
overweging genomen. De Fransche gedele
geerde heeft krachtig geprotesteerd. De bij
eenkomst was vervolgens tot Vrijdag ver
daagd, opdat een ieder kan nadenken.
Het bankierscomité uiteengegaan.
Parijs 9 Juni Het bfinkiersoomité is tot
de slotsom gekomen, dat het op het oogep-
bük geen beslissing kon nemen betreffende
de uitgifte van de internationale leening.
Het comité is voor drie maanden uiteen ge
gaan.
DUITS OHLAND.
Het proces-Killinger.
In het proces tegen voni Killinger is giste
ren nog door de verklaringen van getuigen
vastgesteld dat Schulz en Tillessen hun
slachtoffer reeds eenige dagen voor den
moord vervolgden en gadesloegen. Eiken
ochtend tegen 9 uur wandelden zij voorbij
het hotel waar Erzberger te Griesbaoh woon
de. Verscheidene getuigen hebben gezien
hoe Erzberger in de dagen die zijn dood
vooraf gingen op zijn wandelingen door
twee jongelingen werd achtervolgd.
De inspecteur van politie Schumacher uit
Karlsruhe is in November 1921 naar Boeda
pest gereisd, toen.men daar een spoor van
de beide daders had ontdekt. Hij is Schulz en
Tillessen daar op het spoor gekomen zonder
in den beginne eerst te .vermoeden dat het de
moordenaars van Erzberger konden zijn.
Een andere Duitscher uit de Hongaarsche
hoofdstad, die op straat Schulz en Tillessen
toevallig ontmoette, herkende beiden aan de
door de politie verspreide foto'a Deze Duit
scher volgde hen en constateerde dat de bij
zondere kenteekenen, die door de politie wa
ren opgegeven bij het tweetal aanwezig wa
ren. Op een postkantoor gaf een van beiden
een telegram op aan advocaat Adolf Müller
te Munchen. Deze werd naar aanleiding van
dit telegram in de Beiersche hoofdstad ge
arresteerd. Uit het onderzoek is verder ge
bleken dat Schulz en Tillessen van midden
November tot 22 December in Hongarije in
zeer goede hotels hebben vertoefd en on
der verschillende valsche namen. De be
ginletters dezer namen stemden echter steeds
tnet hun eigen initialen overeen. Zij beweer
den vluchtelingen uit Rusland te zijn en op
doorreis naar Duitschland in Boedapest te
vertoeven. Zij waren in het bezit van Hon
gaarsche passen, die tot den 81 December
1921 geldig waren. In hun hotels hebben zij
bezoek van Hongaarsche politie-agenten ge
had, daar de politie vernomen had dat zij
in het bezit van revolvers waren.
De ex-keizer en de dood van Von Hfihnke.
De Berlijnsche berichtgever van het
„Hbl." imaakt melding van het feit, diat in
een deel der Duitsche pers artikelen- zijn
verschenen over eene gebeurtenis, welke
reeds vele jaren geleden Is geschied. Het be
treft den dood van den luitenant ter zee Von
Hfihnke, den llen Juni 1897, bij gelegenheid
van een Noordzeereis des Keizers. In deze
artikelen is beweerd, dat de luitenant het
slachtoffer is geweest van een wraakneming
van den Keizer wegens geuleegde majes
teitsschennis. De Keizer zou den jongen mam
een slag hebben gegeven, waarop deze den
Keizer in het gelaat zou hebben geslagen.
Hij werd in hechtenis genomen en door een
krijgsraad ter dood veroordeeld. Het werd
ham oohiter toegestaan om zelfmoord te ple
gen door middel van een rijwielongeval.
Het eenige juiste in deze artikelen zou nu
zijm, zoo verneemt deze beriohtgever, dat
Von Hfihnke den llen Juni 1897 op een
fietstocht is verongelukt. De Keizer heeft
thans besloten om, ten einde aan alle bewe
ringen een einde te maken, de quaestie open
lijk door het gerecht te laten uitmaken. Met
dat doel' heeft hij tegen de „Gotha Voiks-
freund" en den „General1 Amzeiger für Dort-
mund umd1 Wesifalem" een aanklacht inge
diend.
FRANKRIJK.
De zaak Beaaarabo.
Gister is het verhoor van mevrouw Bes-
sarabo en haar dochter tot den nacht gena
derd, waarin ze volgens haar aanvankelijke
bekentenis haar man1 vermoordde. Aanstonds
na bet vinden van diens lijk, loochende ze
schuld, daarna beschuldigde ze zich zelf,
naar het heette om haar dochter vrij te plei
ten. Eindelijk herriep ze die verklaring
weer. Aan deze lezing houdt ze nu vast; on
der andere betoogt ze haar man niet te heb
ben kunnen doodschieten daar het huls erg
gehoorig was en de buren het anders ge
hoord zouden hebben. De dochter heeft vol
gens de vroegere lezing inderdaad een knal
gehoord. De moeder stelde het voor, alsof de
geyzer van het bad gesprongen was. De pa
thetische verklaringen der moeder hebben
haar dochter een zenuwcrisis bezorgd.
IERLAND.
Te Stratherrick in Inverness-shire, heb
ben vroegere soldaten de boerderij Dell, op
het landgoed van Lord Lovat, met geweld in
bezit genomen, om er den landbouw te gaan
uitoefenen. Reeds in Maart 1921 had het mi
nisterie van landbouw hen aangenomen als
geschikt om als kleine boeren op land neer
gezet te worden. De oud-soldaten voeren aan,
dat de hoeve al vele jaren zoo goed als ver
laten ligt en er een plan gereed was, om er
zes oudgediende soldaten te plaatsen. Zij
hadden verwacht, dat de zaak de vorige
maand haar beslag had gekregen en bij na
vraag vernomen, dat Lord Lovat de boerde
rij zou verkavelen voor drie gegadigden. Hef
bleek hun echter, dat twee gegadigden in
middels bedankt hadden.
In vele streken van de Schotsche Hooglan
den heerscht ontevredenheid onder oud-ge
diende soldaten over het getreuzel van het
ministerie van landbouw en den minister
voor Schotland, bij het gestand doen aan de
gegeven beloften.
POLEN.
Veelbeteekenende vragen.
Berlijn, 9 Juni. Volgens berichten uit'
Warschau heeft Pilsoedsky in het Senioren
convent op de vraag of het juist is dat Po
len zich tot dén oorlog toerust en voor dit
doel 400 milliard van de regeerind heeft ge
vraagd, of hij het kabinet om een uitbrei
ding zijner volmachten tot het aanvoeren
van het Poolsche leger heeft verzocht, en of
met dit doel tot de algemeene mobilisatie
binnen drie dagen is overgegaan, geant
woord dat hij de redenen voor het aftreden
van het kabinet heeft medegedeeld. De be
antwoording der andere vragen wees hij
van de hand, daar zij buiten het kader der
zitting lagen.
HONGARIJE.
Bomaanslag.
Vrijdagmorgen heeft de Boedapest een
bomaanslag plaats gehad in het gebouw der
postspaarbank. Op de tweede verdieping wa
ren drie bommen geplaatst waarvan er twee
ontploften. Op dat oo'genblik was het ge
bouw vol menschen, zoodat een geweldige
paniek ontstond. Persoonlijke ongelukken
hadden echter niet plaats.
Men vermoedt dat de aanslag het werk is
van een rooversbende.
RUIL A ND.
Zweden en Sowjet-Rusland.
- Parijs, 9 Juni. De Daily Telegraph meldt,
dat de bolsjewiki, wegens het verwerpen
van het ontwerp-handelsverdrag door Zwe
den, besloten hebbeni alle handelsbetrekkin
gen met dat land te verbreken en de reeds
gesloten contracten voor de levering van
locomotieven op te zeggen.
Het proces tegen de sociaal-revolutionairen.
Uit Reval wordt aan de Telegraaf gemeld:
Vandervelde en de andere buitenlandsche
advocaten, die zich te Moskou bevinden, wa
ren uitgenoodigd tot bijwoning van een bij
eenkomst van de Moskouwsche Sovjet Te©
gevolge van de aanvallen op do beklaagden
en de beleedigingen tegen de- verdedigers
gericht verlieten Vandervelde en zijn vrien-
de demonstratief het gebouw.
De Sovjet-bladen puhliceeien nog steeds
resoluties van roode vakbonden en andere
communistische organisaties, die de dood
straf voor de beklaagden eischen.
BULGARIJE.
Een agrarische dictatuur.
De „Chicago Tribune" verneemt uit Oon-
stantinopel, dat het agrarische congres te
Sofia het permanent dictatuurschap in Bul
garije heeft uitgeroepen, door den premier
Stamboelinski en den minister van buiten
landsche zaken, Daskalof, te benoemen tot
.^reserve-presidenten" voor hun leven. In het
vervolg zullen de vice-presidenten gekozen
worden uit de aan het bewind zijnde minis
ters. Koning Boris mag op den troon blijven,
mits hij zich niet met regeeringszaken be
moeit. Dat besluit is genomen op grond van
de overweging, dat de inmenging van den
koning in de zaken van den staat de huidige
moeilijkheden over het land heeft gebracht
ZUID-SLA vm
Het huwelijk van koning Alexander.
Dinsdag zijn de konin^ en de koningin
van Roemenië met hun dochter Marie, de
bruid van den Servisohen koning, per schip
in het koninkrijk der Serviërs, Kroaten en
Slowenen aangekomen. De monitors van de
Wardan begroetten het koninklijk jacht op
Servisch gebied, terwijl watervliegtuigen het
onder bloemen bedolven. Gepavoiseerde plei-
zierbooten begeleidden het Om 5 uur meer
de het jacht aan den daarvoor gebouwden
«tijger in de Sau, onder het gedonder der ka
nonnen van de hoofdstad en het geschetter
van de muziek. De bruigom ontving zijn
bruid en aanstaande schoonouders en stelde
hen aan de overheidspersonen voor. De pa
triarch zegende prinses Marie. Toen de vor
stelijke personen den steiger verlieten, bood
de burgemeester hun brood en zout aan en
heette hen welkom te Belgrado, waarop de
koning bewogen dankte. Vervolgens bood de
burgemeester de koningin en de prinsessen
Marie en Iliano bloomen aan. Na Inspectie
van de ©erewacht, reed hot -ozelschap naar
het oude palels, waar de gasten 1'ogeeren en
vanwaar koning Alexander naar zijn palels
terugkeerde.
Gisteren is het huwelijk Ingezegend in de
kathedraal te Belgrado. De kroonprins van
Roemenië geleidde de bruid en de hertog
van York, de tweede zoon van den Engel-
schen koning, trad op als peet van den ko
ning. Een schitterend gezelschap waarin vr'L
wel alle soevereine staten van Europa ver
tegenwoordigd waren, woonde de plechtig
heid bij.
Buiten de kerk verstoorde een bijzonder
hevig onweer den indruk ©enigszins.
PERZIE.
Opstand der Koerden.
Londen, 0 Jni Teheran wordt gemeld, dat
opstandige Koerden, verbitterd over het ont
slag van hun erfelijk hoofd door den gou
verneur-generaal van Azerbeidsjan, de re-
geeringstrocpen hebben verslagen en thans
in noordelijke richting oprukken naar Ta-
briz, waarheen de inwoners voor hen uit
vluchten. Er hadden ook verder Zuidweste
lijk ongeregeldheden plaats in Loeristan,
waar benden' de dorpen plunderen.
Er zijn uit Teheran troepen gezonden om
de orde te herstellen.
PARAGUAY.
Uit Buenos Aires wordt gemeld, dat de
onderhandelingen, welke worden gevoerd
tusschen de regeering van Paraguav en de
opstandelingen op een mislukking zijn u't-
geloopen. Nabiji Asuncion hebben verbit
terde gevechten plaats. Tal van spoorweg
bruggen zijn door de revolutionairen opge
blazen.
Uit het Verre Oosten.
Den 26 Mei wordt uit Tsjita aan de Prawda
geseind, dat steeds^meer nieuwe Japansche
legerafdeelingen te Wladiwostok aankomen.
De Japansche generaal Beda heeft opdracht
gekregen om de mogelijkheid te onderzoeken
van een verplaatsing der troepen in de ricn-
ting van Chajlar en Mantsjoerije. In Char-
bin willen de Japanners een groot militair
artillerie-park aanleggen.
KORTE BERICHTEN.
Volgens een telegram uit Buenos Ayres
aan de Times breidt de revolutie in Para
guay zich uit. In Asuncion zijn hevige ge
vechten geleverd met opstandelingen, die te
ruggeslagen zijn. De verbindingen met de
hoofdstad zijn verbroken.
Het Japansche vlootprogram voor 1923
omvat den bouw van vier lichte kruisers van
10 000 ton, vier van 7000 ton en van 28 duik-
booten. De kosten zijn op een aiilliard yen
geraamd.
Uit Agram wordt gemeld, dat in Montene
gro de sowjet-republiek is uitgeroepen.
De Mount-Everest-expeditte.
Londen, 9 Juni. De Britsche 'bergbe
klimmers, die trachten den top van den
Moumt Everest te hereiken, hebben goede
vorderingen gemaal.,. Zij kwamen reeds op
een mint aan, dat nog nooit dooT iemand is
bereikt.
Een telegram van generaal Bruoe, den
leider van de expeditie, meldt, dat op 21 Mei
drie leden een hoogte bereikten van. 28.600
voet zonder zuurstofapparaten. Deze hoogte
is ongeveer 2200 voet beneden den top van
den Mount Everest, maar ook meer dan 2200
voet beven het tot nu toe bereikte punt, n.1.
door den Hertog van Abruzzi en twee gid
sen, die in 1919 in het Himalaya-gebergte
een hoogte bereikten van 24.583 voet.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN;
Verleden week werd Amsterdam bezocht
door Katherin© Tingley, de „Leidsvrouw van
de Universeele Broederschap en het Theo-
sophisch Genootschap, met hoofdzetel te
Point Lorna in Caliiornië (U. S. A.)", zooais
men haar „officieel" aankondigt. Eerst Werd
Donderdagavond in het Rembrandt-Theater
een film vertoond, samengesteld door leer
lingen te Point Lorna, waarbij men een in
druk kon krijgen van den bouw en de om
geving van dezen hoofdzetel en van de daar
gevolgde opvoedings-anethodes. Den volgen
den avond hield de Leidsvrouw" een rede
in de groote zaal van het Concertgebouw,
waar tevens leerlingen van de door haar ge
stichte en bestierde school énkele muziek
nummers ten beste gaiven. Hierdoor en te
vens door het feit, dat velen zich naar aan
leiding van dit 'bezoek herinnerden, hoe in
dertijd de vereerde en beminde directeur van
het Amsterdamsch Muziek-Conservatorium,
Daniël de Lange, op hoogen leeftijd nog
naar Point Lorna, Katherine Tingley's „Gen
trum", vertrok en daar de leiding op zich
nam van het z.g. „Ibis-Conservatorium",
werd de aandacht van het groote publiek
weer eene op „do theosofie" en de theosofi
sche organisaties gevestigd.
Binnen een kort tijdsbestek heeft men
thans hier te lande het optreden meegemaakt
van de drie figuren rond wie zich de moder
ne „theosofen" geschaard hebben. Verleden
jaar nog sprak Amnie Besant, de hoogbe
jaarde leidster der „Theosofische Vereeni-
ging" in dé Vrije Gemeente aan de Wete
ringschans en in het Concertgebouw, ter
wijl nog onlangs dr. Rudolf Steiner, de Duit
sche theosoof, of, zooais hij zichzelf de laat
ste jaren liever noemt: ,flnthroposooptf', in
Den Haag een „congres" van „anthroposo-
phen" leidde en op verschillende plaatsen
tevens de door hein gepropageerde dans
kunst (de z.g. „eurhytoiiek") aan het publiek
voorvoerde.
De aandacht van het groote publiek werd
dus nóg eens den laatsten tijd wel min
of meer getrokken in de richting van „de
theosophie", de „anthroposophie" en wat
daarmede annex is. Begrijpelijk is 't echter,
dat waar onder dit publiek, van de drie bo
vengenoemde zijden propaganda gemaakt
wordt, waarbij de één den ander negeert of,
nog erger, direct of indirect 'bestrijdt, groote
verwarring ontstaat'en men uit een en ander
moeilijk meer wijs kan worden.
De moderne theosophische beweging be
gint dan smet het optreden van Mevr. H. P.
Blavatsky, een Russin van geboorte, die na
lange jarei^ van omzwervingen in Oost en
West en na zich eerst een tijd aan het spiri
tisme gewijd te hebben, eindelijk, samen met
den Amerikaansolum kolonel H. S. Olcott in
1875 te New-York een Vereeniging stichtte,
die zich aanvankelijk ten doel stelde de „Oos-
tersche Wijsbegeerte" te bestudeeren en te
propageoren, maar die tenslotte haar doel
einden in de volgende drie punten formu
leerde:
1. Het vormen van een kern van alge
meene broederschap zonder aanzien van ras,
geloof, sexe, kaste, of kleur.
2. Het aanmoedigen van de studie van
vergelijkende godsdienst-wetenschap en
wijsbegeerte.
3. Het ontginnen vah de onverklaarde
wetten in de natuur en de latente krachten
in den mensch.
Binnen enkele jaren na de oprichting de
zer Vereeniging publiceerde Mevr. Blavatsky
drie boeken, die nog altijd door alle theoso-
plien, hoe ver zij in later jaren overigens
ook uit elkaar dreven, als standaardwerken
worden beschouwd. Deze drie boeken zijn:
nlsis unveiled" („Isis ontmaskerd"); „The
Key to Theosophy" („De sleutel tot de Theo
sophie") e© tenslotte hét grootste, meest om
vangrijke werk: „The Secret Doctrine" („De
geheime Leer").
Meer nog dan als schrijfster van deze wer
ken 'baarde Mevr. Blavatsky (door haar vol-
gehngen algemeen, naar haar initialen, als
H. 1B. aangeduid) in die beginjaren opzien
door de door haar teweeggebrachte „ver-
sx liynsclen, Verschijnselen, die volgens ve
ten „mechanische"- of zelfs gewone „goo
chel -trucs waren, volgens anderen slechts
het natuurlijk gevolg van het feit, dat /H
inderdaad „oooulte"* (d.w. z. „verborgen")
kennis bezat en de natuurwetten, vollediger
en, als 't ware, vanuit een ander bewustzijns-
centrum- dan dat van den gewonen sterve-
hng, beheersohte. Tenslotte verklaarde zü
openlijk „leerling" en, in zékeren zin, ver
tegenwoordigster te zijn van z.g. „Meesters",
d. w.z buitengewoon hoogstaande en onL
wikkelde menschen, die, alhoewel terugge
trokken in de eenzaamheid der Tibetaansche
binnenlanden levend, tóch, als 't ware
„draadloos" verband hielden imet het leven
der menschen in de .maatschappij"
I Dat de figuur van Mevr. Blavatsky ln a,
jaren een middelpunt van belangstelling
vormde, volgt wel' uit het lelt, dat de
eveneens in haar begin-jaren ve
„Society for Psychical Research" (Vereem
ging voor Psychisch Onderzoek") die zich
ten, doel stelde de verschijnselen van
dachte-overbrenging", „hypnose", „materie
lisatie" in één woord: èlle z.g. „psychiacL
(verschijnselen" te onderzoeken, het noodi»
(verschijnselen te onderzoenen, net noexju-
oordeelde een commissie af te vaardigen,
tot taak had de voortgebrachte „versohA*
seflen" van H. P. B. op „echtheid" te toet*
Deze oommissie, onder leiding van J
Hodgson, Vertrok naar Britsch-Indië, va*
Mevr. Blavatsky en kolonel Oloott zich g*
vestigd hadden.
Het rapport door deze commissie, na het
onderzoek, opgesteld, was niet gunstig voor
•Mevr. Blavatsky. Hodgson en rijn
kers verklaarden, dat zij in de onderzochte
woning een aantal „schuif^moeien" en
luiken" hadden ontdekt, die het bedrog van
II. P. B. ten duidelijkste aan het licht zou^
brengen.
Van „theosophische" zijde te dit
port" natuurlijk van den aanvang af t,.Q
sterkste' bestreden; de huisbewaarders van
Mevr. B. en kolonel Oloott zouden deze vep.
nuttig aangebrachte paneeflen als and^rszing
stiekum hebben aangebracht teneinde, hy
wjjze van wraakneming, „H. P. B. in-
valsch daglicht te stellen. Zonder, in deze
objectieve beschrijving, persoonlijk ia*y
ééne of andere zijde stelling to nemen^®^,
ten we echter, volledigheidshalve oef
het merkwaardige feit vermelden, dat
Hodgson, de leider der „onderzoekingsoSR
missie", in later jaren op zijn besohuldigM
gen van „bedrog" is teruggekomen en zelfc
voor een groot deel de door Blavatsky en
haar volgelingen verkondigde leerstelling^
omarmd heeft.
Het kan hier niet de plaats zijn een. uiteen,
zetting te geven van die „leerstellingen"; in
hoe kort een begrip ook.
Van leerstellingen" kan men eigenlijk hy
de Theosophen niet spreken voorwaart#
voor- toelating tot het lidmaatschap van een
der organisaties is toch slechts, dat men be
langstelt in hel orcultteros, en vóór alles, als
bindende voorwaarde, dat men tegenover de
medeleden, tot welk ras, godsdienst of party
ook behoorend, een tolerante houding zal
aannemen. Tóch huldigen vrijwel Alle Theo-
sofen> tot wélke organisatie ze ook niog«J
behooreni: lo. het geloof in het bestaan van
Leiders (meesters, Leeraren van het Raa^l
2o. het geloof in Reïncarnatie, oftewel „heM
belichaming"; 8o. het geloof in de „Wet van
Karma", d. w. z. de Wet van oorzaak en ge
volg, ook op zedelijk en geestelijk gebied.
>p deze drie punten, aooals zij door H.
P. Blavatsky werden opgesteld (of: wederom
opgesteld) komen zooals gezegd Alle Theo
sophen van onderscheiden richt weer bij
een». Eigenaardig is echter, dat het eerste
punt. dat der zg. „Meestere", indertj)4 door
H. P. iB. zelf wel tot het voornaamste ge
maakt, in later jaren, om zoo te zeggen,
het meest ls gaan „wankelen".
Blavatsky en Ootonel Olcott hadden zich
dan, na stichting der Vereeniging te New-
York, zooals boven reeds bleek, in Britsch-
indië gevestigd en brachten ook het hoofd
kwartier der Vereeniging naar daar (Adyar
in Madras) over. Tenminste.... ■vutgena
de leden der „Theosofische Vereeniging",
'waarvan Annie Besant presidente is.
De „Universeele Broederschap en het
Theosophisch Genootschap", waarvan het
„Hoofd" de vorige week in Amsterdam op
trad, houdt n.1. vol, dat het „hoofdkwartier"
nooit „officieel" naar Indië verplaatst werd
maar dat het steeds, vanaf de stichting dei
Vereeniging, in Amerika gevestigd bleef.
Hoe het ook zij, om de geregelde ge
schiedenis weer te vervolgen de Vereeni
ging groeide onder de vanuit Indië gegeven
leiding van Olcott en Blavatsky. Laatstge
noemde vertrok later naar Europa (Parijs an
Londen), en liield zich, na stichting van het
nóg bestaande tijdschrift ,/The Tbeosophist"
(„De Theosooph") uitsluitend bezig mot het
schrijven van artikels en boéken en heit ge
ven van „kering", terwijl OoL Oloott als pre
sident de organisatorische leiding der Ver
eeniging had.
Kén van de meest toegewijde leerlingen
van Blavatsky en» één der ijverigste prnpa-
?indisten der nieuwe beweging was de New-
rechtsgeleerde Wllliam Q. Judge.
In zijn land, Amerika, vertegenwoordigde
bij, na het vertrek der leiders, de Tiieoèé-
phische Vereeniging.
In Engeland sohaarde zich al spoedig onder
de meest vurige aanhangers van Mevr. BL,
de toen reeds bekende schrijfster en rede
naarster Mevr. Annie Besant. die, na eerst
een groote rol gespeeld te hebben ln de Jong»
vrijdenkers-beweging met de bi-kende Char
les BradJough aan het hoofd, tenslotte tP*de
theosofische denkbeelden was gaan over*
hellen.
l ot nu toe bestond er nog steeds één org®*
nisatie: „De Theosofische Ver- ►T'
maar bij den dood van Mevr. Blavatsky
stond de eerste splitsing. Ook hier, l°°^
in 8 werelds geschiedenis al zoo vaak ('KT'
zou strijd ontstaan over de
gang"! - Er viel, weliswaar, wa|Mf!.'
denitschap beünof ndots „op te roW»
immers de president Col. Olootdl^d® Tf.
maar dan toch wat betrof bet XPYL
leraarschap" zuilen we maar
door Mevr. BJ. bekleed was
Annie Besant, die de laatste jaren,1 n
durend contact met Mevr. BI was je
verklaarde door H. P. B. zèM en do°r'L.
Meestere" als de „opvolgster" te zijn aan«T
kvezen, terwijl William Q. Judge, ^,une j
op enkele vroeger door hem van r' ra„
ontvangen brieveni, eveneens zijn a^' Ldl
ken deed gelden. Hoewel tenslotte d« Fyj
sident, Colonvl Oloott, zijn sanctie
aan „de candidatuur-tBesant", bleven,
namelijk ln Amerika, toch een groot
leden Judge steunen. Het gevolg *?8' qJ.
•ludge met zijn aanhangers uit de .ht»
ging trad en een nieuwe organisatie s
hen», een organisatie, die thans nog voor
in „De liiiverseefle broederschap flI! ,-a.
Theosophisch Genootschap" van Mevr_
therine Tingley, de opvolgster van Jndilnyj
Ziet hier in 't kort de feiten; in den
die vooral van de zijde der ..Tingle.van
nog steeds zéér agressief wordt doo'T"'
de strijd over de vraag wélke orgarisaUf
tenslotte de „authentieke", de „echte
zullen we ons niet mengen. Alleen
gememoreerd, dat de ..TLngley"-Vere®1"vLa»
in den loop der jaren voornamen,! k
kracht zocht in een. nieuw systeem vaii v.
voedtog, waaria o. m. het muzikale 'v'
Het bezoek van Kaihertne Ttngley.
