De Praktijk van Helder
Populair Bijvoegsel van de
HELDERSCHE COURANT,
VAN VRIJENDEN TROUWEN.
van ZATERDAG 13 DEC. 1924.
Nr. 163 (auteursrechten voorbehouden)
UIT DE OUDE DOOS.
Antieke Zeden en Gewoonten uit onze elf Provlnclön.
Toebereidselen.
We izullen de wetten en voorschriften,
die bet overmatig bruiloftvieren moesten
beteugelen, voorbijgaan en ons liever
wenden naar de vroolijke kanten van den
aanstaanden trouwdag.
Want dat was natuurlijk evenals nu
nog de hoofdzaak 1
Als dan eindelijk de dag van het huwe
lijk door den vader en de moeder van den
bruid' (de ouders van den bruidegom had
den in den regel slechts een tweede stem!)
was vastgesteld* kwam de eigenlijke
drukte aan.
De gasten moesten in de eerste plaats
worden uitgezocht! Dat was 'n werk van
belang, want er kwam rang en stand aan
te pas. De bruigom moest een paar „brui
gomsbroeders hebben en de bruid een
dito stel „Bruidsmeisjes". En het was een
heele eer daartoe te worden gekozen. Het
was zoo belangrijk, dat er in vroeger
jaren zelfs (alweer!) boekjes en voor
schriften voor bestonden.
Maas meestal kende men de kunst wel
van buiten.
Uit de jongere kinderen werden de
strooi-juffers en strooi-jonkers benoemd.
Als dit gedaan was kwam nog een be
langrijke verkiezing: de „bruidsmeid"!
In den regel werd een van de dienst
boden daartoe verkoren. Zij werd tot meid
van de bruid benoemd en haar taak was
om gedurende de bruidsdagen en bij de
bruiloft in een spiksplinternieuw kleed en
met een bloem op de borst in de onmid
dellijke nabijheid van de 'bruid te blijven.
Na de feestelijkheden kreeg zij dan een
mooi geschenk. Het bruidsstuk!
"En na alles kwam het vraagstuk van.
de kleeding! Hetwelk we gevoeglijk kun
nen overslaan, omdat daarvoor alleen een
Jutter vol te schrijven zou zijn.
Evenals nog over de keuze en inrich
ting van de toekomstige woning.
Als de bruidsjonkers en juffers en de
strooiknapen en de bruidsmeid gekozen
werden, dan werd een vroolijke samen
komst gehouden. Want nu kwam het werk
aan den winkel.
In de eerste plaats het maken van de
trouwbrieven. Want advertenties in de
oourant was ln die dagen nog geen ge
bruik. Het ging per gedrukte brief rond
aan de familie en de bekenden. Er werd
een heele drukte van gemaakt.
Het waren in den regel aankondigingen
met lof en heilwenschen met goud op
snee randjes en met bloemversieringen.
De knapste van het gezelschap zette zich
aan het dichten en maakte toepasselijke
rijmen.
De kosten van dit drukwerk werden on
derling betaald.
En onderwijl groeide de drukte.de
druktede drukte!
De bruid is vol zorg over haar kleeding
en over den goeden afloop van de trou
werij. Zij- echter heeft een tegenhanger in
het zoete genot van getrouwd te zullen
raken en haar eigen huishouden op te
zetten.
De vader is er nog erger aan toe. Hij
kan soms geen tijd gezwegen van het
geld! vinden voor al die ongewone
posten. Het zal een jaar met een gaatje
wezen, door die trouwerij, waar hij op
moppert, maar.die hij om geen lief
ding zou willen tegenhouden.
Maar het ergste lot treft de moeder.
Zij is onophoudelijk met haar eigen en
met haar dochters aangelegenheden bezig.
Want zij' is natuurlijk de spil, waarom de
heele feestelijkheid zal komen te draaien,
En en passant moet ze de gedrukte
stemming om niet te spreken van het
stille verdriet dat het verlies van haar
dochter haar aandoet onderdrukken. Zij
vindt het natuurlijk ook wel heerlijk,
maar zij juist weet zoo goed, dat er moei
lijkheden aan vast zitten. Het is niet alles
goud wat er blinkt. Ook in het gelukkig
ste huwelijk moeten donkere dagen aan
breken.
En ze moet wel eens in stilte een
traantje weg pinken.
Daar tussohendoor leeft de stemming
van zoo verscheiden soort.
•De oudere zusters zijn toch een beetje
ontstemd.„Waarom trouwt zoo'n jong
ding al?" vragen ze soms.
Omdat we anders geen feest zouden
hebben en niet ereis de blommetjes buiten
konden zetten! lachen de broers, die
zich al spitsen op het royale feest.
En in de keuken verheugen zich stie-
kum de meiden. Want je mag ervan zeg
gen wat je wil, maar zoo'n trouwerij heeft
z'n goeie kanten. Het huishouwen wordt
stiller en het feest ls ook niet te versma
den. Het geeft lékker eten en lekker
drinken. Het geeft roezemoes van feest
en.het geeft fooien! Altijd vast fooien!
Dus, laat ze maar trouwen.
Na de trouwbrieven kwam het „groen-
maken". Het huis van de bruid werd op
geknapt. De spiegel en de stoelen werden
omwonden. Hoe meer bloemen hoe liever.
Schetsen uit Uitluiden,
door
CAREL J. BRENSA.
PRAATJES VAN DEN
VLETTERMAN.
Om u maar meteen te vertellen, wie de
„Jongens van de Vischploeg" zijn: dat
zijn 'n bepaalde catagorie van de IJmuider
vl tterluL Het is niet „Jaap", een eenige
vletteman, die de voorhistorische en. meer
dan zonderlinge verbinding onderhoudt
tusschen IJmuiden en den kant naar de
zee Het zijn ook niet de vletterlui, die
op en om de sluizen bivakkeeren om een
inkomend stoomschip vast te maken. Het
zijn evenmin de willekeurige en op eigen
gelegenheid werkende mannen in vletges,
die met sigaren en sigaretten door de vis-
scherahaven venten of ergens n paar
vischfuiken hebben staan of zelfs nog wat
aan de mosselteelt doem
De mannen van de vischploeg, dat zijn
de vletterlui, die er in het bijzonder van
en voor (te visscherij zijn. Y andaar de
oude naam: „Vischploeg".
Want men kent nog andere ploegen.
Er is (eigenlijk moest ik zeggen: er
w s, want er 'heeft juist kort geleden
weer een nieuwe versmelting plaats ge
had, zoodat de grenzen niet meer zoo
eoherp zijn) ook een 'gouden, ploeg en
een koper-ploeg. Deze ploegen van vlet
terlui waren voor de meer groote sche
pen. Vaste vletterlui voor vaste schepen
van groote maatschappijen daarnaast
'n ploeg voor wel de groote vaart, maar
niet de vaste maatschappijen. Dus vracht
schepen en wilde vaart.Het ging alle
maal om dezelfde reden: Diensten bewij
zen van vastmaken en losmaken van in-
en uitgaande schepen! Maar één ploeg
daarbij was wed altijd zeer belangrijk:
Dat was de „Vischploeg" de ploeg van
vletterlui voor alle schepen van de vis
scherij.
Hiervan wil ik u wat vertellen.
Vroeger in de dagen van Olim was
de vletterman van IJmuiden in de eerste
plaatsrunner! Want als hij wat wilde
verdienen, als h}j een schip wilde bemach
tigen om vast te maken, dan moest hij
maar zorgen, dat-ie 't kreeg.
En om nu dit te bereiken bleef de vlet
terman niet aan den kant staan uit te kij
ken. Neen. Hij stapte ln zijn vlet en
zette zich op de riemen! Zoo'n beetje n&ar
den mond van de haven, meent u? Mis.
Hij ging gemoedereerd zee op! Liefst zon
der dat een concurrent 'hem in de gaten
had. Hij ging regelreoht naar buiten. En
geen mijl uit de kust, maar uren.wat
zeg ik? Dagen uit de kustl
Iet was een kwestie van „loef af te ste
ken" in den waarachtigen zin van het
oude zeemanswoord. Als er een 'n halven
dag uit de kust was geweest om een even
tueel thuisvarenden logger aan te klam
pen, dan deed 'n volgenden keer 'n ander
er 'n schepje op en ging 'n heelen dag te
voren op relsl Ze roeiden om 't hardst en
om 't verst!
Ik ben er niet bij geweest, maar als het
niet al te veel vletterman-latijn is, dan
moet het meermalen voorgekomen zijn,
dat vletterlui uit de haven van IJmuiden
niet al te veel Vletertnan-latijn is, dan
(Haasjes en kopjes en lepeltjes en.het
a.s. huwelijksbed 1 Alles kwam onder het
groen. Soms zelfs de knop van de voor
deur en de leuningen van de stoep. Had
men een tuin met een tuinhuisje, dan
werd dit tot een tempel van den huwelijks
god omgeschapen. Harten en pijlen en
amortjes zwierven overal. i
En middelerwijl werd er vast een (klein
glaasje gedronken! Want het hier ge
noemde hulppersoneel sloeg ook de pro
viand voor het feest in. Er kwam Rijnsche
en Spaansche en Fransche wijn. Er kwam
ouderwetsche „hypocras", plus gekruide
en' gesuikerde wijn (zelf gemaakt of door
den.... apotheker geleverd). Deze apo
theker leverde .ook debruidssuiker,
de suikererwten, de kaplttelstokjes en de
de boonetjes.
(leen wonder dat de apotheker loerde
op een trouwfeest onder z'n klanten.
En of zoo wat noodig was?
Niet alleen de deelnemers aan het ea
feest, maar ook de bezoekers van de
bruidsdagen moesten worden onthaald.
En zelfs moesten de versnaperingen in
de stad worden rondgebracht!
Voor dit doel kwam er van den stalhou
der een opgepronkt paard met een groen
versierde koetsslede voor de deur. En de
jonkers en de juffers, met bouquetten op
de borst, gingen dan rondrijden naar alle
vrienden en kennissen en kameraden en
schoolmakkers en verre verwanten om
aan ieder uit naam van het a.s. bruids
paar een vlechtfleschje met hypocras en
een doosje met suikerwerk af te geven.
Het zal dus geen lezers verwonderen,
dat de vader van de bruid in vroeger da
gen wel eens tot laat in den nacht te re
kenen zat.
DIALOOG.
Tooneel!
Het Vaderlandsche tooneel gaat
vooruit!
Reusachtig vooruit! Ieder lid van
een tooneelgezelschap wordt tegenwoor
dig een eigen' (gezelschap.
En het heele land wordt tegenwoor
dig jachtterrein. Vroeger waren de gezel
schappen in Amsterdam en Den Haag en
Rotterdam.
Tegenwoordig heben ze daar nog
maar domicilie om een voorstelling voor
de pers te geven
Met verlies. .Want de menschen uit
de stad gaan ergens anders heen.
En de winst moeten ze uit de provin
cie halen.
Uit Zwartewaal en Durgerdam.
En Grijpskerk en Ouwerkerk aan
den Amstel.
Als ze tenminste dan wat bijzond rs
hebben. Anders kommen ze nog niet.
Maar bijzonders hebben ze tegen
woordig wel. Geen stukken.
Maar Jubileumstournee's.
Precies. Louis Bouwmeester reist met
een stuk of wat kantoorbedienden rond.
Eerst de elf provinciën.
En de omstreken ter gelegenheid van
zijn zestigjarige tooneelloopbaan.
enkel m?ar om thuisvarende schepen
op te wachten. En dan niet eentje, maar
bij heele ploegjes, die dan zonder schroom
als 't noodig was daar op zee in het zicht
van een schip slag leverdenDie 'm
had, die had 'ml En hoe je d'r an kwam,
dat was bijzaak! Sommigen lieten zich om
ver genoeg weg te komen door een uit
varend schip op sleeptouw nemen. Ande
ren voeren in de richting op eigen kracht.
En het moet in die vroegere dagen ook
voorgekomen zijn, dat ze mekaar bij het
naderen of bij het enteren van zoo'n schip
finaal ramijden of als ze konden over
boord wierpen. Zachtzinnigheid is een
kwade eigenschap voor. een vletterman.
Moed is er voor noodig en desnoods:
doodsverachting. Vechten en mekaar hak
ken zetten was schering en inslag!
Maar de karakteristieke (gevolgen bleven
ook niet uit.
Want als typeerend staaltje werd mij
eens verteld van een vletterman, die
eenige dagen uit de kust zwierf het
verwachte schip of de verwachte vloot
misvoer en tenslotte hij gebrek aan vol
doend proviand, door een passeerend
schip midden op zee uitgeput aan boord
moest worden genomen.
Dat was in dagen, toen de Umuider
vletterman nog op eigen gelegenheid
werkte en z'n broodje moest halen uit het
vliegen afvangen van 'n ooncurrent!
Tegenwoordig is dat heel anders.
Tegenwoordig zijn de vletterlui van de
vischploeg mannen in bonus. Het zijn
„heeren". Want ze hebben den geest van
den tijd begrepen. Ze zijn.geassoci
eerd! Dé vischploeg is tegenwoordig 'n
combinatie. Het is een coöperatie een
organisatie.Een trust!
En een trust, die et wezen mag. Een
trust, die macht oefent.
Vroeger was het mogelijk, dat een
vletterman moeite deed een schip te be
reiken en te bemachtigen en dat het schip
van de diensten van den vletterman.
afzag.
Tegenwoordig hebben de heeren con
tract met de trawlerreedérijen en ls leder
binnenkomend schip tot de buitenland-
sche toe verplicht van de diensten van
den vletterman tegen vast tarief gebruik
te maken.
Zoowel naar buiten als naar binnen Is
de organisatie tip-top.
Aan het woeste spel van vroeger is een
En toen met de 2000e voorstelling
van de „Koopman van Venetië".
En Rika Hopper heeft 't zelfde ge
daan voor haar veertig-jarig jubileum. In
zeshonderd gemeenten van ons land een
Jubileumsvoorstelling.^Zegepraal"!
En daarna ln België.
En toen voor de tweede maal met een
feestvoorstelling van een glansrol uit de
dagen van Aranjuez.Opstanding van
Tolstoi!
En toen Louis de Vries met „Scha
kels", vanwege het 80-jarig schrijverschap
van Herman Heyermans.
En toen Esther de Boer—van Rijk
met „Op Hoop van Zegen" vanwege haar
60-jarig jubileum.
En toen Willem Rooyaards met de
„500e" van de „Violiers"
En Marie van Westerhoven met
„Dertig Zilverlingen" vanwege haar 50-
jarige loopbaan.
En Hubert la Roche op een af-
seheidstournee vanwege zijn vertrek uit
ons land.
En Louis Crispijn met „De Verove
raar" vanwege zijn gouden tooneelfeest.
En nu Willem van der Veer met „Al
lerzielen" ter herdenking van Heyermans
dood.
Allemaal bijzondere voorstellingen.
Feestvoorstellingen.
Herdenkingsvoorstellingen.
J ubileumsvoorstelli ngen.
500e voorstellingen.
Er bestaan geen gewone tooneel-
voorstellingen meer.
Net zoo min als er gewone films be
staan.Allemaal super-sensatie-schla
ger-suooes-meester-ongeëvenaarde kunst
films. t
Ik geloof het ook.saluut
Addlo.
aiss
MIST EN VORST.
De dikke mist, die vanaf Het Kanaal
tot hoog in onze streken, een groot ge
deelte van de Noordzee schijnt omsluierd
te hebben, zoodat zelfs boot- en luchtdien-
sten werden stilgelegd, hield de sleep
dienst hier in een zekere spanning.
Want al is de waarschijnlijkheid van
stranding, tijdens mist, heel wat geringer
geworden dan vroeger, zoodat men niet,
als toen, steevast kon rekenen, dat er
een schip zou vastioopen, toch is men op
z'n qui-vive.
Het zou toch kunnen gebeuren, dat een
schip uit de koers liep, dat er aan de fijne
instrumenten aan boord iets mankeerde,
dat er de een of andere onnauwkeurigheid
was begaan. Dan moest alles aan 'boord
der sleepbooten voor elkaar zijn en met
de moderne middelen, waarover men be
schikt, zit de marconist in zijn hut om
eventueel een toeken om hulp op te
vangen.
Maar afgescheiden van het noodlot, dat
de schepen tijdens den imist kan treffen
en dat in het vroegere Nieuwediepsche
leven zóó was ingeweven, dat nu nog zelfs
daarvan de nastuiptrékkingen worden ge
voeld en voor den buitenstaander zijn te
oonstafeeren, heeft de mist hier het won-
derschoone schouwspel gebracht van de
prachtig berijmde boomen.
einde gekomen. Ieder vletterman van de
ploeg is mee-eigenaar van de zaak. Hij is
mee baas en mee knecht Niemand is
meer dan den ander. Het is je reinste
communistische staat en zoovaak ik hen
heb ibezig gezien, had ik de lust om su
biet communist te worden als het overal
in de wereld zou toegaan als in deizen
staat van enkel baizen!
Ik vermoed dat Sovjet-Rusland ei? een
voorbeeld aan zou kannen nemen!
Ik heb er nimmer oneenigheid onder
gezien en ook nooit van oneenigheid over
het werk of 'het gezag van anderen ge
hoord. Ieder vletterman van deze ploeg
doet zijn werk zoo trouw en zoo stipt alsof
hij zes baizen had, inplaats dat hij zijn
eigen baas is.
Van alle vletterlui zijn deze de belang
rijkste ook om het werk, dat ze doen.
De ploeg bestaat uit een bepaald aan
tal lieden. Niemand kan er in worden
opgenomen of hij moet worden toegelaten.
En gezamenlijk onderhouden rij den
dienst in de haven. Dag en nacht Zon
dag en ln de week.
Er is een binnen- en een buitendienst.
Aan de kop van de haven aan den
voet van het Semaphoor-gebouw, staan
twee houten huisjes. In een daarvan zetelt
de 'buitendienst van de vischploeg. De
uren van de verschillende diensten zal ik
niet herhalen, omdat dit bijzaak is. Alleen
zal Ik vertellen* dat er steeds wisselende
wacht ls. Er is een wisselwerking tus-
sbhen waoht in het buitenhuisje waoht
in het binnenhuisje (dat is een soortgelijk
waohthuisje, dat aan den ingang van de
eigenlijke vissohershaven staat) en
vrij van dienst.
In het hui^e bij de Semaphoor (vooral
's nachts) zijn meestal drie man. Een daar
van pookt het kacheltje op (alleen 's win
ters), de tweede ligt op de bank te maffen
en de derde tuurt door den kijker naar
de duisternis van de zee.
Tusschen al de schommelende lichtjes
herkent hij zonder weifeling de schepen,
die hij hebben moet: trawlers, loggers,
Engelsche drifters en z.g. koppels.
Is zoo'n schip in aantocht, dan verlaat
dé vletterman het huisje en gaat naar zijn
wachtende vlet. Hij laat zich tot bij het
'aankomend schip afzakken en entert het
behendig. Is het een trawler, dan wijst hij
alleen de plaats aan waar deze moet me
ren en maakt het schip vast. Dan koert
De lichte vorst had de damp, die op de
vaste voorwerpen was geslagen, omgetoo
verd ln een compacte massa ijskristalle
tjes, die al dikker en dikker^ werden en de
boomen met een wollig uitzienue ijsvacht
bedekte.
De touwen der schepen waren ruig en
dik en de dunne lijntjos schenen trossen,
omdat ln den mist de dingen toch al groo-
tor en compacter schenen dan ze ln wer
kelijkheid rijm
De draden der radionetten waren oen-
tlmeters dik en het is, ln dergelijke om
standigheden, •gelukkig, als er niet veel
wind staat, omdat er ln zoo'n geval gevaar
bestaat, dat de netten breken.
De dampen vaagden over het watervlak
in de Binnenhaven en het ls niet te ver
wonderen, dat de zeelui dan spreken.van
„vlam" op zee, want het is net alsof
een rookdamp daarover trekt.
Het is een fantastisch schouwspel, nu
eens de scheepsrompen uit den nevel te
zien opdoemen, terwijl ze even daarna
weer in een ondoordringbaar floers zijn
gehuld.
Somber, en snerpend, en loevend klin
ken haast voortdurend de stoomfluiten
en wij', landratten, kunnen het ons haast
niet indenken hoe ontzettend 'lastig het
voor den zeeman moet zijn den weg op zee
te vinden.
Wie wel eens over uitgestrekte gronden
is gegaan in zwaren mist kan zich een
zwak begrip daarvan vormen, want 'hij
weet, zelfs wanneer 'hij (gewoon is dage
lijks die gronden over te steken, dat hij
in zoo'n geval altijd op het verkeerde punt
uitkomt.
Zooals bekend heeft men in Amerika
met succes proeven gedaan om geëlectri-
ficeerd zand vanuit vliegtuigen döor de
mistlaag ae jagen, waardoor de damp ver
dween.
Wat een uitkomst zou dat, in het groot
toegepast, voor den zeeman kunnen zijn!
Mogen we uitlatingen van menschen,
die vanaf hun jeugd in de natuur hebben
moeten verkeeren, gelooven, dan zou er
vorst in aantocht zijn, omdat op de droog
ten bij het Ruitje (haast geen visch is te
vangen.
Volgens hun zeggen trekt de visch den
grond in; het kan ook zijn, dat de visch
naar dieper water gaat om aan de koude,
die te wachten zou zijn, te ontkomen.
Dergelijke verschijnselen, waargeno
men door ervaringsmenschen geheel te
negeeren, lijkt ons' niet geheel juist en
hun conclusie is vermoedelijk niet geheel
te verwerpen.
De ijsclub „Het Noorden" kan mis
schien reeds voorbereidende maatregelen
nemen, want de voorspellingen van de
menschen, die altijd in de natuur zijn, zijn
wel eens meer uitgekomen.
Mist in de kist; opklaring en vorst. En
de schaatsen Van zolder!
De explicateur.
Een nieuw geëngageerde explicateur in
een provincie-bioscoop had beloofd dat
hij zich bij! eventueele moeilijkheden altijd
tegenover het publiek zou weten te redden.
En dat deed hij ook werkelijk.
Want toen er al dadelijke een van de
eerste dagen van zijn werkzaamheid een
film onder 't draaien knapte, zoodat er
niemendal vanuit de donkere zaal op het
doek te zien viel', toen annonceerde de
explicateur met stentorstem:
Ziet hier, dames en heeren.Hier
volgt nu een -gevecht van negers in een
donkeren tunnel midden in den nacht!.
'hij terug. Is het druk, dan neemt hij den
een na den ander. En dan komt No. 2 in
actie en desnoods No. 3.
Weer of geen weer storm of geen
storm hoog water of laag water mist
of helder weerDe vletterman doet
zijn dienst zonder woorden en zonder
morren!
Is het visschersvaartuig evenwel een
„buitenlander", die onbekend is met de
haven, dan gaat de vletterman al tusschen
de" pieren aan boord.
En daarin steekt dan o.m. zijn belang
rijkheid. Dan is hij loods. Hij neemt het
commando over en brengt het schip bin
nen.
En wat er nu al zoo gebeuren kan ln
het leven van den vletterman wat hem
kan overkomen en waarvoor hij kan ko
men te staan, wat er voor moed' noodig ls
en welke vaak de gevaren zijn van zijn
bedrijf dat vertel ik u onder den bo-
venstaanden titel: „Praatjes van den Vlet
terman" bij volgende gelegenheden.
Want ik wilde nu niet meer dan deze
categorie van zeelui aan u voorstellen.
Over de eigenaardige karakteristiek en
over mijn kennismaking (een hoogst ge
noeglijke kennismaking) met hen spreek
ik u nader.
Zoo ook over het veronderstelde vletter-
latijn, dat mij een reeks eigenaardige ver
halen en voorvallen van de zee deed ge
nieten. Gezwegen nog van. de diensten,
die ze mij bewezen hébben, door mij vaak
zoo tegen middernacht uit den brand te
helpen en mij tegen den civielen prijs
van.... één sigaar over dienvoorhisto»
risohen vorbindingsweg te varen opdat ik
-naar huis kon komen
Laat ik ditmaal eindigen met een grap:
Niet lang geleden zat ik eens op een
avond in het huisje ibij hen, toen ze spra
ken over de wisselvalligheid van het weer
tegenwoordig. En toen sprak een oude
vletterman als zijn meening uit, dat het
losse weer nergens anders aan te wijten
was dan aan al die draadlooze telegrafie
van tegenwoordig! D'r Kwam geen rust in
de lucht met al dat gegolfl! En zoolang
die draadlooze bleef bestaan zou je nooit
meer die vaste zomers en die vaste win
ters krijgen van vroeger dagen.Vast
niet!
(Wordt voortgezet).
't Jutte rt je
Door carel brensa.
i
i
4
i
<1
i
De Jongens van de „Vischploeg".
Brensa.
Robinson.
