T
Derde Blad.
VAN DIN8PA0 88 JANUARI HM,
BINNENLAND.
Mr. Kan naar Wleringen.
De secretaris-generaal in Algemeenen
Dienst, Mr. J. B. Kan, begaf zloh Maandag
naar Wleringen tot het houden van bespre-
klngon (mot den gewezen Duitsohon Kroon
prins. (Oorr. Bur.)
Bezoek van den Koning van Zweden-
Een Reuter-telegram uit Stockholm be
richt dat begin Maart de koning van Zweden
het bezoek, dat Koningin Wilhelmina hem
verleden jaar in zijn residentie gebracht
heeft, zal beantwoorden. De koningin van
Zweden zal, met het oog op haar gezond
heidstoestand, haar gemaal niet vergezellen.
BUITENLAND.
UIT HET NIEUWE BEZETTE GEBIED.
Parijs, 22 Januari. Het uitgangspunt van
het Fransche optreden in de Roer was eir
blijftde bewoners zoo min mogelijk lastig
te vallen. De houding der arbeiders verge
makkelijkt dit tot nu. De lijdelijke staking,
waartoe de mijnwerkers besloten, haalt een
streep door de rekening. Een aantal spoor
arbeiders volgt dit voorbeeld. Ook hierop
was de Fransche overheid verdacht, Het
mechanisme is zoo uitgedacht, dat Dultsch-
land ten slotte zelf daarbij schade moet
ljjden. Deze zal in de eerste plaats in ont
houding van kolen bestaanimmers gaat
slechts het overschot daarvan naar het overige
Dultschland alkde geallieerden en het bezette
gebied van Roerkolcn voorzien zijn. Duitsch-
land heeft het dus zelf in de hand of het
zijn economische leven op gang wil houden.
Hier meent men, dat het het ontbrekende
elders niet voldoende kon aanvallen. In
Engeland niet en evenmin in Polen of
Tsjecho-Slowakije, welke landen maatregelen
nemen om verhooging der betrokken Duit-
sche orders tegen te gaan. Bovendien zijn
er Poolsche, Tsjechische en Italiaansche
mijnwerkers 'naar de Roer op weg. Hun reis
werd tot nu in Duitschland slechts enkele
uren door den onwil der overheid ouder
braken,
Essen, 22 Januari. De toestand in het
Roer-gebied blijft uitermate kritiek. Op de
mijnen in de streek van Eisen, welker leiders
in hechtenis genomen zijn, Is het werk van
daag nog niet hervat, ri
trachtten op de mijnen met de arbeidersin
verbinding te komen en beloven hen allerle
voordeeion als ze zich naar do Fransche
voorschriften willen richten, Maar de arbei
ders hebben daar geen ooren naar. ZIJ
hingen met kracht aan op het In vrijheid
u Üen van de leiders der mijnen. Bij do
h proklngan, die er tusschen do Fransche
pi-ncrnnls en de arbeldersvortegenwoordigers
plu, s hadden, werd geen resultaat bereikt,
w,iKrop do arbeiders aandrongen' inot generaal
I ti'gi'-.itte zelf te spreken, hen afvaardiging
i :.,i arbeiders Is ten dien einde naar Malnz
vertrokken.
Onder den druk van hot krachtlgq op
tre.]«ui vnn het personeel der spoorwegen
cm postadministratie ztln de leiders der
spoot - iigen en posterijen door do Framchen
"l*i >o vrijheid gesteld, De voorzitter van
hm i rwegbestuur heeft echter een aantal
ven srden gestold, alvorens hij zijn nmbt
wil !v vatten, HIJ verlangt, dat do Franschen
niet «der In de spoorwegleldlng zullen In
grijpt: V,
Ook in het district Dortmund hebben de
Fransehari zich onder den gezamenlljken
druk van het spoorwegpersoneel, dat gisteren
hel p: heele spoorwegverkeer stlllegde, tot
tal van beloften genoodzaakt gezien. De
stat. op op het hoofdstation te Dortmund
duurde echter van ochtend nog voort, of-
schoon de Franschen reeds getracht hadden
het s 'orwqgpersoneel voldoening te geven
en hadden laten aanplakken, dat do arrestatie
van d$tt voorzitter van de spoorwegdirectie
ti- i „;on op een misverstand berust had
Mot Dfsonssl wil echtor don arbeid niet
weer pneinen, alvorens alle Fransche troe-
penafdeellngen uit het station weggevoerd
sIjnM(5i9teren beproefden de Franschen eenlge
treji n door Fransche spoorwcglieden van
D mmd te doen vertrekken. De treinen
I men ook te lissen, waar zij echter ge-
hl' n zijn. Vandaag heeft dc Fransche mi-
h autoriteit zelf het eigenmachtig treint
der militairen verboden vanwege dé
'ii, die daaraan verbonden zijn.
het station Dortmund-Zuld, heeft het
1PC' den arbeid hervat, nadat de Fran-
',,7ettingsautoriteUen de volgende door
lu isoneel gestelde voorwaarden aange-
i mi- hadden: Verwijdering van alle sol
daten van de «telpUatsen, geen uitladingen
vnn .n^pentransporten, geen overladingen
v;i 'drmncn, geen arrestaties van hoogere
i i!' i'iien. Een I'ransche wachtpost zal op
I'.. ailon mogen blijven voor het in ont-
i ui i. nemen van de levensmiddelen voor
C- iepen.
:mr!ijn, 32 Jan. De Vcrceniglng van Duit-
hc ijzer- en staal-lndustrie heeft besloten
zttkenbetrekkingen met Frankrijk en België
«f te breken, Zij heeft de loopende con
tracten voor ertsleveranties uit die landen
geannuleerd en het in ontvangst nemen van
reeds geleverde erts voorrad en geweigerd.
Mainz, 21 Jan. De Belgische divisie, die
in het bezette gebied opereert, heeft thans
de bezetting uitgebreid «aar het eesten ever
lHn Öladbsci, Pelsum, Marl tm Jnkarbeek
cn d§ bruggen ever dlpppe bezuiden
Halter»,
Nieuw» militair?, »n MKUWBllMbt maatregelen
vttMtgtwtuld, Meer ingenieur» tuutr bet
Ruhi-gebled,
Parijs, 22 Jan. Volgens de „Temps" heb
ben Poincaré en zijn medewerkers heden
morgen een aantal militairs sn economische
maatregelen vastgesteld, die zullen worde»
toegepast naarmate de gebeurtenissen dit
zullen vereischen. Er zullen een groot aantal
ingenieurs worden aangeworven uit alle
categorieën van de metaalnijverheid, de mijn
industrie en andere, teneinde ze zoo spoedig
mogelijk naar het Ruhrgebied te zenden.
Berlijn, 22 Jan. In het spoorwegverkeer
in het Ruhrgebied is heden een vrij groote
verwarring ontstaan. Slechts deel der
noodige goederenwagons waren beschikbaar.
Berlijn, 22 Jan. De autorireiten over de
waterwegen in het bezette gebied hebben
officieel order gekregen -noch schepen te
schutten noch deze te doen sleepen.
Berlijn, 22 Jan. De kabelkamer van het
telefoonbureau te Essen is door de Franschen
bezet. De ambtenaren werden niet toegelaten,
waardoor het verkeqr niet geregeld kan
worden onderhouden. De door de Franschen
aangelegde telefoonkabels zijn heden groo-
tendecls afgesneden. De organisaties van
postpersoneel hebben besloten voor dc be
zettingstroepen geen telefoonverbindingea
meer tot stand te brengen.
De stakingsplannen.
Berlijn, 22 Jan. Tot de algemeene stuking
der mijnwerkers is het nog niet gekomet).
De beraadslagingen der vakvereenigiugslei-
ders en vertegenwoordigers der arbeiders
zijn gisteren begonnen. De leiders der mijn
werkers zijn zich bewust van het feit, dat
de stap, dien zij willen doen, voor het lot
van het Ruhrgebied in geheel Dultschland
van groote beteekenis is. Moreel worden zij
gesteund door een motie, die heden te Berlijn
is aangenomen in een gemeenschappelijke
zitting der Duitsche vakvereenigingen en
ambtenaarsbonden van alle richtingen, waarin
instemming wordt betuigd met het verzet
der arbeiders in het Ruhrgebied, die worden
aangespoord niet toe te geven, waarbij hun
volkomen steun wordt verzekerd.
In verband met de dreigende spoorweg
staking zijn Fransch spoorwegpersoneel en
onderofficieren der spoorwegtroepen naar
het Ruhrgebied gezonden om in geval de
staking uitbreekt den dienst over tc nemen.
Reeds gisteren hebben dc Fransche spoor
wegarbeiders getracht treinen naar Pissen en
terug te doen loopen. De Dultschers wei
gerden echter den signaaldienst en toen de
(ierde trein zonder signaal uit Dortmund te
Essen aankwam, verklaarde de stationschef
te Essen, dat hij voor deze treinen verder
geen verantwoordelijkheid op zich kon nemen,
waarop de Franschen hun pogingen staak
ten. In spoorwegkringen acht tnon hot onmo
gelijk, dat do Franschen op het uitgebreide
spoorwegnet lu het Kuhrgnbiod het bedrijf
aan den gang houden.
MUnhczottlng teruggetrokken,
Keulen, 22 Jan. De „Kfiln. /tg." meldt
uit Kssen, dat de bezetting der staatsmijnen
aldaar Is teruggetrokken De mijnwerkers
arbeiden thans voort.
Dortmund. SS Januari. Do spoorwagbastuur
dors tu 1 fortmand, du gehoste .uubtunaarsraad
en bedrijfliraad van hut oentraal station en
du betrokkou vakvoreonlglngnn doelen raodui
Inzake do ,staklng Op Ml uuntrunl station
ls vanmiddag, onder voorelttersohap van den
norsten burgemeester eon bespreking gehou
den, waaraan de vertegenwoordigers vnn dl
spoorwegdirectie, de ambtenaren en werk
lieden eouer- en van de bezettingsoverheid
anderzilds hebben deelgenomen. Het resultaat
was, dat do staking vanavond om 10 uur
volledig zal worden opgeheven, en wol onder
de volgonde voorwaarden 1 le De bozuttings
overheid zal geen spoorwegpersoneel in de
uitoefënlng van zijn dienst moer In heohtenls
laten nemen, douh geschillen aanbrengen bij
den ohef van de botrokkon diensttak, die met
do vakvereenigingen van ambtenaren en ar
beiders 0011 ondersoek zal Instellen Se de
bezetting zal op geenerlel wijze zloh met het
bedrijf bemoeien «n ziet af van de bezetting
en tuezloht op de spoorwogtelefóonkantoren
80 du bezettingsoverheid ziet af van do go-
eisohte verontschuldiging van den ohof bij
don Framohon officier4a de drie in boslag
genomen vertrokken van hot station worden
weer ontruimd.
Herlijn, SS Januari. In Dorlijnsohu politieke
kringen schijnt tnen tamelijk tevreden met de
wijze waarop arabtennren en arbeiders in het
bezette Roergebied lijdelijk verzet plegen. I)e
tucht is prnohtlg en tnen guhoorzuamt alleen
aan de wezenlijke chefs. De oommissie van de
Fransohe ingenieurs zijn er nog niet in ge-
sUtagd een succes te boeken, voor zoover zij
actief tegen de Duitsche autoriteiten zijn op
getreden.
Als voorbeeld wordt gewezen op de arbeiders
en beambten aan het station Dortmund, die
zonder een woord er aan te verspillen hun
werk verlieten, toen de Franschen zich met de
administratie en dienstregeling van de spoor
wegen wilden bemoeien, liét verzet der Duit-
soho arbeidskrachten dwingt den bezetter tot
ooneussles. Zoo zijn de geurrosteerde ambte
naren van de posterijen en spoorwegen weer
11 vrijheid gesteld. Vanoohtend ls ook Ober-
bergrat Abruns, de bestuurder \un de staats-
mijnen te Buer, uit de heohtenls ontslagen.
Tijdons zijn laatste verhoop, werd hem van
Fransche zijde gevraagd of hij bereid zou zijn
zloh met het vorzenden van kolen te bolaston.
Ondanks zijn weigerend antwoord werd hij
vrijgelaten. HU keerde daarop terug naar de
mijnen, waar de arbeiders en beambten hem
een hartelijke ovatie brachten. De staatsmijnen
staan thans allen onder militair toezicht Van
ochtend zijn de mijnwerkers aan den arbeid
gegaan, alleen op de mijn Dahlbusch hebben
de arbeiders een proteststaking van 86 uur
geproclameerd.
Uit Lituitume.
LrwshMi 18 Januari, Ounmfa «oh rij-
v.K tutu teniet l'Uoja, meldend, «lat Dinsdag
dit) gwiirraftltof voor Turkije A#iö doe
du voltalligs eerste oamntffwa jsal worden
behuiKWd, In Fwmouhe, Italiaengcilie
eu Turksohe kringen groote opaotoudlng ge
bracht, De Frunuohen beweerden door dit
schrijven geheel verraat te zijn, hetgeen he
den van Éngelsclie zijde werd tegengespro
ken. Ourzon moet Donderdag persoonlijk
Lurrère met ?.ijn voornemen Tn tennis ge
steld hebben. Do Fransehen en Turken vra
gen sloh af oï het do bedoeling der Engel-
Sohon ia die gsiieele overeenkomst van Ango
ra van 1921 over de grensregeling tusschen
Fransoh-Byrië en Turkije ter sprake to bron-
n ten einde de aandacht af te lelden van
osoel en wellicht Mosoel voor Engeland re
redden ton koste van Frankrijk. De Engol-
sche dologutle ontkende natuurlijk derge
lijke fantastische geruchten, die gisteren
avond in het Palace Hotel een nieuw te-eken
waren van dc boerschende nervositeit op de
heden reeds twee maanden durende confe
rentie.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN.
ROND DEN DAM.
Dada en de moderne oultuur.
Café ohantantB, Een Amert-
kaansoli plan. Het llegeerinys-
Jubileum.
De laatste jaren wordt het koor dor onge
luksprofeten, dat ons in allerlei toonaarden
toezingt, dat het einde onzer beschaving nabij
1b, steeds grootier en grooter. Begrijpelijk 1
Erg veel profetischén geest schijnt ook niet
noodlg 0111 tot eon dergelijke voorspelling te
komen. Wie geregeld zijn krant leest vindt
in de duLzoiui-on-éón berichten betreffende
do diverse mislukte „vredeH-horeteT'-pogLn-
gen, argumenten in overvloed om zoo'n voor
spelling te stutten. Vanaf de onmacht der
politiek in vaderlandache Kamer en Gemeen
teraad, die tot het trokken van groote lijnen
vrijwel niet meer in staat ls en zich grooten-
deels onledig houdt imet het tactische spel van
„vliegen-afvingen", tot de hopolooze ver
warring ln de „hoogere" buitenlaindsche poli
tiek, waar het gezond verstand het reeds
zóó ver heeft afgelegd, dat eon kennelijke
breuk gezegd wordt te zijn. voor wie het
gelooven wÜI de grondslag voor een her
nieuwde en nog hechterefl) vriendschap,
het ls alles koren op don molen van onze
pessimisten.
En tevens op dien der Dadaïsten, deze „ar
tistieke" Ifeeldstonners, die enkele jaren ge
ledon in Italië, onder aanvoering van Marl
nettl, hun eersten stormloop begonnen tegen
alles wat zloh moderne oultuur noemt of
kunstzinnige opvatting heet.
„Hebben we 't jullie al niet Jaren geleden
gezegd", kunnen zij ons thans met schijn van
recht toeroepen, „dat dit alles toch niets
wordt! I)ut Jullie, zoo Je ie verbeeldt nog ver
der te bouwen, eenvoudig bouwt aan eo;i
ruïne, die steeds vonder instort? En daar
om: Y. ..Dadallll Rrrreendrie....,
acht.tien.boem, krrrr.Aan jullie
stomme bouwwaan doen we plet meer mee.
Traditie, studie, geschiedenis, schoonheid,
wat «ou 'tl Weg ér meel Het Is 't leven niet
mee» liet leven la thans afbraak, vrijheid,
bandefloosheld-ln-waanzin, woonzin-] n-Vrdj
held, In bandeloosheid.1BRRRR....,
boemDada II Ontken 't wie wil: er
zit, met do huidige wereld voor oogon, een
d orgel l|
verloot
avopd naar Parkzicht togon 0111 daar eon
Dadaïst loei ion avond in 00 Ie maken, waren
or ongetwijfeld velen, die niet alleen kwamen
om do Jierrlo" to goiiloién, die zil er r-
widlitten, en waarvan rjl gelezen hadden ln
Verhand met een dergeH|iten avond In de re
•Idoutie. Er waren er -niet wblnlgon, die
ln een verborgen sdhullhoekje \un hun hart
een stille «vmpathlfl mot die Dadaïsten koes
terden. Het WM dus zeer zeker een teleur'
slellliig, toen. ook op echt Dadaïstische wil ze,
de „voorsteÉng" op het laatste oogonlbltk
went afgelast en uitgesteld. Voor de
limltten echter, die gaarne hun gevoelen met
'verHlandelilke argumenten ges
bestond er don dnaropvolgondon avond ge-
W
zekere bekoring ln een dergelijk standpunt.
En onder de velen, die verleden Dinsdag.
tegenheid aan dit hun verlangen le vuldoen
Ook prof. Roland Holst, die alen avond een
lezing hield voor het genootschap „Archl-
teoturn et Amlcltla", bleek, alhoewel g(»ens-
zlns Dadaïst, lang niet van peMlmltfUsdhe
smetten vrj en voorzegde op zijne wijze, aan
de ilmnd van „Der IJnfergang d«s /V'hcnd-
landes" vnn den Dulteoher Oswnld Sponglier,'
hot „einde der dingen, die ons zoo lief go-
woraen zijn".
Als heu'i|s voor de uitspraak, dat dit einde
inderdaad zeer nabij ls, geldt don dikwijls
„de m
liet argument, dat „de massa niet meer ge
trokken wordt door de kunst, maar zloh aan
bioscoop en revue1'» vergaapt. Men conclu
deert er tilt, dat die .Jkunst" eigenlijk nl dood
ls en nog maar kunstmatig ln loven wordt
gehouden. Of ook, dat de volksgeest der
mate gedegenereerd la, dat hj voor Iets
„goe<1s" niet meer toegankelijk zou zijn. Bel
de conclusies zjjn, voor dengeen, die zich nog
niet door h«t Iti deze tijden verleldelUk pessi
misme heeft laten vangen, Ongetwijfeld fout.
Eenbewijs voor dit font-zijn levert 0. a.
het feit, dat Indien er op het tooneel werke-
Ufk een gedegen, goed stuk weric geleverd
wordt en men zich niet ln gewaagde ,4110-
derne" en dikwijls al te theoretische experi
menten begeeft, het mihllek nog wel degelijk
in grooten getale opkomt. Getuige, om nu
maar bij de laatste dogen te hlHven de
opvoeringen van het Shnkespeare-stnk: „Een
Winteravondsprookje" door ItooyRards en de
zllnen- on van Tolstoï's „Opstanding" door
Riika Hopper en de haren. BIJ het eerste
kwam „men" lm grooton getale op, niet zoo
zeer om de afzonderlijke prestaties der mede-
«'rielendon, als wel om de madliflge werking,
die er van het geheel-aflS-zoodanlg, gelieven
als het werd door Rooyanrdtf leiding in een
sohoone poëtische sfeer, uitgaat, en hü het
tweede kwam men om de vertolking van de
hoofdrol, waarmede Rlfca Hopper jubelt, nl
moet men daarnaast de rest, gedragen als die
wordt door een te 'hooi en te gras bijeenge
raapt gezelschap, dan maar op den koop toe
nemen.
Waarmede we maar zeggen willen, dat,
niettegenstaande „diepzinnige" en Dadaïsti
sche beschouwingen, die het tegendeel trach
ten te bewijzen, „goede" kunst nog wel altijd
trekt en die goede kunst ook nog niet
dood is.
m m
en tmder verschijnsel aan dek
Kle wereld werd
Wat <kn öok wifkelljk „gusde kunst" ls,
beboert niet leuig t§ allb voor d» ooncurren-
tle vwi biesooop en revue, Veet m\ w«t over
die „doodeude ooacwrwntie" geeegd wordt,
berust den ook op liet feil. dat roen die goede
kunst plet geeft, al is daarmede niet alles
verklaard,
modernen liernel der uitga ai
echter door die oonourrentle lnderdaa<l van
veel méér nabil bedreigd. NJ.: het café-chan-
tant, beter gezeg<l: het variété-theater. Dit
werd en wordt om zoo te zeggen op eigen
terrein en dan nog wei door zijn eigen kin
deren aangevallen! Deed de film, oftewel de
„rolprent" niet het eerst haar initree in het
variété-theater? Wie herinnert zich niet
hoe de „clnematograaf" als Jongste spruit
van het gevarieerde programma verscheen
en men, tussohon de goochelaars, de jong
leurs en de gedresseerde dieren in, plotseling
opgeschrikt werd door eon aanrollenden
trein, die nelgingen vertoonde zoo vanaf het
witte doek de zaal in te stoomen?
En is ook dé moderne revue, die tegen
woordig een heelen avond 'beslaat en een
aparte zaai voor zich opelscht, zijn kinder
jaren niet 'begonnen als een „nummertje" in
het Variété, als één-bedrijvig kluchtje, waar
in de gebeurtenissen van den dag werden
gehekeld?
De kinderen werden grooter en grooter,
gedijden zelfs angstwekkend, en drongen de
moeder op don achtergrond. Vroeger had
men hier in de hoofdstad' In het seizoen altijd
minstens twee goede Variété-programma's:
één ln Oari'ó en één in Flora. En daarnaast
dan nog, meestal lijdelijk, diverse onderen.
Maar de laatste jaren hebben wij er dikwijls
tijden achter elkaar geen één gehad.
Wat jammer was! want in zijn bonte
mengeling van ernst en luim, in zijn func
tie als lachspiegel van het moderne leven en
daarnaast, ja zeker ook uis een soort genoei-
gelij'ké vólks-universiteit, waarin veel won
deren der techniek op bevattelijke wijze den
volke worden kond. gedaan, heeft de goede
Variété een zeer-gerechtvaardigde plaats in
liet leven. Meer gerechtvaardigd ongetwijfeld,
dan alllerontzettendste, aUerverschrikkeHjk-
ste films en met veel klatergoud en.bui
tengewoon luchtig gekleedé dansmeisjes aan-
gekleede revue's.
Gelukkig begint de, wat sukkelig ln een
hoede geraakte, .moeder dien laatsten tijd weer
wat te herleven Oarré heeft, nadat Heller
mans er uit-trok, jdjn deuren dit jaar weer
voor het Variété geopend en langzaam aan
begint daar wat van de oude glorie te her
leven- I>e programma's worden allengs betel
en ook het publiek begint weet te komen. Een
van de interessantste nummers daar onlangs
ten tooneele gevoerd was zeker wel dat van
„kapitein"noem maar een buitenplaats
(zijn naam 'ben lk vergeten en hü was klaar-
blljkelljk toch verzonnen), met zijn „draad
loos-bestuurbaar" eChlp. Een met zoeklicht
en sirene^ kanonnen ep wat dies meer z11.
volledig uitgerust schip bewoog zich op drie
wielen geheel „op eigen houtje" over het
tooneel en werd door don „kapitein", opge
steld achter een draadloos ultzopd-statlon op
een hoek tegen de coulissen, bestuurd en be
diend. Trucs waren uitgesloten: men kon van
dichtbij, zoo gewonsdht eon on ander mee
maken en de constructie ln oogensohouw
nemen. Op bevel uit de znpll voer het schip
achteruit, vooruit. laveerde het naar stuur-
of link boord, schoot het zijn kanonnen af,
liet zlln zoeklichten spelen, seinde met zijn
Slrone, enz. onz.
Kou wonder 'der techniek dus Inderdaad
ditmaal, waarvan itlen al weil gelezén bad ln
verhand met AmerlkMnsohe proefnemingen
Inzake vanaf do kust draadloos-bestuurbare
en onbemande dufithooten. meer dat mon
nu op kleine schaal vnn dichtbij kon bewon-
deren. Eén van de dingen, die dus on» boven
gehouden pleidooi voor ecu herleving van de
Variété komen ondernteunont
Maar n.lot alleen op klelno-ao.luuil-op-hot-
tóoneel volgt men hier het Amerlkaansche
voorbeeld. Men gaat bel binnenkort ook ln-
het-groo1-!n»(le-praktlJk doenl I
Er zal namelijk In twee A drie Jaar tijd»
eon wijk bij Aiii»lerdnm gebouwd worden van
(1000 hulzen voor nl. in. 24000 inensohen.
Vinxlordain-VVest zal die wijk heelen on zij
komt te liggen ten VVoston van de Admiraal
do Ituytorweg, tusschen Sloterd'IJk on do
stad. Men ziet: het ls nooit goed te gauw
vootispeHImffin te doonl Toon wil IJ eon vorl
aal schr
UIT DE PËRS,
Werkwhuwlwld en hare unrmken,
In hst Rotterdwnséöiö weakW, ,,D§ Stroom"
urijrt 0, E, H„ do roodewerker van het
laiidéteblwl" voor „Godsdienstig Leven ln
deriand", over de werksohuwheld 'eu ha ra
om-zaken, naar aanleiding van het geval bij
V lliton.
(De beruchte werkschuwheid) ls ln meer
dere of mindere mate een verschijnsel van
allen tijd; de meeste monsohen, zegt men,
zijn liever lui dan moe. Een allerakeligst
zeggen. Werkschuwheid ls een teeken van
degeneratie. In sommige tijden is ze epide
misch, als een ziekte; zoo was 't lk meen
op zijn allerergst twee h drie jaren ge-
:(-den; naar ik meen is men over 't geiieel
wat aan de betere hand. Dat in de onwil
om bil de firma Wilton aan 't werk te gaan,
óók deze kwaal zich openbaarde, lijkt me
uiterst waarschijnlijk. Er zijn vele arbei
ders maar niet arbeiders alleen tegen
woordig liever lui dan moe. Niet alleen bij
hun klasse is deze minne ziekte te zoeken.
Hatelijker is me nog dé 'beruchte lediggang
op de bureaux van vele ambtenaren en de
aankweek van luiheid bij de jpngerie die
in militairen dienst hun landsplicht ver
vullen. Er wordt in allerlei kringen afschu-
welijk omgehangen, in vreugdeloos» ledig
heid van hand en geest. Dat is overal on
verantwoordelijk. Maar 't ls niet in de laat
ste plaats ondragelijk bij hen, die de eerste
slachtoffers van de moeilijke tijdsomstan
digheden z1)n, de fabrieks-arbeidérsklasse.
Het is niet te veel gevevgd, bij hen als vrije
en bewuste bilrgers van onze samenleving 1
ook eenig verantwoordél Ijkheldsgevoel te I
verwachten. Wanneer mon zich ln druk
kende tijden noodeloos onttrekt aan den
arbeid en zoolang dat nog even gaat op
staatsbedieellng teert, handelt inen onwaar
dig. Een oordeel dat uitgebreid mag wor
den over zoovel en uit anderen kring, die
op roekelooze wijze parasiteeren op de ge
meenschap en afgeleerd hebben daarin een
schande te vinden; maar wij bepalen om
hier tot wat door de firma Wilton aan de
orde gesteld is, en denken aan de onwilli-
gen aan haar fahrlekspoort. En dan kun
nen wij niet anders dan de houding der
werk-onwilligen afkexiren. Al zal ieder, die
't wat breeder i n de wereld heeft, goed doen
met zloh, behalve 't boven reedu opgemerk
te, ook in te denken in de 'gamo&'lsu-steld-
heidl»dle door verlaging van de weekloonen
gekweekt wordt. Maar er gaat niets van
af: als er werk is, moet er ook gewerkt
worden, en moet hierin ook een element
van verluchting door den warkiooze worden
erkend.
Maar daarnaast leeft iets anders op in des
s hrijvers gedachten.
Ik denk aan de beroete, smerige arbei
ders ln lijn 8, van Wilton, Ik denk aan een
tram vol haveiooze nageljongens; onder
de gescheurde pet een bleek kinde
ge maal schreven over plan
voorapeidon
wij, dat 1922 In komende tijden het bouw-Jaar
boeten zou. En dat de komende Jaren wat de
woning-bouw .betreft., wel verre bij dit Jaar
zouden aohterbHlvffn. Maar ternauwernood
hadden wil deze voorspelling uitgesproken,
oï dit nieuwe plan kwam op» ter 00re. Mnnr
ln zeker opzicht kunnen wij onze voorspelling
toch handhaven. Tn het opzicht van den Ge
meen teil IJk en woningbouw n.1. Want
deze nieuw, op touw te zetten, houw gaat uit
van een particuliere combinatie, hoewel dan
met een zekere steun van het UIJk. Het ge-
heeln terrein, dat reed» bouwrijp znl te-
gelljkertljd' bebouwd worden; men zal een ge
iieel nieuwe wijze van beton-bouw volgen,
waarvan da détail» voonliooplg door de combi
natie nog zorgvuldig geheim worden gehou
den. Er zal al» 't ware één groote openlucht-
fabriek ontstaan, met machinerieën voor
muHsa-fabrlcftge van 'betonplaten, met tim
merfabrieken, eniz. De hulzen krijgen geen
wat men noemt „gemetselde voet", maar wor
den on een soort betonplaten gezet.
Gaat dit plan door, en niets doet op het
oogenbllk nog het tegendeel vermoeden
dan is dit zeer zeker een groote overwinning
van het particuliere bedritf.
Tot slot nog een enkel woord over het Re-
geeringsjubilenm van H. M. de Koningin.
Ook in de hoofdstad kwamen de vooriooplge
plannen los. Een Comité onder voorzitter
schap vnn nrof. Six heeft zich bereids gecon
stitueerd, dat zlrih voorstelt een uitgebreid
feestprogramma te doen uitvoeren. Laat
ons hopen, dat het hier, b.11 dat ééne comité
blijft en niet dat lnheemsohe particularisme
ook hier vertoond zal worden, dat in andere
doelen van het land ook inzake de beraamde
huldiging, reeds zoo onsympathiek op den
voorgrond! trad. Om zich ln allerlei ge
konkel en strijd om den voorrang te gnan
hegeven, daar ls het doel ln dezen, zouden
wil zeggen, toch te goed! voor! Op de plan
nen zelf komen wil nog wel terug.
Dienstregeling E.8.O.N.A.
Van Helder alle werkdagen, behalve Dins
dag, 's morgens 7.45 en bovendien Maandag
's avonds 10.80 u. tot 11.80
Van Amsterdam alle werkdagen 's mor-
gene 0.80.
zichtle imet een sigaret verkauwd ln den
mond Een zielige bende. Vnn deze zelfde
fabriek en werven; van Wilton. En ik
denk: als je voor een paar kwartjes min
der dèt kunt afkoopen, zeg, zou Je 't dan
ook niet doen? Als de arbeid je zoo voor
al het volk teekent al» 'n vuil en moe werk
tuig, zou je dan nog ware woorden zeggen
over de eer en plicht van dén arbeid?
I» het noodlg, dat werkgevers hun volk
zoo de straat opzenden? I» liet niet teeken-
aohtlg voor de barbnarschihold van leven,
nis dezou zoo de straat op willen gaan?
„ZIJ zijn zoo", zegt eon hoogo patroon,
„zij geven daar niet om". Al» het zoo I»
wat lk betwijfel wAt on wie heeft hen
dnn zoo verschool erd on vervuild Dlo
kleine Jongen», die ln een fabriek werken
en waarvan men 11 wellicht allerlei smerig
heid weet te vertellen, die Ik niet zien kun
wAt en wie maakte die klnderon zooals
ze
Eilr
nu zhn?
Mondig, nl» dé natuurlijke traagheid den
evenzeer toch In onze natuur Hggonden
- nrboldadrnng verstikt on de betere na
tuur zóo overwoekert dat inen, nu Ja, liever
lui dan moe I». liever ultkeerlng trekt dan
te verdienen. Maar terwijl we uit alle macht
ormoB willen Instemmen, dat hier eon »o-
olaal euvel I», dat de» duivel» moet heeten,
'kunnen wh onmogelijk ln»temmon met het
koor van non, dfo nu een grooton mond
opzetten tegen die „rljksklnplooper»", die
liever lanterfanten dan te werken.
Er i» hier eon aanklacht tegen een ar-
heldssyeteem dat alle vreugde uit den ar
beid verdreven heeft en hem tot een sla
vernij heeft gemankt. Rn de leiders van
den arbeid, de werkgever», mógon ln deze
jongste ervaringen let» anders zien dan
nndermnn» lamlendigheid alleen: het moge
hl,1 bon zelf do vraRg wekken, wdilrdoor
hun fabriek, hun werf, hun dok zoozeer
wordt verafschuwd, dat men zloh liever
daarbuiten verveelt, dan daarbinnen to gaan
werken.
En nl was 't maar alleen, dat er let» van
gee»te)t|ke zorg te waken kwam over de
werkjongen», en dat zh en de ouderen ge
legenheid, ja de plicht hadden, zich te ver-
kleeden en zich te wasBohen voor ze weer
de poort uitgaan, dan zoo deze Ondervin
ding, wnprmede het arbeidsjaar geruchtma
kend Inzet, niet zonder waardevolle vrucht
zlln gebleven. Maar wel duidelijk dat de
wederztjdsdhe haat tusschen werkgevers en
werknemers In het grootbedrijf, die bleT
oplaait, maar waarvan de brief van de firma
Wilton slechts een symptoon ls, wH»t op
een onhoudbare ziek-held1 ln onze moderne
mnatscbaprli.
VERGADERINGEN, VERMAKELIJK
HEDEN. ENZ.
De met een gemerkte vereenlglngen ga
ven zich bij mevr. Teune op. "(Telef. no. 20).
Dinsdag 23 Januari.
Uitvoering afd. Toonkunst, Casino 8 uur.
Woensdag 24 Januari.
Uitvoering afd. Toonkunst, Casino 8 uur.
Donderdag 25 Januari.
Seance Roland, Casino 8 uur.
Zaterdag 27 Januari.
Uitvoering Gym. ver. Pro Patria, Casino 8 u.
Woensdag 81 Januari.
Dageraad, Openbare Vergadering, Casino.
Vrijdag 2 Februari
Jubileum Rlka Hopper. Opvoering „Opstan
ding", Casino 8 uur.
Maandag 5 Februari.
Concert Budapester strijkkwartet, Casino
8 uur.
