NIEUWSBLAD VOOR
HELDER, KOEGRAS, TEXEL, WIERINGEN EN ANNA PAULOWNA
Eerste Blad.
Abonnementsgelden
vóór 15 October
Nr. 5772
DINSDAG 2 OCTOBER 1923
51e JAARGANG
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
REDACTEXJE^UrroEVEB: O. DE BOER Jr., HELDER
Bureau: Koningstraat 29 Telefoon: 60 en 412
Aan onze lezers bulten de stad doen
wij het verzoek de abonnementsgelden over
het vierde kwartaal ten bedrage van f 2.—
uitsluitend per postwissel over te maken,
daar de postcheque- en girodienst nog steeds
met enorme vertraging werkt
Na genoemden datum wordt beschikt met
0. 15 verhooging.
Over de abonnementsgelden in de stad
wordt dezer dagen per looper beschikt en
verzoeken wij U beleefd de kwitantie bij eer
ste aanbieding te voldoen.
DE ADMINISTRATIE.
HET FEUILLETON
ls op pag 4 van dit blad opgenomen.
BUITENLAND.
De Volkenbonxlsvergaderlng.
Uit Genève wordit aan de JST. Rott. Ort"
gemeld:
DUITS CHLAND.
Beieren en het Rijk.
Lang hebben de goede betrekkingen tus
schen den rijksdictator dr. Gessier en zijn
Beierschen collega van Kahr niet geduurd
zoo wordt uit Berljjn aan, de N. Rott Ort. ge
meld» Dit was trouwens te voorzien. Nadat
dr. Gessier, gebruik makend van de hem ver
leende bevoegdheid, de Völkische Beobacb-
ter, het orgaan van de Beiersche rechte-ra-
dicalen, voor het heele rijk had verboden,
verklaarde de heer ven Kahr Zaterdag, dat
dit verbod in Beieren van dr. Gessier ten uit
voer te brengén, hoewel die bevelen voor
het geheele rijk gelden.
Von Kahr heeft voorts nog een besluit ge
nomen, dat in Berlflnsche regéeringskringen
groote verbittering zal moeten wekken. Hij
heeft voor Beieren de wet ter bescherming
van de republiek buiten werking gesteld.
Op hetzelfde oogenblik waarop bij de Völ
kische Beobachter vergunning verleende in
Beieren toch te verschijnen, verbood von
Kahr de soc.-dem arbeidersweren. De stem
ming is er dientengevolge bij de republikedn-
sche bevolking van Beieren niet beter op ge
worden. De ontevredenheid was reeds geste
gen nadat gisteren huiszoekingen in sociaal
democratische lokalen o.a. in het gebouw van
de Münchener Post, hadden plaats gevonden.
Volgens enkele republikeinsche bladen zijn
de nationaalrsocialisten uitstekend op de
hoogte van de plannen van von Kahr. Bij de
•gisteren gehouden huiszoekingen waren
steeds nationaal-socialisten tegenwoordig Zij
kondigden bij deze gelegenheid aan, dat de
soc.-dem. arbeidersweren zouden worden
verbeden. Zij bleiken dus precies te weten
wat von Kahr in zijn schild voerde.
m m m
Uit Berlijn wordt aan het HbL gemeld, dat
de Völkische Beobachter, die niettegenstaan
de het verbod toch ls verschenen, een uitla
ting van von Kahr publiceert, waarin deze
zegt voornamens te zijn wellicht reeds zeer
spoedig de uitroeping van de monarchie toe
to laten".
Bij navraag heeft Von Kahr verklaard, dat
zijn persoonlijke opvatting over de monar
chie algemeen bekend ia en dat hij overigens
geen tijd heeft zich met dagbladberichten,
die met zijn taak als staatsoommissaria niets
te maken hebben, op te houden.
De „Vossisché Zeitung" verneemt uit
Muncbem, dat Von Kahr een aantal politieke
vergaderingen heeft toegestaan en een aan
tal andere verboden. Uit dezen maatregel
blijkt reeds, in welke richting de nieuwe
koers gaat. Toegestaan worden alle verga
deringen, die een „vaderlandsch karakter"
dragen dus ook de „Duitsche week", terwijl
ook de „Duitsche dag" in CBayreuth, die Zon
dag zal plaats hebben, niet verboden ls.
Ongeregeldheden.
Te Freiberg in Saksen hebben werkloozen
Zaterdagavond winkels van levensmiddelen
geplunderd. De politie heeft er ten slotte een
©inde aani gemaakt en tal van plunderaars in
gerekend.
De actie der Separatisten.
Bloedige botsing te Dnsseldorf.
Zondag zouden de separatisten een „vreed
zame" vergadering te Dussoldorf houden. Als
zoodanig was zij ten minste aangekondigd.
De tegenstanders hadden besloten geen ver
gadering te beleggen, doch tegen, als de
monstratie tegen de separatistische plannen
alle oafé's, bioscopen; etc. te sluiten.
Omstreekes het middaguur zag men in de
straten alleen de separatisten. Do oorspron
kelijke bedoeling was. om een drietal groote
vergaderingen te houden, doch later besloot
men een défilé te houden langs de op den
Hindenburgwal opgestelde vlaggen van de
Rijnland-republiek".
Ingezonde-ij Moflodwimg.
tollet Is geheel gebreid in een rechten steek en is geschikt
voor de stad en vcor bulten. Bij een blond meisje zal het de gouden
Hnt van heur haar en de rozen op haar wangen doen uitkomen,
ter zij haar toiletje maakt in een lila kleur voor het vroege voorjaar,
hoed moet ook lila zijn. geheel geborduurd in een donkerder kleur, o
Haar ceintuur moet van lila peau de Suède zijn, over
eenkomende met het donker borduursel op haar hoed,
terwtyl h*ar schoenen en kousen grijs moeten zijn.
IBsquwtf de zomer voorbij is en de bladeren getint zijn met herfstkleuren,
val cd het dan een prachtig sportcostuum zijn, als zij het mooi havana-bruin
aetvtafct heeft 9
v
De Lever's Zeep Maatschappij,
Vtaardingen.
Dit maakte, dat in den namiddag op dieze
plaats een groote menigte verzameld was.
Na de parade werden redevoeringen gehou
den. Deze gaven blijkbaar aanleiding tot
kleine schermutselingen onder het publiek,
voornamelijk tusschen separatisten en
communisten dtie spoedig grootere afme
tingen aannamen. Een politiebeambte, die
tusschen d!e menigte verdwaald raakte, werd
ontwapend en mishandeld. Vanachter een
tralievenster van een winkel werd een schot
gelost, waardoor een stedelijke politie
beambte onmiddellijk gedood werd. Daarop
ontspon zich een geregeld vuurgevecht,
waarbij ook machinegeweren gebruikt wer
den en waaraan deelgenomen werd door de
pl.m. 1000 man sterke „Selbstschutz" der se
paratisten»
Verscheidene personen werden gedood,en
honderden gewand. Ten slotte bleef de ste
delijke politie meester van het terrean en
trokken d!e separatisten al gchdetendo terug.
Vele demonstranten werden in hechtenis ge
nomen.
Ook te Hamborn had een bloedige botsing
plaats tusschen separatisten en andersden
kenden. Het aantal dooden en gewonden is
no" niet bekend.
De stijging van dé Mark.
Men schrijft uit Duitschland aan de
N. Rott. Ort.:
Dat de mark ook nog stijgen bon, dat was
men eigenlijk totaal vergeten. De laatste
maanden was de daling zoo regelmatig ge
weest, dat men eigénilijk opkeek, toen dezer
dagen d'e gulden van 707.000.000 tot op
60.000.000 mark daalde, de mark dus oven
tjes in een paar dagen met 100 pet. steeg. De
gevolgen van deze plotselinge stijging zijn
allereigenaardigst. Eenlge ware voorbeelden
uit het leven mogen er een bewijs van zijn.
Een mijner kennissen verkocht juist op den
dag, dat de gulden hier 107 millioen mark
noteerde een bedrag van 800 gulden. Hij ont
ving daar dus ca. 82 milhard voor. Hij had
het geld noodig om kolen en kleeren en voe-
dtegsmiddelen voor den winter te koopen.
Een week later had hij ongeveer alles wat
hij hebben moest; in plaats van de 82 mil
liard had hij echter slechts 17 milliard noo
dig gehad en hield! dus 16 milliard' over.
Maar toen was de gulden echter gedaald en
was voor 45 millioen mark te koopen, zoo
dat de overgebleven 15 milliard nog meer
als de indertijd gewisselde 800 gulden waard
waren. De geheele voorraad aan goederen,
steenkolen, eetwaren etc. had hf} dus voor
niets gekregen!
Een ander meer dan eigenaardig geval
Een andere kennis van mij moet voor zijn
familie winterkleeren koopen. HIJ wapent
zich dus, zoo goed dat gaat mot de noodig
milliarden en begint in een der grootste oon-
fectie-magazijnen uit te zoeken. Nadat alles
eindelijk in orde is wordt over betalen ge
sproken. Omdat er nog het een en ander ver
anderd' moet worden' rekent mbn vooriooplg
uit boe groot de rekening la en spreekt dan
af, dat men later, over een uur of twee, de
fcleeren zal komen afhalen en dan ook be
talen. Afgerekend wordt er tegen een koers
van 185 voor den dollar dX 185.000.000 mark
voor één dollar. Later bomt men de kleeren
halen en als mijn kennis wil gaan betalen
vraagt hij of dan. de laatste koers nog niet
bekend is. „O ja", wordt hem vriendelijk ge
antwoord", zooeven is de laatste koers gete
lefoneerd nJ. 110.000.000 ihark voor den dol
lar!" Het gevolg was, dat de gelukkige koo-
per 20 pet. van zijn marken spaarde. Was hjj
een uurtje vroeger gekomen om het gekochte
te halen, dan had hij de twee milliard, die
hij nu minder behoefde te betalen, niet terug
gezien.
Dit zijn, twee voorbeelden uit vele. Maar
ze illustreeren de toestanden wel heel dui
delijk. Men lieest ze waarschijnlijk als een
rariteit, maar als men zich voorstelt, dat men
hier den heelen dag met dergelijke dingen te
doen heeft, dan zal men wel kunnen begrij
pen, dat menigeen de kluts kwijt raakt.
Beriynsche prijzen.
Naar men ons uit Berlijn meldt zijn daar
op de levensmiddelenmarkt gisteren weer
eens recordprijzen betaald» Vleesch kostte
70 millioen per pond. Ih de winkels steeg
de prijs voor goede vleeschsoorten zelf bo
ven de 100 millioen per pond.
De overige levensmiddelen zijn niet duur
den geworden. Alleen voor een -ei werd 51/»
millioen verlangd, of 200.000 mark meer dan
gisteren. Fruit was in groote hoeveelheid te
koop. Peren kostten 15 millioen, tomaten
slechts 5 millioen per pond.
Op 1 October wordt het brood weer duur
der. De prijs wordt dan tot 19 millioen ver
hoogd. Voorts stijgen dan ook de tarieven
voor gas, water en electrioiteit
100 milliard gestolen.
Vrijdagavond is een bende van zes gemas
kerde roovers in den ouderdom van 18 tot
20 jaar in een worstfabriek in het Westen
van Berlijn binnengedrongen. Zij dwongen
het kantoorpersoneel door bedreiging met
revolvers de sleutels van de brandkast te
geven en vetrdwenen met een bult van on
geveer 100 milliard mark in een gereed
staande auto. Een onmiddellijk Ingestelde
vervolging had tot dusver geen resultaat»
ITALIË EN DUITSCHLAND.
Volgens den correspondent van de Vossi
sché Zeitung te Rome volgen de Italiaansche
politieke kringen met een zekere zenuwach
tigheid1 de gebeurtenissen, die zich op het
oogenblik in Duitschland afspelen. Deze ze-
nuaohtighedd spruit voort uit het feit, dat
Beieren het middenpunt van deze gebeurte
nissen is en dat de noordgrens van Italië
niet al te ver van Beieren verwijderd is. Men
vreest, dat een eventueele Beiersche staats
greep ook uitwerking zou hebben in Zuid-
Tirol, Een ochtendblad beweerde heden, dat
de Italiaansche minister van oorlog drin
gend naar Rome was ontboden en de op
dracht had ontvangen, de grootste aandacht
aan de ontwikkeling der gebeurtenissen te
wijden en eventueel de noodige veiligheids
maatregelen te treffen. Italië, aldüs de cor
respondent van de Vossisché Zeittfng, kan
de separatistisché beweging in Duitschland
niet met onverschilligheid gadeslaan. Het
deelt in deze kwestie geenszins het Fran
sche standpunt De oorrespondent verzekert,
dat het Vatikaan mgr. Paoceli heeft ver
zocht, de Beiersche katholieken voor de ge
volgen van elke ondoordachte actie te waar
schuwen.
GRIEKENLAND EN ITALIË.
Het Grieksche antwoord op de nota van
den Gezantenraad zal aan den Franschen ge
zant worden overhandigd en zal, hoewel het
zijn leedwezen erover uitspreekt, dat de raad
niet het einde van het internationale onder
zoek heeft afgewacht, verklaren, d'at het be
sluit wordt aanvaard»
RUSLAND.
De vloot
De Izwestia schrijft:
De organisatie in de Russische marine ge-
bracht, de nieuwe samenstelling van ons
vlootpersoneel en de uitbreiding van het aan- a
tal oorlogsschepen stellen ons in,staat, in
de wateren van de Oostzee een overwegende
positie in te nemen, terwijl onze Zwarte Zee-
vloot eenige tijd geleden door een aantal on
derzeeërs versterkt is. Deze omstandighe
den zullen ongetwijfeld een. factor zijn in
onze toekomstige verhoudingen tot de rand
staten en ander langs de Russische grens
liggende staten. De aangrenzende mogend
heden in het Noorden, die een betrekkelijk
lange kust te verdedigen hebben, beschik
ken over slechts zeer kleine en onbeteeke-
nende vloten. Op het oogenblik zijn de Oost
en Zwarte Zee onze zwakke punten.
VEREENIGDE STATEN.
Spoorwegongeluk.
Omtrent het spoorwegongeluk te Casper
(Wyorniing) wordt nog gemeld:
De redding van aoht menschen, onder wie
vrouwen en een klein kind is gedaan met be
hulp van een touw, dat gespannen was tus
schen bet dak van een waggon en den oever.
De man, die het laatst den wagen verliet,
Ingezonden McdedoeMiif.
Het beste geneesmiddel voor een ta*ag»
lever, schele hoofdpijn, verstopping en slech
te spijsvertering la een dosis Fosteris Maag-
pil] an. Deze pillen regelen de vloeiing der
gal von de tov naar de ingewanden. Nu en
dan een dosis rosteria Maugöillön verzekert
goede werking van lever en ingewanden, en
ls hel beste vooabahoed middel tegen eon
slechte gewondheid. Prils pan flaoon van vijf
tig vemiiiroScto pitten 0.65; in apothakon
E#
t
COURANT
ABONNEMENT PER 3 MAANDEN BIJ VOORUITBETALING:
Heldergehe Courant f 1.60; fr. p. p. binnenland f 2.Ned. O. en W.
Indtië p. zeepoet 12.60; id. p. mail en overige landen f4.20. Zondagsblad
reep. f 0.57', f 0.75, f 0.85, f 1.25. Modeblad reep. f 0.95, f 1.25, f 1.25,11.60
Loeee mumnara der Courant 4 ct.; fr. p. p. 6 ct
Poet GKrorobenlu® No. 16066.
ADVERTENTIEN:
20 ot p. resul («aljard). Injrea. nwded. (kolonnbreadte ale redaotion.
tekst) 60 ct Kleine advartentlas (govraagd, te koop, to huur) v. 1—4
rekels 40 ct, elke regel meer 10 ct bij vooruitbetaling (adres: Bureau
v. d.blad en mat br. onder no. 10 ct. p. adv. extra). Bewijeno. 4 ct.
Licht op
voor auto'a en fietsen:
Dinsdag 2 Oct7.07 uur.
Woensdag 7.04
De voorlaatste dag der vierde Volkenbonds-
vergadering zal voorzeker In de berinnering
der gedelegeerden en andere daarbij betrok
kenen het langst voortleven. Het begon reeds
des Zaterdagsmorgens met de belangrijke slot
zitting der derde commissie, waar de stemming
over hot ontwerp-verdrag van wederkeerigen
bijstand plaats vond. De menigmaal door mij
geuite twijfel of lord Robert Oecil wel in het
belang van zijn lievelingsdenkbeeld, namelijk
het mogelijk maken van bewapeningsbeper
king door een algemeen waarborgverdrag,
handelde, door al te zeer met Fransche wen-
scben rekening te houden^ werd bevestigd.
Tegenover vijftien voorstemmers stonden vijf
tegenstanders, terwijl vijf staten zich van
stemming onthielden. Voor de stemming ver
klaarde graaf Tosti namens de Italiaansche
regeering, dat de discussies in de derde com
missie de overtuiging versterkt' hadden, dat dit
ontwerp-verdrag geen aanmerkelijke grond
slag is om het doel: ontwapening en waarbor
gen, te bereiken. Daar het verdrag uitdrukke
lijk vaststelt, dat voor het inwerking treden
ten aanzien van Europa ratificatie door Frank
rijk, Engeland en Italië noodzakelijk is, had
het eigenlijk geen nut meer na Italië's ver
klaring het ontwerp in dezen vorm nader te
behandelen. Hetzelfde geldt voor Japan met
betrekking tot Azië. Het kan niet ontkend
worden, dat hierdoor het ontwapeningsvraag-
stuk opnieuw schijnt te zijn doodgeloopeni.
De algemeene vergadering was Zaterdag
eveneens heel wat levendiger dan de vorige
dagen. Met groot applaus werden de zwarte
Abessiniërs toegelaten en verwelkomd als vier
envijftigste lid van den Volkenbond. Men
moet hopen dat hun ontwikkeling door het
Volkenbondslidmaatschap zal bevorderd wor
den.
De groote gebeurtenis van den dag was
echter het debat over graaf Ishii's verklaring
omtrent de besluiten van den Volkenbonds
raad ten dienste van de opheldering van de
door het Grieksch-Italiaansche geschil ont
stane meenlngsgeschiilen omtrent de bevoegd
heden van den Volkenbond en andere aange
legenheden van internationaal recht Een groot
aantal sprekers heeft aan de discussie deelge
nomen en daarbij heeft evenveel tact als flink
heid uiting gegeven aan de gevoelens die, naar
ondubbelzinnig bleek, vrijwel de geheele Vol
kenbondsvergadering bezielen. Het optreden
van Branting, die in het geheele Italiaansch-
Grieksche geschil en de daaruit voortgevloeide
vraagstukken voortdurend het krachtigst het
rechtsstandpunt verdedigd heeft, zonder echter
door te ver doorgedreven koppigheid redelijke
compromissen te hebben verhinderd, werd de
aanleiding zoowel voor als na zijn rede tot een
grootsche ovatie, waarbij echter Frankrijk's
en natuurlijk ook Italle's zich van applaus ont
houden opviel. Branting heeft Zaterdag stellig
ziin kansen op herziening In den Volken
bondsraad aanzienlijk verhoogd. Na Branting
had wel het meeste succes jonkheer Loudon,
die in uiterst gelukkig gekozen ondubbelzin
nige woorden In herinnering bracht, dat de
■mtiecrcring ,van het Volkenbondsverdrag een
onderwerp Is! dat tot de bevoegdheid van alle
Volkenbondsleden behoort, zoodat met de be
slissing die de Volkenbondsraad in December
naar aanleiding van het dan verwachte rapport
der bijzondere juristencommissie zal hebben
te nemen, het laatste woord in dezen nog met
gezegd behoeft te zijn. De heer Loudon 13 door
deze derde rede in verband met het geschil
opnieuw opgetreden, als de beleidvolle, doe
vasthoudende woordvoerder voor de reenten
der algemeene Volkenbondsvergadering me
betrekking tot den Volkenbondsraad.
.Ook lord Robert Oecil, die weder een rede
hield' vol eerbied voor het recht en tevens van
zijn. bekende staatsmanskunst opnieuw Dljjx
gevend, alsmede de Deen Zahle en professor
Gilbert Murray, hadden levendig applaus van
bijna alle delegaties in ontvangst te nemen.
Somtijds kon men vreezen, dat de democratie
wellicht te erg voor de Italianen zou worden
en dat zij zouden weggaan. Zij. bleven echter
rustig de discussies aanhooren, hetgeen door
den grooten .takt der sprekers, die zich ervan
onthielden in bijzonderheden over het beëin
digde goschil zelf te treden, werd vergemak
kelijkt. Alleen Nansen daalde een oogenblik
in details over het verléden af, doch werd hier
in gelukkig door voorzitter Della Torriente
geremd.
De eindindrukken, dezer discussies, die twee
uren in beslag namen, zijn de volgende. Het
was een indrukwekkende manifestatie voor de
heerschappij, van het recht in internationale
geschillen, waarbij echter helaas Frankrijk's
stilzwijgen een schaduwzij,die was.
De Volkenbondsvergadering heeft met groote
instemming acte genomen, van de verklaring,
dat alle leden, van den Raad het eens waren,
dat alle internationale geschillen, die tot een
breuk tusschen twee staten, kunnen leiden
binnen de bevoegdheidssfeer van den Volken
bond behooren. De Volkentbondsvergadering
erkende de groote beteekenis, zooals lord Ro
bert Oecil vooral betoogde, dat voor het eerst
in de geschiedenis de staten na de oplossing
van een ernstig internationaal geschil' zich niet
tevreden stelden met het feit, dat het geschil
geregeld is, doch ter wille van de toekomst
vaste regelen willen stellen, opdat een dergelijk
geschil niet meer zal' voorkomen. De Volken-
bondsvergadering heeft temidden van al haar
bemoedigende betoogingen voor het recht toch
niet uit het oog verloren Oecll's wijzen raad,
dat men in de wereld nu eenmaal niet alles
hebben kan zooals men wil en dat men ver
keerd zou doen uit teleurstelling dat de rechts
vragen niet aan het Haageche Hof, doch aan
de bijzondere juristencommissie zijn voorge
legd, het groote feit te vergeten, dat de wensch
naar rechtszekerheid algemeen ls en ook langs
den door den Raad gekozen weg zal worden
verwezenlijkt.
(B 214)
rwffvK.
U
