dnme, die «en stapel flanellen rokken en
om haar schouders droeg, terwijl
fm, j 7X1111 za* te haken. Tegenwoordig
ïykt de vrouw van veertig op een van
twintig, speelt golf en tennis overdag en
jazzt tot diep ln den nacht, terwijl sij
s morgens het eerst aan het ontbot ia
zonder dat zij het humeur heeft van
- een heer. Zij la zoowel llohamelflk als
geestelijk geëmancipeerd en schijnt het
werkelyke elixer van de eeuwige jeugd
te hebben gevonden. Zij heeft eenvoudig
haar overtollige kleeren weggeworpen en
haar huid met zflde overtrokken. Korte
rokken en laaguitgesneden blouses stellen
haar lichaam ln staat meer licht en lucht
te kragen, met het rechtstreeksche gevolg
dat zij jeugd, schoonheid en gezondheid
heeft verkregen."
Twee meisjes verdronken.
Verlaging van het 15 K.M.-tarlef der
H Q lis telefoon.
De pooltocht van Amundsen.
Diefstal van edelsteenen.
Poging tot ontvoering van Mary Plokford.
Ëlectrische tram ontspoord.
om den wagen weer ln de rails te brengen,
was dit des avonds nog niet gelukt.
(„Telegraaf).
Zoovéél en zooveel verschillende vrou
wen hebben sdcih nu al de baret laten
kortknippen, dat langzamerhand de kap
pers een kfyk gekregen hebben op de
psychologie van die vrouwen.
Ben avoutuurfQke loopbaan.
SPORT.
BLA.IL
Moord en zelfmoord.
fTBandoeng, 80 Mei. De oud-luitenant
ran de administratie P, 0. Zwerver alhier,
bracht zijn echtgenoote twee steken ln
den arm toe en doorstak daarna zichzelf.
Hjj was direct dood.
Do Etaeydofwedle en de FTaxuche
eBcycilopMadlntaiii
L- II I
Tot zoover Hall's oordeel over de tegen
woordige vrouw van 40 jaar. Hall heeft
tevens van de gelegenheid gebruik ge
maakt om oritiek te leveren op Ohurchilrs
zijdebelasting.
„Des ondanks", ging hfl voort, „is de
eerste daad van een demOfratischen con
servatieven kanselier van de Schatkist,
een recht te heffen van zijde en kunst
zijde. Zijde en kunstzijde stellen de stralen
van het violette eind van het zonne-
apeotrum ln staat, door te dringen. Door
zijn gedachtelooze daad heeft de kanselier
van de Schatkist een slag toegebracht
aan de gezondheid van het zwakke ge
slacht. Ik ben er zeker van dat hij reden
zal hebben berouw te toonen en zioh te
laten vermurwen."
Zaterdagmiddag 4 uur waren drie doch
tertjes van Ten P., wonende aan de Zee
havenlaan to Dordrecht aan het spelen
op een watertrapl aan de Zeehaven. De
&-jarige Jantje gleed uit, en viel te water.
Haar 9-jarig zusje Dorothea wilde haar
grijpen, doch viel eveneens in de haven.
De 7-jarige Sophie rende naar huis, doch
toen de vader op de plaats des onheils
was gekomen, waren de kinderen reeds
in de diepte verdwenen. Jantje werd te
half vijf, Doortje eerst te zes uur opge
haald.
Het toepassen van kunstmatige adem
haling had helaas bij geen van beiden
resultaat. De lijkjes werden naar de ouder
lijke woning vervoerd, waar de burge
meester eenigen tijd later zijn deelneming
in het ongeluk kwam betuigen.
Bij Kon. Besl. van 16 Mei J.L, afgekon
digd in Stsbl. 196 is wijziging gebracht
ln eenige bepalingen van het Rijkstelefoon-
reglement-1919.
O.a. is verlaagd het tarief voor ge
sprekken, te voeren tusschen gemeenten,
welke niet verder dan 16 K.M. hemels
breedte van elkaar verwijderd zijn. Dit
tarief luidde tot dusver 86 oent voor een
gesprek van 8 minuten en f 1 voor een
dringend gesprek, welke tarieven verlaagd
zijn respectievelijk tot 20 en 60 oents.
Dit verlaagde tarief treedt 81 Mei ln
werking.
Blijkenseen draadloos berioht uit Oslo
van gisteren wap er nog geenerlei berioht
ontvangen van de Pool-expeditle van
Roald Amundsen. Ér wordt een hulp
expeditie uitgerust, doch deze zal niet
op weg gaan voor er veertien dagen
verstreken zijn na den 21en Mei.
Uit het kunstinstituut te Detroit ln
Michigan zijn, naar draadloos gemeld
wordt, edelsteenen gestolen van onsohat-
bare waarde. Meer dan dertig smaragden,
diamanten, robijnen en saffieren zijn weg
genomen en vervangen door rabootaingen.
Mary Pickford heeft gevaar geloopen
ontvoerd te worden, niet op de film, maar
in werkelijkheid, als men tenminste een
draadloos berioht mag gelooven volgens
hetwelk de politie te Los Angelos drie
mannen heeft aangehouden beschuldigd
van samenspanning om zich van deze
filmster meester te maken en baar sleohts
tegen losgeld vrij te laten. Volgens den
advooaat van Mary Piokford werkte zij
een week lang met de politie samen en
verrichtte zij kalm haar gewone taak
ofschoon zij van de samenzwering afwist.
Zondagmiddag ciroa kwart vóór vijf,
moest de electrisohe tram van de N.Z.T.M.
van Scheveningen naar Katwijk, de Blauw-
poortsbrug passeeren, toen bij een spoor-
kruising het motorrijtuig door onbekende
oorzaak ontspoorde en ln volle vaart tegen
de zware ijzeren brugleuning reed, de
drie volgrijtuigen meetrekkend. De brug
leuning drukte over den waterkant in,
doch brak niet geheel af en ook de koppel-
stang van het eerste volgrijtuig hield zich
goed, vandaar, dat het halverwege over
bet water hangend rijtuig nog op de brug
bleef en niet in het diepe Galgewater
stortte. Er ontstond onder de talrijke
inzittenden een paniek en ieder haastte
zioh uit de trams te komen, wat, zonder
ernstige ongelukken te veroorzaken, kon
geschieden. Blijkbaar waren er op dat
moment aan de reohtersljde van de brug
ook geen voetgangers wat op den drukken
len Pinksterdag haast een wonder mag
genoemd worden Er gebeurden daardoor
geen persoonlijke ongelukken. Hst tram
verkeer, zoowel voor de Btad als op de
buitenlijnen ondervond aanzienlijke ver
traging, omdat men eerst in het geheel
niet de brug met trams kon passeeren
en later sleohts langs één lijn.
Men vermoedt, dat de ontsporing ver
oorzaakt ls geworden door het haast
vlakgeloopen kruispunt der rails. De
wagenbestuurder, die onmiddellijk uit al
zijn maobt remde, heeft geen schuld,
integendeel, rijn tegenwoordigheid van
geest heeft wellioht erger ongeluk voor
komen.
De materieele schade ls vrij groot en,
hoewel men den geheelen dag werkte
a—a—
Psychologie der kortharlgen.
Een Frensch kapper, die toegeeft, dat
er een groot verschil bestaat tusschen de
kartharigheid-psychoUgie van 9e eene
vrouw en de andere, heeft opgemerkt, dat
er toch drie symptomen rijtn, die bijna
zonder uitzondering zich voordoen bij
zoo een gewichtige 'behandeling en ver
andering.
Het eerste ls, dat alle vrouwen, die zich
heur haar laten kortknippen, dat altijd
doen tijdens de afwezigheid! van haar
imam
Ten tweede. Zoodra een vrouw haar be
sluit aan den kapper meegedeeld heeft,
om zich van heur haasdos te laten ontdoen,
en de kapper neemt kam en schaar op om
aan het weife te tijgen, zegt ze onveran
derlijk: niet zoo érg kort, hè? laat ze
maar zoo lang mogelijk!''
Ten derde: Zoodra de behandeling af-
geloopen is, als mevrouwtjes nieuwe coif
fure geheel ln orde is, en de kapper haar
voldaan een handspiegel geeft, opdat ze
zich van alle kanten- aal kunnen bekijken,
zegt ze met een zucht van verlichting:
„Zoo*n hèèl groot verschil met vroeger
maakt het toch niet"
Deze opmerkingen gelden.alleen
voor de Franscfae vrouwen. Of reegeeren
de HoUandsche net zoo?
Dezer dagen ls te Londen de 58-Jarige
ingenieur Gardlner vrijgesproken van de
ten laste legging als zou hfj zich onder
bedrlegelijke voorwendsels een chèque
van 200.000 pond hebben1 toegeëigend.
Tijdens dit proces ls het een en ander aan
het licht gekomen van de wel zeer avon
tuurlijke loopbaan van den heer Gardlner.
Vóór den oorlog leidde hij het bergings
werk van de „Lutine", het bij Terschel
ling voor een eeuw gezonken oorlogsschip,
dat veel goud aan boord had. Tijdens den
oorlog voerde hij het bevel over een der
Britsdie „mysberyehips'* en bewees daar
bij, volgens het getuigenis van een schout
bij-nacht, gewichtige diensten. Zelf ver
telde hij, dat hjj in den Ruasisch-Jspan-
scthen oorlog alle mijnen bij Port Arihur
had gelegd, bij een revolutie in Chili
commandant was geweest van een oorlogs
vaartuig en ln den Boerenoorlog het be
vel had gevoerd over Australische „bush-
men".
Tot 1914 had hij, naar hij meende het
wereldrecord op zijn naam staan voor
duiken, doordat hij negen uur en 22 mi
nuten onder water Werf.
Ook heeft hjj verschillende middelen
bedacht om onderzeeërs te bestrijden.
In 1928 was hij op ultuooddging van
Abd el Krimi naar Parijs gegaan om een
vrede tusschen de Rifls en de Spanjaarden
tot stand te brengen. In December van
dat Jaar ging hij van Parijs naar Marokko,
naar hij verklaarde tevergeefs achtervolgd
door liefst 26 Spaausohe oorlogsvaartui
gen. Spaansohe bladen zonden 720.000 gul
den ln Nederlandsch geld op zijn hoofd
hebben gesteld. Niet minder dan negen
maal ls deze avontuurlijke ingenieur ge
wond geweest ln verschillende oorlogen.
HJLC. 2, kampioen van den N.-H. V. B.
H.R.C. 2Weet-Frteto 2 8—1. De krachtige
Westenwind, welke pal van doel tot doel
stond, was voor beide partijen een be
letsel om dai «pal te geven, dat zij andere zou
den hebben geseven. Daarom heeft deze laatste
kampioenswedstrijd ons niet gébracht, wat wij
géhoopt hadden. Een spannende en vurige
matéh ie het niet geweest; de Ractog-epelerra
waren al bijzonder laks en alleen als hun
aanhang zioh begon te roeren, scheen er
nieuw leven, ln te komen en werd het «pel
pittig. Doch het 'bleef bij vlagen. In de voor
hoede vlotte het niet en Loolenga had ditmaal
geen succes met zijn individueel spel. De com
binatie werd' in de 2e helft Iets beter toen
Snuit rechtsbuiten ging spelen, waardoor het
spel van' dezen speler zelf ook meer tot zijn
recht kwam. Terburg was verreweg de beste
.-«peler; in menige benauwde situatie zorgde hij
door zijn enel en krachtig Ingrijpen voor uit
komst. Naast hem dient de spil genoemd te
worden, althans als verdediger, want zijn aan
geven geschiedde meestal te hard. Tusschen
Buis en v. Willigen bestond meestal geen ooo-
tact, 'beiden hielden scxms dezelfde spelers at
waardoor of linksbuiten of -binnen meestal
vrij spél hadden. Beijer in het doel heeft het
weinige wat hij to doen kreeg, naar behooren
behandeld.
Weet-Frisia ls ons niet meegevallen; de voor-
hoede Het in 'het veld wel aardig spel zien,
iriaar wae voor doel maar weinig gevaarlijk.
De verdediging was beter en vond in den
rechtsback en spil haar 'beste spelen. De doel
man was niet kleurvast en had' het 8e pont wei
kunnen voorkomen.
Scheidsrechter Jongens, bijgestaan door dé
hoeren Dol en Geurt», floot om even half drie
beginnen. HIRC, die een invaller had voor Oud-
heuaden, kwam ln onderstaande gewijzigde
opstelling uit:
Beijer
Buis Terburg
v. Willigen Ohristiani Luit
Diedenhoven Loolenga Tieesen Smit Groots
Het le kwartier gaf weinig aantrekkelijks;
de gasten hadden den wind ln den rug, maar
wisten hiervan niet op aldoende wijst to pro-
flteeren. Veel verder dan de roede baoke wiet
de voorhoede het al niet to brengen; voorname-
lijk de linkervleugel brak nogal eens door,
daar er geen voldoende samen wérking was
tusschen Buis en Willigen. Doch slechts
eenmaal werd Beijer 'bepaald gevaarlijk be
dreigd. Aan den anderen kant probeerde de
rechtsbinnen er een paar xnaal alleen door to
komen, wat hom soms een heel eind gelukte;
na een schot van hem sprong de bal, na een
wandeling langs de lat gemaakt to hebben,
weer In het veld terug. Mede door den wind
en hst uit vorm zijn van den middenvoor ie
van samenspel ln de Raclngvoorhoede weinig
te beept-uren. Het blijft bij lndlvldueele pogin
gen. Uit een daarvan dachten wij Tleeeen to
zien scoren, doch op hst beslissende moment
wend hij gehaakt. De penalty werd daarop door
Loolenga in een doelpunt; omgezet. Onmiddel
lijk hierop heeft Beijer veel moeite met een
schot van den linkebuiten. Bij de gasten wis
selen linksback en -midden van plaats, wat
voor de middeniisie een verbetering 1*. want
H.'s rechtsbinnen krijgt nu zelden vrij spel.
Toch dachten wij de Racers den voosprong to
zien vergrooten, als de de hoi den doelman
reeds gepasseerd ls, doch de rechtéback der
gaston had zich reeds ln hst doel opgesteld en
kopte fraai weg. W.F. valt geducht aan, maar
schuttere heeft de voorhoede niet; een ver
schot van den «pil bezorgt Beijer eenige last.
Dan een strubbeling voor de roede veste en
hieruit verdwijnt de bal na 28 imin. «pelen ln
bet net De stand ie gelijk. 'EL wordt flink aan
gemoedigd. Loolenga werkt er zich allqpp door
heen en schiet ln, de keeper loopt uit en blijft
op den bal liggen en voorkomt' een zéker punt.
De Raciiig-doelwachter heeft het evenmin rus
tig; tweemaal wordt hoog op het doel gescho
ten, doch Beier weet gevaar te voorkomen, door
correct to vangen en weg te werken. Hst doel
der gasten ontkomt dan op oen zeer fortuin
lijke wijze aan een nieuwe doorboring, na een
duel tusschen doelman en rechtsbinnen. De
laatste,10 min. ls het spel meer verdeeld, zon
der dat er verder geeoooid wordt
Voor dat herbegonnen wordt, biedt W.F. aan
den aanvoerder van H. een bloemstuk aan, ter
herinnering met het behaalde kampioenschap.
En als tot slot door beide partijen een driemaal
herhaald hoera weerklonken heeft, fluit de
heer Jongens weer beginnen.
EL heeft de opstelling gewijzigd; Smit is
rechtsbuiten en Lult linksbinnen, wat een ver-
betering is, wat niet gezegd kan worden van
Dl «denhoven als linkshalf, want deze gevoelde
zich op deze plaats evenmin thuis, daar hij
uitsluitend rechts trapt en zich al zoo steeds
opstelde. Het begin ging met weinig animo.
H. was dadelijk aanvallend, maar W.F. ver
dedigde stug* en1 noch Tieesen, noch Loolenga
kringen «enige kans. Alleen Lult kreeg kt paar
maal een mooie scoorkans; tot 8 maal toe
schoot hij in, zonder succes echter, hoewel het
laatste schot bijna „zat" en er reeds gejulchd
werd. Doch als Groot» dan voorzet, ziet
Loolenga een gaatje en zet onberispelijk ln. Er
ie dan 12 min. gespeeld. Reeds direct hierop
krijgen de gasten een reuzenkat» voor den ge
lijkmaker als de rechtervleugel snel opbrengt,
doch ds rechtsbinnén schiet van dichtbij hui
zenhoog over. De Racers zijn thans sterk ia
den aanval en Smit doet menige goeds voor
zet, doch de gaston passen nu met succes bet
één-back-eyst eem toe, waardoor bet spel bar-
haaldol ijk onderbroken wordt voor buitenspel;
vooral de middenvoor van EL liep steeds in dat
valletje. Dit werkte wel wat ontmoedigend en
was oorzaak, dat W.F. na aen half uur spelens
wat meer in to brengen kreeg. Doch ook de
H.-verdediging paste hetzelfde systeem toe en
Terburg wae bovendien niet to passeeren. 10
min. voor tijd was de zege een voldongen feit
toen de W.F.-doelman zich door een ver en on
houdbaar schot liet verrassen. De resteerende
tijd verliep zonder spanning en met 8—1 floot
de beer Jongens einde, brengende voor de
HRC-reserves bat gefaeele kampioenschap van
den N.-H. V. B„ waarmede wij hen van harte
fellcitearen. 6 seizoenen zijn nn in den Prov.
Bond met afwisselend succes doorgebracht,
thans zullen de Racers voor het volgende sei
zoen een plaat» krijgen to de reserve 8e klasse
van den N. V. B.
De eindstand van de kampioensoompetltie is:
H.R.C. 3 4 3 1 1 7—6 6 L26
Zaandijk 4 3 0 3 8—7 4 L—
Weet-Frisia 2 4 1 1 3 6-6 8 0.75
Alle 8 kampioenen Iristen alleen op eigen
grond te winnen.
HJLO.-oieawi.
Hedenavond 8 uur huishoudelijke vergade
ring to het clublokaal.
Voetbaluitslagen van Zondag 81 Mei.
Nederlaagwedstrtyden HJLC. HBO a—SVB a
30.
Vriendschappelijk. Wleringen; Batavier 1
SVB 03, Succes 1Batavier 3 31, Succes 3
Batavier 8 0—1; Breezand; BFO 1Zwalu
wen 1 0—3; Sahoorl: 8W 1—Atlas 1 1—8.
Maandag 1 Juni (2e Pinksterdag).
Nederlaagwedstrijden HJLC. HRC 3—Geel
Wit 1 O-S, HRC 8—SVB 2 4—1, HBO a—Texel
a 2-0.
Vriendschappelijk. Texel: Texel 1Aseen-
delft 26; Breezand: RFC 3-Geel Wit a 1-3.
Seriewedstrijden V.V. Nieuwe Niedorp. NW
1Held. combinatie 4—3; Veriiezersronde:
Schagen 3Held. oomh. 1—3 8e prijs.
Helder-nleuwa.
Helder 1—Marine-elftal Morgenavond speelt
op het terrein aan den BoLweg het le elftal
tegen een zeer sterk samengesteld Marine-
elftal, to hoofdzaak samengesteld uit officieren
en adelborsten. Dit kan een Interessante wed
strijd worden, daar onder de Marine-spel ere
eenige heel goede spelers zitten. Het team zal
vermoedelijk dit zijn: Veleer; Raymond, v.
Wingerden; Peperkamp, Quant, Bronekamp;
Jébeis, Knijff, Vreeswijk, Feij, Mlentjea. Aan
vang 7 uur, entróe 10 oent
Het bestuur van Heider maakt er ons op
merkzaam op, dat tegen de straf aan Helder 6
opgelegd, naar aanleiding van het voorgeval
lene in den wedstrijd AtlasHelder 6, gepro
testeerd ie bij den N.-H. V. B. om 3 redenen:
le. vanwege de samenstelling van de oommis
sie van onderzoek; 2a over het straffen van
een speler, welke niet gehoord is; 8e. wegens
het niet bestraffen van den scheidsrechter, die
toch bekend heeft dat hij handtastelijkheden
gepleegd heeft.
BelgiëUruguay 81.
Uit Antwerpen wordt aan de BL R. Ot
gemeld;
Wat Nederland op de Pwijzer Olympiade be
wezen had, namelijk dat de Urugeeoen gesla
gen kunnen worden heeft België Zondagmid
dag to het Stadion van Antwerp F. O. voor 80
h 86 duizend menechen glansrijk bevestigd.
Uruguay moest er met 21 aan gelooven en
wat ook reeds to Parijs tot uitdrukking kwam,
namelijk dat de Unigeezen geen sportemen zijn
en niet tegen hun verlies kunnen, denk aan
NederlandUruguay I kwam ook hief weer
sterk naar voren. Thans heeft de heer Soarone
bij het fluiten van bet einde dien scheidsrech
ter door een handige trip op de vlakte geslin
gerd... Algemeen werd dan ook ds opmer
king gemaakt t zijn zeker geen ^ortmnen,
maar.... se kunnen spelen.
V
AflMhk.
Dinsdag 3 Jhni aal de heer Th. P. Stam een
leetog houden voor den Helderechen Athletlak
Kring over de athietlek to algemeen, ln hst
Militair Tehuis to de Moeite, dse aas. uur
Daarbij zullen tevens de verschillende jury
leden voor ds wedstrijden op 14 JHinl worden
Ingelicht omtrent hunne taak, wat mst hst
oog op de belangrijkheid dezer wedstrijden
zeker wel wenschelijk le.
Het bestuur vertrouwt dan ook dat alle
jury-laden aanwezig sullen zijn.
Jury-leden MJ de kampioene wedstrijden van
den N.-H. A- B. op 14 Juni 18Q6.
Stem, voorzitter-kamprechter; Thetoert, wan-
delecheidsredbter; Stelling, wedrtrijd-eeoreta-
ris; v. d. Lans, starter; v. Loo, stert-commis-
sarie; Bi ere, seingever; v. d Vijver, oonnnle-
earis van vertrek.
Tijdwaarnemers rijn de heenren: Thetoert,
Kemp, v. Aiueum, Dunk, Ever-aards, Rombout
Jkrry van aankomst en baanoammdBearieaen
zijn de hoeren: Luyokx, Muts, Boogaard, Bak,
Pauw, Ballegoy en Contyn.
Rondetellers zijn de beeren: d. Leeuw,
Thljesen, v. Ausum en Buijl.
Jury werpen bestaat uit ds beeren: v. Hooij-
donk, Rombout, Kemp.
Jury springen bestaat uit ds heamn Jansen,
Obbee, Etoms.
OOST-INDIB.
TEXEL.
De Heer Ds. O. O. de Maar, predikant
bij de Doopsgezinde Gemeente te Burg,
Waal en Oosterend op Texel, heeft Je
kennen gegeven, dat een op hem uitge
bracht beroep naar Winterswijk door hem
ia aangenomen.
Wat een encyclopaedie is weten we tegen
woordig vrjjwel allemaal: loo'n soort woor
denboek, waarin je van alles en nog wat
vindt. De naam is een combinatie van Griek-
sche woorden, die een samenvatting van alle
wetenschap beteekenen.
Wij willen heit thans eens hébben over een
bepaalde encyclopaedie, welks verschijning
groot opzien baarde en de samenstellers
groote beroemdheid gaf. Wy bedoelen de ln
de 18e eeuw in Frankrijk verschenen „Ency
clopédie ou diotionnaire raisonné des scien-
oes, des arts et métiers" (Encyclopaedie of
beredeneerd woordenboek der wetenschap
pen, kunsten en ambachten).
IDe uitgave hiervan werd ondernomen door
een tweetal Fransche geleerden, Dlderot en
d'Alembeit. Diderot was reeds bekend door
de uitgave van verschillende geschriften,
waaronder een vrij gebrekkige „Diotionnaire
u al verse 1 de médedne". De bljvaL, waarmede
dit werk ontvangen werd, moedigde hem aan
een algemeene encyclopaedie uit te geven, en
hy riep daartoe de hulp ln van eenige geleer
den, waaronder Jean Le Rond D'Alembert.
Deze was een der voornaamste wiskundigen
en wysgeeren der 18e eeuw.
Diderot was de man, (Se het leeuwenaan
deel aan de totstandkoming dezer Encyclo
pedie had De afwijzing door Diderot van die
medewerking der Jezuïten en der Jansenis
ten voor hét artikel over Theologie, bezorgde
hem de vijandschap dezer groepen. Een
regen van vlugschriften tegen het werk
was er het gevolg van. Het gevolg bleef
niet uit: bij besduit van 7 Februari 1752
van den Raad des Kon inga mochten de
twee eerste deelen niet meer worden
verkocht „daar zy leerstellingen bevatten,
welke het koninklijk gezag aantastten, den
gees t van onafhankéiykheid en opstand aan
kweekten, en, in bedekte en dubbelzinnige
termen, de grondslagen legden van dwaling,
oorruptie der zeden, anti-godsdienstigheid en
ongeloof". Nochtans gelukte het Diderot an
derhalf jaar later het besluit ingetrokken te
krijgen en de uitgave werd voortgezet. Een
nieuwe veldtocht tegen het werk werd begon
nen en op 8 Maart 1769, na de verschyning
van het 7e deel, verscheen het besluit, waarbij
de vergunning tot uitgave van het werk werd
ingetrokken.
Het is wel aardig om te weten op welke
wijze toch de verdere uitgave mogelijk werd
gemaakt. Ziehier hoe Voltalre ons dat op
levendige wijze schildert.
„Een bediende van Lodewyk XV vertelde
my het volgende: Op zekeren dag bevond
zich de koning, zyn meester, in intiamen
vriendenkring op Trianon (te Versailles) aan
het souper. Het gesprek kwam op de jacht,
vervolgens op het buskruit Iemand zelde,
dat het beste buskruit gt*naakt werd uit ge
lijke deelen salpeter, zwavel, Ijzer en houts
kool. De hertog de la Vallière, beter op de
hoogte, hield vol dat, om goed krult te maken,
één deel rwavel noodig was, en één deel
houtskool op vijf deelen zuiver gefiltreerde,
gezuiverde en gekristalliseerde salpeter.
„Dat is toch wel venmqkeiyk", zeide de her
tog van Nivernais, „dat wij, die ons eiken
dag amuseeren met het schieten van patrij
zen in het park van Versailles, en somtijds
met het dooden van menschen, en onszelf
ook soms laten doodschieten aan de grens,
niet weten waarmee dat eigenlijk gebeurt."
„Helaas, dat kunnen we van alle (fingen op
deze wereld zeggen", antwoordde madame de
Pompadour (minnares van Lodewyk XV);
„ik weet byvoorbeeld niet waaruit het rouge
ls samengesteld, dat ik me op de wangen
breng, en ik zou heel erg ln verlegenheid
raken als men my vroeg op welke wfice de
zijden kousen worden vervaardigd, die Ik
draag".
„t Is jammer", zelde toen de hertog de la
Vallière, „dat ZJjne Majesteit onze Diotion
naire encyclopédique heeft geoonflskesrd. Zy
heeft ons leder honderd pistolen gekost en
wy zouden er weldra antwoord op al onze
vragen dn vlndenf.
De koning trachtte zijn verbodrtxesluit te
rechtvaardigen door daaraan het karakter te
geven van een kerkeiyke achoraing: men had
'nein gewaarschuwd, dat deze groote folianten,
die men op elke dames-toilettafel vond, voor
het koninkryk Frankrijk het allergevaarlijk
ste waren wat bestond, en hy wilde zich per
soonlijk overtuigen dat dit waar was alvorens
toestemming te geven hst boek te Issan. Toen
het souper af geloopen was, Bet hy door een
drietal kamerdienaars een exemplaar van het
werk halen; met moeite zeulden deze de
zware deelen' aan. Men overtuigde zich thans
by hét artikel Buskruit, dat de hertog de la
Vallière gelijk had, en madame de Pompa
dour leerde spoedig het verschil kennen tus
schen het oude rouge van Spanje, waarmede
de Madrlleensche dames zich de wangen
verfden, en dat der Parislennes. zy veraam
er uit, dat de Grieksche en Romeinsche da
mes zich verfden met het poeder, dat afkom
stig was van de murex, en dat dientenge
volge ons scharlaken het purper der ouden
was; dat het Speansche rouge meer sa traan
bevatte en meer cochenille dan het Fransche,
Zy lieerde de kousenfabricage kernen, en de
machine, waarmede dit geschiedde, bracht
haar in verbazing en bewondering.
„Welk een heerfijk boekf" riep zy uit
„Sire, gy hebt dit ongetwijfeld geoonfiskeerd
om het voor uzelf te behouden en zoodoende
de eenige geleerde ln uw koninkrijk te zynP
Iedereen maakte zich van een der deelen
meester, zooals de zonen van Lycomedius zich
wierpen op de juweelen van Ulysses; ieder
vond er oogeüblikkeiyk wat hy verlangde te
weten Zij, die procedeerden, waren verrast
er den afloop hunner procedure in te vinden;
de koning zelf las er ln welke de rechten van
den troon waren.
„Waariyk", zelde hy, „ik begrijp niet waar
om men mij zooveel kwaad van (fit werk
heeft verteld".
„Begrijpt gy dan niet, slre", zeide de her
tog de Nivernais, „dat dit ls omdat het te
voortreffelijk is? Tegen het middelmatige en
platte ln elk genre tracht men zich nimmer
te verweren. Als de vrouwen een nieuw aan
gekomene trachten belachelijk te maken, kan
men er zeker van zijn, dat rij bekoorlijker ls
dan zflzelve".
Gedurende dit gesprek doorbladerde men
de deelen, en de graaf de Oadgny sprak mst
luider stem
„U 1b wel gelukkig, slre, onder uw regee
ring mannen te hebben, die alle wetenschap
pen en kunsten kennen en se aldus tot ge
meengoed maken. Men vindt hier alles: van
de manier af waarop een speld wordt ver
vaardigd tot de wijze van richten en verna
gelen uwer kanonnen; van het oneindig
kleine tot het oneindig groote. Dank God, dat
hy in uw rijk heeft aoen geboren worden
mannen, die aldus de gansche wereld dienen.
De andere volkeren moeten deze Encyclo
pedie aankoopen of haar namaken. Ontneem
my alles wat Ik bezit, Indien gy verkiest,
maar geef my myn Encyclopedie terug".
„Men zegt toch", antwoordde de koning,
„dat er zooveel fouten in dit nuttige en be
wonderenswaardige werk zyn".
„Sire", antwoordde de graaf de Ooigny,
„op uw souper waren twee mislukte ragouts.
Wij hebben er niet van gegeten, en niettemin
hebben wy een zeer goeden maaltijd gehad.
Zoudt gy willen, dat wy het gansche souper
uit het venster hadden geworpen terwille
van deze twee ragouts?"
De koning voelde de kracht van dit argu
ment; ieder nam zijn lectuur weer op. Het
werd een goede avond."
Tot zoover VoKaire. Toen evenwel de ver
dere uitgave der Encyclopaedie verzekerd
was, kwam Diderot voor andere moeilijkhe
den te staan. Want zijn vriend en medewer
ker d'Alembert. had genoeg van alle narig
heden, teleurstellingen en ontmoedigingen
en zegde zyn verdere medewerking op. Het
ergste voor Diderot was evenwel, dat de oor
spronkelijke tekst van de reeds verschenen
deeien verknoeid en verwaterd was; het bleek
bjj onderzoek, dat de drukker, bezweken voor
een ryke belooning van de mannen der reac
tie, zich had laten vinden voor deze wyzigin-
gen en verknoeiingen en die op het laatste
oogenblik in den drukvorm had aangebracht.
Terwyi Diderot notabene óch onder al zijn
moeilijkheden en tegenwerkingen nog het
meest bezorgd had gemaakt voor zyn drukker
Le Breton, daar die by niet-voorteetting der
uitgave geruïneerd zou worden! En Diderots
grootheid komt ln deze geschiedenis aan den
dag, want, na den trouweloozen Le Breton
ongezouten de waarheid to hebben gezegd
(waarmede intusschen de gepleegde verval-
schingen niet ongedaan werden gemaakt)
heeft hy hem vergiffenis geschonken.
In 1772 verscheen het 28e of laatste deel
der Encyclopaedie, daarna volgde (1776
1778) een Supplement in 5 deelen, te Am
sterdam verschenen, en een tweedeellg re
gister (Table alphabétique et ralsonnée des
matieres), in 1780. Van bet eigenlijke werk
verscheen ln 1777 een nieuwe uitgave ln 89
deelen, in 1778 een in 86 deelen, ln 1770
1780 een in 68 deelen. Rijk is Diderot van
zijn levenswerk niet geworden, wel rijk aan
roem: de encyclopedisten behouden ln de ge
schiedenis der wetenschappen een eervollen
naam. Maar Oatharina II van Rusland moest
zich rijn lot aantrekken om hem een onbe-
zorgden levensavond te verschaffen. Diderot
wilde zyn dochter namelijk een bruidschat
K/en en daartoe zyn boekerij verkoopen.
Russische keizerin kocht die ln haar ge
heel, onder voorwaarde, dat ze gedurende rijn
leven aan Diderot bleef, en zy stelde hem als
bibliothecaris aan op een Jaargeld van 1000
franken Inderdaad, een kiesche, echt vorste
lijke daad!
71 Jaar oud, overleed hy 81 Juli 1784,
negen maanden na zyn voormallgen mede
werker d'Alembert, die 29 Ootober 1788 op
66-jarigen leeftijd was heengegaan.
