gezien, zelfs niet gesluierd, gaan er wonder
lijke verhalen over bare schoonheid.
Bulten en behelve deze offioleele vrouwen
houden er binnen de verboden muren van
Yild.1 K o-k ongeveer 200 vrouwen verblijf.
Deze vrouwen bestaan uit ooncubines, bad-
vrouwen en andere huisbedienden. Niemand
weet wat met deze verlaten feitelijk in ge
vangenschap levende vrouwen zal gebeuren,
nu hun meester vertrokken is.
Aan de officieele vrouwen van den sultan
Gemeenteraad van Helder.
op Dinsdag 21 November,
Afwezig met kennisgeving de heer van
der Veer. Verder de heer Baak en (aanvan
kelijk) de heer Kuiper.
Ingekomen Stukken.
a. Brief van Gedeputeerde Staten der pro-
vincie Noordholland ter toezending van een
werd eerst op "het "allerlaatste oogenblik me- afschrift van een uittreksel van het Konink-
dcgedeeld, dat de sultan Turkije zou ver- lijk Besluit van den 28 October j.1., no. 46,
laten.
houdende goedkeuring van het besluit van
den Raad tot vaststelling eener verordening
op de heffing van plaatselijke inkomstenbe
lasting (tot 1 Mei 1923);
b. Brief alsvoren ter toezending van een
Volgens een bericht uit Konstantinopel
aan de „Corriere della Sera" is onder de vrou
wen van den gevtuchten sultan een ware
paniek uitgebroken. De drie wettige echtge- afschrift van een uittreksel van het Komnk
nooten hebben de regeering te Angora om lijk Besluit van 21 October j 1., nm 30, hou-
financieelen bijstand verzocht. In 't geheel dende goedkeuring van het besluit van den
zijn in de harem 200 odalisken volkomen zon- Raad tot vaststelling eener verordening^op
der middelen aan ellende blootgesteld. de heffing van een hondenbelasting.
Voor kennisgeving aangenomen.
DÜTTSOHLAND.
Hef nieuwe ministerie. Voorstel in zake het verzoek van de afdee-
De rfjkspreeddent heeft Dinsdagavond Ge- ling Helder van den Patroonsbond voor de
heimrat dr Cuno tot rijkskanselier benoemd. Bouwbedrijven in Nederland betreffende op-
Het ministerie is ais volgt samengesteld: neming van den SVi-urigen werkdag en_48-
urige werkweek in de bestekken voor werken
van gemeentewege uit te voeren.
Naar aanleiding van dit adres is ingeko
men een adres van den Helderschen Bestuur-
dersbond om niet op hert adres van den Ned.
Albert, staatssecretaris. Rijkswecr: dr. Gess- Patroonsbond in te gaan.
Ier. Verkeer: Gröner. Posterijen: Stangt, *g -
staatssecretaris eener afdeoling In het rijks-
postministerie.
Inzake de bezetting van het departement
van binnenlandsche zaken is nog geen defi
nitieve beslissing genomen. De onderhande
lingen met de diplomaten, waarop men voor
het ambt van minister van buitenlandsche
zaken let oog heeft laten vallen, waren nog
niet ten einde.
De Raad heeft de vorige week de discus
sies omtrent dit Voorstel afgebroken en de
verdere behandeling verdaagd tot heden
avond.
Thans ia oog ingekomen een adres van
den Bouwvakarbeidersbond, verzoekende
niet in te gaan op dit voorsteL
De heer VanBreda zegt, de opmerking,
de vorige week door den heer Zondervan
gemaakt, dat in dit voorstel ook nog Loons
verlaging werd voorgesteld, niet van dien
Op de Rijksdag-agenda van Donderdag Is ^eer hebben verwacht omdat ook door de
1 typografen voorgesteld wordt werkdagver
lenging en loonsverlaging. Die 48-urige
werkweek is trouwens niet een nationale,
maar een internationale kwestie. Spr. is ver-
der voorzitter van een federatie, waarin ook
gram, dat het vorig kabinet aan de comxnis- partijgenooten van den heer Zondervan rit-
sie vnn herstel hoeft voorgelegd. Bij de stem- ting hebben. En ook dezen zien in, dat het
mim' over de eerste zullen de socialisten zich noodfg is de productie op te voeren en de
vermoedelijk onthouden, de Duitecn-natio- werkeloosheid te verminderen door 'middel
nalen voorstemmen. Die over het ekonomisoh van ftrbeldsttfdverlenging. Ook ia Alkmaar
program zat waarschijnlijk ook door de socia- staat deze verlenging te worden ingevoerd,
lasten worden aanvaard. De heer Verstegen: Maar in Arnhem
Over de levenskaiison van het nieuwe be- moeat men sr niets van hebben.
althans reeds als punt van behandeling de
verklaring der nieuwe regeering gezet. In
parlementaire kringen verluidt, dat ze aan
leiding zal geven tot twee moties, een van
vertrouwen en een over het economisch pro-
wind loopen de meeningen nogal uiteen.
Geestdrift heeraoht er bij geen enkele partij
voor. De socialisten zijn ten hoogste gene-
De heer Van Breda is geen voorstan
der van loonsverlaging. Men zegt: de 48-
uriga werkweek ia al eene loonsverlaging,
- j„+ urigo werswec*. is ai eaiie iooiisvenan^iK
gen, het te dulden, maar praktisch ls dat onjuist, want de arbei-
de volkspartij er te rflkehik m ve ^g der behoudt zijn loon. Wij komen alleen toi
digd is, het centrum heeft uitgemaakt, dat -
de partij zich volkomen vrijheid van hande
len voorbehoudt, daar de regeering met op
een coalitie berust. Slechts de volkspartij
toont eenig welgevallen. Haar voorzitter
Stresemarin heeft verklaard, dat zij het nieu
we kabinet goedgezind is en het zal steunen.
Ook onder de Duitschnationalen is een sterke
strooming voor steun. De „Rote Fahne zegt
Ouno de scherpste oppositie der oommums-
meerdere productie. Spr. bepleit inwilliging
van het verzoek.
De heer Bok vindt het ook noodzakelijk,
dat de 81/,-urige werkdag wordt ingevoerd.
Spr. heeft de vorige week bij interruptie ge
zegd, dat het thans ook wenschelijk is tegen
over de patroons, die een compromis heb
ben aangegaan hieromtrent. Trouwens,
wat zal het geven of men er zich tegen ver
zet? Nu reeds heeft de Minister de Ver-
toSï^ithlar steilte een kortI leven te Sr/.d'^nw^.r£m»^0A™.rj''w°"
beschoren. Immers vrijwel alle partijen zien
in, dat een zakenkabinet thans de eenige uit
weg 'a en zij waardeeren den leider ervan als
een krachtig man, die uit liefde voor zijn
land een behaaglijke positie prijsgeeft om
den ondankbaren post van rijkskanselier te
bezetten.
Over de programrede, die Ouno Donderdag
zal houden, weet de „Lok. Anz." al te meldeii,
dat ze de volgende drie punten zal bevatten:
le. een actieve politiek ten aanzien van de
schadevergoeding; 2e. herstel van het finan-
cieele evenwicht en stabiliseering van de
mark; 8e. productleverhooging en verbete
ring van den ekonumischen toestand.
Muiterij in een gevangenis.
In de gevangenis te Rheinbach, waar de
gevangenen reeds vroeger gemuit hadden,
had eergisterenavond, naar men ons uit Es
sen meldt, wederom een muiterij plaats. De
gevangenen sloten hun bewakers, die hun
het avondeten brachten, op, maar hun po
ging om te ontvluchten word toch verhin
derd. Drie gevangenen zijn daarbij dood-
gMohoten.
Door pest aangetaste ratten.
Aan boord van het uit Buenos Ayrea te
Hamburg aan gekomen Spaansohe s.s. Axola
Mendi werden ratten aangetroffen, die door
pest schenen te zjjn aangetast Hot gohede
schip heeft een bewerking met gas onder
gaan. Menschen zijn tot dusver niet ziek ge
worden, aoodat er geen reden tot ongerust
heid ia.
FRANKRIJK
De vloot
De minister van marine heeft bij de Ka
mer een wetsontwerp ingediend, betreffen
de de inkrimping van het kader bij de mari
ne. Het wetsontwerp wil het aantal officie
ren met ongeveer twintig procent vermin
deren, wat een bezuiniging van meer dan
dertien millioen zal meebrengen.
IERLAND.
Ersklne Chllders.
Aan de geruchten dat Erskine Ohilders
reeds te Dublin zou zijn terechtgesteld, wordt
geen geloof gehecht. Er had een beraadsla
ging plaats ten huize van. den Ierschen
„mester of rolls", waarop de toepassing van
de „Habeas Oorpus"-wet werd toegestaan.
De „master of rolls" verklaarde, dat Ohilders
als rebel optrad niet alleen tegen den koning,
maar ook tegen de Iersche regeering, en dat
hij tot het republikeinsche leger was toege
treden, d.w.z. tot het rebellenleger. Het ver
hoor werd geschorst en naar verluidt, zullen
de militai-. autoriteiten in dien tusschentijd
geen ver o stappen doen.
ITALIË.
De Italiaansche vloot
Volgens de Corriere d'Italia zal er eerst
daags een be ut verschijnen waarbii 200
miljoen lire v trdt beschikbaar gestald voer
urige mort worden toegepast Anders ver
leent de Minister geen medewerking. Nu ko
men tenslotte ook de werknemers met een
adres. Zij zijn dus blijkbaar overgehaald als
nog een adres te zenden.
De heer Van Oi verzoekt den Raad het
voorstel aan te nemen.
De heer Adriaanse motiveert zijn
stem vóór inwilliging van hèt verzoek. Spr.
standpunt is, dat er reeds een tandolijke
overeenkomst ia tusschen patroons en werk
nemers en spr. had daarvoor meer eerhiod
verwacht, ook al omdat van regeeringswege
thans ook eischen worden gesteld. Hier
wordt nAg mear het allerzacht-sto voorge
steld; het is geen loonsverlaging, alleen een
werktijdverlenging.
(de heer Kuiper komt ter vergadering).
De heer Borkert heeft thans nog
slechts atemmvn vóór het adres gehoord. Spr.
wil thans een stem tegen doen hooren. Het ia
een aanslag op het levenspeil der arbeiders,
welke hier gepleegd wordt Strikt genomen
heeft de gemeente met het contract der pa
troons niets te maken, dat is eene zaak tus
schen hem «n hun arbeiders. Wij moeten de
zaak alleen bezien uit het oogpunt van het
gemeentebelang. Nemen wij deze clausule
op in de contracten, dan is dat reaotie on
dan is het onverklaarbaar voor ons, dat
men thans, vier jaar na de invoering van
den 8-urendag, nog niet inziet, dat hier een
cultuurbeweging is volvoerd. Spr. leest uit
de notulen van de vergadering vfcn 26 Nov.
1818, waarin deze zaak ter sprake kwam, en
kele zinsneden voor. De heer Biersteker ge
tuigde daarin „aangenaam te zijn getroffen
door deze voordracht", en „met bizonder ge
noegen te hebben gezien, dat Burgemeester
en Wethouders blijk gegeven hebben zoo de
teekenen des tijde te nebben verstaan". Met
algemeene stemmen werd dit voorstel toen
aangenomen. Als men zegt, dat thans over
al de 8l/«-urige arbeidsdag wordt ingevoerd,
is dat onjuist; de oorzaak is de heerschen-
de malaise en het is schandelijk, dat men
daarvan misbruik maakt. Spr. zou wel eens
willen zien hoe de patroons er zelf op zou
den reageeren als de rollen omgekeerd wa
ren. Wat nu dit contract betreft, het is
onder sterken druk tot stand gekomen. En
moeten wij nu de eerste gemeente zijn, die
weder afstand doet van den 8-urigeai werk
dag? Men spreekt van „opleving der indus
trie". Zoolang er nog één enkele werklooze
is, is het een leugen, dat woord te gebruiken.
Elke aanslag op de verkregen rechten van
den arbeider zal op onzen sterksten tegen
stand stuiten.
De heer Staalman wenscht naar aan
leiding van het verzoek een enkel woord te
zeggen. Niet om den Raad te beïnvloeden,
want er zal tooh wel anders b®f^ ™rd.e°
dan de Aannemershond wensi^. Ma^ om
zijn standpunt uiteen te zetten. Op het ogen
blik woTdt door spr. zelf een werk uit ge
voerd.
De heer Van Os: Dat 8 maanden zou
duren en nu 12 maanden duurt.
De heer Staalman zal op die interrup
tie niet ingaan. Wij werken 8 uur, men heeft
ons verzocht den werktijd te verlengen tot
81/» uur, hetgeen wij hebben geweigerd, om
dat dit werk is aangenomen op 8 uur. Als we
straks mogelijk ander werk ondernemen, zal
réoeten worden overwogen' of van den K-uri-
gen arbeidsdag afstand zal dienen te worden
gedaan. Op het oogenblik kunnen wij dat
niet bekijken. Wij weten niet of de wereld
er gelukkiger door wordt of niet. Een zui
ver standpunt is, dat de gemeente vóórgaat
in alle sociale veranderingen. En dus dienen
wij als gemeente af te wachten en het ver
loop der zaken eens aan. te zien. Als men ons
dan glashelder aantoonen kan, dat het ab
soluut noodwendig is, dat ook wij een veer
moeten laten, en dat het geluk van de wereld
afhangt van langer arbeidstijd, nu, dan zul
len ook de arbeiders óch daartegen niet
verzetten. Ook de heer van Os kan ons hier
omtrent geen zekerheid geven.
De heer Van Os meent, dat de heer
Staalman de kwestie niet voldoende over
wogen heeft.
De heer Staalman: Zeker wel, en wij
vinden het allesbehalve prettig als wij hier
door een concurrent zouden krijgen.
De heer V a n O s zou een concurrent het
wel prettig vinden'?
De heer Staalman: Vandaar, dat jelui
ze er allemaal uitgeconcurreerd hebt. Maar
het gaat er tenslotte niet om of de heer van
Os gesteld is op concurrentie, maar of de
arbeider eroR gesteld is. En hij, die zegt
thans klaar te zijn met zijn standpunt, is
minstens zeer oppervlakkig.
De heer Verstegen wijst op eenige
onjuiste uitdrukkingen in de betoogen van
de heeren Bok, Adriaanse en van Breda.
Deze laatste zegt, dat de arbeiders in zijn or
ganisatie de 48-urige werkweek zonder ge
mopper hebben aanvaard. Daarmede bewijst
hij alleen, dat zijn organisatie van arbeiders
niet zoo sterk is, dat zij den 8-urendag heeft
kunnen handhaven. Het is zuiver een kwes
tie van gezag; Ook is het niet juist, dat de
internationale toestond die van den 81/*-
urfgen werkdag, is. Weliswaar zijn er in ons
land g< meenten, waar hij staat ingevoerd te
worden, maar ar zijn ook gemeenten, waar
men hem weet te koeren, Zoo o.a. Arnhem.
In Amsterdam zal waarschijnlijk do 48-urige
werktijd worden ingevoerd, hetgeen
niet voor het minst is te danken aan een
partijgenoot-wethouder van den heer van
Breda, die dit tegenover een raadsminder-
heid wist door te drijven.
Dat de Minister, zooals de heer Bok zegt,
de bepaling heeft gemaakt dat des zomers
10 uur en des winters 81/» uur mag worden
gewerkt, mag voor onze gemeente geen re
den zijn van haar ingenomen stand punt af
te wijken. Als een Minister zou komen met
een voorstel om den 6-urigen werkdag in te
voeren, zou de heer Bok dan ook 6 uur wil
len laten werken? Het is jammer genoeg, dat
de Minister deze voorwaarde heeft verbon
den aan den bouw van volkswoningen, en
het is allerminst goed, hem hierin na te
volgen.
De heer Adriaanse, die meer eerbied be
pleit voor overeengekomen contracten, was
abuis. In het landelijk contract staat „ten
hoogste" 8l/> uur. In elke gemeente kunnen
afzonderlijke vcontracten gesloten worden.
Hier heeft geen enkel overleg plaats gehad,,
de patroons hebben eenvoudig tegen de ar
beiders gezegd: Maandag wordt er een half
uur langer gewerkt. Dat verklaart het adres
van den Bestuurdersbond. De heer Bok wil
de nu ook gaarne van de arbeiders zeiven
hooren, dat zij liever niet 81/» uur werkten.
Welnu, dat is thans geschied, en de heer
Bok zal nu wel overtuigd zijn, dat het niet
wensohelijk is den 6l/»-urigen werkdag in
te voeren.
De keer Zond ervan merkt op, dat de
heer van Breda den Typografenbond aan
haalt, waar naast worktijdverlenging ook
loonsverlaging wordt Ingevoerd. Daar is het
nog erger dan bij de Bouwvakarbeiders, zei-
de die heer, Maar dat is niet zoo; hier heb
ben onderhandelingen nlaats gehad, en dit
voorstel zal dan ook wel niet aanvaard wor
den. De S'/i-urige arbeidsdag is overigens
nog nergens ingevoerd, behalve in enkele
plaatsen In het donkere zuiden, waar reactio
nairen van het slag van den heer van Breda
werken. Ook de salarissen zijn daar achter
uitgegaan.
De heer Tielrooy wenscht zijn stem te
motiveeren vóór het verzoek van den Pa
troonsbond, hoewel men van spr. misschien
als rijksambtenaar, die straks zelf het slacht
offer wordt, zou verwachten, dat hij tegen
de verlenging was. Spr. meerling is, aat men
straks tooh een veer moet laten en het beter
is nu toe te geven dan straks gedwongen.
De heer H e y b 1 o k: Mijnhoer de Voorzit
ter, de vorige week heb ik naar aanleiding
van hot betoog van den heer Van Os, die
zedde dat de 8-urige arbeidsdag een misluk
king is, aangetoond met cijfers uit „Hum
feld's Financier", dat het in verschillende
groote bedrijven nog niet zoo slecht is met
den gang van zaken, en dat men de zaken
niet zoo donker in ziet, niet tegenstaande de
8-urendag.
Eenige heeren hadden beloofd met andere
cijfers mij heden te zullen bestrijden, tot
heden toe zijn die heeren daarmede in ge
breke gebleven.
Ik had echter ook nog andere gegevens
meegebracht, welke ik nog oven nader zal
citeeren ten blijke dat het met de fabrieken
waar den 8-urendag bestaat, nog zoo sleoht
niet gaat.
Do Koninklijke Stoomweverij te Nijverdal
keerde in de jaren 1912 t.m. 1921 respective-
lijk een dividend uit van 16, 20, 14, 14, 26,
20, 18, 26, 85 en 20 pet, in Juli 1921 tot Juli
1922 was het 80 pet.
De heer Van Os: Heb je daar zeven da
gen naar gezocht om die witte raaf te vin
den!
bezuiniging zooals wordt voorgesteld, van den
10.000 arbeiders J 2900. de gloot komt Het typeorendste ls wel,
Het gaat dus zoo slecht met de heeren nog importeur van de machine zijn eigen
niet, dank *8 den acht-urendag. drukwerk niet op zijn eiffm machine iaat
Dit meende Ik nog even te moeten zeggen ^vaardi(feni maar door de gewone druk-
M, d. V. pPrs wil men dus bezuinigen, dan kan dat
De heer Boogaard: De heer Tielrooy £aar gprt meening alleen geschieden dooi-
had het over offers, die gebracht moesten mld(jei Van een gewone drukkerij, zooals
worden. Van denzelfden minister, waarover reedg op 2o Juli 1920 door spr. is voorge-
die .heer het had, is de verklaring, dat de
81/»-urige werkdag moet worden ingevoerd. g concludeert tenslotte tot terugnemen
Maar tegelijkertijd is er de verklaring, dat vanKde T00rdracht of in ieder geval tot be
er percentsgewijze arbeiders zullen worden noemjng van een commissie voor het uit-
ontslagen. Er vallen dus offers, dat valt met brengen van een rapport,
tegen te spreken. De Voorzitter meent, dat de kwestie
wat de bedoeling is van de werktijdverlen- Van wacbtgeld etc. is geen sprake; integen-
ging. Denkt de gemeente er finaïitieel voor- dwl W0 komen geregeld werkkrachten te
deel van te hebben? Spr. weerlegt deze mee- - L? yerder moet spr. tegenspreken de bo-
ning. De werkeloosheid wordt op deze wijze wflrir|g ajg zou de zaak niet behoorlijk on-
in de hand gewerkt. Wel is spr van mee- derz0^ht zijn. In verschillende plaatsen zijn
ning, dat in de 8 uur, die voldoende zijn- ^lichtingen omtrent dit toestel mgewonnen.
de intensief gewerkt moet worden, en dat Arnhem, zooals de heer Zondervan
is nog niet altijd 't geval. Spri schroomt niet beweerde, een vakman het toestelbedient,
de waarheid te zeggen. Spr. ervaringen uit onjuist; men heeft er daar een meisje voor.
Zuid-Afrika, nu dertig jaar geleden, zijn, dat -m Leeuwarden, daar is een vakman,
het ?eer goed mogelijk is met den 8-ungen Arnhem geeft op, dat over 200 folio blad zij
werkdag te arbeiden. den 4 uur gewerkt is. Leeuwarden en Arnhem
De -heer Van Breda wenscht zich niet rijn beide zeer ingenomen met de „Munt
te verzetten tegen de actie van de sociaal
democraten voor den 8-urigen werkdag,
maar dan moeten zij zich ook niet verzetten
graph'\ en de gegevens zijn van dien aard,
dat men in een jaar tijds bijna het heele
toestel er uithaalt door de bezuiniging, die
tegen ons standpunt. De heer Borkert sprak bet oplevert. Maar de firma wil het eene
van de „liefdesverklaringen", die in Nov. maand lang zonder eenige verbinding op
1918 was afgelegd iegens de arbeiders, maar proef leveren. Laten we dit accepteeren, dan
kunnen we ons zelf van de werking over
tuigen.
De heer De Zwart zegt, zich in laatste
instantie by het huidige voorstel te hebben
neergelegd, omdat spr. overtuigd was, dat
dit eenig raison had. Langen tijd was spr.
niet overtuigd, dat wij op deze wijze bezui
niging zouden krijgen. Door den heer Zon
dervan evenwel zijn enkele dingen naar vo
ren gebracht, die aangevochten kunnen wor
den. Er zijn ook plaatsen, waar de machine
niet voldoet Maar in ieder geval is de heer
Zondervan deskundig typograaf, en nie
mand kan beter dan hü deze dingen bekij
ken. Het lijkt spr. dan ook het beste het ver
zoek van den heer Zondervan om eene com
missie te benoemen, in te willigen. Dan kan
men de zaak nog eens bestudeeren en daar
over een rapport uitbrengen.
De heer Zond ervan is door de citaten
van den Voorzitter versterkt in zijne over
tuiging. Het drukwerk waarvan te Arnhem
sprake was, wordt op een gewone drukkerij
in 1 uur vervaardigd. Bovendien is Arnhem
aangesloten bij den Bond van Boekdrukke
rijen tengevolge van de aanschaffing van
deze machine. Overigens zijn de toestanden
In het drukkersbedrijf de laatste jaren wel
veranderd; van enorme winsten is geeil
sprake. Men kijke maar eens naar de divi
denden, die worden uitgekeerd.
Geroep: Nou, non! Je overdrijft! enz.
De heer Zond ervan, voortgaande, be
toogt, dat de berekening van Leeuwarden
niet door een vakman is opgesteld, maar
door een ambtenaar.
De heer Hey bi ok: Dus in het jaar 1918
het hoogste dividepdcjjfer, dat bewijst, dan
een korte arbeidsdag toch 'zoo slecht niet is.
Voorts kent men de grove winsten die er
in de afgeloopen jaren in de textiel-industrie
gemaakt zijn en die mede oorzaak zijn da
het leven zoo duur is.
In een jaar tijd? maakten de gezamenlijke
fabrieken een inkomen van 29 millioen gul
den.
Zij evrdienden in één jaar aan iedere ar
beider in Enschede werken ongeveer
M. d. V., liefde verandert wel eens, en we
kunnen hier langer of korter over debattee-
ren zander iets op te schieten. De heeT Hey-
'hlok citeert, dat een fabriek aan één arbei
der 2900.verdiend heeft. Dat kan niet,
dat is absoluut onjuist. De heer Borkert ver
wees naar het zuiden, laat hij dan eens naar
Tilburg kijken, waar 31/, uur gewerkt wordt.
En wat Amsterdam betreft, zou daar een
enkel partijgenoot van spr. zooveel invloed
hebben, dat hij den geheelen Raad naar zijne
hand zet? Dat is ondenkbaar.
De discussies worden gesloten. Het ver
zoek van den1 Patroonsbond komt in stem
ming en wordt verworpen met 11 tegen 8
stemmen. Vóór stemden de heeren Bok, van
Breda, Grunwald, mevr. van der Hulst, van
Os, Tielrooy, Poll en Adriaansa
Legaat
Voorstel tot aanvaarding van een door
Mevrouw E. Tabeling, in leven weduwe van
B. J. Wöllenstein aan de gemeente Helder
ten behoeve harer algemeene armen gelega
teerd bedrag ad 200.
Held. Crt 11 Nov.
De heer Van Breda stelt voor dit le
gaat „onder dankzegging*1 te aanvaarden.
Conform besloten.
Aanschaffing Drukïnrichting.
Voorstel tot het verleenen van een erediet
ad 2700 voor aanschaffing van een druk-
inrichting „Multigraph".
Naar aanleiding van dit voorstel is ingeko
men een adres van de afd. Helder van den.
Alg. Ned. Typografenbond om de behande
ling dezer voordracht tot een nader tijdstip
uit te stellen.
Held. Crt. 11 Nov.
De heer Zondervan zegt, in verband met
dit verzoek, dat tbans dat uitstel van behan
deling niet meer verlangt wordt, daar spr.
de zaak onderzocht heeft en gaarne daar
over een en ander zeggen wil, indien het
College prijsstelt op behandeling.
De Voorzitter antwoordt, dat het Col
lege de zaak gaarne wil afhandelen.
De heer Zondervan herinnert aan
hetgeen hij destijds over deze zaak te berde
bracht (vergadering van 20 Juli 1920), toen
wij voorstelden een deskundig onderzoek te
doen instellen naar de Multigraph. Dit on
derzoek heeft evenwel niet plaats gehad,
spr. meent uit vrees voor den uitslag. Thans
heeft de secretaris wederom den moed na
ruim 2 jaar met een nieuw voorstel te ko
men, hetwelk het College overneemt. Thans
zijn de kosten, in tegenstelling niet 1920,
toen zij 4000.— bedroegen, slechts 2700—
en men vraagt thans geen ra tra-ambtenaar,
doch zegt, dat de bediening door een in func
tie zijnden ambtenaar kan geschieden. Maar
dan moeten er toch ambtenaren in dienst
zijn, waarvoor geen werk is, en dan dient er
een voorstel te komen dien ovoreompleeten
ambtenaar op wachtgeld te stellen. Dat zou
dan bezuiniging zijn, niet wat thans gei
schiedt.
Spr. behandelt uitvoerig de werking van
de „Multigraph", waarnaar spr. persoonlijk
een onderzoek heeft ingesteld In verschil
lende plaatsen van ons land. Er blijkt dui-
dolijk uit, dat bedoelde „Multigraph" niet
aan do verwachtingen heeft beantwoord, in
de eerste plaats omdat de machine veel meer
papier verbruikt dan met gewoon drukwerk
noodlg is, omdat de letters minsters twee
maal zoo breed zijn als de gewone druklet
ters en dus ook zooveel meer plaats beslaan.
Verder is de druk belangrijk duurder dan
gewoon drukwerk, omdat bij een „Multi
graph" op gummi moet worden gedrukt het
welk spoedig rafelt en vervangen moet wor
den. En dit moet telkenmale door den Ie-
verander geschieden. Ook de z.g. „kanalen", arden overgelegd, voor.
waarin de letters peolaatst zijn, zijn spoedig' ,.'De heer Adriaanse meent, dat de be-
versleten, waardoor het drukwerk golvend sLissilig den Raad, na hetgeen de heer Zon-
wordt. Ook de voorspiegeling als zou men c!' rvan hierover gezegd heeft, wel zeer nioei-
snel een aantal kunnen afdrukken, is on- gemaakt. Het College heeft getracht
juist, het hoogste aantal is 3500 druks, ter- bezuiniging te komen, en heeft zoo nauw-
wijl gesproken wordt van 6000 h 6600. Maar k0Urig mogelijk gegevens verzameld. De beer
dit is voor de meeste drukwerkjes van dien Zondervan zegt, dat er geen enveloppen op
aard niet noodlg. omdat de oplage meestal kmmen worden gedrukt, maar wij hebben
500 of minder is. Het zetten is zeer omslach- een koele collectie voor ons liggen. Wie is
tig; bij elke letter, die in het toestel wordt nu onjuist? Wat is er evenwel tegen de ma-
ingebracht, moet dit worden gedraaid. Een 6011 maand op proef te nemen zooals
gewoon handzetter zet 12 pagina's tegen een importeur aanbiedt? Dan hebben 'we een
,Mulügraph"-zetter 1 Het aldus ontstane Praktische proef, en daar hebben we meer
arbeidsverlies kan zelfs bij benadering niet aa.n dan aan een onderzoek van een com-
worden vastgesteld. Het distribueren van missie. Het is toch billijk, waar de seoretaris
de letters is nog veel tijdroovender. al deze gegevens verzuineld hooft oen nroof
Spr. wijst vervolgens op de berekeningen, te nemen. verzamelaren» een pioel
zooals die door de gemeente Leeuwarden o a' De Wr v
gemaakt, die z.i. onjuist zijn. Werden sprokem^Ju+ T,? m5kt °p>
deze door een goed vakman onder de louno voor d,. een zetor-valtman, dje
Kcnonnm^dan zouden rij er heel anders uit- uoon i£atka.n du9
van de „Multigraph" geheel gesteld onder
de bepalingen van den Bond van Boekdruk-
De heer Grunwald betwijfelt het of oen
commissie noodig is, indien het de bedoe
ling is die naar verschillende plaatsen te
zenden voor een onderzoek. Dan zou het
onderzoek meer kosten dan de bezuiniging
Berekeningen van niet-vakmenschen acht
spr. altijd uit den booze, en spr. somt ver
schillende nadoelen op (het bepaalde soort
papier, de bediening door een ambtenaar
enz.). Spr. meent, dat door den heer Zonder
van de zaak voldoende is toegelicht en zal
tegen de voordraoht stemmen.
De heer Staalman betwist de juistheid
van de laatste opmerkingen, omtrent den
vakman. De kwestie is, dat men bedoelden
ambtenaar ook voor gewoon secretariewerk
kan gebruiken, dus slechts een halve kracht
noodig heeft. De heer Grunwald wil nu de
zaak maar afhandelen en dat zou spr. ook
wel willen. Maar spr. weet niet wat het beste
is, hem lijkt een commissie nog het beste
om tot klaarheid te komen. Natuurlijk be
hoeft zoo'n oommissie niet zooveel te kos
ten als de heer Grunwald zegt, en zelfs al
zou dat het geval zijn, dan levert dat toch
nog bezuiniging op in de toekomst. Spr.
dringt dus aan op de instelling eener com
missie.
De heer Schoeffelenberger meent,
dat het volgend punt der agenda betreffen
de het stenografisch verslag, met dit punt
verband houdt, want men wil immers de kos
ten van deze „Multigraph'1 uit het stenogra
fisch verslag bezuinigen.
Be Voorzitter antwoordt, dat het
raadsverslag in geen geval op de Multigraph
kan worden gedrukt. Het College heeft te
Amsterdam de machine in werking gezien.
In Arnhem, Leeuwarden eto. voldoen ze
goed. Het door Arnhem getoonde werk is
keurig netjes. En waar de heer Zondervan
zegt, dat enveloppen er niet op gedrukt kun
nen worden, daar kan spr. dat tegenspreken,
want Ze liggen hier voor ons.
De heer Zond ervan blijft beweren, dat
zo er niet op kunnen worden gemaakt
De Voorzitter leest de cijfers door
Arnhem heeft zich" b£ dTttSSSKS S SffS?" Er is <*>k .^s ge
le „Multigraph" geheel gesteld onde? f6r te Paneel is.
De Voorzitter: Leeuwarden heeft een
zetter, maar heeft er niet geregeld werk
voor. Wjj kunnen het met een ambtenaar
zeer goed af.
omdlft ril 'SltipUJPS' op Iolder Kezct"^nz" bleken, datP^ mach ie'3 'tle/u i'ni'gmg
een snij- en perforeermachine voorset pï modeienb n d T a h beeft inmiddels de
pier. w voor üet pa" modellen bezien. Een vakman zou die af-
spr. i, meeDlns, fc, meo m SS&
kerijen en den Typografenbond, waardoor
deze gemeente allerlei verplichtingen on
zich heeft genomen, ook ten opzichte van
de arbeidswet, enz. In tal van andere gemeen
ten is de „Multigraph"n
Justitle: dr. Heinze, lid van den Rijksdag.
Economie: Becker-Heasen, lid van den Rijks
dag. Arbeid: dr. Braun, lid van den Rijksdag.
Voedselvoorziening en landbouw: dr. Mü IJ er-
Bonn. Financiën: dr. Hermes. Schatkist: dr.
Wie hel"t on* eens van. dit afschuwelijke,
ra deze beteekenia totaal onjutete, woord af?
Allee wat tot het platteland behoort, le landelijk,
in tegenstelling met hetgeen stedelijk ie. Maar in
de beteekenia van nationaal ie het geheel onjuist.
Dan is het zuiverder daar wij in het Koninkrijk
der Nederlanden leven om ..rijkelijk" te ge
bruiken, maar die consequentie durven onze taal-
verknoeiere tooh zeker niet aan. De een of andere
taalpaljas heeft het uitgevonden en het wordt nu
door zoowat ieder «Dreker en iedere krant maar
gedachteloos navenraat. De verslaggever van de
Held Cwr*Qt verklaart uitdrukkelijk het ver
te nrikkrtOke woord alaohta •cboorvoeterd en in
eomausaia u fahraiukeii.
De heer S oho ef fel en berg er vraagt den ambtenaar niet goed begrepen ia
III11 ii I VIQJJL X1J.IZV* 1/V/JLX /ilyj X/Xv/J-L Wi» itivv *'V-'«i'VA i
