r
Tweede Blad.
i\
PLAATSELIJK NIEUWS.
Te 's-Gravenhage slaagde voor het
examen Hoogduitech L. O., die heer N. van
gngel, alhier.
25-Jar.'g Jubilee van ÏLM. de Koningin.
Men deelt ons mee, dat het bestuur van
Helders Belang V.V. V. in den loop van
den volgenden maand (na afloop van de
vacantiën) een algemeene vergadering zal
houden ter bespreking van feestelijkheden
in 1928 ter herdenking van het 25-jarig re-
geemngsjubileum van Koningin Wilhelmina.
Strandfeest te Hulsduinen.
„Helders Belang*1 V.V.V. is voornemens
om in de *eek van 21—28 Augustus a.s
een strandfeest voor jongens en meisjes van
815 jaar te organdseerea De juiste datum
en uur zal nader worden vastgesteld.
Er zullen 4 klassen van deelnemers zijn:
1, meisjes van 811 jaar; 2. meisjes van
11—15 jaar; 8. Jongens van 8—11 jaar; 4.
jongens van 11—15 jaar.
Voor elke klasse zullen, naar gelang van
het aantal deelnemers, 8 tot 5 prijzen warden
uitgeloofd voor de beste en mooiste figuren
van zandgemaakt. Waar het hier Iets nieuws
geld aan ons strand, mag verwacht worden,
dat er een groote deelname zal zijn.
Onze jongens en meisjes kunnen zich nu
in deze vacantietijd al prachtig'oefenen om
straks met sucoes aan de wedstrijden deel
te nemen.
Blijkens een in dit blad voorkomende ad
vertentie kan men zich voor deelneming
aanmelden tot 15 Augustus oa bjj den heer
A. ten Klooster, Keizerstraat 93. Wij verwij
zen daarvoor naar de advertontla
het verkeer in onze gemeente.
JuUie i
h
o
p
<2
.o manier
J
fig H
A.M.R.V.
A
C
AM
^afkeerde manier ---''A
.M.B.V.j"''
Met nadruk dient er op te worden gewe
zen dat men niet orrnoodig naast elkander
moet rijden en niet onn-oodig naast elkander
moet stil staan.
Wanneer bestuurders van motorrijtuigen,
rij- of voeruigen voor een geopende brug
of voor een gesloten spoorwegovergang
komen, moeten zij hun -rij- of voertuigen in
eene rij aan de rechterzijde van dien weg
achter elkaar opstellen en mogen zij eerst
dan voortrijden wanneer de voetgangers
over de brug of overweg zijn gegaan.
Mol T. Korvor, leerling der Radlosohool
alhier, ls geplaatst als radlotelegraffate op
het Persbureau der „Internationale Press
Union" te Amsterdam.
honderdjarig bestaan van
'b-rijkswerf.
IIL
Gerrit de Vroome.
Totaal 14.80, met vorige opgave f 24.05.
Gemeenteraad van Helder.
Vergadering van Dinsdag 8 Augustus
des avonds 8 aar.
Voorzitter de heer Adriaanse, loco-burge
meester. Afwezig de hearen Staalman, van
Os, Baak (met kennisgeving) en van Breda
(met kennisgeving).
Notulen.
Notulen van 80 Mei en 7 Juni 1922 worden
Ingekomen Stukken.
a. Bericht van ontvangst van Ged. Staten
van het besluit van 80 Mei 1922 tot wijziging
der Alg. Pol. Verordening in zake het ver
keer.
b. Goedkeuring van. Ged. Staten op het
besluit van 25 April 1922 tot aankoop van
een rookerij en ruiling van grond;
0. Idem op het besluit van 20 Juni 1922 tot
uitgifte in erfpacht van grond aan de Laan;
d. Idem ot> de besluiten van 20 Juni 1922
tot vaststelling van een verordening voor dpn
Ophaal- en Startingsdienst en tot wijziging
van de Verordening op het financieel beheer
der gemeente-bedrijven;
e. Aanneming voor kennisgeving doofr
Ged. Staten van het besluit van 29 1922 tot
wijziging van de Instructie van den Ge
meente-Ontvanger;
f. Idem van het besluit van 20 Juni 3922
tot wijziging van de verordening op het Ver
volgonderwijs;
g. Idem van het besluit van 20 Juni 1922
tot het nemen in erfpacht van een perceel
weg te Huisduinen;
h. Goedkeuring van Ged. Staten op de be-
grooting voor 1922;
1. Idem op het besluit van 19 April 1922
tot vaststelling eener suppi begrooting voor
den dienst 1922;
j. Idem op het besluit van 20 Juni 1922 tot
vaststelling der 8e suppletoire begrooting
voor 1922;
k. Idem op het besluit van 20 Juni 1922
tot het doen van af- en overschrijvingen voor
den dienst 1921.
L VerdagingsbesMit van Ged. Staten op
het besluit van 28 Mei tot vaststelling van
een verordening voor dein Keuringsdienst
van vee en vleesch;
m. Bericht van het Scheidsgerecht voor de
ambtenaren, dat als vijfde lid en lid-plaats
vervanger zijn benoemd resp. de hoeren L.
Boon en A. W. Michels;
n. Bericht van aanneming der benoeming
tot hoofden van scholen van M. van der
Horst, J. Langhorst, N. van Engel en R. Kam
man, van eerstgenoemde met mededeeling
dat h]j op 1 October 1922 zijn nieuwe functie
zal kunnen aanvaarden;
De stukken a tot en met n worden voor
kennisgeving aangenomen.
Missive van Ged. Staten dxi. 19 Juli jj.,
gericht aan Burgemeester en Wethouders,
waart) Ij wordt (bericht, dat zij den Raad niet
bevoegd achten maximumprijzen voor melk
vast te stellen.
Burgemeester en Wethouders deelen, naar
aanleiding van het slot der gemelde missive,
aan den Raad mede, dat -zij ln die missive
geen voldoende gronden aanwezig achten den
Raad voor te stellen de betrekkelijke veror
dening in te trekken.
De heer Grunwald vraagt naar de redenen,
welke B. en W. er toe brachten geen gevolg
te willen geven aan den wenk van Ged. Sta
ten om de verordening in te trekken. Als
de kantonrechter de bekeurden van rechts
vervolging ontslaat, heeft handhaving van
de verordening geen zin meer. Bovendien
is de verordening vastgesteld in een tijd, dat
de kaaisprijzen laag waren; thans zou een
hoogeren prijs moeten worden vastgesteld.
De Raad zou dus eventueel de verordening
moet wijzigen. Voor het respect van den
Raad acht spr het beter de verordening in te
trékken.
De heer Schoof felen/berger kan
zich gedeeltelijk bij dit betoog aansluiten.
In de Held. Grt is ook over deze aangelegen
heid geschreven, waarbij men zich beriep op
de gemeente-wet. Maar bedoeld artikel der
Gemeentewet spreekt alleen over prijsstel
ling ten opzichte van de kwaliteit dier waren.
Spr. meent, dat de Raad in deze niet zeer
sterk staat en er geen enkele reden is de ver
ordening te handhaven.
De heer Borkert wijst er op. dat het
thans weder de tegenstanders van de aan
vankelijke voorstellen zijn, die intrekking
wemschen De reden van het ontstaan dezer
verordening is de sociale taak, die de Raad
te vervullen had ten opzichte van de ge
meenschap. Driemaal was de Raad uitgenoo-
'digd nu eens een einde te maken aan den
willekeur. De slijters hebben ln deze nog de
meest joviale houding ingenomen, het brute
verzet kwam evenwel van de boeren. Aan
den anderen kant was blijkbaar bet publiek
niet genoegzaam doordrongen van de nood
zakelijkheid eener prijsverlaging, en de slij
ters toonden tegenover de boeren weinig
ruggegraad. In het belang van het prestige
van den Raad moet het advies van B. en W.,
naar spr. meening, opgevolgd worden. Waar
zou het heen moeten als de gemeente niet
zou durven ingrijpen om exorbitante prijzen
te weren? Spr. wil wel eens zien uitgemaakt
of inderdaad de Raad zijn bevoegdheid te
buiten is gegaan.
De Voorzitter acht het niet wensche-
Hjk voor het oogenblik dieper op de zaak in
te gaan. Laten wij het verloop der zaak lie
ver eens afwachten.
Conform advies B. en W. besloten.
Ter afdoening wordt in handen van B. en
W gesteld:
p. Bericht van overlijden van A. J. Swaerts,
lid van het Burgerlijk Armbestuur.
Burgemeester en Wethouders geven in
overweging een adres van rouwbeklag te
zenden.
Nog worden voor kennisgeving aangeno
men:
q. Goedkeuring door Ged, Staten van de
besluiten van .7 Maart en 16 Mei 1922 tot
vaststelling van een Reglement voor de ver-
pleging van ouderlooze kinderen door de in
stelling „Het Algemeen Weeshuis";
r. Idem van de besluiten van 6 December
1921 en 18 Juli 1922 tot oprichting van de
W oningstidhtmg"
s. Schrijven: van R. Kamman, benoemd
hoofd eener school, dat hij met 1 October a.s.
zijn nieuwe functie kan aanvaarden.
Tenslotte ls nog ingekomen
t. Schrijven van den heer D. H. Grunwald,
waarin hij vraagt, wanneer een nieuwe oon-
oept-verordening voor de plaatselijke inkom
stenbelasting kan verwacht worden, zulks in
verband met het feit, dat een spoedige tot
standkoming dier nieuwe verordening in het
belaög dier belastingplichtigen is.
Burgemeester'en Wethouders deelen me
de, dat het door den heer Grunwald ge
vraagde voorstel in de eerstvolgende raads
vergadering kan worden tegemoet gezien.
De heer Grunwald vraagt of deze voor
dracht tijdig bjj den Raad wordt ingediend,
zooidat men voldoende tijd hoeft tot hesfcudeo-
ring ervan.
Aan de ordte fa:
Verkoop Grond.
Voorstel tot vertkoop van een stukje grond
gelegen aan de Laan, aan A. Klootwijk, voor
ƒ200.
Conform besloten.
Militaire Landsmmd.
Voorstel tot voorloop igen aankooip van
militaire landsgronden gelegen te Huis
duinen.
Held. Crt 8 Aug.
Na eene inlichting aan den heer Schoeffe-
lenberger conform besloten.
Bouwverordening.
Voorstel tot verleening van ontheffing dier
bouwverordening aan A. Bakker, alhier.
Held. Crt 8 Aug.
Aangehomen,
Huurovereenkomst
Voorstel tot -beëindiging der huurovereen
komst betreffende het wachthuisje aan het
Havenhoofd.
Held. |Qrt 8 Aug.
De heer Bok meent dat dit gebouwtje
destijds voor een bepaald aantal jaren ge
huurd is. Thans zou dus het contract wor
den verbroken, hetgeen spr. niet in den haak
vindt omdat er ook kosten zijn gemaakt om
het indertijd in orde te brengen.
De Voorzitter leest de betrekkelijke
clausule uit het huurcontract voor, waaruit
blijkt dat omtrent een bepaald aantal jaren
niets overeengekomen la Wel moet de op
zegging 6 maanden voor de expiratie van
den Jaartermljn geschieden en B. en W. er
kennen, dat deze opzeggingstermijn met
eenige dagen fa overschreden. Doch hJL
mocht dtl geen reden zijn de opzegging niet
te aanvaarden.
De heer Bok gaat na deze uiteenzetting
accoord met de voordracht die bij acclama
tie wordt aangenomen.
Leerplichtwet
Voorstel in zake aanwijzing van het tiJdr
vak, bedoeld in art 18 eerste lid der Leer
plichtwet.
Aangenomen.
Onderwas.
Voorstel tot verleenLng van eervol ontslag
als onderwijzeres) aan N. van Engel en aan
Mevr. R. B. van 'Engel—Davldson.
Eervol verleend.
Middenweg.
Voorstel tot verbetering van den (Midden
weg.
Held. Crt G Aug.
De heer Boogaard vraagt of het nog lang
zal duren alvorens aan de werkzaamheden
wordt begonnen. Er zijn thans veel werke-
loozen, die op dit werk wachten.
De Voorzitter antwoord, dat het Col
lege zelf doordrongen fa van de noodzake
lijkheid' tot spoed.
De heer Grunwald bespreekt de kwes
tie van het eigen beheer. De gemeente-bouw
meester heeft dit werk geraamd op 18000—,
maar uit den aard der zaak fa zoo'n raming
altijd hoog. Spr. acht uitbesteding wensche-
lyker; men voege er dan een clausule in be
treffende het ini dienst nemen van losse
werklieden van hier. Met een aannemer we
ten we precies waar we mee af zijn, en met
eigen beheer weten wij dat niet
De heer Van L00 bespreekt de belan
gen van de pachters djpr volkstuintjes. Krij
gen die voor het aftsaan van de strook grond
vergoeding van hupr? En wordt het hek dat
ze op hun gedeelte geplaatst hebben, toot
gemeente-rekening verplaatst?
De heer Zondervan fa het niet eens
met den heer Grunwald betreffende de
uitbesteding. Spr. zou juist wel in eigen be
heer willen nemen. Bij aanbesteding zijn er
slechts enkele menschen in betrokken; even
wel is het hier een kwestie van werkver
schaffing. Het fa met aanbesteding ook
2 Aug. slaagde te 's Gravenhage
voor de acte L. O. handteekenen-, mej. M. C.
W. Verhoef, alhier.
Een der voornaamste dingen ten opzichte
van het verkeer op de wegen is wel het ma
ken van hoeken hij heit van de eene in de
andere straat rijden.
Tegen te ca ar omtrent bestaande regel
wordt ook rog dikwijls gezondigd en heit is
wel ten-ge ;oige daarvan' dat juist -op hoeken
van straten de meeste aanrijdingen plaats
Vinden.
Wanneer men links een weg moet Inslaan
zij men er op bedacht dat men steeds een
ruime bocht neemt, terwijl wanneer men een
weg moet inslaan welke aan onze rechter
hand ls gelegen met een nauwe bocht be
hoort te nemen.
Wanneer men bijv. uit de Koningstraat
komende de Spoorstraat wil inrijden in de
richting naar de Keizerstraat (deze laatste
weg ligt diue aan onze rechterhand) dan
moet men aan de rechterzijde van den rij
weg rijdende zoo dicht mogelijk langs den
winkel van den- heer Nypels heen, om weer
zoo spoedig mogelijk aan de rechterzijde
van de Spoorstraat te komen, terwijl wan-
peer men uit tegenovergestelde richting de
Koningstraat wil ingaan en men deze dius
aan de linkerhand heeft, men dicht langs
het Militair Tehuis tot aan de slagerij van
den heer de Beurs moet rijden en vervoir,
genB met een ruime bocht naar de rechter
zijde van de Koningstraat moet oversteken.
Op onderstaande schets (fig. I) wordt het
eerste geval nader aangegeven,
of voertuig, di den anderen 'bestuurder aan
zijn rechterha 1 heeft dezen voor moet -la
ten gaan en >-.oruoodjjg voor hem moet stil
houden of langzamer rijden. -Op onderstaan
de schets moet dus B. A. voor laten gaan,
mr i
Fig. I.
si
I
l
Spoorstraat
terwijl
Juiste manier
Spoorstraat
het tweede geval demonstreert.
Artikel 4 letter b van het Motor- en Ky-
■wielreglement bepaalt dat ingeval inen voor
nemens is van riohiting te veranderen inen
van dat voornemen bijtijds moet doen bly-
ken door het goed zichtbaar uitsteken van
een der armen of een stok of ander voor-
wenp in de richting welke zal worden inge
slagen, wanneer door het niet geven van be
doeld teeken- de vrijheid- of de veiligheid
van het verkeer zou worden belemmerd of
in gevaar gebracht. In1 hot (geval bedoekt
in lig. I, diciiit men dus 20© noodig de reoh-
ter hand in' dat bedoeld in fig. II de liaker-
liand -goed zichtbaar uit te steken.^
Bestuurders van rij- of voertuigen kun
nen volstaan door het voorgeschreven- tee
ken met de zweep te geven.
Wanneer men uit een zijweg op een hoofd
weg komt C ljv. uit de Califomiestraat
op de Keizerstraat), dan m-oet -men steeds
het verkeer op den hoofdweg voor laten gaan
en dus steeds achter het aankomende ry-
of voertuig omgaan.
Bjj artikel 5 van het Motor- en Rywiel-
reglement wordt 'bepaald dat wanneer twee
of meer bestuurders van motorrijtuigen, rij
wielen, rij- -of voertuigen ongeveer getij k-
'jd-ig een kruispunt van wegen naderen de
-stuurder van het motorrijwiel, rijwiel, rlj-
Bi
J
omdat hjj dezen aan zijn rechterhand heeft
en gaat vervolgens B. voor C.
ingeval men op een plein komt waarop
eicü 'byv. ter weerszijden van een gazon of
«en plantsoen een weg bevindt dient men
steeds de rechtSche van die wegen te nemen
omdat men' dan geen rijtuigen of anders
zins ontmoet en zelf een ruime baan heeft
In dat geval moet men rijden als hieronder
aangegeven.
J
1
TV
Plantsoe*
juiste manier
Wat dit naast elkaar rijden- betreft, hier
door worden: dikwijls die gevaarlijkste
situaties in het leven geroepen. Zoo kan
men on. herhaaldelijk waarnemen, dat fiet
sers -zelfs op bruggen naast elkaar blijven
rijden, ook al moet terzelfdertijd een of an
der voertuig daarover, 't Mag misschien af
en toe goed afloopen, toch komen ook veel
gevallen voor waarbij of de fietser of die
fiets, soms beiden tegelijk onder het voer
tuig geraken. Hetgeen dan alleen een gevolg
is van eigen onvoorzichtigheid.
In het eerste geval is thans bij die Alge
meene Politieverordening dezer gemeente
voorzien, alwaar ziulks ten opzichte van we
gen binnen de bebouwde kom der gemeente
is strafbaar gesteld.
Men moet nooit midden op den rijweg
stilstaan, doch steeds zoo dicht mogelijk aan
den kant.
Dat men de orde van een inarcheerenden
troep, begrafenisstoet of optocht niet mag
verbreken is natuurlijk ook in deze -gemeen
te voldoende bekend. Komt men die op
smalle wegen tegen, dan moet men stilhou
den.
Het verder inrichten van het etablisse
ment, waartoe behoorde het maken van
bruggen en stellen van meerpalen en duc
d'albes, het aanbrengen van een houten
rasterwerk rond het geheele etablissement
langs den buitenomtrek van het afsluitings
kanaal, het oprichten der voor woningen,
bureaux en werkplaatsen bestemde gebouwen,
het maken en plaatsen van een mastbok,
aanbrengen van de noodige bestrating en
wat dies meer zij, is ten uitvoer gebracht in
de jaren 1822 tot en met 1827.
Hierbij is gevolgd geworden een „plan tot
het voltooien van liet etablissement Willems
oord", goedgekeurd door Z. M. den Koning
bij kabinetsrescript van 26 Februari 1823.
Het plan geeft eene indeeling van het eta
blissement en eene opstelling der gebouwen
aan, zooals die in werkelijkheid zijn ge
worden en vertoont de werf, zooals de oudere
personen, die een 30-tal jaren geleden vóór
het bouwen der in de latere jaren gestichte
gebouwen als torpedo-atelier, nieuwe stoom-
werkplaats, enz. haar hebben gekend. Uit den
aard der zaak komt er niet op voor het in
de jaren 1857/1866 gegraven en aangelegde
nieuwe droge dok. Daarentegen was ter
weerszijde van het (oude) droge dok op
eenigen afstand een demiforme of reparatie
dok geprojecteerd. Deze doen denken aan
door sluisdeuren afgesloten groote hellingen.
Zij zijn niet uitgevoerd geworden. De Wester
poort komt niet op het plan voor.
Omtrent de afwerking vermeldt de schr
nog het volgende. In October van het jaar
1823 was de omrastering van het etablisse
ment zoover gereed gekomen, dat zou kunnen
worden overgegaan tot het sluiten van de
beide barrières, t. w. die, welke thans nog
de Zuiderpoort vormt en die, welke nabij
den dijk tusschen de tuinen van het paleis
en het Kon. Instituut nog aanwezig, doch
buiten gebruik is. Het was evenwel noodig
daartoe de nog op het terrein staande als
woning in gebruik zijnde huizen te doen
ontruimen, hetgeen heel wat moeite kostte.
Den 268ten Januari 1824 had de aanbe
steding plaats (bij inschrijving en opbod) tot
het „daarstellen van een gebouw bestemd
voor de vijf woningen voor de Hoofd-
Beambten der Marine te Willemsoord het
z.g. „Marine-pa eis". Aanvankelijk heeft het
voornemen b< ui om op de fondamenten
van het gt waarin thans de bureaux
der afdeelingen „Arsenaal en „Magazijnen
zijn gevestigd, een gebouw op te trek en
bestemd voor de vorenbedoelde woningen.
In verband met de minder geschikte plaats
werd daarvan .afgezien. Bij Koninklijk besluit
van 28 Januari 1824, n°. 121 werd autorisatie
verleend om den bouw te gunnen aan den
aannemer d. de Leeuw, wonende te den
Helder, voor de som van 149.000 (de
begrooting was geweest 179.000). Iets
naders omtrent het betrekken van het ge
bouw heeft schr. niet gevonden. 'Wel blijkt
dat in Januari 1827 contract is gesloten
geworden voor het behangen en dat dit, met
den wensch om de woningen spoedig te
kunnen betrekken, I April 1827 gereed
moest zijn.
Het plantsoen achter de woningen, t. w.
het Boschje, is volgens een in den aanvang
van het jaar 1825 ingediend plan, aangelegd
geworden. Beslist werd, dat het met popu-
lierenboomen en hakhout zou worden be
plant. Er zou een beek en een waterkom in
worden gegraven en „een tentje zijn 't welk
op een heuveltje geplaatst is liggende in een,
lommer". Johannes Kroes was bereid het
terrein voor het plantsoen twee spit om te
delven tegen 20 ets. per roede, hetgeen bij
eene grootte van 45° roeden f 90 zou uit
maken. De totale kosten van aanleg en be
planting, o.a. met 12000 boomen, werden
geraamd op 1092.
Overigens zijn de verschillende gebouwen
waaronder een gebouw tot bergplaats van
brandstoffen met toren en uurwerk daarop—
achtereenvolgens in die jaren gebouwd ge
worden. Ten behoeve van den mastbok werd
het maken van een steenen voetstuk met
den daarnevenstaanden houtwal en een ge
bouw tot berging van touwwerk en gereed
schappen en van brandgereedschappen in
1824 aanbesteed. De mastbok zelf werd, na
aankoop der benoodigde materialen, door de
Marine zelf gemaakt. Den 238t8n October
1826 werd het gevaarte opgericht. Bij be
proeving voldeed de bok uitstekend. J)
In 1827 was men zoover gereed, dat het
„Nieuwe werk van 1792" geheel kon worden
ontruimd, alle werklieden op het etablisse
ment „Willemsoord" te werk gesteld konden
worden en de goederen, die nog op het
Nieuwe werk aanwezig waren, naar Willems
oord konden worden overgebracht.
Hetgeen hier zóó met enkele woorden
werdt vermeld, heeft in werkelijkheid heel
wat voeten in de aarde gehad en menige
letter is met de breedsprakigheid dier
dagen over deze overbrenging op papier
gezet geworden. Den i/im November 1827
had de overgave van het „Nieuwe werk van
1792" met de sassluis, gebouwen enz. aan
het Departement van Oorlog plaats.
Meerdere commissies hebben zich vanaf
het jaar 1817, mede in verband met inge
komen aanvragen tot het mogen bouwen in
de omgeving van het etablissement, bezig
gehouden met het vaststellen van een plan
van bebouwing dier omgeving. Tenslotte
werd goedkeuring gehecht aan een plan van
bebouwing voor particulieren in de nabijheid
van Willemsoord, zoomede aan de daarbij
behoorende teekening van de voorgevels. Het
plan omvatte slechts de allernaaste omgeving
van het etablissement, n.1. de tegenwoordige
Hoofdgracht en aanvankelijk slechts een deel
van de Weststraat, waaraan later nog eenige
uitbreiding is gegeven. Ten westen zouden
woningen voor werklieden kunnen worden
gebouwdten noorden zouden de woningen
of gebouwen moeten dienen voor winkels,
logementen, enz. Het bleek weldra, dat de
opvatting der commissie en de als gevolg
daarvan genomen beslissing, te grootsch was
geweest en niet in overeenstemming was met
de kapitaalkrachtigheid deradspirant-bouwers.
Er moest toch in 1825 „met alteratie"
van het vroeger bepaalde, nader worden
vastgelegd, dat de huizen benoorden het eta
blissement de Hoofdgracht niet alle
drie of twee verdiepingen behoefden te
hebben, doch dat wel alle gebouwen in de
zelfde richting en elk der te bouwen blokken
onder één lijst zouden moeten zijn, maar
dat zou worden toegestaan om aldaar blokken
huizen van drie, twee en één verdieping te
bouwen.
De huisvesting der „mindere geëmployeer
den" (beambten) en werklieden van het
etablissement is in die jaren een voortdu
rende zorg geweest. Uit lijsten, die in 1826
bij de voorbereiding der ontruiming van het
„Nieuwe werk" zijn opgemaakt geworden,
blijkt dat er van-de 218 man, die te Nieuwe-
diep werkzaam waren er 38 woonden op het
„Nieuwe werk", 80 verblijf hielden op het
logementschip „Zoutman", 38 woonden bij
het „Rasterwerk in hetzelve en op het
NieuWediep" en 62 onderkomen hadden op
den Helder en Hulsduinen. Waar het nood
zakelijk werd geoordeeld om deze personen
ln de nabijheid van het etablissement te
doen wonen en het logementschip „Zoutman"
buiten gebruik zou worden gesteld, ls er over
gedacht om van Regeeringswege woningen
te bouwen, doch werd daar toch van afge
zien.
Hoewel er wel verschillende aanvragen
waren tot het bekomen van gronden en ia
de hooger bedoelde lijsten ook aanteeke-
ningen voorkomen, dat bepaalde personen
het voornemen hadden ora te bouwen, zoo
krijgt de schr. toch niet den indruk, dat er
op eenigszins ruime schaal lust en geld was
om te bouwen. Het verwekte dan ook
groote ontsteltenis en bracht veel verlegen
heid, toen de Gouverneur van~Noord-Holland,
als gevolg van een verkeerd begrepen ver
zoek van de zijde der Marine, order gaf dat
het z.g. „strooyen dorp", bestaande uit hutten,
keeten en op den wal gehaalde oude vaar
tuigen, binnen veertien dagen zou moeten
zijn opgeruimd. De order werd herroepen,
in dier voege, dat in beginsel het opruimen
binnen een beperkten tijd bleef gehandhaafd.
Het dorp kon nog niet worden gemist voor
de huisvesting der gezinnen van het maritime
etablissement en voor die van arbeiders,
welke werkzaam waren bij waterstaatswerken
en den bouw der fortificatiën met hunne
gezinnen.
En hiermede eindigt het overzicht over de
stichting van het maritime etablissement
„Willemsoord" met wat daaraan is verbon
den. Het alles heeft slechts iets meer dan een
langen menschenleeftijd geleden plaats gehad.
Er is evenwel sedert dien tijd enorm veel
veranderd. Aan het slot van zijn interessante
beschouwingen vermeldt de schr., bij wijze
van curiosum, dat, toen in 1825 wegens
toeneming van het aantal kinderen,* een
tweede onderwijzer werd noodig geoordeeld
bij de school op het Nieuwe Werk en men
daarvoor een bekwaam ondermeester noodig
oordeelde, er diende te worden gezorgd
voor eene toereikende bezoldiging, waarvoor
men op niet minder dan f 300.— 'j jaars
meende te moeten rekenen. De eerste
onderwijzer genoot f 400. 's jaars. Ook
al komt hierbij als emolument het „turfje"
en al tracht men zich in den economischen
toestand van die dagen in te denken, dan
nog klinken ons die bedragen als bezoldiging
wel wat vreemd in de ooren.
De mastbok is in 1902 gestreken en na eene
groote herstelling te hebben ondergaan, weder opge
richt geworden. Mij heeft de gelegenheid ontbroken
om te onderzoeken of dit al of niet de eerste maal
was na de oprichting.
Ontvangen voor een) wagentje voor Gerrit:
N. N. 50 et., uit de spaarpot van Jopie
Slim- uit Gorinchem 50 cA, inej. N. de H.
1.Jopie 50 et, H. 1.monteurs
Rijkswerf ƒ7.80, V. ƒ1.—, B. H., den Haag,
2.50, met bijschrift: „iZ-oudt U dit bedrag
voor mij willen afdragen aan Lange Ger
rit? Ik ben werkelijk blij dat deze stamperd
eens geholpen wordt, de man is het dubbel
waard."
goodgokeuad en vastgesteld.
