De Praktijk van Helder
UIT DE WliDE WERELD
Populair Bijvoegsel van de
HELDERSCHE COURANT,
Ai
van ZATERDAG 5 DEC. 1925.
No. 204 (AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN)
Bauw/
Hoe schrijnt de storm der vorige week
nog na in veler hartenEeü zee van
weemoed en smart is gegaan langs onze
kusten. Bij velen heeft die weemoedszee
zich weer geslecht en is er overgebleven
nu en dan een flauwe kabbeling, doch
voor anderen, de naastbetrokkenen, is er
nog de volle branding en wordt het ge
wonde hart woest heen en weer geslingerd.
Een groote groep van flinke mannen,
nog in de kracht van hun leven, plotse
ling weggerukt!
Het bericht er van ging als een sidde
ring rond.
Vooral ook hier, waar de menschen
door velen worden gekend en waar het
loodswezen rondom zijn vertakkingen
heeft, was men als verbijsterd.
Er zijn er die des Dinsdags nog in
▼olie zee de mannen hebben toegewuifd.
En nu....?
Welk een weemoed en een smart 1
Even moest me dit uit de pen, omdat
ik weet, dat er hier zoovelen zijn, die
mede-lijden met de treurenden.
Mijn aandacht werd getrokken door
een advertentie in de Heldersche Courant,
waarin fabrieksterreinen werden te koop
gevraagd, liggende in de kom der ge
meente en aan scheepsvaarwater.
In mijn verbeelding opende zich een
wijd verschiet. Zou dan eindelijk de eerste
stap gezet worden op het pad naar een
industrieele toekpmst voor Helder
Natuurlijk hopen we, dat de aanvrager
er in mag slagen een voor zijn doel ge
schikt terrein te vinden.
Wat hier misschien staat te gebeuren,
schijnt me toe van een zóó verstrekkende
beteekenis te 'zijn, dat het ieder, die
eenig belang stelt in het wel en wee van
de plaats zijner inwoning, lang niet on
verschillig mag laten hoe dit alles zich
zal ontwikkelen.
Het wil me voorkomen, dat van alle
zijden, die daarop maar eenigen .invloed
kunnen uitoefenen, alle krachten moeten
worden aangewend om een terrein be
schikbaar te stellen op voor den aan
vrager zoo voordeelig mogelijke voor
waarden.
In dit bijzondere geval behoort, naar
mjjne meening, niet voor te zitten om de
terreinen aan den aanvrager zoo duur
mogelijk te verkoopen, doch het algemeen
belang, hetwelk hierbij gemoeid kan zijn,
in het oog te houden.
Het ware te wenschen, dat de gemeente
over geschikt terrein zou kunnen beschik
ken, opdat de eventueele transactie voor
den aanvrager zoo voordeelig mogelijk
zou kunnen zijn.
Dat zou dan eenige financieele opoffe
ring van gemeentelijke zijde kunnen zijn,
doch in dit geval zou dan vermoedelijk
met goeden grond gedacht mogen worden
aan het oud-hollandsche spreekwoord:
„de cost gaet voor de baet uit."
Veel moeten we er voor over hebben
om hier industrie gevestigd te krijgen.
Is eenmaal de eerste stap gedaanis
eenmaal een fabriek opgericht, dan vindt
dat allicht navolging.
Bovendien zal het dit groote voordeel
hebben, dat men hier zijn vertrouwen
ten opzichte van den vooruitgang der
Slaats herwint en dat er een geest vaardig
egint te worden, die niet altijd meent,
dat alles hier toch tot ondergang gedoemd
is, doch die een opgewekt, optimistisch
vertrouwen krijgt in het slagen eener
onderneming.
MERKWAARDIGE GRAFSCHRIFTEN.
Het speelsch vernuft van onze
voorouders.
Een boekdeel zou er te vullen zijn door
iemand, die lust had een verzameling aan
leggen van grafschriften, die afwijken
van de gewone inschriften op de zerken
onder welke de dooden rusten, en om ver
schillende redenen als merkwaardig kun
nen gelden.
Raadselachtig als de dood zelf was het
grafschrift, prijkend op de zerk van het
aanzienlijk handelsgeslaoht Vöhlin, in den
kruisgang der St Annakerk te Augsburg,
en bestaande uit drie letters P, viermaal
onder elkaar geplaatst.
Naar men wil moeten die P's alduj ge
lezen worden:
Piper peperit peeuniam
Pecunia peperit pompam
Pompa peperit pauperie*
Rauperie» pepscit pieUtem,
Voor elke zaak of onderneming blijft
toch een groote factor voor het welslagen
een geest van een zeker optimisme. Een
optimisme, dat niet vervalt in een zekere
mate van roekeloosheid, doch een opti
misme, dat drijft tot aanpakken en door
zetten en vasthouden zonder de ernst uit
het oog te verliezen.
Daarom lijkt me deze advertentie, die
daar zonder eenige pretentie staat, van
een zoo verstrekkende beteekenis. De
gevolgen er van kunnen voor onze stad
van een niet te overzien belang zijn. We
mogen niet anders veronderstellen, dan
dat de advertentie serieus bedoeld is.
En in dat geval moeten inderdaad alle
pogingen worden aangewend om de ter
reinen beschikbaar te stellen.
Men beweert wel eens, dat onze stad
te ver uit het centrum ligt, vooral met
het oog op het aanvoeren der grondstoffen.
Het lijkt me ook niet meer dan een be
wering, want moeten de grondstoffen van
over zee komen, dan is onze plaats toch
wel bijzonder gunstig gelegen. Dat de
terreinen aan vaarwater moeten liggeD,
wijst er op, dat door aanvoer en afzet
toch wel gedacht is aan scheepsgelegen
heid.
Daarom in het belang van onze plaats,
laat er contact zijn tusschen offlcieele
lichamen en den aanvrager en met hen,
die geschikte terreinen heeft aan te bieden.
De advertentie is er een van bemoe
diging. Robinson.
ONDERZEESCHE SCHOENEN
LEVERANCIER.
En wat ze nog meer leveren!
Tengevolge van de toenemende bescha
ving, welke zich vooral ook uit in de klee
ding en daardoor in het dragen van schoe
nen, terwijl bovendien de .bevolking snel
toeneemt, moet er leder-schaarschte ko
men.
Zelfs in Amerika, waar op groote ran-
ches geweldige kuddep vee gefokt worden,
blijkt het aanbod van huiden en vellen
hoe langer hoe meer ten achter te blijven
bij de vraag.
Het is dan ook niet te verwonderen, dat
vooraanstaande mannen in de leder-indus
trie uit gingen zien naar andere bestand-
deelen dan juist beestenhuiden om daaruit
het benoodigd leder te halen, en hoewel
het misschien fantastisch klinkt, men
wendt zich tot de zee om een product, dat
het land niet langer in voldoende hoeveel
heid oplevert.
Jarenlang heeft de mogelijkheid, om de
huiden van zeewezens als leder aan te wen
den, een punt van overweging uitgemaakt.
Walvisahbuiden bleken, op de gewone
wijze geprepareerd, geen voldoende be
vredigende resultaten op te leveren. Doch
ijverige proefnemingen en geduldige na
sporingen hebben tot een oplossing van
het vraagstuk geleid,
Eenige jaren geleden vestigde de finan
cier en ex-dokter Aifred Eihremreioher er
zijn aandacht op.
Hij hield zich voornamelijk bezig met
het verzamelen en bestudeeren van diver
se soorten haaien en geraakte er van over
tuigd, dat de huiden dier dieren een uit
stekend materiaal konden leveren voor de
vervaardiging van schoenen en laarzen.
Doch hy kwam tot de ervaring, dat de
gewone looi-methode niet kon worden toe
gepast, daar hierdoor de huid zoo stijf en
hard werd als metaal, doordien nameiyk
de taaie, harde, wratachtige verhevenhe
den op de huid door het looien nog taaier
en harder werden.
Die ruwe oppervlakte wordt dan ook
hetgeen in onze taal beduidt: De peper
leverde geld op, het geld bracht weelde
met zich, de weelde leidde tot armoede en
de armoede maakte vroom. Daarin is een
gansche levensgeschiedenis te lezen.
Eigenaardig is ook het tweede graf
schrift, gebeiteld in den steen, welke op
een kerkhof te Parijs het stof van een
eens elkander teer bemiddend echtpaar
dekt.
Onder: „Ik wacht u met innig verlan
gen A.D. 1827" staat het tweede inschrift:
„Hier ben ik A.D. 1867". Als het niet te
ernstig was zou men willen opmerken dat
dg tweede wel een vrouw geweest moet
zyn. Immers die laten altiid lang op zich
wachten?
Een heel andere geest ademt hetgeen op
een zerk te Lydfort, in de Ver. St van
N.-Amerika staat te lezen:
„Hier ligt in horizontale houding de
buitenste kast van George Rontleigh, hor
logemaker, die door zijn bekwaamheid het
sieraad van zijn stand was. Braafheid was
de groote veer, voorzichtigheid de regu
lateur van alle oogenblikken zijns levens.
Welwillend als hij was. bleef hij nooit
stilstaan, wanneer er ergens hulp verleend
moest worden. Al zyn bewegingen waren
zoo geregeld, dat hy nooit slecht liep, uit
gezonderd wanneer hy opgewonden was
door lied» die zijn sleutel niet kenden.
hg «sk west gemakkelijk ge-
door de juweliers gebezigd als schuurlin-
nen en gebruikt voor het schuren en po
lijsten van metalen, alsmede van ivoor en
de hardste houtsoorten.
By onderzoek bleek de haaienhuid te
bestaan uit twee verschillende lagen, waar
van de bovenste (segrijn, vandaar de naam
segrijnleder) hard en hoornachtig, de on
derste taai doch buigbaar is.
Ehrenredch begon dus te trachten de
huiden te spyten, doch dit bleek onmoge-
ïyk, evenals het verwijderen der boven
ste laag door afslijpen, daar dit n.1. de ve
zelconstructie der onderste laag bedierf.
Tezamen met een bekenden Deenschen
scheikundige zette Ehrenreich er zich toe.
.dit zoowel als het looi-vraagstuk op te los
sen.
De reaulaten van etteiyke en langdurige
proefnemingen waren veelbelovend,
In Amerika genoot Ehrenreich van
Theodore Rooseveldi alle mogelijke mede
werking, advies en steun by zön onder
zoekingen en zijn volharding en vastbe
radenheid werden eindelijk beloond'.
In het begin van 1918 werd in de Ver-
eenigde Staten patent verkregen op de
werkwyze en was alles gereed om deze
in de practyk «toe te passen. Er werden
handels-operaties begonnen waarby de
Amerikaansche regeering haar moreelen
steun verleende en den handel aanspoor
de een proef te nemen met de artikelen
vervaardigd uit het leder van den rog,
den haai, den steur, den potvisch, e.<L
Uit door de Amerikaansche regeering
verzamelde rapporten bleek voorts, dat de
wateren van die Golf van Mexico en de
Groote Golfstroom wemelden van voor dit
doel geschikte visschen, alsmede dat de
Groote Oceaan ter hoogte van de Peruaan-
sche kust millioenen haaien bevatte.
Doch het allergunstigst waren de rap
porten betreffende de Australische wate
ren, welke bevolkt zyn met schier onuit-
putteiyke hoeveelheid van het vereischte
visch-materiaal, zoodat wel mag worden
aangenomen, dat Australië het grootste
centrum voor de productie van zeeleder
zal worden.
De industrie Is op zeer groote schaal
opgezet. Leder is het voornaamste pro
duct, doch er worden by-producten ver
kregen, waarvan de marktprijzen niet of
nauweiyks onderdoen voor die van het
hoofdproduct.
Het bedrijf geschiedt op de meest eco
nomische wijze, niets gaat verloren.
Er zyn artikelen, ontstaande by de fa
bricatie van het leder, waarnaar nog meer
vraag bestaat dan naar het leder zelf, het
geen eenigszins paradoxaal klinkt
Door een chemisch proces wordt de
haaienhuid op doelmatige wyze gesplitst
waarby de buitenste laag ongeschonden
wordt venrijderd.
De onderste laag wordt door het looien
omgezet in een zeer goede leerstof voor
fantasie-schoenwerk en voor tasschen,
meubelbedekking en andere doeleinden.
Een kleine haai van vyf voet lengte le
vert een huid van tien voet oppervlakte,
terwyi de huid van een volwassen haai
omstreeks viermaal zoo groot is.
De potvisch levert een huid van 12 voet
oppervlakte. Doch er is een methode ont
dekt, om diens huid in drieën te splitten.
De eerste laag is sterk en dik en geschikt
voor prima kwaliteit zwaar schoeisel, die
tweede is inferieur, doch bruikbaar voor
goedkoop schoenwerk, de dierde doet den
ken aan peau de Suède en kan in vele
gevallen in de plaats daarvan worden aan
gewend.
Onder gunstige omstandigheden vangt
men 10.000 groote visschien van diverse
soort, meerendeels haaien.
Thans nog iets over de byproducten.
Het bloed levert een der beste water
dichte ïymsoorten. Van de tanden worden
allerlei voorwerpen en snuisterijen ver
vaardigd.
De haaien-lever is rijk aan olie (45 5 65
liter voor een volwassen haai) welke ruim
een kwartje per liter opbrengt.
De olie welke uit de kaak van de pot
visch wordt verkregen en de beste is
voor het smeren van horloges en andere
fijne werktuigen, doet 25 tot 80 per
liter.
De ingewanden en andere inwendige
vliezen worden meerendeels gebruikt als
snaren voor muziek-lnstrumten, tennis
rackets enz., alsmede voor het vervaardi
gen van perkament.
De rest van bet dier wordt grootendeels
verwerkt als vee- en kippenvoeder en als
meststof.
De vraag naar zeeleder heeft zoodanige
afmetingen aangenomen, dat de geheeie
repareerd.
Hy bezat de slag zijn uren goed te re
gelen tot ret noodlottig tydstip aanbrak,
waarop hij dit leven verliet 18 Novem
ber 1802 oud 67 jaar, in de hoop schoon
gemaakt, in orde gebracht en opgewonden
te worden voor de eeuwigheid."
Wie de geestige maker was van dit graf-
schrift wordt niet vermeld.
In denzelfden geest, maar minder om
slachtig, is het grafschrift dat de beroem
de Benjamin Franklin voor zichzelf maak
te. Het luidt aldus:
„Hier ligt het lichaam van den boek
drukker Benjamin Franklin, geiyk de
band van een oud boek, waaruit de bla
den gescheurd zyn en dat van sieraad en
verguldsel 'beroofd is, tot voedsel voor de
wormen. Doch het werk zal niet verloren
gaan, maar eens weder verschynen in een
nieuwe en schoonere uitgave, herzien en
verbeterd door den auteur."
Propagandistisch is wat op een steen
op het Sloterdijkache kerkhof staat ver
meld:
Gij, die dit leest op deze zerk,
Gaat in uw leven veel ter kerk.
Maar als ge dood zyt biyf er uit.
Gelijk hij, dien dit graf „besluit.
Hierin wordt aangespoord den gods
dienst niet te verzaken en gelijk wordt
gegverd tegen het oude gebruik vu hé-
productie van het komende jaar reeda te
voren verkocht was.
Het gevolg was, dat onmiddellijk begon
nen werd1 met het in gereedheid brengen
van meerdere visscherij-atations en looie
rijen en wanneer deze, 40 in getal, alle
in werking zijn, zal de productie van zee-
leder sprongsgewijze toenemen.
Inmiddels is gebleken, dat segrijnleder
het duurzaamste materiaal is voor de
schoenzolen.
B.
Het was my een geval van liefde op
'teerste gezicht
Waarom heb Je haar dan niet ge
trouwd?
Ik heb haar daarna nog verscheiden»
malen gezien 1
Jongmensch, wij hebben In onze zaak
hersens noodlg.
Dat weet ik. Daarom kom ik juist
hier solliciteeren.
DE TOREN VAN OORDOUAN.
De oudrtc vuurtoren van
v West-Europa.
Het plaatsen van vuurtorens of juis
ter gezegd van lichtbakens ten dienste
van zeevarenden is zeer oud.
De oudste volkeren reeds achtten het
hun plicht om langs de zeekusten op be
paalde punten verhoogingen te bouwen en
daarop vuren of lichten te onderhouden,
opdat de zeeman, die by nacht de kusten
naderde, zou kunnen berekenen waar hy
zich bevond.
De groote verbeteringen van lampen,
metalen spiegels, draaitechnieken, en voor
al de verschillende soorten van licht, zyn
eerst van de latere ©euwen. Men is er pas
veel later toe gekomen, om de lichten op
vuurtorens zoodanig te doen draaien, of
een zoodanige kleür te geven, dat het licht
van één dezer baken door 'n geoefend zoe
ten onder de zee verborgen zijn, op
zeer hechte wyze is gebouwd.
De toren van Oordouan, die op den uit
hoek van een rotsachtig eiland is gesticht
en voor de schepen, die de stormachtige
Golf van Gascogne bevaren, van groot nut
is, munt uit door sierlijkheid van vorm en
door een verbazingwekkende hoogte.
De oorspronkelyke stichting stamt uit
de eerste eeuwen, doch allengs is hy, ook
onder Lodewjjfc XIV en XV, verfraaid
en verhoogd, en eindelijk, in de eerste ja
ren van de negentiende eeuw, in zyn t»-
genwoordigen staat gebracht.
Van onderen wordt deze toren door een
ringmuur tegen het woeden der zee, die
niet zelden tot den top daarvan klimt, be
veiligd.
Die ringmuur, welks zwaarte en hecht
heid bewondering wekt, heeft 126 voeten'
in middeliyn en is 26 voeten hoog. De on
derste verdieping van den toren wordt
door Dorische pilaren geschraagd.
Om van uit de daar aanwezige vertrek
ken de eigenlijke lantaarn te bereiken,
waar eiken avond een draaiend licht
brandt, heeft men niet minder dan 826
treden te beklimmen.
Op verscheidene plaatsen ln dit go-
bouw vinot men opschriften ter eere der
vorsten, die tot het verbeteren daarvan
schatten ten koste legden.
man dadelijk van dat van een ander kon
worden onderscheiden. Gezwegen natuur-
ïyk van de vorderingen der techniek,
welke het gebruik van de electriciteit heeft
teweeg gebracht.
Geen vuurtorens in Europa zyn beroem
der, dan de zoogenaamde Eddystone by
Plyimouth, en- de toren van Oordouan, aan
den mond der rivier Gironde in Frank
rijk.
De Eddystone ls vooral merkwaardig,
omdat hy »p klippen, die altyd veel voe-
Dea zomers wordt de toren wel eens
door vreemdelingen, die in het naburige
stadje Royan het zeebad gebruikén, be
zocht. Maar gedurende de vier of vyf win
termaanden is hy wegens het woeden der
zee ongenaakbaar, en de bewoners vol
voeren dan hun nuttige taak, het onder
houden der lichten, in onafgebroken een
zaamheid.
HET INWENDIGE VAN EEN HUIS
TE ALGIERS.
Ter gelegenheid van de
Marokko-kwestle.
Groot is bet onderscheid tusschen den
zoogenaamdten Gotisahen bouwtrant en
dien der Moonen.
De oorzaak van dit verschil ligt niet
enkel in een geheel andere smaak, maar
ook in een heel gewijzigde behoefte, uit
het warmer luchtgestel, waaronder de
Noord- Afrikanen leven, en uit hun bij
zondere zeden en gewoonten geboren.
graven in de kerken.
Wysgeerig zyn de woorden, die prij
ken op het graf van een predikant in hef
Mecklenburgsehe.
„Toen ik er niets van wist, had ik er
den mond van vol, en nu ik er alles van
weet, zwy g ik er over".
Ook ontbreekt by den ernst van den
dood soms het komische element niet, ge
tuige het grafschrift van den klokluider,
die onder het luiden den klepel op het
hoofd kreeg, hetgeen oorzaak van zyn
dood was:
Hier rust thans LepeiL
Die leefde van de klok,
En stierf van den klepel,
hetwelk nog overtroffen wordt door de
versregels, die eens gewyd werden aan de
nagedachtenis van zekere vrouw Aagt, die
even rijk als zonderling geweest moet zyn
en van wie het volk geloofde, dat zy na
haar dood als ..witte vrouw" rondspookte.
Op haar graf te Eenrum moet eens ge
staan hebben:
i Hier ligt begraven Aagt,
Die ls gestorven maagd.
Dat zy niet was getrouwd
Dat heeft haar nooit gespeten
Maar niet te zyn gevraagd,
Dat kon zij niet vergeten.
Madcwaardig «g» *»k d« we
Terwijl onze bouwmeesters in dén ou
den tijd al hun vernuft besteedden aan het
kunstig versieren van den voorgevel der
door hen gestichte gebouwen, hebben de
woningen ook die der meest aanzien*
lyken te Algiers en overigens in bet
Oosten algemeen, van buiten een zeer
onaanzienlijk voorkomen.
Gewoonlyk vindt men daarin geef*
enkel venster. Is men echter eenmaal in
zulk een huis binnengetreden, dan staat
men dikwijls verbaasd1 over de daarin
beersohende pracht, en zelfs over den
keuriigen smiaak, waarmede bet gebouw
inwendig is opgesierd.
Het ligt geheel in den wantrouwigen
aard der Oosterlingen, die bun vrouwen
zoodanig van de wereld afgescheiden
hielden, en die steeds aan de hebzucht en
dwinglamdSj hunner regeerders ten prooi
plachten te zijn, dat zij het weelderige ge
not, dat zy in bet binnenste hunner wo
ningen smaken, zooveel mogelijk voor
raadsel-grafschriften, waarvan als voor
beeld het volgende gelden kan:
Hier ligt de Vader en de Moeder,
Hier ligt de Zuster en de Broeder.
Hier ligt de vrouw en ook de man,
En slechts twee lyken liggen hier dan.
Meer dan een heeft zich het hoofd er
mee gebroken, hoe het mogeiyk is dat
2 X 2X 2 2 is, totdat iemand den sleu
tel van het geheim meende gevonden te
hebben in de veronderstelde omstandig
heid, dat Man en Vrouw zich ieder in een
afzondejSyk klooster hadden begeven en
dus „Broeder" en „Zuster" genoemd wer
den, terwijl in deze nieuwe omgeving de
een „Pater" en de ander Mater" werd.
Is voor de juistheid van deze verklaring
niet intestaan, zij is in elk geval goed ge
vonden.
Zelfs iemand als onze dichter Constan-
tyn Huygens versmaadde het niet een cha
rade in een grafschift te vlechten, getuige
het vers, dat hy aan Tesselschade wydide,
en waarvan hier de tweede strofe zy ver
meld:
Hoe dat ze om 't leven kwam
Verhaal ik even noode.
Waf dunkt u, moeders? t Was
Haar dochter, die haar doodde
En die zy het leven gaf, was
Dia kaas 't lam aaaa.
't Juffertje
Bemoediging.
De lorei* van Cordouan.
B.
<ma
