E
Derde Blad.
t
VAN ZATERDAG 7 OCTOBER 1922.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN.
ROND DEN DAM.
De Kce en de Platvoet stelde voor
An.de Drankmajoor:
Me heefte 'n aardig plan,
Auk Varkie weet d'r van.
Me legge de man 'n kwartje uit
Bij Piet In de Kopere Tuit.
Gaoneme 'n dag gekloft op stap
Mit Arie Pannetje Pap
En Jan Trammelant,
En de Hallefe Kruik
Mlt Spelde Bulk,
En Jan Paraplu mlt
Aus-Apple-mlt-juu,
Oofc de Leugenaar,
Dan binne me klaar
....Ziet hier een Jordaansch „scheldnaam"-
coupletje van „Manus Peet", den bultenaar,
eertijds medewerker van „Joden Jet", uit
Querldo's „Jordaan". Het is uit het derde deel
van dit „Amsterdamsche Epos", dat dezer da
gen verscheen en dat in groote hoeveelheden
voor de glazen der boekhandelargn ligt, ver
gezeld meestal van de, door den schilder Jan
Sluyters ontworpen affiche, voorstellende
„Corry" (U weet wel, die van „mooie Karei"!)
en „Manus" arm in arm.
Na het succes, dat de beide eerste „Jor-
daan"-deelen hadden, is het verschijnen van
dit vervolg inderdaad een „gebeurtenis", die
prachtig samenvalt met het zooeven juist 50
jaar worden van den auteur. Behalve dat hier
door weer opnieuw een stuk Amsterdamsch
volksleven voor de bewonderende oogen van
het publiek in felle kleuren en met vaste
oontouren omhoog rijst, concentreert het te
vens nog eens de aandacht op d.en genialen
schrijver en titanischem werker, die Queri
do is.
Opgekomen uit de rijen der diamantbe
werkers, rijen, die al zooveel intellect en
organiseerend tajent aan Amsterdam hebben
toegevoerd, werkte deze schrijver zich op
achtereenvolgens levend als diamantslij
per, violist, horlogemaker, verslaggever, enz
tot een der allereerste plaatsen in onze vader-
landsche litteratoren-bent. Als bij alle auto
didacten ^ag, in den beginne, de, zonder een
vaste leiding in zich opgenomen kennis en
lectuur, chaotisch bij hem dooreen en hadden
zijn eerste werken dan ook veelal te lijden van
een „teveel" in woordkeus, zinsbouw en be
schrijving, een „teveel", dat vele beter-ge-
schoolde critici zoodanig hinderde, dat zij er
zich blind op staarden en geen oog meer had
den voor den machtigen greep, den genialen
„durf", waarmede deze schrijver steeds weer
elk onderwerp, dat hem trok, aanpakte. Een
greep en een durf, die in een land als het
onse, zoozeer gewend aan en geschoold in
de „kleinmalerel het zorgvuldig beschrijven
van de „dingen des dagelijkschen levens",
een groote en beminnenswaardige uitzonde
ring raag genoemd worden 1
Hoe ouder Querido echter werd, hoe meer
werken er van zijn hand de wereld in gingen,
des te vaster bleek hij zijn instrument, de
taal, in de hand te krijgen, des te harmoni
tcher ook kwam al het opgenomene en dat
was wat! in hem te liggen waardoor,
omdat het „uiterlijk" thans als 't ware door-
schünender, eenvoudiger ein minder ramme
iend werd nu ook door de eertijds nog doo-
ven, de maohtlge adem, die van dezen wer
ker uitgaat, gehoord werd.
Wel «Un er hier en daar nog enkele al te
angstvallige ivoren-toren-wachters, die, ge
deeltelijk uit besef van eigen scheppings-
onmacht, Querldo's Oostersche, opgestuwde
woorden-zwaai kleinzielig becritiseéren,
maar uit ds verschenen artikelen en opstellen
bij z|in 50ste levensjaar, bleek toch wel, dat
uit alle kampen (zoowel uit de meeBt linksche
als de meest-rechtsche) steeds meerderen tot
de erkenning komen van de grootheid van
dezen schrijver.
En dat zal, blijft Q. voor zijn arbeid ge
spaard, in dezelfde richting blijven doorgaan.
Want, en dit is op dezen verjaardag zeker
één van de beste punten, waarop te wijzen
valt Querldo's kunnen en werkkracht gaat,
met het ouder worden, steeds in de stijgende
lijn. Aan twee cycli is hij thans, tusschen
allerlei kleiner kranten- en tijdschriftenwerk
door, gelijktijdig bezig: de eene, dat groote
werk, „Koningen", waarin hij verbeeldingen
uit het oude Oosten, uit het Perzisch land,
enz. oproept ln stukken proza, die soms de
kracht en den gloed van net „Hooglied" na
deren de andere: het „Amsterdamsch
Epos", waarvan dan zoo juist het derde deel
uitkwam. Mocht -het hem gegeven zijn deze
laatste cyclus naar den oorspronkelijken op
zet te voltooien, dan zal men een beeld van
het huldig Amsterdam hebben, waarin ge
slachten na ons zich nog zullen kunnen spie
gelen. Deze oorspronkelijke opzet was n.1.,
behalve een beeld van het „Jordaan'-leven,
éók te geven het levensbeeld van de andere
hoofdstedelijke buurten, zooals de buurt YY
(..de Pijp"!), de „bocht van de Hoerendracht",
enz., enz.
Maar nu alvast hebben we dan de „Jor
daan", een kunstwerk alleen te vergelijken
niet Breero's gedichten en Breitner's schil
derwerk, waarin eveneens het kleul Ige, be
wogen, ruwe, maar warm-bloedlge Amster
damsche volksleven werd vastgelegd tot een
herdenkingszull voor langen tijd.
Dit geschenk van Querido, op zijn 50sten
verjaardag, aan „zijn" stad Amsterdam, mocht
dan ook wel even, mét een enkel w ord, ge
memoreerd worden.
Niet leder is kunstenaar. Niet ieder heeft
het vermogen zijn stad en zijn medemenschen
„geschenken" te geven in zelf-geschapen
kunstwerken. Toch hebben ook zij, dl1» geen
kunstenaar zijnde, de natuur te hulp moeten
roepen om een waardig „geschenk" te doen
ontstaan, zij, die indertijd het initiatief
namen tot aanleg van het „Vondelpark" en
zij, die tot de instandhouding bijdroegen,
hun wijze die hulde en dank verdient hun
8t®d „bedacht".
Het „Vondelpark" werd in den loop der
jaren populair, 't Kon ook moeilijk anders:
was het niet één van de weinige „groene
longen" van onze goede stad? En zqowel de
rijkaard, die, te paard, op zijn ochtendlijke
„wandelrit', langs de lanen en waterpartijen'
draafden, als het eenvoudige vrouwtjl, dat
met kind of kleinkind een luchtje ging hap
pen in 't „Vondels-" of „Vondelingen"-park,
profiteerde van de stichting der-„Vereeni-
ging tot aanleg en instandhouding van een
Wandelpark".
Jammer eohter is dat in deze „groene
long", die de stad e*~~ rustige ademhaling
moet verzekeren, utste jaren, ontelbare
„wegracers", zoowel auto- als fietsmaniak-
ken, gelijk evenzoovele snel-voortwoekerende,
koortsverwekkende bacillen rond gingen
schieten. Het genot „in de vrije natuur" werd
daardoor in het Vondelpark temidden van
stofwolken, blèrende ^ets-malloten en open-
knalpot-protsers, vrij problematisch. Komt
het daardoor misschien, dat de Vereeniging
voorgenoemd den laatsten tijd noodlijdend
werd? Is 't „publiek" niet meer genegen te
blijven contribueeren ten behoeve van dit
kwasie-sportief-gedoe? Of is de noodlijdend
heid alleen te wijten aan de algemeene ma
laise?
Of derde óf tenslotte, is dat publiek
niet van den toestand op de hoogte, leeft het
in den waan dat het hier een geseoureerd
Gemeente-bezit betreft?
't Een zal wel bij "t ander komen. Feit
is in alle geval, dat het „Vondelpark" nood
lijdend, zwaór noodlijdend is en dat, als dok
ter Publiek niet spoedig met een flinke,
sterke dosis geldpoeder ingrijpt, de patiënt
onherroepelijk verloren is. Reeds deden
teekenen van verval zich voor; een goede
verzorging was al lang niet meer mogelijk.
Maar zóó nijpend als thans was de toestand
toch nog nooit.
Moet de Vereeniging haar gronden dan
maar als bouwterrein „productief gaan ma
ken?
Dat kèn en mag nietl
Men zint dus op uitkomst. En de Ver. doet
dan ook al, om te beginnen, moeite door
publiciteit belangstelling en hulp te wekken.
Daarnaast overweegt het Bestuur en zijn
wij goed ingelicht, dan bestaat er inderdaad
alle kans, dat de maatregel er ook zal
komen! om het park voor rijverkeer te
sluiten en het voor dat verkeer alleen tegen
betaalde kaarten open te stellen.
Waarschijnlijk zal zulk een maatregel, hoe
schijnbaar on-democratisch op 't eerste ge
zicht ook, de sympathie hebben van het over-
groote deel der stadgenooten. Het deel, dat
niet zoo denkt,, moet dan maar andere terrei
nen, verder weg opzoeken om er hun
„sporf'-geneugten bot te vieren.
En wordt deze maatregel genomen, dan zal,
dunkt ons den benoodigde 5 ton door een stad
als Amsterdam, voor het behoud van éen
zijrfer longen, ook wel spoedig worden opge
bracht
Moge het zoo zijn!
ft*
Vader Vliegen van wien bekend is, dat
hij het volgend jaar het Wethouderschap
denkt neer te leggen heeft ln de laatste
Raadsvergadering een échec geleden door
het afstemmen van een artikel in de nieuwe,
door hem Ingediende regeling van het La
ger Onderwijs. Een échec, eigenlijk veroor
zaakt doordat collega Wlbaut, bij de stem
ming al de zaal uit was om zijn neus te snui
ten! Ware deze, de neus n.1. met wat er aan
vast zitl aanwezig geweest, de stemmen
hadden gestaakt Nü werd het artikel, het
maximum aantal leerlingen per klas bepa
lend, met éen stem meerderheid verworpen
Overigens werden- de, uit de vergadering
stammende, voorstellen aangaande dit maxi
mum aantal eveneens verworpen, zoodat B.
en W. tenslotte nog een achterdeurtje open
staat. Een ander artikel behelst n.1, dat
wat niet in dé verordening geregeld wordt,
door B. en W. zelf kan worden bepaald. In
dit geval dus óok wem* het aantal leerlingen
per klas.
Hieruit i en uit dezen gang van zaken,
blijkt dus, zoo men t niet op andere wijze
ook al wist dat de geheele vertooning bij
deze otemmerij en debat wederom niets an
ders dan „politiek" was. Een „geheele vertoo
ning", inderdaad! met „sohorslng" der
vergaderiijg, obstructie van Wijnkoop en
het volledige répertoire.
't Wordt eentoonig./
BUITENLAND.
HET NABIJE OOSTEN.
De geallieerden en Turkije,
Londen, 0 Ootober. De ernst van den toe
stand in het naburige Oosten wordt volledig
beseft door de ochtendbladen, welke echter
niet wanhopen, dat een uitweg gevonden zal
worden. Naar verluidt, zijn de Turken plot
seling onhandelbaarder geworden. Zij ver
langen territoriale vooraeelen, welke geheel
buiten de bevoegdheid der militaire bijeen
komst lagen. Zij elschen ook een deel van
West-Thraciê en bezetting van Oost-Traclö,
nog vóór de vredesconferentie.
De Britsche regeering wil echter de voor
naamste politieke kwesties niet regelen vóór
de vslledfge oonferentie. Bovendien wordt er
nadruk op gelegd, dat de Timken ondanks
hun verzekeringen, voortgaan met militaire
oonoentratiee ln de zones van Ismid en Tsja-
nak. Ook de houding van Griekenland is een
dreigende factor. De berichten uit Athene
toonen aan, dat de regeering daar hevig ge
kant is tegen ontruiming van Thracië. Er
worden vrijwilligers opgeroepen voor gewa
pend verzet
De bijeenkomst te Moedania.
Londen, 0 Oct. De copferentie te Moe
danla heeft, voor zoover zij gehouden is, geen
overeenstemming gebracht en de toestand is,
tengevolge van de elschen, die de I urktin er
gesteld liebbeh, uiterst ernstig geworden.
Sir Charles Harington is met de andere
geallieerde generaals te Konstantlnopel te
ruggekeerd en vandaag komen de hooge
commissarissen bijeen om over den stilstand
in de onderhandelingen overleg te houden.
De hoofdpunten van hetgeen er te Moe
danla verhandeld is, zijn gisterenavond laat
aan het Britsche kabinet overgebracht in een
draadloos bericht van Harington, maar dit
kwam te Londen hl verminkten vorm aan,
zoodat een herhaling van het bericht noodig
werd. Het kabinet vergadert vanochtend te
Londen om den nieuwen toestand te overwe
gen, die ontstaan is, en middelerwijl heeft
Harington last ontvangen, niet naar Moe
danla terug te keeren, voor het kabinet
hem zijn inzichten en lastgevingen heeft doen
kennen.
Er is weinig twijfel aan, dat de nieuwe
Turksche eischen betrekking hebben op
Thracië. Dit kan opgemaakt worden uit de
strekking van de Turksche propaganda-be-
richten in de laatste dagen, uit de mededee-
lingen, die de agenten van Angora van ver
schillende centra gedaan hebben en uit de
verklaringen en meeningen door den half
officieelen Franschen vertegenwoordiger
Franklin Bouillon vrijelijk gelanceerd, wiens
vertrouwelijke betrekkingen met de Turken
duidelijk zijn gebleken sedert den tijd, dat hij
het tractaat van Angora beklonken heeft. Het
is ook duidelijk, dat de Turksche eischen
meer van politieken dan van militairen aard
zijn en dat zij zoodoende buiten het kader
van de bijeenkomst te Moedania vallen.
Vooral met het oog op Franklin Bouillon's
bedrijvigheid en uitlatingen en zijn niet ver
wachte aanwezigheid in de bijeenkomst te
Moedania, aan welke uitsluitend generaals
deel zouden hebben genomen, is het noodig
te herinneren aan de uitdrukkelijke verkla
ring van de Britsche regeering, dat zij voor
nemens is, zich strikt te houden aan de be
slissingen, gemeenschappelijk door de ge
allieerden genomen en ten grondslag liggen
de aan hun nota. Men is hier van meening.
dat alleen met zulk een eenheid van handelen
en doel de vrede bereikt kan worden en
spreekt de hoop uit, dat alle geallieerden een
dergelijke trouw aan hun handteekening zul
len toonen. Het is echter duidelijk, dat, in
dien zulk een trouw gehandhaafd wil worden,
men Franklin Bouillon moet beschouwen als
iemand, die niet door het volledige gezag van
Frankrijk gesteund wordt.
Ten gevolge van den staat van zaken zul
len, naar verluidt, de vertegenwoordigers van
de geallieerden hun onderscheidene regeerin
gen moeten raadplegen over de houding, die
de Turken thans aannemen, vóór de confe
rentie te Moedania hervat kan worden.
De geallieerde generaals naar Moedania
terng.
Konstantlnopel, 6 Oct. Generaal Haring
ton en de geallieerde generaals zijn om vijf
uur hedenmiddag aan boord van een slag
schip naar Moedania vertrokken.
Een telegram van KemaL
Londen, 0 October. Uit Konstantlnopel
wordt gemeldt, dat Kemal een telegram ge
zonden heeft aa n de bevolking van Kon
stantlnopel, waarin hij zegt, dat zij spoedig
een vrede zal kunnen vieren, die voldoening
geeft aan de nationale aanspraken. Het tele
gram zegt voorts, dat het niet alijd noodig
zal blijven zijn toevlucht te nemen tot de
wapenen. Voortaan zal de geheele wereld
aan de Turksche zijde staan. Het gezond
verstand van het Britsche volk staat aan de
Turksche zijde. Het waren alleen zekere
staatslieden van West-Europa, die een ver
keerden weg volgden, maar die ten slotte
ook de waarheid beseft hebbmi.
De sultan van Turkije.
Londen, 0 Ootober. Volgens bericht uit
Konstantlnopel aan de ochtendbladen, zal de
sultan eerst aftreden, wanneer de vrede ge-
teekend zal zijn. De regeering te Konstan
tlnopel verklaart zich bereid het bestuur ln
handen te geven van een gouverneur door
Angora benoemd. De Turksohe troepen zijn
niet langer ln oontaot met de Britsche.
Wie heeft Smyrna ln den brand gestoken?
In verband met de vraag wie Smyrna
eigenlijk in den brand hebben gestoken, de
Turken of de Grieken, is van belang wat een
ooggetuige, Beatrix de Candolle, daaromtrent
aan de „Manchester Guardian" schrijft. Hij
zegt het volgende: „Min of meer terzelfder
tijd waren ongeveer 600 Armeniërs te Smyr
na met bommen en geweren op pad gegaan,
zoodat de Turksche troepen, die het eigenlijke
Smyrna bezet hielden, zich verplicht zagen,
ze te omsingelen ter wille van den algemee-
nen vrede. Dit had op drastische wijze plaats
door de Armeensche wijk in brand te steken".
De Bchrijyer voegt hieraan toe, dat men
troepen, wier leider met opzet door een borfi
werd gewond, welke bij zijn binnenkomst van
de stad naar hem was geworpen, voor boven
genoemde daad niet kan laken en zegt verder,
oat de wijk een heel arsenaal bleek te bevat
ten, hetgeen de ontploffingen, die het gevolg
waren van het in brand steken van de huizen,
aan den dag brachten.
Een Amerikaansche hulde.
Morgenthau, die eertijds gezant der Ver.
Staten in Konstantlnopel is geweest, heeft in
een rede op de bankiersoonferentie te New-
York warme hulde gebracht aan de hou
ding van Engeland in het Naburige Oosten.
In de jongste twee weken, zoo zeide hij, heeft
Engeland de beschaving gered. Niemand kan
weten, behalve zij, die achter de schermen
staan, welk een groot vredeswerk Engeland
opnieuw heeft verricht
DUITSCHLAND.
Het proces tegen de moordenaars van
Rathenau.
Leipzig, 0 Oct. De vierde dag van het
proces begint met het verhoor van den Rit-
tergutbesltzer Behrens, den oom van Techow.
Toen Behrens zijn neef de couranten liet
zien, waarin de moord op Rathenau gemeld
werd, en Techow's naam genoemd werd, zeide
deze, dat hij geen moordenaar was, maar
slechts den auto bestuurd en van den moord
niets afgeweten had. Techow had geen val-
schen pas en ook geen geld gehad. Behrens
had daaruit opgemaakt, dat Techow' van de
beraamde daad niets geweten had. Den jong-
sten Techow had niemand voor heelemaal
normaal gehouden. Behrens noemde den in
vloed van Günther op den Jongsten Techow
giftig en gevaarlijk.
De beklaagde Steinbeck is lid van den
Duitsoh-nationalen jeugdbond en sedert lan-
fen tijd met verscheidene beklaagden bekend.
oen Steinbeck* over de betrekkingen van de
nationale organisaties tot elkaar wilde spre
ken, deed de verdediging het voorstel de zit
ting met gesloten deuren voort te zetten, wat
het gerechtshof na een beraadslaging van een
uur verwierp, zeggende, dat de veiligheid van
het rijk door de openbare behandeling van
zulke kwesties niet in gevaar wordt gebracht.
Een merkwaardige verschijning was van
daag de beklaagde Voss, socialist en agent-
provocateur. Hij heeft Günther de garage aan
de hand gedaan. Hij vatte het plan tot den
moord niet ernstig op, maar toch zond hij
twee dagen vóór den moord aan Rathenau en
aan de politie een anoniemen waarschuwings
brief. Men heeft den indruk, dat de man meer
weet, dan hij wil bekennen. Het verhoor van
Tillissen is niet ver gevorderd, daar de pre
sident wegens onwel worden van Günther
de behandeling verdaagde. Tillessen bekende
onomwonden een tegenstander van Rathenau
te zijn wegens diens politiek en standpunt
ten opzichte van het arbeidersvraagstuk.
De balans van Ober-Ammergan.
De passiespelen te Ober-Ammergau be-
hooren weer tot het verleden en terwijl de
Amerikaansche en andere „valuta-sterke"
bezoekers naar hunne haardsteden terug
keerden, hebben „de sociétairqs" de balans
opgemaakt.
Wij citeeren uit de cijferreeksen, dat de
laatste voorstelling door 5400 bezoekers werd
bijgewoond en dat alle voorstellingen te sa
men 817.000 .belangstellenden mochten trek
ken, dat is 60.000 meer dan in het laatste
speeljaar.
De bruto ontvangst bedroeg over 00 speel
dagen gerekend 21 millioen mark.
Ten bewijze dat van het uithoudingsver
mogen der medespelenden nog al iets werd
gevergd, vermelden wij, dat Hans Mayr, die
de Pilatus-rol vervulde, zijn stem verloren
heeft.
In een ander blad werd reeds gemeldt, dat
de brave Ober-Ammergauwers op het aanbod
van een Duitsch-Amerikaansche maatschap
pij om de passiespelen op de film te brengen,
afwijzend hebben beschikt, niettegenstaande
de verzekering der directie, dat men de op
name met een kwart milliard marken
wenschte te betalen.
Teneinde de verleiding beter weerstand te
kunnen bieden, hebben eenigen der hoofd
personen onmiddellijk na de laatste voorstel
ling hun hoofdhaar laten milimeteren.
Of zij ook iets over hebben voor de goede
zaak!
ITALIË.
In Trente hebben 7000 fascisten met ge
weld den provincialen gouverneur Credaro
verwijderd. Het paleis van den gouverneur
werd bezet. De politie bood slechts zwakken
tegenstand. Het streven der fascisten is om
een einde te maken aan de autonomie van de
Duitsche provincies in Itallaansch Zuld-Tirol
en uit Trente een gemeenschappelijk Ita-
liaansche provincie te maken.
De fascisten-leider Mussolinl heeft in Mi
laan opnieuw verklaard, dat kamerontbin
ding en nieuwe verkiezingen in December
noodig waren. Mocht de regeering hier niet
mede accoord gaan, dan zullen de fascisten
de regeering wel dwingen.
De fascisten. Een ministercrisis?
Rome, 0 Oct Uit Triest wordt aan de „Po-
polo dltalla" geseind, dat de gemeenten
Lona, Salerna en Bonzano door fascisten zijn
bezet.
Volgens de „GiornaledTtaUa* heeft het on
derhoud, dat de hertog van Aosta met den
koning en Glolitti in politieke kringen den
Indruk gewekt, dat de minster-preedent zijn
ambt wil neerleggen.
Uit Rome wordt gemeld: De bladen publl-
oeeren geheime Instructies der fascisten,
volgens welke de fascistenclubs in het tijd
perk van 22 Oct. tot 4 Nov. in de buurt van
Rome zouden bijeenkomen onder het voor
wendsel, dat zij voor hun genoegen reisden.
Onder leiding van Musolinf zou men zoo een
staatsgreep uitvoeren, het parlementsgebouw
bezetten en de regeering ten val brengen,
waarna nieuwe verkiezingen zouden worden
gehouden en een voorloopige regeering zou
worden benoemd.
ENGELAND.
Een Fordfabriek ln Engeland.
Naar uit Londen wordt gemeld, heeft de ge
meenteraad van Southampton aan de Ford
Automobiel Mij. een terrein verkocht, waar
op een fabriek zal worden gebouwd, welke
200 automobielen per dag zal kunnen ver
vaardigen.
Een van zijn ingenieurs heeft medegedeeld
dat de gebouwen een oppervlakte van vijf
tien tot twintig acres (1 acre ruim 8800
M2) zouden beslaan en het bedrijf binnen
achttien maanden zou beginnen. Geen werk
man van de fabriek zou minder dan £8 in
de week verdienen. De fabriek te Manchester
zal stilgezet worden, omdat er geen ruimte
voor uitbreiding is.
Men denkt eiken dag 200 auto's te kunnen
afleveren.
CANADA.
Boschbranden ln Canada.
Londen, 0 October. Bij boschbranden ln
Ontarlo zijn behalve Harleybury en Noord-
Cobalt ook Charlton Englefrart (000 in
woners) in New Liskeard <4000 inwoners)
verwoest.
Er zijn totdusver 88 mensohen omgeko
men, veraoheidenen worden vermist. De
branden woeden in twee ver uiteengelegen
gebieden ln Ontarlo en Quebeo en breiden
zioh uit ondanks den regen.
LUCHTVAART.
De eerste Britsche binnenlandsche lucht-
verbinding zal door de Daimler-maatschappij
einde van deze maand geopend worden, ter
verbinding van Londen met Manchester. Een
Vliegtuig zal dagelijks uit heide steden ver
trekken.
LondenNew York ln 48 uur.
Naar de bladen meedeelen is er een Ame-
rikaansch syndicaat gevormd met een
enorm kapitaal ten einde een tfans-atlan-
tischen luchtdienst te exploiteeren. Reusach
tige bestuurbare luchtschepen, 900 voet lang,
een diameter van 114 voet en een gas-lnhoud
van 5.297.490 kubleken voet, zullen in de
vaart warden gebracht. Die luohtschepen
zullen honderd passagiers kunnen meevoe
ren.
De motoren, welke de schroeven ln bewe
ging brengen, hebben gezamenlijk een
kracht van 8900 P.K. en elk dezer luchtsche
pen zal een snelheid van 100 mijlen per uur
kunnen ontwikkelen.
De reis van New York naar Londen of om
gekeerd duurt dan 48 uren. De eerste dezer
luchtkruisers zullen tegen den zomer van
1924 gereed zijn.
WETENSCHAPPELIJK NIEUWS.
Er zijn weer berichten van Amundsen.
Deze bevindt zich met Omdal te Wainwright,
bij Point Barrow, waar hij overwintert. Hij
denkt in Mei 1923 zijn vliegtocht over de Pool
naar Spitsbergen te ondernemen.
De „Maud", het expeditieschip, waarmee de
Noren zonder Amundsen de drift over het
Poolbekken willen volbrengen (als het kan
dicht langs, of over de Pool zelf), zit bij
Wrangel-eiiand in het ijs vast.
De Fransche sterrekundige Deslandres,
directeur van de sterrenwacht te Meudon,
heeft in de Akademie van Wetenschappen te
Parijs de ontdekking meegedeeld van stralen
met een nog veel grooter doordringingsver
mogen dan de X-stralen. Hij had die stralen
aangetroffen in de z.g. „gele" sterren, van
welke de lichtkracht veel grooter is, dan op
grond van het spectroscopisch onderzoek
mocht worden verwacht. De hitte op de ster
ren, die zulke stralen uitzenden, wordt door
Deslanders geschat op meer dan 1.000.000
graden!
Te Sorrento, bij Napels, zijn tal van
archaeologen uit Italië bijeengekomen, om
een ontdekking te controleeren, daar gedaan
door een paar jongelieden, die er bij graaf
werk overblijfselen van gebouwen hadden
aangetroffen. Men acht het nietsonmogelijk,
dat men hier te doen beeft met de ruïnes van
het Sireon der Grieksche oudheid. Reeds
heeft men een stadspoort geïdentificeerd, die
was opgetrokken uit enorme blokken turf-
steen; ook heeft men een stuk muur ge
vonden.
Op Isle Royale, in het Boven Meer welk
meer de grens vormt tusscheri Canada en de
Ver. Staten is een interessante ontdekking
gedaan.
Het eiland zelf is Canadeesch gebied.
William P. ®erguson, die aan het hoofd
staat van een expeditie, uitgezonden door het
Amerikaansche museum voor Indische oud
heden en door de Nationql Geographical So
ciety of the United States, heeft n.L het vol
gende telegram gezonden:
„De archaeologische expeditie onder lei
ding van Ferguson, heeft Zaterdag een groote
ontdekking gedaan door het vinden van over
blijfselen uit het Steenen Tijdperk, die ver
scheiden acres beslaan in het dichte woud,
langs beide oevers van de Sibley-rivier, in
het gebied van Graham Falls. De ouderdom
van de bouwvallen kgp naar uit de boo-
men, die er tusschen groeien, blijkt niet
minder zijn dan 1000 jaar; kan echter 2000
jaar zijn."
Koolmonoxvde ln tabaksrook.
Het „T. v. s. H." deelt mede:
Terwijl men vroeger de gevaren verbon
den aan het rooken van sigaren en sigaret
ten uitsluitend zocht in het nicotinegehalte
van de tabak en het blauwzuurgehalte van
den tabaksrook, is den laatsten tfld van ver
schillende zijde de aandacht gevestigd op
het voorkomen van koolmonoxyde in den ta
baksrook. Dixon wees er reeds verleden jaar
in het „British Medical Journal" op, dat voor
al de rook van sigaretten veel koolmonoxyde
bevat, terwijl hij het gevaar vaif overmatig
sigaren rooken nog steeds in het nicotine
gehalte zag.
Armstrong heeft Dlxon's onderzoekingen
nog eens nauwkeurig herhaald. Hij kwam
tot de gevolgtrekking, dat het koolmonoxyde
gehalte van den rook van sigaretten en siga
ren sterk wisselde naar gelang van soort en
ouderdom, en ook van de snelheid waarmee
gerookt werd. Hoe sneller men rookt, zooveel
te meer koolmonoxyde werd er gevormd. De
rook van een gemiddelde sigaret bleek tus
schen 0.5 en 1 percent koolmonoxyde te be
vatten, sigarenrook bevat veel meer kool
monoxyde, zoo tusschen de 2 en 8 percent.
Sterke rookers zijn meestal ook vlugge roo-
kers. Vandaar dat zij de meeste koolmonoxy
de produceeren en de meeste kans op ver
giftigingsverschijnselen dientengevolge.
Deze onderzoekingen maken het waar
schijnlijk, dat de onaangename gewaarwor
dingen, die sommige gevoelige personen on
dervinden in besloten ruimten fgelagkamers,
rookcoupé'8) waar gerookt wordt, niet zoo
zeer aan het blauwzuurgehalte als wel aan het
koolmonoxydegehalte moet worden toege
schreven.
VOOR DEN POLITIERECHTER.
Zitting van Maandag 2 Ootober.
Be alhier woonachtige A. G. A. fietste in
den nacht van 18 op 19 Mei op een rijwiel, dat
niet voorzien was van een brandende lantaarn.
Op de Spoorgracht werd hij opgemerkt door
een tweetal surveilleerende politieagenten en
aangeroepen om af te stijgen. A. voldeed niet
aan dit bevel, maar peddelde full speed door.
Hij verklaarde later, zulk een vaart te hebben
gehad, dat hij niet direct had kunnen afsprin-
Jen, doch de rechter hield geen rekening met
it verweer, tegen de politie gevoerd en ver
oordeelde hem tot 20 boete subs. 20 dagen
ter zake belemmering van een ambtshande
ling.
J. K. verstoorde op 6 Juni in staat van
dronkenschap de orde ln de Scala-bioscoop en
werd deswege door de politie met gewejd ver
wijderd. Tengevolge deze uitzetting waren de
dienstpetten van net hoofd der agenten af
gevallen en zekere B. R. was zoo beleefd deze
hoofddeksels op te rapen. J. K. merkte dat en
maakte zich zoo kwaad op R., dat hij dezen
eenige duchtige slagen tegen het hoofd toe
bracht. De aldus mishandelde was zoo ont
daan, dat hij in de buurt water moest drinken
om weer op z'n verhaal te komen. J. K. werd
door den politierechter tot 80 boete subs.
80 dagen veroordeeld.
A. v. d. H. en W. P. waren op 9 Juli in ler-
misstemming en hadden zoo dikwerf eikaars
gezondheid gedronken, dat dit aan hun ge
dragingen zeer goed merkbaar was. De poli
tie achtte het noodig hen ter eigen en anders
veiligheid naar het arrestantenlokaal over te
brengen. De beschonkenen verzetten zich
echter op zoodanige wijze, dat ook ter dier
zake tegen hen proces-verbaal moest worden
opgemaakt en zij heden ieder tot 80 boete
subs. 30 dagen werden veroordeeld.
Voor een dergelijk feit moest ook zich ver
antwoorden D. J. D., een niet te Helder woon
achtig persoon, die op 3 Juli door de agenten
Querido 50 Jaar! Het Vondel
park. Uit den Raad.
Mie-mlt-de-mand
Mag nle mankeire
Bij 't pot-verteire.
i
Door getrapt.
Uit wraak.
Onwillige klanten.