T
TWEEDE EN LAATSTE BLAD.
PLAATSELIJK NIEUWS.
VAN DONDERDAG 27 MEI 1926.
Aanbestedingen.
Door de Genie werd op Woensdag 26
Mei aanbesteed:
Bestek No. 70. Het doen van voorzienin-
fen aan Militaire Gebouwen en Werken te
leider.
H. Freeke f 5995; Gebr. van Pelt
5978; W. J. Braggaar f 5897: K- Zee
man 5420; W. Veenstra f 5248; en
Bestek No. 103. Eene verving van Mili
taire Gebouwen en Werken te Helder.
S. Schellinger f 1150; J. Freeke f 1099;
Gebr. de Boer 1087; J- de Kok f 1042;
M. Kaleveld f 1037; Gebr. Hoogerduyn
f 870.
Helder*» Fanfarecorps.
Behoudens toestemming van B. en. W.
zal er een concert worden gegeven op
Donderdag 27 Mei a.s„ van 8.S0 tot 10
uur, in de tent; Plantsoen.
Programma
1. Splut Louveigne, marsch
D. D. Belloflamme.
Llberté, Egalité et Pratemité,
Joh. Boers.
During the Battle, ouverture
.0. Gadenne.
Föte Provengale, ouverture F. Popij.
Am Meeresstrande, grande valse
v Max. Fisser.
Jour de Fête, fantasie L. Blemant.
Aux Bords du Rhin, marsch
J. Martin.
we constateeren, dat het leeuwenaandeel
der uren toevalt aan het litteraire en
maatschappelijke onderwijs.
Het ministerieel vastgestelde eindexa
menreglement ademt denzelfden geest.
De practijk: Wij citeeren alleen maar
uit het adres van de Kamer van Koop
handel te Amsterdam:
„Minder wellicht dan voor welken an
deren werkkring ook, kan men zich voor
den handel als zoodanig, door theoretische
scholing, bekwamendaarom zal de sohool-
sche opleiding niet alleen de grootst mo
gelijke, maar ook het meest gewenschte
rendement opleveren, indien zij in de
allereerste plaats erop worden
gericht een algemene ontwikkeling te
geven, welko de ontvankelijkheid schept,
de lessen der practijk gemakkelijk te ver
staan".
Na zich gericht te hebben tegen geest-
doodende overlading, laten de adressanten
volgen
„Naar onze wijze van zien behoort het
vorenstaande de leidende gedachte te zijn,
welke ons handelsonderwijs in alle gelei
dingen zal moeten beheerschen".
Talenkennis is een zoo diep mogelijk
inzicht in de maatschappelijke beweeg
krachten, dat is de alpha en omega van
het handelsonderwijs.
Wanneer men even nadenkt, hoe zou
het ook anders kunnen Het handelson
derwijs is ten eerste een voorbereiding
voor verschillende maatschappelijke be
roepen, eiv ten tweede voor diegenen, die
bestemd zijn later in de practijk van den
groothandel en de industrie een leidende
positie te vervullen.
Leidende positie in groot-ondernemin
gen. Weet men, wut dat beteekent?
Daarvoor is noodig, behalve omvang
rijke kennis, organisatorisch talent, men-
Bchenkennis, aanpassingsvermogen bij
nieuwe maatschappelijke verhoudingen,
wat de school niet kan geven.
Een vakschool voor den handel is "een
contradictio in terminus.
Het is-voldoende bewezen, dat bij het
grootste gedeelte der leerlingen, die van
dit ondorwijs proflteeren, n i et de bedoo-
8. Internatibnalè v. Overbeekos llng voorzit, om in de practijk van ban- 1'er Burg en v. d
Nos. 8 en 4 bekroond met eersten prijs.H J
tot een herkrijgen in betere vorm van
hetgeen ons ontnomeü werd.
Wat doet V.0. niet voor de schoolreisjes
der jeugd?
Door.'t streven onzer vereeniging zijn
tot stand gekomen de V.S.V. (Volksonder-
wijs-Schoolreisjesverblijven) in een vijftal
plaatsen van ons land, waar de reizende
jeugd, die langer dan één dag op reis
gaht, een onderdak kan vinden.
Volksonderwijs, de zestigjarige, kan op
een respectabelen staat van dienst wijzen.
En toch had de oprichting van Volks
onderwijs een andere aanleiding.
Spr. verhaalt hoe de vereeniging, nu
60 jaar geleden, werd opgericht om de
openbare school te beschermen voorden
op'duikenden laster, die ook in die jaren
reeds moest worden bekampt en dien wij
ook thans nog te bestrijden hebben.
Dat de openbare school onchristelijk
zou zijn, weerlegde spr. Juist het open-
baür onderwijs is, meer dan het confes
sioneels, toegankelijk voor iedereen. Spr.
noemt verschillende staaltjes van laster,
en deelt dan mede, dat V.0. opgericht
heeft het fbnds Kerkelijke D.wang der
Armoede, dat steun verleent aan wie ge
dwongen wordep hun kinderen naar een
kerkelijke school te sturen.
Om nu nog even een terugblik te slaan
op de geschiedenis onzer jonge afdeeling.
Met 572 leden slaan we geen slecht
figuur, maar daar kan best een 1 voor.
Wij hebben hier reeds oenige jaren
onze kinderfeesten gehouden, die een
succes waren, behalve voor den penning-
meester.
Door onze afdeeling is opgericht een
cursus voor volwassenen, waarover de
bezoekers met lof spreken.
Toen de school te Huisduinen van een
leerkracht beroofd zou worden, waren wij
het, die met succes hebben weten te voor
komen, de versleohterlng in dat gemeente-
deel. Eu ook voor Koegras hebben we
langen tyd in deze richting kunnen wer
ken. Met waardeering' moet ik dan twee
personen noemen, die voel hebben mede
gewerkt tot het doen bloeien van onze
afdeelihg. liet zijn de vorige secretarissen
1* eestredenaat was de heer H. J. Marinus, overjas overbodig werd en Dinsdag ep de
voorzitter der afdeeling. In een kort volgende dagen was het zelfs „warm".
openingswoord herdacht hij den voorzitter Qf het lang zal duren deze warmte. We
dor .vereeniging, den heer KI. de ries,/.uilen het moeten afwachten. Wel komen
ien bij deze gelegeóheid om zyn groote er overal uit het buitenhuid berichten over
verdiensten de üranje-Nassau-orde is toe-hittegolven, onmogelijk is het dus niet, dat
gekend. Dit gaf der vergadering aanlei-' ,x»k wij hiervan een vlaag krijgen. In ieder
het ennpres der Nationale Veree het uitbrengen van een driewerf geval op het oogenblik hebben we heerlijk
het congres der Nationale .Veree- h0era! yoor den heer. De Vries. j zomerweer en daar zijn we blij mee na al
Het Arb.-Strijkorkest vertolkte twee iiet ongestadige koude weer van de laatste
deelen uit Kaydu s 6e Symphonie, en den weken
Priestermarsch van Mendelssohn. Bij
vroegere gelegenheden hebben wij over
de prestaties van dit kunstzinnige en
De Handelsschool oen Vakschool?
Men schrijft ons:
Hoogere Handelsschool, litt. economi
sche school, economisch litteraire school,
economische •school, handolsscholen, die
tegelijk litt economische H.B.S. zijn, han
delsscholen, die dat weer .niet zijn
welke leek kan wijs worden uit dit men
gelmoes? Het is abracadabra voor een
gewoon mensch.
Wij hebben ons in de afgeloopen maan
den wel gehoed, in dit wespennest onze
vingers te steken.
Daarentegen meenen wij, dat het nu tijd
is het (Heldeïsche) publiek voor 4e lichten
en wel om twee redenen. Ten eerste heb
ben de ouders, die voor hun kindéren
een school van voortgezet onderwijs moe
tan kiezen, recht op voorlichting. Ze
moeten weten, wat ze doen. En dat weten
velen in onze gemeente nog niet, want
vooral ten opzichte van de handelsschool/
heerschen de zonderlingste begrippen, die
totaal in strijd zijn met den aard enden
geest van het aan die school gegeven
onderwijs.
Ten tweede is het handelsonderwijs in
menig tijdschrift en menige vergadering
aan de orde gekomen, zoodat ook de bui
tenstaander met eenige moeite zich een
oordeel kan vormen.
Wij constateeren dan in de eerste plaats
het volgende:
UitBB Hl
niging, welke (mede) geleid wordt door
kopstukken uit de practijk van handel
en Industrie, zooals Van Aalst, De Beau
fort, Boissevain, enz., benevens uit de
talrijke adressen van Kamers van Koop
handel en Fabrieken, is duidelijk geble
ken, dat de Hoogero Handelsschool geen
vakschool is en nooit een vakschool
kan of mag wordensterker nog, dat de
practijk het woord handelsvakschool een
monstrum acht.
Voorts stellen wij vast op grond van
bovengenoemde uitingen van vooraan
staande menschen uit de practijk, op
fjrond van het ministerieel vastgestelde
eerplan en de eveneens ministerieel vast
gestelde eindexameneischen, on ten slotte
op grond van de bij K. B. (Staatsblad
No. 136; dd. 15 Juli 1924) vastgestelde
rechten, dat de jongelui aan de handels
scholen een breedc, zoowél literaire als
economische, opleiding opvangen.
Wij willen deze motieven even nader
beschouwen*:
Roohtea: Volgens bovenaangehaalde
K. B. beschouwt de Minister het handels-
■choolonderwijs als een behoorlijke voor
bereiding voor allerlei ambten en bo-
roepen, zooals notaris, off. van admini
stratie, surnumerair der registratie en
domeinen, surnumerair defr directe be
lastingen, invoerrechten en accijnzen be
trekkingen bij de post, de spoorwegen,
bij het binnenlandsch Bestuur in 0.-lndiö
enz. In onze kolommen is dit K.B. vol
ledig gepubliceerd.
Leerplan: De urenverdeeling in het
4e en 5e leerjaar der Heldersche handels
school is als volgt:
De groep talen
Economische
vakken
n n Geschiodenls,
Aardrjjksk.
n Natuur en
Scheikunde
- w Kuijl, die voel van hun
del en industrie hun brood te verdienen, tijd en werkkracht gaveu in het belang
Wij concludeerenzij, die voor hun onzer vereeniging,
jongens of meisjes eon algemeen ontwik
kelend, zoowel litterair als economisch
(niet wiskunstig) georiënteerd onderwijs
bggeeren, vinden in onze handelsscholen
volkomen wut zij weuschon. En van dit
onderwijs kunnen ook leerlingen profl
teeren, die geenszins van plan zijn later
in de practijk van handel en industrie
hun brood te verdienen.
Vereeniging „Volksonderwijs''.
De afdeeling Helder der Vereeniging
„Volksonderwijs" had ter herdenking van
het 60-jarig bestaan gisterenavond eene
leden-vergadering uitgeschreven, waaraan
een eenigszins feestelijk karakter was
gegeven. De zaal van „Musis Sacrum" in
Veel strijd staat te wachten om te her
overen wat verloren ging; niet alleen
moreele steun, maar ook flnancieele steun
hebben wij noodig, om den strijd voor
een verbeterd volksondérwijs te kunnen
voeren.
Met eeno opwekking om lid te worden,
eindigt spr. zijn rede.
Louise Pilaet, de veelbelovende leer
linge van den heer Boelens, kwaqj met
een voordracht: „Het meisje van de
H.B.S.", en na de pauze de Vereeniging
„Excelsior" met een klucht in één bedrijf.
Vergeten wij niet, dat ook Louise Pflaet
het Bondslied introduceerde op de wijze
„Wij willen Holland houden", een lied,
weldra door de aanwezigen meegezongen.
Een bal besloot den feestélijken avond.
de Koningstraat was geheel gevuld met
een belangstellend publiek. Medewerking Als de zomer komt
werd verleend door Jiet Arbeiders-Strijk- Plotseling is het weer omgeslagen. Zon-
orkest, onder leiding van den heer Peetors,dag kon je je winterjas nog best velen,
terwijl na de pauze door de TooneelVer-doch Maandagmiddag reeds, t9en de zon
eenlging „Excelsior
werd opgevoerd.
een tooneelstukje
zich in zomersche pracht
vertoonde, gaf zij zooveel
aan den hemel
warmte, dat je
leorj.
14
9
'8
5e
leerj.
18
10
81 81
Voorts vinden wij op het leerplanhan-
delstechniek (1 i) en lichamelijke op
voeding. De leerlingen krijgen van elk
der 4 talen 2 uur per week zuiver
litterair onderwijs, 1 uur gram
matica en Vertalen »en 1 uur correspon
dentie. Daargelaten de kwestie, of het
niet hoogst nuttig is, dat de leerlingen
correspondentieonderwljs 'ontvangen, d. i.
het schrijven van brieven in de vreemde
talen over allerlei onderwarpen, mogen
haidwerkende orkestje een oordeel ge- weèr sterk. Reeds waren er die dezen drang
Nu de zomersche zon.ons doorwarmt en
de zee er zoo verleidelijk uit doet zien
wordt de drang naar een frisch bad ook
gevenvooral het bekoorlijke andante uit
deze symphonie vond een uitstekende
vertolkingi
Aan de rede van den heer H. J. Marinus
ontleenen wjj het volgende:
De heer Marinus vraagt of er waarlijk
reden is om feest te vieren na alles wat
er de laatste jaren heeft plaats gehad,
den ongunstigen economischentoestand, de
verslechteringen .van het enderwijs etc.
Bijna zou het antwoord «een zijn.
Maar gelukkig naast de zwarte blad
zijden in 't boek onzer schoolgeschiedenis,
staan lichtpunten, grootero en kleinere.
Gaan we na, hoe de jeugd voor de
invoering der Leerplichtwet, op 10 11-
jarlgen leeftijd van school werd genomen,
na de eerste jaren reeds gebrekkig onder
wijs gehad te hebben, hoe ze, gestuurd
naar de.fabriek of werkplaats, naar atelier
of op 't land, mooston zwoegen met hun
jonge lichamen, om de sobere inkomsten
van het huisgezin een weinigje te ver
meerderen.
Gaan we na hoe vele volwassenen onder
ons volk nu nog gebukt gaan onder de
gevolgen van een slechf genoten onder
wijs van voorheen en we vergelijken die
toestand met tegenwoordig' waarop de
kinderen zes jaren moeten en in vele
gemeenten zeven jaren de school kunnen
bezoeken en daardoor kennis vergaren,
grooter dan hun ouders voor hen, dan,
dan is er zeker reden tot verheugenis.
Vroeger sprak men bij 25 school
verzuim nog van getrouw sohoolbezoek,
tegenwoordig is van onwettig verzuim
haast geen sprake.
Wanneer we nagaan de strijd, die Volks
onderwijs gevoerd heeft, natuurlijk niet
alleen, maar' mede mot andere vereeni-
gingen, om het herhalingsonderwijs ver
beterd te krijgen|met aanvankelijk succes
bij de nieuwe L.O.-wet van 1926, dan is
dat een reden, om verheugd te zijn. En
al werd door het machtswoord „bezuini
ging" dit herhalings- of beter gezegd
vervolgonderwijs, ook onthalsd, toch zijn
er lichtende perspektieven. Was het niet
Volksonderwijs, dat het initiatief'nam tot
het bijeenroepen van een Congres inzake
de niet-leerplichtige jeugd, een congres,
dat- door zijn veelheid van belichting een
ernstige poging mag genoemd worden
niet konden weerstaan en zoo zagen we
Dinsdagavond al eenige zwemmers aan het
strand en gisteren waren er eenige leden
van de zwemclub „Frissche Morgén", die
behoefte hadden aan een frisschen miiddag
en op den zeedijk te water plonsten.
Blijkens' ecu in dit nummer voorkomende
advertentie zal ook het Gemeente-Zwembad
weer geopend worden en-wel op Maandag
a.s. Men zie voor de uren de desbetreffende
advertentie.
De Oostersche Feesten.
'Naar wij vernemen, zal morgen door den
heer Maarten Smit te Koegras, Official
Ford Dealer, over het Noorderkwartier een
grootc reclametocht worden gemaakt voor
de Oostersche feesten. Ook door Helder
zal de tocht worden gemaakt.
WinketalemwH.
Onze lezers kennen ongetwijfeld den
winkel der firma S. J. Prij?s in de Spoor
straat, hoek Spuistraat. De zaak is een
filiaal van de bekende zaak op den Kruis
weg. Van binnen was de winkel donker en
ongezellig; niettemin was hij bij velen be
kend door de veelzijdigheid van zijn inhoud
en de lage prijzen, waarvoor men er* te
recht kan.
Hedenavond heropent de heer Prins zijn
thans geheel gemoderniseerd percgcl, dat nu
ingericht is haar de eischen des tijds en wel
geheel verschillend is van den onaanzien-
lijken, ongezelligen winkel', dien wij tot dus
ver kenden. De heer Prins heeft een achter
den winkel gelegen kamer er bij getrokken,
waardoor een aanmerkelijk grootere ruimte
verkregen is. Vanzelf kan nu alles beter tot
zijn recht komen. Een vijftal toonbanken
met glazen vitrines zijn aangebracht, waar
de verschillende artikelen in uitgestald zijn.
Niet minder dan acht étalages,' waarvan er
twee aan de Spoorstraat en de overige een
groot deel van de Spuistraat in beslag
nemen, zijn gebouwd; zij zijn zeer praktisch
ingericht, geheel open en met glas voorzien,
waardoor men een goed overzicht heeft over
het geëtaleerde. Elke afdeeling heeft een
speciale étalage; zoo is er de afdeeling
speelgoederen, koper- en nikkelwaren, huis
houdelijke artikelen, kristal en glas, galan
terieën en byouterieën, steen- en porcelein-
waar, kantoorboekhandel. En in elk dezer
artikelen is een groote sorteëring.
De étaleur der firma, de heer Davidson
uit Amsterdam, was Woensdagmiddag nog
druk bezig. Maar om 6 uur hedenmiddag
is de heropening. Want de heer Prins, of
schoon hij tot het laatst toe den winkel
open hield, was wel verplicht den laatsten
dag té sluifen, teneinde alles in gereedheid
te brengen.
Dat het den heer Prins in zijn vernieuw
den en verjongden winkel welga!
MaHverzending Hr. Ma „K XI LI".
De mailverzending voor Hr. Ms. „K
XIII", die heden van hier vertrok naar
West-Indië, is als volgt:
1 Juni: Las Palmas.
8 Juni: Las Palmas.
9 Juni: Las Palmas.
jo Juni: Willemstad.
14 Juni: Willemstad.
Laatste buslichting voor elke verzending
des avonds 6.30 u. hoofdkantoor, stadsbus
sen lichting 3. Voor de verzendingen op
8 Juni naar Las Palmas, 10 en 14 Juni
naar Willemstad, is zeeposttarief verschul
digd; voor de verzendingen van 1 en 9 Juni
buitenlandsch tarief.
Uit het Politierapport
In den nacht van Zaterdag op Zondag
werd telefonisch aan het Hoofdbureau
kennis -gegeven, dat er op den Kanaalweg
gevochten werd. Eenige agenten gingen er
heen en troffen een bij de politie hekend
man aan, die aan het vechten was «net een
vrouw, de dochter van die vróuw en haar
schoonzoon.
De vechtenden werden gescheiden en de
man, die in staat van dronkenschap ver
keerde, aangehouden en in arrest gesteld.
Zondagmorgen werd kennis gegeven, dat
door een woonwagen de leuning van de
Willemsbrug (bij Onrust) wa3 beschadigd.
Een onderzoek zal worden ingesteld.
Door een caféhoudster van Huisduinen
werd Zondagavond politiehulp ingeroepen,
omdat zich eenige lastige bezoekers, in haar
inrichting bevonden. Een tweetal agenten
begaven zich er heen en bemerkten, dat het
in net café, waar een groot aantal visschers
onder drankinvloed verkeerde, zeer rumoe
rig was.
Op verzoek van de caféhoudster werden
de bezoekers verwijderd eh het café geslo
ten, eveneens werd een ander café op ver
zoek ontruimd, daar deze caféhoudster
bang was, dat de visscherlui zich hierheen
zouden begeven.
Terwijl de agenten van Huisduinen naar
1 de stad terugkeerden, vonden ze op den
1 Huisduinerweg een man liggen, die in ken-
- nelijken staat van dronkenschap verkeerde.
De man had vermoedelijk zijn hoed verlo
ren, bovendien was zijn jas erg gehavend.
Hij werd naar het Hoofdbureau overge
bracht.
Maandagmorgen werd 'door een bewoner
van de Koningdwarsstraat aangifte gedaan,
dat toen hij den vorigen avond te pi. m. 12
uur naar bed ging, hij leven aan de -Voor
deur van zijn woning hoorde. Hij opende
het raam van zijn slaapkamer en zag aan
de deur een dame staan. Op zijn vraag wat
of zij moest gaf zij geen antwoord, doch
toen hij zijn vraag herhaalde, zei ze, dat er
een heer aan de woning waS -geweest
Hierop verwijderde zii zich vlug.
's Morgens bleek dat men aan de deur
was bezig geweest Het slot was tenminste
van de deur, alleen de grendel was er nog
voorgeschoven.
Iemand uit de Artilleriestraat deelde aan
een agent mee, dat een aan hem- toebehoo-
rend net, dat op den dijk gelegen had, was
stukgesneden. De reep, die aan het net be-
.vestigd was, was op drie p'aatsen doorge
sneden.
Aan een agent werd Maandagavond door
een juffrouw meegedeeld, dat haar kinder
wagen op den Huisduinerweg door een
auto was aangereden. Een van de twee kin
deren, die in den wagen zat, was er uitge
vallen en had een hoofdwond opgeloopen.
Maandagavond heeft een bewoner van de
Bassingracht een ernstig motorongeluk ge
had, ter hoogte van 't Zand. Vermoedelijk
is de man met zijn motor op het z.g. paar-
denpad uitgegleden ^en gevallen, terwijl hij
met flinke vaart reed.
De man werd naar het Hospitaal ver
voerd. Zijn toestand was Maandag hoogst
ernstig. Dinsdag was hij nog niet tot be
wustzijn gekomen.
Een bewoner van de Dijkstraat deed
aangifte, dat zijn 16-jarige zuster en haar
vriendin Maandagavond op den zeedijk
door eenige matrozen en een burger waren
lastig gevallen. Zij hadden de meisjes van
de rijwielen getrokken, die daardoor bescha
digd waren, terwijl de kleeren van de meis
jes gescheurd waren en zij ontvellingen
hadden bekomen.
Een man, die in beschonken toestand
Maandagnacht op den Kanaalweg werd
aangetroffen, werd per handwagen naar het
Hoofdbureau van politie overgebracht en
in bewaring gesteld.
Door een rechercheur werd proces-ver
baal opgemaakt tegen een opkooper, die
geen koopihansregister bijhield en goederen
opkoeli#van personen beneden den leeftijd
van 18 jaar.
De reds dier „K Xffl" naar Indië
In dienst der wetenschap.
Bij het vertrek van Hr. Ms. „K XIII"
hedenmiddag, zal de minister van marine
a J., de heer Lambooy, vertegenwoordigd
worden door zijn adjudant, luitenant ter
zee le klasse Termijtelen.
Zooals bekend, is aan de vaart van de
,,K XIII" door het Panamakanaal een
wetenschappelijk doel verbonden en be
vindt zich daartoe mede aan boord dr.
ir. F. A. Vening Meinesz, ingenieur bij
de rijkscommissie voor graadmeting en
waterpassing.
Het Hbl. schrijft hierover:
De „K XIII" vertrekt voor de grootste
reis, die tot dit tijdstip een ongecon-
voyeerde onderzeeboot ooit nog onder
nam.
Het is niet alleen om het „record", dat
dit vermelding verdient. In het algemeen
heeft onze marine te dien aanzien reeds
een zeer goeden naam. Terwijl de meeste
naties hun duikbooten op groote reizen
sleepen of laten convoyeeren, hebben na
de „K V" en de „K III" reeds verschei
dene ander® booten van dit type, voor
de verdediging van Oost-Indië bestemd,
de reis daarheen door het Suezkanaal
alleen gemaakt.
Ditmaal is een veel langere route ge
kozen. De reis gaat eerst naar de Azoren
(Fayal), van daar terug naar de Canari-
sche eilanden (Las Palmas) en dan via
Lona Passage naar Curagao. In onze West
heeft men dit Nederlandsch verdedigings
middel nog nooit gezien. Van Curagao
hoopt men dan via Colon en door het
Panamakanaal naar 'Mazatlan aan de
westkust van Mexico te stevenen en verder
de kust van het Amerikaansche continent
in hoofdzaak volgend, naar San Francisco.
Dan begint de reis dwars over den
Stillen Oceaan via Honoloeloe, Guam,
Yap, Manilla naar Ambon, Banda, Bima
(op Soembawa), naar Soerabaja, waarde
„K XIII" op 12 December ter reede hoopt
te komen.
Deze Indische reis heeft een zeer
speciaal karakter en dat is meer nog
zelfs dan de maritieme prestatie aanlei
ding om aan dezen tocht eenige aandacht
te wijden. De route is door de marine-
autoriteiten opzettelijk zoo gekozen in
verband met het wetenschappelijk onder
zoek, dqt vöor de Rijks Commissie voor
Graadmeting dr. F. .A Vening Meinesz
aan beord zal verrichten.
Het slinger toestel van de eerste reis
is sedc I, uien geperfectioneerd, het werd
in zijn nieuwe gedaante het Meteoro
logisch Instituut in de Bilt construeerde
het beproefd op de reis met de „K XI"
naar Suez en daarna zijn er nog weer
enkele verbeteringen in aangebracht. Het
is tusschen de beide periscopen in de
centrale van de „K XIH' vrij opgehangen
en zoo ingericht, dat met een sterk licht,
dat er door wordt gelaten, een photo-
grafische curve wordt verkregen, die een
zuiver beeld geeft van de bewegingen,
die het slingercomplex maakt. De fouten,
die een der slingers in het toestel maakt,
worden door andere gecompenseerd.
De op het eerste gezicht eenigermate
zonderlinge route over den Atlantischen
Oceaan is gekozen, om van een bekenden
„drempel" in den Oceaan de breedte en
hoogte te meten en de weg, dien de
„K XIH" zal varen, werd zoo vastgesteld,
dat men onder een gunstigen hoek van
inval dezen rug een paar maal kruist.
Bij de Lona Passage, waar een diepte
van 9 K.M. is geconstateerd, en de Banda-
zee, die, hoe betrekkelijk klein ook van
oppervlak, geweldig diep is (5 K.M.) en
op een aantal andere punten van de reis
hoopt men waarnemingen te doen. Men
kan er bekende peilingen mee contro
leeren en er nog onbekende plooien in
de aardkost onder zee mee registreeren.
Voor de slingerproeven in het bijzonder
moet men zich wel van de duikboot be
dienen. Als geobserveerd zal worden,
moet de fout, die de golfbeweging zou
veroorzaken worden vermeden en daarom
laat men de boot zoo diep zinken, dat
men in stil water komt te liggen. Ware
dat niet noodig, dan zou men zich voor
deze wetenschappelijke waarnemingen
stellig bedienen van een ander vaartuig
dan van een duikboot, waar alle ruimte
reeds «nuttig is gebruikt, zoodat men iets
moet offeren, als men er toestellen plaatsen
wil-. In dit geval kan de voorperiscoop
alleen in den commandotoren worden
gebezigd en hebben de officieren hun
eenige hangkast moeten offeren voor het
onderwatersignalentoestel, dat is aange
bracht in do toch al zeer enge ruimte,
waar vier officieren en dr. Verring Meinesz
gedurende zeven maanden verblijf moeten
houden.
Men mag het dus wel bijzonder waar-
deeren, dat voor dat wetenschappelijk
werk de marine in'zoo ruime mate haar
medewerking verleende. Hoezeer dit van
heeler harte geschiedt door officieren,
onderofficieren en matrozen, evenzeer als
door het Departement in Den Haag, mocht
dr. Vening Meinesz reeds bij vorige reizen
met vreugde ervaren.
Te merkwaardiger is, dat blijkens de
vroegere ervaringen van dr. Vening
Meinesz de geestvaan boord dezer scheepjes
voortreffelijk is. Dat geldt voor alle catego
rieën van het personeel. Men beseft blijk
baar, hoezeer ieder hier van de welwil
lende goed-gehumeurdheid en tegemoet
koming der mede-reizigers afhankelijk is.
Van iets dat op „privacy" maar lijkt is
geen sprake. De commandant heeft een
gordijn om zijn rustplaats. Dat is al. Het
offlcierenverblijf is doorgang voor ieder
die dienst heeft aan roeren of machines.
Hr. Ms. „Sumatra".
In dienst gesteld.
De nieuwe kruiser Hr. Ms. „Sumatra"
is gisterenmiddag in dienst gesteld. Zooals
men weet, was de „ótat-major" al geruimen
tijd aan boord, maar ook was nog per
soneel van de N. S. M. en „Werkspoor"
op het schip. Gisterenochtend is verder
marine-personeel uit Helder aangekomen.
Ter gelegenheid van de indiensttreding
heeft de commandant, kapitein ter zee
Schorer. officieren en bemanning toege
sproken, waarna de marine-vlag en wimpel
zijn geheschen.
/|q
-
v Aanrijding.
Ernstig motorongeluk.
I
