^jküiqeneesienve^aaitdeytM
Derde Blad.
BUITENLAND
BINNENLAND
VAN ZATERDAG 22 MEI 1926.
ENGELAND.
Het geschil ln die mijnindustrie.
De regeerlngsvoorstellen verworpen.
Een beroep op de spoorweg- en
transportarbeiders.
Londen, 21 Mei. De Mijnwerkersfedera
tie heeft aan de bonden der spoorweg
arbeiders en aan de Federatie van trans
portarbeiders een brief gezonden, waarin
zij uiting geeft aan de hoop, dat de spoor
weg- en transportarbeiders de belangen
der mijnwerkers niet zullen benadeelen,
door het vervoeren van steenkool, die
reeds ln de spoorwegstations of in de ha
vens geladen staat.
De spoorwegbeambten erkennen
de moeilijkheden der directies.
Een wet tegen de algemeene staking
ln de maak.
De liberalen en Lloyd George.
FRANKRIJK.
Autonomie voor den Elzas.
POLEN.
Het lot van generaal SosnkowskL
GRIEKENLAND.
Het einde der Brltsche en FranBche
missies.
ITALIË.
De stakingswet ln toepassing.
MAROKKO.
Abd-el-Krlm neemt de wijk.
Damascus wederom beschoten.
Ingezonden mededeeUng. (B48l
ARGENTINIË.
voor
Twee-en-dertig mlllloen
nieuwe oorlogsschepen.
OOST-INDIE.
Gerechtelijke onderzoek Inzake het haven
bedrijf van Tandjong Prlok.
LUCHTVAART.
Vliegongeluk bij Charkof.
Vliegongeluk.
Noord- en Zuidpool.
WEGGELDBELASTING.
Een goed wegennet verelscht
300 millioen gulden.
Wegenfonds.
Rijkswegenplan en prov. wegen-
plannen.
Bezoek van een Deenschen kruiser.
TWEEDE KAMER.
De Bioscoopwet bekrachtigd.
De vergane loodsschoener.
Zweedsche oorlogsschepen naar
Amsterdam.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN.
De feestklok van het Damrak. Onze nieuwe leening. De Uni-
versltelts- bibliotheek. Een duin-plan ln de stad.
VOLKENBOND.
De voorbereiding der ontwapenings
conferentie.
In zjjn antwoord op de rede van graaf
Berrustorff, heeft lord Cecil in de Volken
bondscommissie tot voorbereiding der ont
wapeningsconferentie nog verklaard dat
Engeland bereid is tot een algemeene be
perking van het lucht-wapen. Hij was het
met Bernstorff voorts volkomen eens dat
de openbare meening in alle landen over
tuigd dient te worden van de uitvoerbaar
held eener algemeene wapeningsbeper
king. De openbare meening moet de wa
pening leeren beschouwen niet als een na
tionaal privilege, doch als een nationalen
last, dien de volken blfl moeten zijn kwijt
te raken.
Londen, 21 MeL De verwerping door de
gedelegeerdenconferentie der mijnwerkers
van de voorstellen der regeering tot re
geling van het geschil in de steenkool
industrie is gevolgd door een verwerping
ervan door de mijneigenaars, die heden
ochtend bijeenkwamen en een ongunstig
antwoord aan den premier zonden. Het
antwoord blijft aandringen op de weder
instelling van den aohturigen arbeidsdag
teneinde vermindering van de productie
kosten te verkrijgen. Indien dit was aan
vaard, zou de vermindering van de loonen
een bedrag van ongeveer tien percent niet
te boven zijn gegaan. De mijneigenaren
zeggen, dat het voorstel der regeering de
vrijheid van beheer zou beperken en de
doeltreffendheid der industrie niet zou
verhoogen. Naar de meening der mijn
eigenaren zou staking van de vakvereeni-
gingsagitatie, evenals van de politieke in-
menging ertoe bijdragen om het vertrou
wen te doen herleven en in staat stellen,
den arbeid zonder belemmeringen voort
te zetten.
De moeilijkheden tusschen de directies
der sporen en hun personeel zijn voorna
melijk het gevolg van het voortduren van
de staking bij de mijnen. De sporen moe
ten om steenkool te sparen den dienst der
Êassagierstreinen tot de helft beperken,
r worden geen delfstoffen vervoerd en
het vervoer van zware goqjierep is aan
merkelijk besnoeid. In deze omstandighe
den is het onnoodig gebleken het geheele
personeel weer aan te nemen. Een mede-
deeling die Donderdagavond uit naam
van de vakvereenigingen van spoorweg
beambten verschenen is, zegt: „Erkend
wordt dat de spoordiensten besnoeid moe
ten worden en de vakvereenigingen doen
al hun best om gelijke behandeling voor
alle betrokkenen te verzekeren."
De minister van binnenlandsche zaken
heeft bevestigd, dat de regeering een wet
voorbereidt, die beoogt een herhaling van
een algemeene staking te voorkomen, zon
der inbreuk te maken op de wettige rech
ten van de vakvereenigingen.
In verband met een oonfllct tusschen
Lloyd George en de liberale partij-orga
nisatie neemt men als zeker aan dat Lloyd
George de leiding van de liberale partij
in het Lagerhuis zal neerleggen.
Berlijn, 21 MeL De Elzassische Volks
partij, zooals het Centrum zich in den El
zas sedert de afscheiding van Duitschland
noemt, heeft zich in drie druk bezochte
vergaderingen te Straatsburg, Oolmar en
Mulhouse onomwonden vóór de autonomie
van den Elzas uitgesproken. In alle ver
gaderingen werden moties aangenomen,
waarin een eigen bestuur, een eigen par
lement en een eigen begrooting binnen
het kader van den Franschen staat wor
den geëischt.
Een duistere geschiedenis.
In de dagen van strijd in de Poolsche
republiek is o.a. gemeld, dat generaal
Sosnkowski zelfmoord gepleegd zou heb
ben.
De „Kurjer Poranny" heeft deze duis
tere zaak trachten na te speuren en meldt
thans, dat generaal Hauser op den kri
tieken Donderdag van zijn chef Sosnkows
ki geëischt had, dat nog meer regimenten
uit Posen tegen Pilsoedskl ln het veld
zouden worden gestuurd. Toen Sosnkows
ki dit weigerde, verlangde Hauser, dat
Sosnkowski hem zijn degen zou overhan
digen, waarop Sosnkowski zijn revolver
gegrepen zou hebben en bij een daarop
volgende schietpartij een zware verwon
ding zou hebben opgeloopen.
De aankondiging, dat de Grieksche re-
geering heeft besloten de contracten met
de Fransche militaire en de Britsche ma
ritieme missies in Griekenland niet lan
ger te handhaven, heeft in Italië groote
voldoening gewerkt. De leden der beide
misies zullen Athene binnenkort verlaten;
alleen generaal Gigard met twee officie
ren blijven achter om de verschillende
diensten af te wikkelen.
Het zou pas den 15den April 1927 ver-
loopen, zoodat de Grieksche regeering nog
tot dat tijdstip salarissen, enz. aan de Brit
ten uitbetalen moet
Milaan, 21 Mei. Honderd vrouwen, die
in een fabriek te Milaan werken, legden
den arbeid neer, omdat de werkgevers hare
loonen verlaagden. Zij werden door de po
litie voor de magistraat gebracht, omdat
zij zich schuldig hadden gemaakt aan
schending van de onlangs aangenomen
wet op den georganiseerden collectieven
arbeid. Dit is de eerste toepassing van de
wet, welke stakingen en uitsluitingen on
wettig verklaart.
Volgens de „Daily Express" heeft een
zonderen dienst zou Abd-el-Krim, na het
tot stand komen van de verbinding tus
schen het Fransche en het Spaansche
front, verlaten door zijn eigen stam met
zijn familie naar het Noordwesten, naar
den stam der Beni Stef, zijn gevlucht. Bij
de manschappen uit het Rif moet dat ont
moediging verwekt hebben.
SYRIË.
Volgens de Daily Express" heeft een
nieuwe beschieting van Damascus zes
honderd menschenlevens geëischt De on
lusten begonnen 6 Mei met een aanval van
tweehonderd man op de Fransche posten.
Later kwam de heele stadswijk Meidan ln
opstand. Na een ultimatum, waarbij de in
woners drie uur respijt kregen, openden
de Franschen een bombardement De
Franschen kregen twintig dooden.
Buenos Aires, 20 Mei. Het kabinet gaf
machtiging tot de uitgaaf van een bedrag
van ongeveer 82 millioen dollar voor den
aankoop van kleine kruisers, duikbooten,
torpedobooten en kanonneerbooten tot een
totaal Inhoud van 15.000 ton.
Admiraal Galindrez zal binnenkort naar
Londen gaan, doch het schijnt dat de re
geering nog niet besloten heeft in welk
land z0 de schepen zal aankoopen.
Batavia, 21 Mei. De procureur ge
lastte het parket, een onderzoek in te stel
len naar de handelingen bij het havenbedrijf
van Tandjong Priok, tijdens het beheer van
den ambtenaar, thans hoofd van de afdee-
ling voor havenaangeiegenhetfen aan het
departement der burgerlijke openbare wer
ker?. Deze is uitvoerig gehoord door den
officier van justitie. Hij ontkent. Het ver
hoor wordt voortgezet.
Volgens de „Preangerbode" staat vast,
dat, ook al zou de beklaagde vrijuit gaan
wat betreft de beschuldigingen van het aan
nemen van retourcommissie, toch zooveel
aan het licht zal komen, dat zijn ontslag
onvermijdelijk is.
De „Nieuwe Soerabaja Courant" meldt;
dat de desbetreffende instructie recht
streeks afkomstig is van den landvoogd, die
wenschte, dat tot dadelijke instelling van
een gerechtelijk onderzoek betreffende ,de
juistheid van de zeer ernstige beschuldi
gingen van genoemd blad zou worden over
gegaan, welk onderzoek niet gaat in de rich
ting van het aantoonen van laster, doch zich
bepaalde tot het zoeken naar bewijzen van
de schuld van den aangevallene, die de
juistheid van een deel der beschuldigingen
reeds zou hebben erkend.
Gisteren is op de route MoskouTiflis,
nabij Charkof, een passagiers-vliegtuig
naar beneden gestort. Een passagier werd
gedood en twee werden ernstig gewond.
Donderdagmiddag is een Belgisch mili
tair vliegtuig, belast met meteorologische
waarnemingen, in den tuin van het ob
servatorium van Ukkel neergeploft. De
piloot, sergeant Rykel, was op slag dood;
de tweede vlieger, kapitein Delva, is een
paar uur later gestorven.
Uit Oslo is bericht, dat volgens „Aften-
posten" de Noordpoolvlieger Byrd en zijn
expeditie van Koningsbaai op Spitsbergen
vertrekken naar Londen. Byrd zou nu zoo
spoedig mogelijk een expeditie organlsee-
ren om over de Zuidpool te vliegen.
's Gravenhage, 21 Mei. Thans is inge
diend het aangekondigde wetsontwerp
strekkende tot het heffen van een be
lasting en het treffen van verdere voor
zieningen, ten behoeve van openbare
verkeerswegen te land.
In de Memorie van Toelichting zet de
regeering allereerst den gebrekkigen en
onvoldoenden toestand uiteen, waarin het
wegennet verkeert. Omvangrijke onder
zoekingen en berekeningen voeren tot
de slotsom, dat tot verkrijging van een
behoorlijk net van wegen een bedrag van
ruim f 300.000.000.wordt vereischt.
Noch het Rijk noch de provinciën, noch
ook de gemeenten en waterschappen
zouden zonder belastingverhooging, die
uitgaven kunnen bekostigen.
Het is noodig gebleken, dat in de kosten
van de verbetering van het wegennet
wordt bijgedragen door hen die hoofd
zakelijk de behoefte aan aanleg en ver
betering in het leven geroepen hebben,
en voor wie tevens de nieuwe verbeterde
en beter onderhouden wegen zoo goed
als onmisbaar zijn, t.w. de houders van
motorrijtuigen. De regeering had haar
keuze te bepalen ten aanzien van de soort
der te heffen belasting, waarbij voor
ernstige overweging slechts in aanmer
king kwamen, een benzinebelasting, een
bandenbelasting, en een belasting met
het motorrijtuig zelf als object.
Gekozen is het laatste, en wel in den
vorm van een belasting geheven en geïnd
door het Rijk, met toekenning van een
deel dier opbrengst aan de provinciën,
die deze wederom ten deele aan andere
wegbeheerders kunnen doen toekomen.
Vorming van een wegenfonds komt
daartoe als de meest doelmatige regeling
voor. Niet met volledige zelfstandigheid
als stichting, maar als een afzonderlijke'
overzichtelijke administratie.
Na rijpe overweging is de voorkeur
gegeven aan een stelsel, waarbij de ver
deeling der voor de provincies te zamen
bestemde opbrengst, voor wat de helft
betreft, geschiedt naar verhouding van
de opbrengsten der belasting in de ver
schillende provinciën en waarbij ten aan
zien van de qndere helft als maatstaf
wordt gebezigd de verhouding tusschen
de aantallen K.M. weglengte in de onder
scheiden provinciën, welker onderhoud
geheel of ten deele zal bekostigd worden
uit de uitgekeerde belastinggelden.
Deze opzet der wet brengt mede de
instelling van een Rijkswegenplan, en
van elf provinciale wegenplannen. In
art. 2 van het wetsontwerp wordt bepaald,
dat belastingplichtig is niet hij die rijdt
(de bestuurder) maar de houder van het
motorrijtuig.
Wat de tarieven aangaat, wordt voor
gesteld dat de belasting zal bedragen
voor een rijwiel, waarop of waaraan een
hulpmotor is aangebracht, onverminderd
de Rijksbelasting 8, voor een motor
rijtuig op twee wielen, indien het eigen
ewicht niet meer bedraagt dan 60 K.G.
10, indien het eigen gewicht meer be
draagt dan 120 K.G. f 20, indien het eigen
gewicht meer dan 120 K.G. bedraagt 80.
Voor een motorrijtuig op» meer dan
twee wielen, ingericht voor personenver
voer, indien het is ingericht voor het ver
voer van niet meer dan zeven personen,
den 'bestuurder Inbegrepen, per 100 K.G.
eigen gewicht 6, doch ten minste 48,
indien het is Ingericht voor meer dan
zeven personen, den bestuurder inbegre
pen, per 100 K.G. eigen gewicht 12.50.
De belasting van een motorrijtuig op twee
wielen wordt, indien door middel van een
motorrijtuig een rij- of voertuig of een
zijspan wordt voodtbewogen, verhoogd
met 10. Voor autobussen wordt een hoo-
gere heffing 12.50) tegen 6 per 100
K.G. berekend uitsluitend naar het ge
wicht van den wagen gerechtvaardigd.
Afzonderlijke tarieven worden voorge
steld voor vrachtauto's, die immers
meestal zwaarder gebouwd zijn dan per
sonen-auto's.' Dit tarief bedraagt 10
per 100 K.G. eigen gewicht, met een maxi
mum van 80.
Tegen 81 dezer wordt de Deensche krui
ser „Heimdal" te Vlissingen verwacht om
daar eenige dagen te verblijven.
Vergadering van Vrijdag.
Vrijdagmiddag zet Minister Van der
V e g t e zijn beantwoording van de ver
schillende opmerkingen voort, doch door
dat hij in de meeste ter sp :e gebrachte
kwesties niet voldoende is werkt, zegt
hij onderzoek toe van verschillende dingen.
Voor de posterijen moet er tariefsverlaging
komen en rust en een vlugge bestelling. Hij
zal alleen overgaan tot verandering in de
leiding als hij die absoluut noodig acht. Het
het
ontslaan,
ligt niet in het voornemen dr. Sturkop te
De Koningin heeft de Bioscoopwet be
krachtigd. De wet is gecontrasigneerd
door den Minister van Justitie.
De berichtgever van het Hbl. te IJmui-
den verneemt uit zeer betrouwbare bron
dat een een schorsing van den loodsschlp-
per Zeylemaker te Terschelling wegens
het geven van inlichtingen aan twee Ka
merleden geen sprake is, doch dat ge
noemde schipper met ziekteverlof gezon
den werd.
Twee Zweedsche oorlogsschepen, n.1. de
„Driestigheten" en de „Manligheten" zul
len van 1 tot 6 Juni een bezoek aan de Am-
sterdamsche haven brengen.
Gelijktijdig zal, mede in verband met
het jaarlijksch bezoek der Koninklijke fa
milie, Hr. Ms. „Gelderland" de Amster-
damsche haven aandoen.
Na het hoofdstuk Waterstaat, waaronder
Posterijen ressorteert, komt het hoofdstuk
Binnenlandsche Zaken aan de orde. De a.-r.
heer Van den Heuvel bepleit een
regeling van het kiesrecht voor visschers
en zeelieden zooals die in Noorwegen, En
geland en Duitschland bestaat (aparte stem
mingen). Verder bespreekt hij die samen
voeging van gemeenten, die niet altijd aan
bevelenswaardig is. De heer Van der
Waerden (s.-d.) heeft het over de pro
vinciale wetgeving en bepleit ruimere be
voegdheden voor Prov. en Ged. Staten. De
heer B r a a t (P.-B.) bespreekt de benoe
mingen van burgemeesters en brengt eenige
klachten naar voren. Natuurlijk heeft hij
het ook weer over den zomertijd. De heer
Vliegen (s.-d.) noemt gemeenten van
2, 300 inwoners, die eigenlijk als zelfstan
dige gemeente zich niet kunnen handhaven,
en wijst op de beteekenis van de forensen-
belasting voor de gemeenten. Tegen het
denkbeeld om visschers en zeelieden 14 da
gen vóór de stemming te laten stemmen,
heeft spr. geen bezwaar. Hij heeft het
voorts over den treurigen toestand in de
gemeente Vaals; het Rijk wil wel helpen
als de gemeente haap belastingen verhoogt.
Maar die zijn al zoo hoog. Hij vraagt wat
die "Minister van plan is te (foen.
Van de andere sprekers noemen wij den
heer Duymaer van Twist (a.-r.),
die een betere oplossing voor de rechten
op de scheepvaart bepleit, den heer
Kampschöer (r.-k.), die de lagere in
komens vrijgesteld wil zien van forensen-
belasting, den heer Hermans (r.-k.), die
eveneens een lans breekt voor Vaals, ds.
Kersten (Staatk. Ger. Partij), die zijn
bezwaren tegen algemeen kiesrecht naar
voren brengt.
Uit het antwoord van Minister Kan
noteeren wij, dat van hem geen voorstel tot
afschaffing van den zomertijd te wachten,
is. Op de overige opmerkingen en vragen
antwoordt de Min., dat hij de zaak in on
derzoek of overweging heeft. enz.
Landbouw en Visscherij. De heer B e u-
m e r (a.-r.) klaagt over de ontbossching
van ons'land; de heer Van der Sluis
(s.-d.) is er niet gerust op, dat dit Depar
tement wel voldoende zal doen voor verhoo-
ing der productiviteit van onzen landbouw,
"en krachtige directeur-generaal van land
bouw is noodig. Ook een goede verdeeling
der producten is noodig. De heer Knot
tenbelt (v.-b.) bespreekt de haringvis-
scherij, die in een noodtoestand verkeert.
Spoedig en krachtig ingrijpen der regeéring
is urgent. Het politietoezicht op de vis
scherij in de Noordzee dient te worden
verbeterd. De heer "Van Rappard
(v.-b.) komt met een motie om het totali-
satorverbod in te voeren voor paardenwed-
strijden, de heer R u 11 e n (r.-k.) bepleit
betere regeling van landbouwonderwijs 'en
de heer Duymaer van Twist (a.-r.)
vraagt maatregelen tegen den ongunstigen
toestand in de haringvisscherij.
Na 's Ministers antwoord wordt de ver
gadering verdaagd tot Woensdagmiddag.
Je kunt alle dingen in het leven van twee
kanten bekijken. Zoo ook de effectenbeurs
en alles wat daarmede annex is. Je kunt dat
zwart zien: het daar vertoonde gesjacher
in waardepapieren, het gespeculeer en
werken met min of meer „gekleurde" be
richten, al het gekonkel en gekuip om
de gunsten van het „Gouden Kajj" af te
dwingen verdoemen, héél het bedrijf
minderwaardig en degenereerend achten.
Zie je 't zóó, dan zal je, mét mr. Paap, die
er inlertijd een als aanklacht bedoelde ro
man aan gewijd heeft, spreken van: de
Doodsklok van het Damrak als je denkt aan
het luiden van de Beursklok die eiken mid
dag, behalve de leden van de Goederenbeurs,
óók de leden van de Effectenbeurs, of liever
de leden van de Vereeniging voor den Ef
fectenhandel tezamen roept.
Maar je kunt 't óók wit zien: je be
denkt daarbij dan, dat, hoe je idealen voor
de maatschappij-der-toekomst ook mogen
zijn, het bestaan van effecten als handels
object binnen niet-afzienbaren tijd een
noodzakelijkheid zal blijven; dat vele effec
ten-mannen hun functie als raadgever en
beschermer van den kalmen spaarder en
belegger nauwgezet en met toewijding ver
vullen; dat, tenslotte, de Vereeniging voor
den Effectenhandel door reglementeering
en organisatie veel uitwassen en dikwijls
ook veel schade voor het publiek heeft we
ten te voorkomen.
En om 't zoo, wit te zien, had men
deze week weer eens een extra aanleiding.
De Ver. v. d. Effectenhandel vierde haar
vijftigjarig feest! Alle reden dus om nu
dezen keer eens te spreken van: de Feest
klok van het Damrak!
Braaf feest gevierd is er. Dat kunnen
de „jongens van de Beurs", zooals zij zich
zelf, ondanks het feit, dat thans sinds eeni-
gen tijd ook een dame als lid geregeld de
Beurs bezoekt, nog altijd gaarne betitelen.
Receptie met „strijkje" na aflooo van het
Beurts-uur; diner en dan ook nog een spe
ciale Beurs-revue, Maandagavond in den
Stadsschouwburg! opgevoerd. Stof voor het
samenstellen van een dergelijke revue had
den de auteurs, Jack Junior en Frank Luns,
te over.xWant aan „gijn" ontbreekt het ge
noemde jongens geenszins, al kan men hen,
in doorsnee, moeilijk fijn van geest noemen.
En het aantal Beursgrappen is legio. Er
zijn er van die geijkte, die nu al jaren lang
opgeld doen, al stijgt hun peil niet hoog.
Zoo biedt b.v. iemand tegen een bepaalde
koers. „Jepse", klinkt hem tegen (wat
in het Beurs-bargoensch beteekent_: je hebt
ze). Maar als hij dan haastig in zijn boekje
de affaire wil noteeren, hoort hij de toevoe
ging; wel eens goedkooper gehad".
Van de nog „persoonlijker" grappen zijn
klassiek het eindeloos: „kwak, kwak,
kwak, kwak-geroep tegen de ongeluk
kige, die het gewaagd heeft zich een paar
extra licht-gele schoenen aan te schaffen
of het voortdurend: „bóebóe...."-
geloei uit honderde kelen ter eere van
iemand, die den vorigen avond wat al te
laat, of denzelfden morgen wat al te vroeg,
in een taxi gesignaleerd werd.
Altemaal reactie-verschijnselen van men-
schen, die dag in, dag uit midden in den
„Drang each dem Golde" staan.
Intusschen is de Ver. voor den Effecten
handel een belangrijke factor in het leven
van de hoofdstad. In de halve eeuw van
haar bestaan is zij geworden tot een onmis
bare schakel in het economisch bestel, een
onmisbaarheid, die misschien nega'ief nog
het duidelijkste sprak" toen zij in Augustus
1914, in samenwerking met de Regeering,
maatregelen nam, die duizenden voor een
financieelen ondergang behoed hebben.
Zij zal nog lang onmisbaar blijven. Men
heeft haar dus bij dit feest voor de komende
vijftig jaar een krachtig leven toe te wen-
schea
Om nog even bij „het financieele" te blij
ven. Onze stad is deze week met haar
nieuwe 41/i leening in zee gegaan. Er
werd, na een langdurig comité-generaal,
door den Raad met eenparigheid, zonder
hoofdelijke stemming, toe besloten. Bij
dit simpele financieele feit, als men ten
minste een slordige 15 millioen, d. i. het uit.
te geven bedrag, simpel wenscht te noemen!
zou verder niets te vermelden vallen,
ware het niet, dat hierbij een staaltje vai»
ambtelijkesnelheid vertoond werd, dat
als curiosum dient geboekstaafd te worden.
In den vroegen middag vergaderde de
Raad en werd tot de uitgifte beslotea On
middellijk daarop vertrok een gemeentelijke
ijlbode met het besluit naar Haarlem waar
Gedeputeerden nog in vergadering bijeen
waren. Deze hechtten aanstonds hun goed
keuring aan het Raadsbesluit en. in den
laten namiddag verschenen de leening-
annonces al in de kranten.
't Was inderdaad een wonder van snel
heid; maar, tegelijkertijd, toch een beetje
beangstigend ook! Drommels, is er zoo'n
haast bij? Hebben we 't zoo noodig? J»
onze gemeentelijke kas zoo leeg?
Met dat effecten-feest, met die'nieuwe
millioenen-leening had Amsterdam deze
week wel een uiterst financieel gezicht ge
trokken als zij niet ook, met de officieele
opening van de geheel gerestaureerde Uni
versiteitsbibliotheek, met een gastvrij ga
baar, uitdrukking had gegeven aan die an
dere zijde van haar karakter: liefde voor
wetenschap en kunst.
De Universiteitsbibliotheek, thans, met
haar 1.000.000 deelen de grootste in het
land, wèl en deugdelijk gehuisvest in het,
na deze restauratie, geheel aan moderne
eischen voldoende gebouw, dat eens Gar
nalen-doelen heette én, ook eens, het gilde,
der handbbogschutters tot onderdak diende,
heeft, voordat zij daar aan het Singel
rust vond om te gedijen, eerst als Stads
bibliotheek, later als bibliotheek van het
Athaneum Illustre heel wat omzwervingen,
heel wat verwaarloozing en verguizing ook
meegemaakt. Haar geboorte dateert van
1578. Zij kwam als wicht van een paar
honderd deelen ter wereld. En groeien deed
zij de eerste eeuwen van haar bestaan maar
heel matigjes. Dat kwam ook omdat haar
voogden en opvoeders, d. w. z. haar beKeer-
ders, in die eerste tijden geen andere toelage
kregen dan b.v. een vat „goeden Rijnschen
wijn" en eerst in 1853 een „echte" biblio
thecaris, die „ernst van de zaak maakte",
benoemd werd. Toch, niettegenstaande die
ernst was het nog in 1868 een.janboel.
Al lagen dan ook de grootere boeken „aan
de ketting", dat verhinderde niet, dat de
bezoekers de kleinere deden verdwijnen in
zulk een mate, dat de, in genoemd jaar op
tredende beheerder in zijn eerste verslag er
op wees, dat een bibliotheek een inste,,;ng
is gewijd aan Minerva, de Godin der We
tenschap, en niet aan Livema, Godin Ier
dieven!
Van toen tot nu: welk een groei! Ook
hier, onder een andere categorie hoofdste-
delingtn, dus verheuging en blijdschap over
wat in de laatste halve eeuw bereikt w-rJ.
Amsterdam: stad van handel en w - en-
schap; van financieën en kunst. Maar tot
nu toe zeker niet ook nog: stad van natuur»
zooali b.v. Den Haag,
