i betrekkingen!
amanuensis.
een AMANUENSIS.
betrekkingen
c
J
PJ
lOudkerk&Van Piaag.1
Dansinstituut „Polak"
Koningstraat 38-40.
WONING
M KINDERFEESTEN
Ned. Bond voor Pensioenactie
Aanmelding van Leerlingen dagelijks.
I.B
TE HUUR
DIVERSEN.
E KOO
■jbS
Des Zaterdags
ÏÏS7 63't tn 1922 .elf. 2 milUoen.
Hervormd Kerkkoor.
Vergadering
op Donderdag 30 Augustus,
HEROPENING
A. DEKKER.
MUZIEK-ONDERWJJS.
Zondag 26 Augustus
in Café „VELDLUST".
W. KREIJGER,
H00GERE HANDELSSCHOOL
worden na 9 uur
geen advertentiën
aangenomen.
RUND- en VARKENSSLAGERIJ
van J. VETER.
Alle VLEESCHSOORTEN van prima kwaliteit
tegen concurreerende prijzen.
Specialiteit in machinaal gesneden Vleeschwaren.
POSTDUIVEN
Heden-, Vrijdag- en Zaterdag-
EE avond spotkoopjes in: witte
Kinderjurken (voor alle leef-
tijden), witte Jongensblouses, j~
kamgaren Matrozenpakjes,
Haast U! Spotkoopjes bij: EE
SPOORGRACHT.
NEDERLAND IN 25 JAREN.
1898—1923.
(T
y\W. Ato. Ato. <M>„^ ,<M>.
Den 2den Sept. a.s. hopen
mijn lieve Oudera en onze
lieve Oom en.Tante,
D. VAN KLAVEREN
en
Q. E. D. SNAPHAAN,
Copernicusatr. 37, Den Haag,
hun 12^-Jarlga Echtvereeniglng
te herdenken. Dat zy nog
lang voor onsallen gespaard
mogen blyven.is de wensch
van hun liefhebbende Zoon
JACOB en Neefles
DIKKIE. v. d. PUTTE,
DIKKIE SNAPHAAN en I
P1ETER SNAPHAAN. j§
Helder, 23 Aug. 1923. (S aJk
Verloofd
JACOBA L. VEENENBOS
en
M. J. A. VAN IERSEL,
O ff. M. S. D. 2de kl.
Vlissingen,
Boulevard Evertsen 28.
Helder,
a/b Hr. Ma. „Tromp".
Geen ontvangdag.
Ondertrouwd
N. SNIJDER
en
A. VOORTHUIJSEN.
a. b. Hr. Ms. „Tromp", 22 Aug.
Kapperstraat 15, 1923.
Receptie: Zondag 26 Augus
tus a.s. van 3—5 uur.
t. a.
Familie SCHOTVANQER,
IJmuiden.
Ondertrouwd
QEORQ GÜNTHERT
en J x°
GRÉ BREET.
Helder, 22 Augustus 1923. s
Huwelijksvoltrekking:
D.V. 6 September a.s.
Getrouwd
WILL. C. j. VERBERNE
en j I4
SIENY SPRUIT,
die, mede namens wederzydsche
Familie, hartelijk dank zeggen
voor de vele blijken van belang
stelling, bij hun huwelijk onder
vonden.
Helder, 21 Augustus 1923.
Molengracht 4.
Morgan, VRIJDAGAVOND,
HALF ACHT precies, repetitie
in het Militair Tehuis.
Opkomst verplichtend.
HET BESTUUR.
voor gep. militairen der Zeemacht
beneden den rang van officier, ge-
pensionneerd vóór 1918, afd. Helder.
In het
Gebouw voor Minder Mar. Personeel,
's avonds half acht.
Oud-Marlnomannen komt allen op I
Het Afd.-Bestuur.
op
VRIJDAG 24 AUGUSTOS 1923:
Café „POPULAIR",
ZUIDSTRAAT 21.
Beleefd aanbevelend,
Met September enkele Uren
disponibel tot het geven van
Plano- en Theorie-Onderwijs. Ver
zoeke beleefd schriftelijke aan
vragen.
ARIE D. VAN DE WEG,
WEEZENSTRAAT 8.
(wegens de Harddraverij)
Aanbevelend,
Te koop Winkelraam en
Deur, tevens een mooie Etalage
kast met koperen Roeden.
Ook afzonderlijk.
Adres: J. F. RAMLER,
Koningdwarsstraat 53.
In AANGEBODEN, al
Mevr. WOUDENBERG, Bas
singracht 4a, vraagt een net
MEISJE, van 8 tot 3 uur, niet
beneden de 16 jaar.
Gevraagd een flink DAG
MEISJE tegen hoog loon, liefst
kunnende koken.
Adres: JAN VEEN,
Spoorstraat 98.
Flinke DIENSTBODE ge
vraagd voor het Internaat der
nieuwe HUISHOUDSCHOOL. Hoog
loon. Aanmelding usschen 7 en
8 uur b|jMevr. DE BOER.
Koningstraat 28.
Voor de
wordt gevraagd
Aanmelden vóór 1 SEPTEMBER
bij den Directeur.
GEVRAAGD.
Gevraagd een paar nette
WERKHUIZEN.
Adres \«Gravenstraat 17.
Er biedt zich aan een JUF
FROUW als HUISHOUDSTER.
Brieven, onder No. 623, aan
het Bureau van dit blad.
Biedt zich aan een jong
MEISJE, voor ASSISTENTE-in
de HUISHOUDING. Intern.
Brieven onder Letter N, Boek
handel MAAS.
AANGEBODEN.
Te huur
een BURGERWOONHUIS.
Brieven onder Nr. 607, aan
het Bureau van dit blad.
HUUROVERNAME.
Te huur mooi HUIS, bev:
4 groote en 2 kleine kamers.
Huurprijs f 30 per maand.
Adres: Bloemstraat 56.
Te Huur een flinke KAMER,
met gebruik van Keuken, f 3.50.
Adres: Znidstraat 76.
Pension WELLENS heeft half
September 2 chique gemeu
bileerde KAMERS disponibel.
Zeer geschikt voor een getrouwd
paar.
Adres: Weststraat 45.
Gem. SLAAPKAMERS en
een ZIT-SLAAPKAMER te
te huur, m. o. z. PENSION.
Adres: Nieuwstraat 27.
Te huur gevraagd, door Officier,
eene WONING-
Brieven onder Nr. 622, Bureau
van dit blad. -
Welke Huisheer heeft
voor gezin zonder Kinderen
(Rijksambtenaar)
Huurprijs f2.50 f4.—.
Brieven te adresseeren aan:
J. GELAUF, De Wetstraat 11.
PIANO- en ORGELLES.
Nog eenige LESUREN ter
beschikking.
Adres: Loodsgracht 42.
2 nette COMMENSAALS
gevraagd, huiselijk verkeer.
11.per week.
Adres: Wed. PETERS,
2de Vroonstraat 18
AANGEBODEN
HUUROVERNAME.
Te huur mooi HUIS, bev.:
4 groote en 2 kleine kamers,
keuken,W.C., s<thuurtje en groote
tuin. Huurprijs f 30 per maand.
Dagelijks te bezichtigen:
Bloemstraat 29.
CANO te koop (1-persoons),
iepenhout, met Pagaai en Roer;
als nieuw.
Brieven onder Nr. 621, Bureau
van dit blad.
Te koop aangeboden 2 Crapauds
en 4 Stoeien met rood leder, 6
nieuwe Stoelen en een Grammofoon,
met 14 nieuwe nummers. Alles
voor spotprijs.
Adres: Tulpstraat 2
(Tuindorp).
„JAARSMA"-HAARD
te koop.
Adres: S. HERSCHEL,
Koningstraat 23.
Te koop een zoo goed als
nieuw MOTORRIJWIEL, Ace (elec-
trisch verlicht),met Anfa-Zijspan-
wagen en Ideal Duo-Zitting. Zeer
weinig bereden.
Adres: Vlamingstraat 23.
Te koop een splinternieuw
Uniform (groot tenue Adjudant
K. M.), slechts éénmaal gedra
gen, Letons, Sabel, Epau-
letten'enz.
Adres: Emmastraat 28.
Te koop wegens plaatsgebrek
een goed onderhouden En-
gelsch Heerenrijwiel met
Torpedonaaf en Kettingkast.
Adres: Kl. Duitstraat 35.
Te koop eenige overdekte
Marktstallen, zeer geschikt
voor de feesten voor spotprijs.
Adres: Oostslootstraat 20.
Te koop een Melsjesflets.
Spotkoopje.
Adres: Weezenstraat 56a.
Te koop een prima Engelsch
HEERENRIJWIEL zonder gebreken
en prima Banden, voor f 25.
Adres: Stakman Bossestraat 6.
Te koop een nieuw MEISJES-
en DAMESRIJWIEL, voor zeer
lagen prijs.
Adres: Jan in 't Veltstraat 75
Te koop groote VLAG met
Wimpel en Stok.
Adres: MoleDgracht 12.
Te koop van particulier: een
6 cylinder 5-peraoons Torpedo
„Scrips Booth", met 6 draadwielen,
nieuwe baDdon, electrisch licht,
starter enz., ia Beer goeden staat.
Te bevragen
Garage SCHULMAYER.
ASBEST- en TERNIETPLATEN,
kleur rood of grijs, op de
opgegeven maat te verkrijgen.
Adres: T. DRIJVER, Diaconiestr.
Groote, zware Soep- en
Braadkippen, vanaf f 1,tot
f 1.60. Jonge Slaohthanen,
vanaf f 0.36 tot f 1.
C. RIJK, Molenstraat 68.
Moderne Snymachine en allernieuwste v. BERKEL's Weeg
machine, eerst ingevoerde type in Holland.
Beleefd aanbevelend, J. VETER, Koningstraat 104.
Wegens omstandigheden te
koop een zwarte PIANO,
voor f275.-.
Adres: Bothastraat 33.
Te koop, wegens vertrek,
het HUIS
Sluisdijkstraat 115.
Te koop een eiken Linnenkast
voor 6 gulden.
Adres: Timmersteeg 5.
te koop.
Adres: Molenstraat 56.
Te koop
SLACHTKIPPEN.
Adres: A. F. ISAKSSON,
Vischmarkt. Tel. 377
KL
Hoe heeft de oorlog niet geheel het beeld
van onzen handel en nijverheid veranderd.
Onze handel werd, thengevolge van de maat
regelen, door de oorlogvoerenden voorge
schreven, onderworpen aan' tal van dwang-
bepalingen en kon, wat den aanvoer van pro
ducten van overzee en grondstoffen betreft,
slechts worden gevoerd dank zij de instel
ling der N. O. T., 'die als crisis-lichaam zeker
hare buitengewoon groote verdiensten heeft
en buitengewoon nuttig, niet genoeg te
waardeeren werk heeft verricht. Voor de
industrie leidde de oorlog tot de oprichting
van tal van nieuwe bedrijven; sommige, die
practisch gebleken zijn ook na den oorlog
levensvatbaarheid te bezitten, andere daar
entegen, die spoedig verdwenen. -In 1917
weid de Jaarbeurs te Utrecht opgericht. Men
gevoelde de behoefte om in eigen land te
koopen wat men tevoren in het buitenland
kocht, maar men was van wat het eigen
land opleverde te weinig op de hoogte. De
Jaarbeurs is gebleken geen crisislichaam te
zijn. Dank zij medewerking van stad en land
heeft zij zich ontwikkeld tot eene instelling,
waarvan het blijvend karakter niet meer
wordt bestreden. De eerste Jaarbeurs gaf
van den eigenaardigen toestand, waarin han
del en nijverheid hier te land waren komen
te verkeer en, een duidelijk beeld. Naast groo
te en bekende ondernemingen zag men ta^
van minderwaardige, als het ware tevoren
bestemd om te verdwijnen. De Regeerings-
maatregelen beheerschten geheel den han
del; moesten dezen beheerschen; de distri
butie van steeds meer artikelen werd inge
voerd. Na den oorlog koesterden men aan
vankelijk groote verwachtingen, die ook uit
de cijfers spraken. Immers, de invoer in. ons
land, die in 1917 eene waarde van 1082 en
in 1918 eene van 637 millioen had, nam in
1919 toe tot 3296 millioen; de uitvoer be
droeg achtereenvolgens in die drie jaren
837, 417 en 1731 millioen. Uit deze cij
fers blijkt wel, dat de invoer aanmerkelijk
grooter is 'geweest dan de uitvoer; Nederland
heeft dit vertrouwen, dat in de toekomst werd
gesteld, duur moeten betalen. Tal van fac
toren, te veel om hier op te hoemen en zeker
om te demonstreeren, leidden tot eene ont
reddering der economische toestanden als te
voren niet was te verwachten. Sedert in 1920
de mailaise, vrij hevjg en vrij plotseling, is
ingetreden, zijn een ieder de oogen open
gegaan, ïpaar helaas bij velen te laat; de de
bacles, vooral bij de lichamen tijdens den
oorlog opgericht of tijdens den oorlog op
kunstmatige wijze uitgezet, zijn vele ge
weest; de groote beproefde instellingen heb
ben echter stand weten te houden. In de cij
fers van de emissies spiegelt zich deze gang
vaii zaken mede af; werd toch in industrieele
ondernemingen in 1920 aan aandeelen en
ot)l i uitgegeven 125 millioen, in 1921
De cijfers voor bank- en crediet-mstellingen
wijzen op 170 voor 1919, pp 87 U voor
1920, op 3 voor 1921 en op f 9 millioen voor
1922. Het aantal faillissementen, dat in 1919
1092 bedroeg, is in 1920 tot 1491, in lÖ^ tat
2364 en in 1922 tot 3403 gestegen; de werk
loosheid is op schrikbarende wyze toegeno
men; het indexcijfer, dat in 1913 5 bedroeg,
was voor 1919 7,7, voor 1920 5.8 en voor
1921 9, terwijl het voor 1922 wel met beter
zöl zii n y
Met handel en nijverheid té het bank- en
geldwezen nauw verbonden- Dit beleefde in
zekeren zin eene merkwaardige evolutie ge
durende den oorlog, voortkomende in de eer
ste plaats wel. uit de geheel nieuwe functie,
die de Nederlandsche Bank zich zag toege
dacht. De taak van eene circulatiebank als
de Nederlandsche Bank is de schepping van
gelden, het verleenen van crediet té hiertoe
middel. De taak der banken daarentegen té
het verleenen van credieten, het scheppen
van geld is het gevolg hiervan. De circulatie
bank is, tengevolge van de leiding, die zij in
het financiewezen gedurende en na den oor
log heeft moeten nemen, thans meer opper
ste bankier dan verzorger van het geldwezen
geworden. Nederland is practisch, evenzeer
trouwens als Indië, van den gouden standL
aard afgedaald; dat bij het uitbreken van den
oorlog ons crediet ongeschokt bleef, danken
wij ongetwijfeld naasfjb Minister Treub aan
twee op den voorgrond tredende mannen in
ons financieel leven: Van Aalst en Vissering.
Thans neemt de vraag of de Nederlandsche
gulden veilig'kan worden gerekend, m.a.w.
of onze valuta den weg van 'België en
Frankrijk zal volgen, een eerste plaats in de
overwegingen der financiers in; die veilig
stelling schijnt, vooral gezien de bezuini-
gingspolitiek van de Regeering, grooten-
deels verzekerd- Merkwaardig was deze
kwarteeuw voor het bankwezen ook daarom,
wijl zich daarin in steeds sterker mate de
neiging naar concentratie deed gevoelen. Zij
nam omstreeks 1911 met'de stichting der Rot-
terdamsche Bankvereeniging onder leiding
van den heer Westerman een aanvang;
steeds meer kleinere banken werden opge
lost in enkele grootere of door deze in eene
nauwe belangengemeenschap opgenomen.
De vier groote banken zyn thans de Rot
terdamsche Bankvereeniging (met de Natio
nale Bankvereeniging), de Twentsche Bank,
de Amsterdamsche Bank en de Nederland
sche Handelmaatschappij. Was het kapitaal
van de groepen, thans tot de Amsterdamsche
Bank behoorende, in 1911 121/,, in 1920 be
droeg dit 50 millioen. Bij de Nederland
sche Handelmaatschappij waren deze cijfers
resp. 45 en 1011/2, bij de Rotterdamsche
Bankvereeniging 16 en 1391/,. bij de
Twentsche Bank 22 en 521/, millioen; het
totaal van de groote banken steeg van 1071/,
in 1911 tot 393 millioen in 1920. Schokken
heeft in deze 25-jarige periode de Neder
landsche effectenmarkt, die in Amsterdam
eene zeer belangrijke beurs heeft, meer dan
eens doorstaan; wij herinneren slechts aan de
Amerikaansche debacle van 1907, wij herin
deren aan den schok bij het uitbreken van
den oorlog, toen de beurs gedurende maan
den gesloten bleef en eene nieuwe Beurs
wet werd uitgevaardigd. Wij herinneren aan
de geweldige schommeling in koersen, zelfs
in de meest betrouwbare aandeelen te oon-
stateeren.
Een belangrijke uitbreiding heeft de
scheepvaart in deze 25-jaren verkregen- Het
bleek wel hieruit, dat terwijl in 1897 de
totaal tonnenmaat van de voornaamste Ne
derlandsche reederijen 236.960 bedroeg, deze
in 1917 reeds tot 1.528.625 was toegenomen;
in 1922 tot 2.353.520. Zoowel de Holland-
Amerika.Lijn als de „Nederland" en de Rot
terdamsche Lloyd breidden haar bedrijf uit;
zulks met steeds grootere schepen, dan
steeds grootere eischen voldoende. De Ko
ninklijke Nederlandsche Stoomboot Maat
schappij nam de West-Indische Mail in zich
op; maatschappijen *al.s Van Nievelt Gou-
driaan en Co.'s Stoomvaart Mij., de Gebrs.
Van Uden, de Stoomvaart Mij. Oostzee, de
Hollandsche Stoomboot Mij., de Ned.-Zuid-
Afrikaansche Stoomvaart-Mij., de Mij. Oce
aan en de Mij. Zeevaart ontwikkelden zich
zeer voorspoedig. De Kon. Holl. Lloyd werd
opgericht teneinde eene eigen scheepvaart
verbinding te krijgen met Zuid-Amerika. De
resultaten door deze maatschappij bereikt in
den oorlog, stelden haar in staat, hare sub
sidies terug te betalen. Helaas is in het bij
zonder door deze maatschappij .gedurende
den oorlog de voorzichtige politiek, die ande
re maatschappijen voerden uit het oog ver
loren.
Het verlies van schepen noodzaakte haar tot
het aanmaken van groote schepen als de
„Limburgia" en de „Brabantia", inmiddels
aan Duitschland verkocht; de behaalde win
sten deden haar een gebouw zetten, dat ook
boven hare krachten ging. De Kon. Paket-
vaart Mij., opgericht en door de Regeering
gesteund teneinde het verbad tusschen Java
en de Buitenbezittingen te bewaren en te
versterken, heeft zich krachtig ontwikkeld;
de lengte van hare lijnen in veelvoudige
mate zien toenemen, evenals hare tonnen
maat en het afgelegde aantal zeemijlen. Deze
maatschappij trad met de Rotterdamsche
Lloyd en de Nederlandsche in de^ „Scheep
vaart Unie" de bekende stichting ter unifi
catie van het scheepvaartverkeer op de ko
loniën. De Java-China-Japan-lijn ontwikkel
de zich uit eene dergelijke combinatie. Ge
durende den oorlog was dit het geval met
speciale lijnen op San Francisco, op Benga
len en op Kaap de Goede Hoop. De Ver-
eenigde Nederlandsche Scheepvaartmaat
schappijen, in 1920 opgericht met een kapt
taal van f 200 millioen, die de groote scheep
vaartmaatschappijen onder elkander plaats
ten, is eeaae laatste, maar niet de minste
uiting van energie onzer scheepvaartmaat
schappijen, die zich daardoor de gelegenheid
openden om tal van lijnen op gebieden in
Oost-Azië, in Zuid-Amerika en elders te ver
schaffen; gebieden gedeeltelijk braak lig
gend tengevolge van het ontbreken van eene
Duitsche koopvaardijvloot. De positie onzer
scheepvaartmaatschappijen mag in het alge
meen, ondanks de debacle die zich hij de
Kon. Holl. Lloyd heeft afgespeeld, safe wor
den genoemd; zulks voor een niet gering
gedeelte tengevolge' van het in den oorlog
gevoerde voorzichtig beleid, dat niet toegaf
aan een drang naar hoogere dividenden, en
grootere reserves bewaarde.
Wenden wij tenslotte ons oog naar den
landbouw, dan kan van deze 25-jarige pe
riode niet anders worden geconstateerd' dan
dat Holland zich in zijne aloude functie van
landbouwend land heeft verstevigd en uitge
breid. Het advies der Staatscommissie, ten
gevolge van de landbouwcrisis ingesteld,
leidde tot de oprichting van eene afzonder
lijke afdeeling Landbouw aan het Ministerie
van Binneniandsche Zaken; in 1909 tot de
oprichting van een afzonderlijk Ministerie
van Landbouw, thans ten offer gevallen aan
de noodzakelijke bezuiniging. De Regee-
ringszOrgen strekten zich, tengevolge van
de leiding, die deze afdeeling gaf, over aUe
landbouwende provinciën uit. Dit wel in de
eerste plaats om den export van onze land-
bouwartikelen te bevorderen; door van Re-
geeringszijde ervoor te waken, dat het uit
gevoerde van goede qualiteit was en de vee
stapel aan de vereischten voldeed. Te dien
aanzien zijn strenge maatregelen door de
Regeering ingevoerd, die door het bona fide
gedeelte van den landbouw, dus het over-
groote deel, werden toegejuicht. De Regee-
ringszorgen hebben zich in niet mindere
mate uitgestrekt tot verbreeding en verdie
ping van de gegeven voorlichting door con
sulenten e.a., door de oprichting van Rijk»-
landbouwwinterscholen, door de verheffing
in 1918 van de landbouwschool te Wagenin-
gen tot den rang eener Universiteit. Toen
Minister Treub in 1914 de leiding van Finan
ciën in handen nam, werd een man, die het
vertrouwen van ,de Landbouwkringen had,
Dr. Posthuma, zijn opvolger; dat diens, zor
gen zich niet speciaal tot den landbouw heb
ben kunnen uitstrekken, is de schuld der om
standigheden; hiji heeft meer aandacht moe
ten geven aan de ontwikkeling van het dis
tributieproces; heeft zich daarbij meer dan
eens tegen de wenschen van den landbouw
moeten verzetten. Dat hij dit gedaan heeft,
strekt hem zeker tot groote eere, en het is
wel eigenaardig, dat de critiek over zijn dis
tributiebeleid, die zeer streng was toen hij
de teugels voerde, langzamerhand milder is
geworden naarmate men op een afstand het
juiste verband der zaken beter overziet. Zoo
wel wat aangaat den akker- en weidebouw
als wat betreft de rundveehouderij, zoowel
wat betreft de ontwikkeling van den vee-
artsenijfcundigen dienst als wat betreft de
paardenfokkerij, zoowel wat aangaat scha
pen- en varkenshouderij: eni geitenfokkerij
als pluimveehouderij; tenslotte zoowel wat
aangaat de bijenteelt als de zuivelbereiding,
in alle deze takken van landbouw is er leven
en bedrijf in deze kwarteeuw te constatee-
ren. In het zuivelbedrijf wel in het hijzon
der; dank zij de toepassing van het coöpera
tieve stelsel breid<^3 dit zich in Friesland,
Gelderland en elders zeer sterk uit; de coö
peratieve zuivelfabrieken zijn die, welke'de
markt van melk, boter en kaas in het alge
meen kunnen worden gezegd te beheerschen.
In geheel den landbouw, ook in den tuin
bouw, was het vereenigingsloven bloeiend.
Dit vereenigingsieven, voor den landbouw
culmineerende in het onder leiding van Prins
Hendrik opgerichte Koninklijk Neder-
landsch Landbouw-Comité, enkele jaren ge
leden samengesmolten met het Nederlandsch
Landbouw-iComité; wat den tuinbouw aan
gaat in den Nederlandschen Tuinbouwraad,
heeft uitnemende diensten bewezen en zich
eene positie verschaft, gelijk aan die van de
vakbeweging van werknemers en werkge
vers op het gebied der sociale wetgeving.
Onze tuinbouw té hekend door zijne boom-
kweekerijen, die in het bijzonder in Boskoo-
in Aalsmeer en in- Oudenbosch gevonden
worden1; door zijne bloementeelt, waarvan
Aalsmeer het centrum is; door zijne bollen
teelt in Noord-Holland, door zijne zadenteelt
ook hoofdzakelijk in Noord-Holland. De
Tuinbouwschool te Frederiksoord heeft aan
de ontwikkeling in deze kwarteeuw leiding
gegeven. Memoreeren wij in dit verband ten
slotte de Nederlandsche Heide Maatschappij,
die uitnemend werk heeft gedaan in ontgin
ningsopzicht en een pionier is geweest, waar
van de verdiensten door een later geslacht
nog sterker dan door ons zullen worden on
dervonden.
(Wordt vervolgd).
De Duitsche concurrentie.
Onder de rubriek Oeconomische en Finan-
cieele mededeelingen publiceert de N. R. Crt.
een haar uit Duitschland gezonden artikel be
treffende den toestand' waarin de Duitsche in
dustrie verkeert. Het volgende is hieraan ont
leend:
De loonen zijn, vooral in de allerlaatste da
gen, reusachtig gestegen. Geschoolde arbeids
krachtenworden na de laatste onderhandelin
gen over de loonen met ongeveer 500.000 mark
per uur betaald. Dus bij een koers van zegge
1 millioen voor den gtulen ca. 50 cent per uur.
In goudmark herleid dus bijna het loon van
19141 Maar ook deze loonen schijnen in an
dere streken van Duitschland alweer verhoogd
te zijjr, in de couranten zijn tenminste reeds
cijfers -van 30 millioen weekverdiensten ge
noemd. Dit beteekent bij een werkweek van
46 uren dus een uurloon van rond 650.000
markh
De snelheid, waarmede de binneniandsche
Duitsche prijzen de stijgende deviezenkoersen
volgen, is de laatste twee maanden ook al weer
grooter geworden. Langzaam is echter het
tempo geblevén, waarmede deze prijzen de da-
lehd® deviezenkoersen volgen. Het gevolg
moet al gauw zijn een stijging van de binnen
iandsche prijzen boven de wereldmarktprijzen
Wat men dan ook in alle hoeken en gaten kan
waarnemen.
Let men damverder op de veelvuldige on
derbrekingen in de productie door stakingen,
uitsluitingen, oproer etc. en de daardoor ont
stane onzekerheid, juist in de productie; en let
men verder op de stijging van de spoorweg
tarieven en de algemeene transportkosten (de
goederentarieven der spoorwegen worden met
niet minder dan 2000 pet. van 20 Augustus
af verhoogd!) dan vindt men overal weer be
vestigd met welke moeilijkheden de Duitsché
nijverheid op het oogenhlik te kampen heeft
en nog te kampen zal krijgen. e
enEen zeer belangrijk punt is ook de werk
lust der arbeiders. By' de treurige omstandig
heden, waaronder de gemiddelde werkman te
genwoordig in Duitschland leeft, is.het niet te
verwonderen, dat er van een "grooten werklust
niet goed sprake kan zijn. De loopen zijn de
laatste jaren steeds achter de daling der mark
aangehinkt. De koopkracht van het loon was
steeds zoo klein, dat slechts voor het allernoo-
digste gezorgd kon worden. Daardoor is een
zeer algemeen verbreide stemming ontstaan,
een stemming, waaronder eigenlijk een ieder
ir. dit ongelukkige land lijdt: de verschrikke
lijke onzekerheid voor wat betreft de naaste
toekomst. De menschen voelen zich machte
loos en overgeleverd aan machten, die ze niet
beheerschen kunnffn. Iedereen in Duitschland
leeft onder dezen druk en wordt langzaam maar
zeker murw gemaakt. Dit is een stemming, die
natuurlijk in de productie, in de .praestatie van
alle arbeiders, van welken aard dan ook, op den
duur tot uitdrukking moet komen. Vooral als
dan nog een, nu al jaren lang voortdurende,
ondervoeding den menschen hier minder veer
kracht en weerstandsvermogen heeft bezorgd.
Terugkeerend tot het onderwerp der Duit
sche concurrentiè moet er nog eens op gewe
zen worden, dat de stand' van de valuta hij de
bovenstaande beschouwingen steeds een be
langrijke rol zal blijven spelen. Maar tcch in
een anderen zin als vroeger, toen de lage mark
de Duitsche concurrentie nog kon bevorderen.
Van het oogenblik af, waarop men er in
Duitschland algemeen toe is overgegaan om
ook in het binnenland met goudmark te cal-
culeeren of zich slaafs naar den dollar te rich
ten, werd de mark uitgeschakeld. Men gaat
nu in Duitschland waarschijnlijk een omge-
keerden toestand tegemoet. Want de dalende
mark heeft, zooals gezegd, weinig of geen kans
meer om sterk bevorderend op den uitvoer te -
werken. Daarentegen heeft een stagende of
ook slechts een constante mark enkel een te
genovergestelde werking. Dan komen voor de
Duitsche nijverheid de moeilijke ty'den, die vele
andere landen na den oorlog hebben moeten
doormaken, de strijd om den „Abbau" der loo
nen ènwerkloosheid! Wat deze in het
sterk industrieele Duitschland kan befeekenen
en welke gevolgen deze in het gedemoraliseer
de en verzwakte land zal kunnen hebben, dat
is een vraag, die iedereen naar zyn eigen op
vattingen over den toestand mag beantwoor
den. Gunstig in ieder geval, ziet de toekomst,
hoe men de zaak ook bekijkt, er allerminst uit.
WEERBERICHT.
Verwachting: Matige tot krachtige Z. tot
Z.W. wind. Zwaar bewolkt tot betrokken,
met regen of onweer. Aanvankelijk warmer.
4
