KWINKSLAGEN
Zonderlinge lotgevallen
in het Dagelijksch leven
VAN 'S LEVENS
WUSGEERIGEN KANT
M
Een wissel, die nooit gehonoreerd werdl
3
éöitGoo InmdHr#
r j£SïïM£3l
DB SEDBBLAïrDSOBB DBUKPERS neem» »an, over
jaar ter geü^enteid n» het de. oiUfllllH bg »»t«iloo
to voldoen aar Atnetcle* Ingezetenen,
EEN unSTEREIJKEN OPTOGT.
A.a'TiADix, dn II Hl».
VIJFTIG JAAR.
DER PEESTCOV^,
b* 186&.
Kso D t bsstoor der PERS t btloofdo met belaies
Nseei roortorg d»o te btstom elders te gun balen1
N. W. vilTNlFTÏKlX, tedlrrr
H. k. SAHSHÜUZEN.Prssiv"
/•*-
De Vereeniging „De Amsterdamsche Drukpers" had, gelijk men ziet, in 1865
schitterende plannen, maar ze kon ook bezwaarlijk vermoeden, dat de grappige
wissel, welke zij op de toekomst trok en bij duizenden exemplaren als Btrooibilet
verspreidde,-in zulk een benarden en tot feestvieren tqtaal ongeschikten tijd
weder aan het daglicht zou komen.
De woorden „Niet gangbaar", die er op gedrukt werden, om te beletten, dat
het strooibiljet als geldswaardig papier zou worden misbruikt, zijn door de tragische
gebeurtenissen van thans tot een profetie gemaaktEr is nu allerminst stem
ming om den wissel te presenteeren en niemand ter wereld zal lust gevoelen
om met gejubel en illuminatie en vuurwerk en beeldrijke optochten het honderd
jarig feest te vieren van den volkerenkrijg van Waterloo, die nu door de realiteit
zelf van den nieuwen wereldoorlog voldoende „bejubeld wordt en „in beeld gebracht,
DE EERSTE VORDERINGEN DER
DRUKTECHNIEK.
Van hout lot lood.
Loranena Ooster dlnikte dmi dien beginne
met houten blokjes, waarop die letters war
ren gesneden.
Hij beproefde een geheel te krijgen
door deze blokjes door middel van een
koord aan elkaar te hechten. Het bleek
dat deze manier erg gebrekkig was. Ten
eerste moesten al deze letters, groot en
klein, een voor, een gesneden worden en
zoo zuiver en van zulk een volmaakt ge-
HJke hoogte zfjn, dat de met het koord
saamgevoegde blokjes uLs bet ware een
vast stuk hout werden. Ieder zal begrij-
Sen dat dit vrtf moeilijk was, aangezien
eze letters, van een vrij ongeschikte
houtsoort te zeer aan den invloed van het
weer onderhevig waren, en bovendien na
het gebruik te dikwijls (moesten worden
gewasschen, dan dat deze houten staafjes
voldoende vastheid konden bewaren.
Dit echter schrikte den uitvinder niet
af, doch bracht er hem toe, om zich tot
aan het eind van zfjn leven bezig te houj
den met de verbetering van bet systeem-
Hij bedacht houten of looden staafjes te
maken waarop een letter gesneden was en
trachtte dleze af te drukken in stukjes
lood.
Zoo ontstónd de matrijs of lettervorm.
Want ln deze looden stukjes werden dan
tinnen en looden letters gegoten. Deze let
ters werden ln een houten bak van ge
lijke letterboogte opgesloten teneinde de
ongelijke drukking te kunnen weerstaan.
Niettegenstaande de grootste hinder
palen nu overwonnen waren, bleef de uit
vinding nog zeer gebrekkig tot zelfs na
Oosters dood. Toen werd de mogelijkheid
van drukken overgeplant naar de Duit-
sche stad Mairnz, en Ihder fcwiaim Gutenlberg
aan het woord.
Het moet een Joban Gutenberg zijn ge
weest, die te Haarlem bij Lourens Ooster
werkzaam was. Na Oosters dood keerde
hij naar Duitschland terug en in 1429 was
hij hier bezig met het verdere onderzoek
der drukkunst. Eenigè jaren later ver
bond hij zich met een zekere Faust tot het
gezamenlijk drijven van zaken, aangezien
zijn eigen geldelijke zaken te bekrompen
waren, om de drukkerij geheel tot stand te
brengen. Maar de eigenlijke ontwikkeling
begon eerst met den persoon van Schöf-
fer. Dit schijnt eed itelligente baas te zijn
'geweest Gutenlberg en Faust vonden
zich namelijk op een oogenblik genood
zaakt Scihöffer in hun compagnieschap op
te nemen, want deze man had hl stilte
zooveel van het beoefenen der kunst afge
zien, dat men hem noodgedwongen als
mede-eigenaar moest toqlaiten om te voor
komen dat hij een concurrent werd en
deze Schöffer nu zette zich serieus aan
het werk en hij was het die het middel
uitvond om op een veel gemakkelijker en
netter wijze letters te gieten zoodat bij
moet worden aangemerkt als de geeste
lijke vader van de looden letter zoowel
als van de eigenlijke gieterij. Als beloo
ning voor zijn werken kreeg hij de doch
ter van zijn compagnon Faust tot vrouw.
Of hij pleizier gehad heeft van deze be
looning vermeldt de historie niet, maar
de boekdrukkunst zoowel als de letter
gieterij waren nu definitief gevestigd en
van nu af begon de groote ontwikkeling
en groote bloei over onze beschaving.
DRUKKERS-RAADSELS.
De een komt ln de prnllemand vóór
het zetten en drukken en de an
dere daarna!
DRUKTECHNIEK.
Men onderscheidt in hoofdzaak drie
wijzen van druktechniek: z.g. .hoog
druk" waarbij het af te drukken beeld
hoog staat, verder „diep-druk", waarbij
het beeld of do teekening diep is inge-
grift, b.v. in koper eet En ln de derde
plaats „vlak- of gelijk-druk". Hiermee is
hoofdzakelijk bedoeld: Steendruk, omdat
de lithografische steen geen merkbare
verhooging op de oppervlakte vertoont
Het wonder van deze druktechniek werd
uitgevonden en het eerste toegepast door
Aloys Senefelder, geboren in 1771 te
Praag in Bohemen. Gestorven 26 Februari
1884.
DRUKKERSRIJMPJES.
Ik leefde eerst van druk.
(Door druk kwam ik in drukken.
Nu druk ik door J,t geluk
Om beter Oogst te plukken.
[Wetenschap,
Het dufloos breinvernuft praalt op de
[glorletrap
En teelt de drukkerskunst en drukt de
[leerzaamheden:
Zoo wijkt t al-oude schrift voor nieuwe
[geestigheden
Eert gitj! de Drukkunst wel zoo sla
Deez' gulden regels vlijtig ga;
Spreekt gij hier veel wij vord'ren minder,
Gezwier, getier baart niets als hinder.
De Drukkunst taant licht zonder werk,
Het draaien van de pers maakt sterk.
Verplaatsen van geschrift of letters,
Of drukgereedsohap kwelt de zettere.
Onz' arbeidl droogt de moede borst
En noodl verstókt de keel van dorst.
Wie deeze drukles kan onthouwen
Mag onze druk met vrucht aanschouwen!
Een man ('t was in den tCQ<i, toen Beyeren
[reeds taande)
(En *t Stout Bourgondiië den weg naar
[grootheid baande).
Een man in Haarlemss Hout sneed op
[den beukenstam
Een vorm, die in den grond als letter
[nedertkwaml
Is. da.Gosta.
Hier ligt een Boekdrukker van goede
[concientie,
Die nooit stal-uit een boek zonder licentie.
Hij vergenoegde zich met drukken en
[veikoopen
En zag de boeken dus veel- liever dicht als
[open!
Geduld is zulk een schoone zaak,
Om -in een gladde zettershaak
De letters goed ,te schikken 1
Toch zie Ik soms, dat onze maat
Eeret uren lang te prutsen staat
En dan.pastei moet pikken!
(Vrij naar Vader van Alphen).
Schoone, droge rollen,
Een gelijke Moet.
Niet met 't toestel sollen
En 't resultaat is goed. N
Het ging op de overgangsexamens van
de typografenvakschool over z.g. trans
parante inkten. De leeraar vroeg:
Weet je wat transparante inkten zijn?
Ja, manheer, zegt de leerling.
Noem er dan eens een.
Ik weet er'geen, mijnheer.
Weet je wel wat transparant is?
Ja, mijnheer.
Noem dan eens iets transparants.
Ik weet 't niet, mijnheer.
Iets transparants, dat is b.v. glas
Weet je 't nu?,
Ja, mijnheer.
Noem San nog eens iets transparants?
Kippengaas, mijnheer.
„UPS AND DOWNS" VAN HET VAK
De Ondertrouwkaarten.
Het aardige meisje kwam op de druk
kerij en ze had haar mondje meegenomen.
Ze bestelde Ondertrouwkaarten. Ze
bloosde ervan.
Men toonde haar het was op een mo
derne, goed geoutilleerde drukkerij de
beste roodeiLlemi geschepte kaarten en cir
culaires.
Maar die moest het meisje niet hebben.
Die waren haar te rafelig.
Men toonde haar nu kaarten uit het
jaar nul, met vogeltjes en bloemetjes en
ringetjes en strikjes en blauwe weerschijn
en.... enfin: akelig mooi!
Het meisje lachte en fleurde op.
Ze vond het kunstgewrochten.
wetten van het leven bestemd
groote dingen te doen.
om
Denzelfden dag nog werden de kaarten
haar geleverd.
Er kwam een ander meisje op de druk
kerij. Ze vroeg naar Ondertrouwkaarten.
Het zou er nu werkelijk van komen. Ger-
rit had eindelijk „nou vooruit dan maar"
gezegd.
Ze zocht en ze koos: gerafelde of andere
kwam er niet opaan, als ze maar mooi
waren.
En ze waren mooi. Een dag later kwam
de looper ermee aan de deur.
Maar wat was het geval Voor de zoo-
veelste keer was Gerrit van idee veran
derd er waren woorden van gekomen
en.hek trouwen ging niet door!
Wat mot ik met die kaarten? snik
te snibbig het meisje neem ze mn«r
weer mee.
De kaartenbrenger werd afgesnauwd.
Hij kwam op kantoor terug.
Zoek de copy! zei de baaa Maar
die was er niet Tenminste niet van de
hand van het meisje. Want de gedienstige
boekhouder had geluisterd, terwijl het
meisje dicteerde en dus was de oopy van
zijn hand.
Onaangenaam geval De looper ging
nog eens terug, maar het meisje was niet
van gisteren.
Heb Ik dat geschreven? vroeg ze
ga nou gauwNiks dervan.Ik heb
geen kaarten noodigl.
De boekdrukkunst is de bewaarster en
de aankweekster van alles wat voor do
vooruitgang leeft Zij spreekt macht
spreuken welke een ieder bezielen, /ij is
een dienares Gods, welke op aarde is neer
gedaald om groote en gewichtige gebeur
tenissen kenbaar te maken.
Door de drukkunst in het bijzonder
kunnen de verschillende volkeren met de
schatten van hun geest woekeren over
en weer elkaar kundigheden en ontdek
kingen meedeelen, waarvan allen nu'
trekken.
Door het wonder van de boekdrukkunsi
kan met het moeilijkste werk van den
menschelijken geest met een ongelooflijk
gemak op de nakomelingschap overplan
ten. Onverschillig waarover het han
delt: hetzij over de zeden en gewoonten
der menschen hetzij over hun gods
dienst en hun leerlingen hetzij zelfs
over de verschillende gebeurtenissen op
de verst-verwijderde plekken van den
aardbol
De boekdrukkunst is daarom een van de
schoonste en nuttigste der uitvindingen,
omdat bijna al de anderen aan baar o:'
haar geboorte, of haar bestaan of haar
vooruitgang te danken hebben.
Toen werd het „bestel-brlefje" uitge
vonden. En in het vervolg zette iemand,
die drukwerk besteld© zijn handteekening
daaronder.
Hat Alphabet Groteske.
Voorbeeld van Middeleeuwsche Hout
snijkunst in den vorm van letters. Het
Alphabet Groteske van „le Ma}tre
inconnu". De onbekende meester.
Bovenstaande figuur is de Ietter C en
stelt voor de Heilige Geest met aan haar
voeten een Draak. De rare vogel op haar
schouder is Het Kwaad, dat haar ver
leidingen influistert en de zwevende figuur
i§, Lucifer, die tracht haar de Kroon van
het hoofd te nemen.
APHORISMEN OVER DE BOEKDRUK
KUNST.
Het nut van de uitvinding.
In vroeger eeuwen werd een groote
menilgte menschen vereisoht om de levens
beschrijving van een of ander beroemd
persoon tot den nakomelingschap over te
brengen.
Tegenwoordig met behulp der boek»-
drukkunst zijn slechts weinig menschen
en een zeer kort tijdsbestek voldoende om
de geschiedenis van de geheele aarde,
voorzoover die bekend is, aan duizenden
mee te deelen, op een zeer gemakkelijke
wijze, zonder dat men die geheele aarde-
daarvoor maar ook een stap behoeft te
bereizen.
De boekdrukkunst vereeuwigt de ge
dachte van den mensch en moedigt die
gene aan, die door de ondoorgrondelijke
De letter X, voorstellende vier muzi
kanten, met ieder een van de verouderde
Middeleeuwsohe muziekinstrumenten.
WAT IS DE EIGENAARDIGSTE
BOEKVERZAMELING?
Een ni et-gedrukte!
De eigenaardigste boekverzameling der
wereld is zeker de Tsu Ku Tschuan Shu
(letterlijk: De vier Bibliotheken), genoem
de bloemlezing uit de Ghineesche litera
tuur.
ZJj omvat de boeken van allerlei aard
en vormt in haar compleetheid de schat
kamer der Chineesche cultuur en bescha
ving.
Het voornaamste gedeelte van deze
boekerij bevindt zich te Peking, bevatten
de 5482 deelen klassieken, 6476 deelen his
torische schriften, 9055 deelen wysbegeer-
te en 12262 deelen diversen, di. totaal
36275 deelen van te samen 4 561804 blad
zijden.
Het merkwaardige nu van deze verza
meling is, dat al die deelen met de hand
geschreven zijn. Deze reuzenarbeid werd
in de jaren 1773 tot 1785 onder keizer
Khianlung, door een-staf van geleerden,
onder voorzitting van Tshi Yun, uitge
voerd.
Deze Tshi Yun had de beslissing welke
werken in de verzameling zouden worden
opgenomen. Hij moest daarvoor in 12 jaar
eenige honderdduizenden boeken lezen.
Een 1500 kopiisten zyn in Peking negen
jaar lang aan 't werk geweest om van dó
uitverkoren werken een zevental exempla
ren af te schrijven.
Van deze zeven series zyn thans nog
drie volledige reeksen over.
Op herhaald dringend verzoek van de
Parijsche universiteit heeft nu de Ghinee
sche regeering eindeiyk besloten de vol
ledige verzameling te laten drukken in
200 exemplaren.
Hiervan zullen 60 in Amerika 60 in
Europa en 80 in Ohina voor ongeveer
4000 p.st. verkocht worden.
De jongen: Waarom?
HOE TINEKE EEN ELFJE ZOCHT.
„Ik wou, dat ik toch eens een elfje kon
vinden", zei Tineke, terwyi ze droomerlg
uit het speelkamerraam keek napr de
voorbijdrijvende schapenwolkjes in de
blauwe luoht. „Weet U niet Juffie, waar
de elfjes wonen
„Nee kindje", antwoordde Juf. „Toe ga
met je poppen spelen, als een zoet meisje
en denk niet over zulke malle dingen."
Tineke haalde allé poppen uit haar
speelgoedkast, zette ze op stoeltjes op
een rij, maar ze had tooh geen lust om
met ze te spelen, omdat ze maar steeds
aan de elfjes moedt denken. Hé, als ze
er maar eens ééntje zag. Hier in (ïe speel
kamer waren er vast geen. Ja, 's nachts
misschien, als Tineke sliep, maar daar
had ze niets aan. Tineke besloot, ergens
anders te gaan zoeken. Voorzichtig ging
ze de speelkamer uit, zonder dat Juf,
die in een boek verdiept was, er iets van
merkte.
Tineke ging naar de keuken, waar het
keukenmeisje juist bezig was met het
maken van zandgebakjes. Tineke keek
er een poosje aandachtig naar en vroeg
toen„Anna, weet jy ook, waar ik een
elfje kan vinden
„In elk van afijn zandgebakjes zit een
elfje, dat de koekjes lekker bruin en bros
maakt", antwoordde Anna.
Tineke dacht even na en zeide toen
„Nee, Anna, dat is al te mal. Elfjes zou
den toch verbranden in zoo'n heete oven.
Ik geloof, dat jy ook al niets van elfjes
weet."
Nu liep Tineke den tuin ln. Ze zocht
Johan, den ouden tuinman op en vroeg
hem: „Johan, Juffie en Anna weten er
niets van. Heb jy nooit eens een elfje
gezien. Ik denk, dat ze wel in den tuin
zullen zitten. Weet jy soms, waar ze
wonen
Johan hield op met harken, schoof zyn
et achterover en daoht even diep na.
oen antwoordde hy„Nee, Tineke, ik
weet niet, waar ze wonen, maar ik kan
wel zeggen, hoe Jo ze vangen kunt".
„Heusch waar Hoe dan riep Tineke
opgewonden uit.
„Ja", antwoordde Johan. „Dan moetje
in zonnestraaltje aohterna loopen tot ln
zyn huisje. In elk zonnestraal-huisje woont
eloof, dat de zonnestralen
ebben", zei Tineke teleur-
een elfje!"
„Maar ik
geen huisjes
gesteld.
„Dan vrees lk, dat er heelemaal geen
elfjes zyn", hernam Johan, terwyi hy zyn
pet weer reoht zette en weer begon te
harken.,
Tineke vond het erg naar, dat er mis-
sohien geen elfjes waren. Ze zocht mama
op, die zou wel zeker weten of er elfjes
waren.
Tineke's mama zat te naaien in de
serre. Toen ze Tineke aan zag komen,
egde ze haar werk neer en hield haar
armen open. Tineke sprong er in en
vroeg„Moesje,, zyn er geen elfjes Zou
'k er nooit een kunnen vinden
Ja zeker zyn er elfjes",( antwoordde
moeder. „En alle moeders weten waar ze
elfjes kunnen vinden. Want kinderen zyn
elijes. Als je zelf groot bent zul je zien
da je kindertjes elfjes zyn".
Tineke dacht een poosje na, sloeg toen
ïaar armpjes om mama's hals en fluis-
erde„Ben ik heusch een elfje, mama
lin moeder fluisterde terug: „Ja, nfijn
scl at".
RAADSELS.
Oplossingen der vorige raadsels.
I.
I apels (Na pels).
IX.
De beste stuurlui staan aan wal.
blauw, strand, stelen, uien, Aalst,
au.
I.
Nieuwe raadsels.
Het geheel Is de naam van een oud
stadje en bestaat uit 8 lettergrepen. De
le lettergreep is een-commando, de laatste
twee samen zyn de naam van een visch.
H.
Het geheel is een spreekwoord van
woorden of 36 letters.
3, 22, 7, 24 en 8, 17, 34, 19, 26 zyn
familieleden.
Een 29, 2, 18, 35, 36, 10, 5 deelt weer
straf uit aan iemand anders.
21, 29, 26, 1, 8, 20, 23 is een dagelyksch
voedsel.
32, 6, 15, 14, 28, 8 is heel leelyk.
Een. 4, 12, 16, 10, 31 is een instrument
dat vooral by apothekers wordt gebruikt.
In den herfst wordt het wat 13, 33,11.
9, 27 en 80 zyn 2 medeklinkers en 1
klinker die je zelf maar moet zoeken.
Ingez. door A. G. B.
Goede oplossingen van beide raadsels
ontvangen van:
A. eni J. B.; J. en 8. B.; M. en 8. B.; P-
O. die B.; B. len J. D.; D. en V. D.; M. A.
D; A. E.; J. G.; N. en D. G.; P. 8. E. G.;
C. de H.; A. K; A. K; P. K; P. P.; F.
JT' V °- T-; T-; T.; M. en
Tb. J. V.; R. V.; A. W.; E W.
De prijzen zyn ten deel gevallen aan:
P. O. de Bruyh, 2e Vroonstraat 70.
B. en J. Dienaar, Langestaaat 105.
Nelly en Dimde Geus, Basstraat 84.
D. en Y. Dorfemiundt, 2e Vroonstraat 12.
Jjanmie Geurts, Steengraoht 22.
Oathr. d© Haan, Hoofdgracht 81 a.
Aafje Kaanp, V. d. Hamstraat 2.
P. Key®er, Gofverstraat 26. -
Reina Vil, Weststraat 8.
Andneas Wlersma, WlMmlimastraat 80.
tyfHg
NIET 6AN0BAAR.
tuint dit Typcpraplucli Tmnipi*f,
De Nederlandeobe Drukpers.
r. weRthwein, a»
W. FoRJtKS, y*t rrm
lf.SHIDt.Asr.
Anne MM.
Wat ia de overeenkomst tusschen een
niet-gedrukt en een wei-gedrukt gedichtP
Ze blijven allebei ongelezen i -
Wat ia het verschil tusschen een onge
drukt en een wei-gedrukt gedicht
Lulfelaohrtft op een boekdrukkers
hpls te Groningen.
BIJ een Boekdrukker te Amsterdam
Dus bloeit door d'eed'len druk de schrand're
Een opschrift voor de bezoekers,
die eertijds de drukkerij van Van
Dijk hi Den Haag bezochten:
Op bet Standbeeld van Coster.
Grafschrift op een ouden Boek
drukker.
Letterzetters-geduld.
Kort begrip van de Druktechniek.
Boekdrukkers-examen.
Verbolgen chef van de zetterij, tot aan
komend typograaf: Duvelsche kwajongen,
dat je d-'r benit.... waarom ben je niet
liever koekebakker geworden, dan zetter?
De chef: Nou, dan had' je tenminste alle
dagen de pastei, die je maajcte,zelf kunnen
opetend
6
