T
Tweede Blad.
BINNENLAND
VAN ZATEROAQ 27 NOVEMBER 1926.
rertumdtngon in het Zuiden.
Een rapport van het H.-K.
Werkliedenverbond.
In de „Volkskrant" ls opgenomen een
rapport van het bestuur van het R.K
Werkliedlenverbondl aan den Raad van
Overleg der Sociale Organisaties in sake
de houding der R. K. werkgevers, vooral
In het Zuiden, tegenover de arbeiders en
de vakorganisaties.
In het „besluit" van dit rapport (dat 24
kolommen ruimte in het katholieke orgaan
inneemt) staat omu, dat de mededeelingen,
welke de besturen van verschillende bon
den doden, wel eenigen kijk geven op de
sociale verhoudingen in het Zuiden des
Landa.
Wanneer, wat God verhoede, over en
kele tientallen jaren de massa in dat
landsgedeelte voor de Kerk verloren zou
zijn, dan behoeft oti. niet al te lang te
worden gezocht naar de oorzaak en naar
de schuldigen. En die schuldigen zullen
zich, dat mogen wij als katholieken wel
tegen elkander zeggen, zwaarder hebben
te verantwoorden, naar mate zij een lei
dende positie innamen.
Tenzij het roer radicaal wordt omge
gooid; tenzij de werkgevers-leiders op de
eerste en voornaamste plaats in sociaal
opzicht en houding veranderen, anders
ziet het es in godsdlenstig-zedeJöfc op-
zleht voor het Zuiden slecht uit
Aannemend, dat de katholieke beglnse-
len nopens rechtvaardigheid en naasten
liefde de juiste zijn; aannemend, dat de
katholieke sociologen, uit die beginselen
leerend, de waarheid spreken; dat aan
nemend, dan moest het ook mogelijk zijn
in het Zuiden, in vergelijking met het
overige niet-katholieke deel van het land,
een socialen toestand te hebben, welke
het ideaal nabij komt
Dit rapport duidt op het tegendeel, het
geen trouwens ook zonder dit rapport
over-bekend is.
Die ellendige toestand ontneemt onzen
arbeiders het gelooi aan de katholieke
beginselen met alle gevolgen van dien.
Onze Katholieke Arbeidersbeweging
zal haar plicht en haar best doen en zal
zich gelukkig achten op blijvende mede
werking van vele sociaal-goed-willenden,
geestelijken en loeten, te mogen rekenen
De BnandBn van de gemeente Urk.
Reeds gedurende eenige jaren hebben
Ged. Staten van N^Holland met den mi
nister van binnenlandsche zaken en land
bouw een briefwisseling gevoerd over
maatregelen, ten einde verbetering te
brengen in den financieelen toestand der
gemeente Urk, welke mede als gevolg van
de na den oorlog Ingetreden malaise in
het visscheriJ-bedrijf, zóó ongunstig ls,
dat herstel daarvan zonder ingrijpen van
het rijk en de provincie uitgesloten moet
wonden geacht Het resultaat van die
briefwisseling is nu ten slotte, dat de mi'
nister in overleg met zijn ambtgenoot van
financiën zich bereid verklaarde te be
vorderen, dat aan de gemeente Urk een
bijdrage in eens van 8US00 wonde ven-
leende mits de provincie een bijdrage tot
een gelijk bedrag wil geven. De gelden,
die verder nog noodig sullen zijn om Urk's
financieelen toestand weer ln orde te
brengen, sullen alt de opbrengst van een
door de gemeente te sluiten leening van
42.000 zijn te verkrijgen. Ook voon het
totstandkomen van die leening wil de mi
nister medewerking verleen en, mits de
provincie bereid wordt gevonden met het
rijk samen de betaling van de rente en af
lossing daarvan te garandeeren.
Het komt Ged. Staten voor, dat er ter
men bestaan de ln deze door het rijk ge
vraagde medewerking te verleenen.
Kamer van Koophandel voor Hollands
Noorderkwartier.
Woensdagmiddag hield de K. v. K. en
F. voor Holl. Noorderkwartier vergade
ring ln het stadhuis te Alkmaar.
De hees Grunwald bracht, als voorzit
ter der verkeersoommissie, vorelag uit
over de besprekingen Inzake den overw
aan den Bergerweg. In dat rapport wen
aangedrongen op een nieuwen verbin
dingsweg van de Lindenlaan. De heer H.
de Raat stelde voor het grooto verkeer
om Alkmaar te leiden om den Noord- en
Zuidkant. Een nader onderzoek zal naar
dit plan worden ingesteld en een afzon
derlijke vergadering over deze quaestle
werd in uitzicht gesteld. De Twuyvorweg
tussohen Si Pancras en Lnngendijk blijft
een voortdurend gevaar. Voor het groot-
vorkeor ls do weg, die ook begint te
scheuren, afgesloten. Langere
Ung kan nieuwe slachtoffers bre:
Morgen sullen de leden van de verkeers
oommissie worden gehoord.
Getracht aal worden voor do Texelaars
©en hetere verbinding te verkrijgen met
Amsterdam. Men ls nu van Texel twee
dagen kwijt) voor oen reis naar de hoofd
stad. Ben onderhoud met den directeur
der Texelache Stoomboot heeft do kans
geopend op meer en betere aansluiting
met de trainen van Helder naar Amster
dam.
Tenslotte werd nog do wensohoUJkhoid
uitgesproken om te pogen, de suivelten-
toonstelllng ter gelegenheid van do Olym-
plsohe Spelen ln Alkmaar te doen houden
els belangrijkste oentrum van den kaas
handel en da sulvolbereidlng ln Noord-
Holland.
Primaire wegenplan van Noord-Holland
Op initiatief van het Statenlid mr.
Aukas tv Bakkuxn en den heer Lommen,
deze vereeniging is o.a. ingevoerd, dat kunstwerken in huurkoop
kunnen worden gekocht. Sinds kort was men in Duitschland daar
mede begonnen en Ook hier belooft deze methode veel succes. Boven
de tentoonstellingcommissie v. l.n. r.: Otto Hanrath, D. Nanninga,
(beiden stichters der vereeniging), Jan Visser, Charly Toorop, van
nok en Walther Smith.
Uytvanok en
burgemeester van Oastrioum, hebben de
gemeentebesturen van Schoorl, Bergen,
Egmon-binnen, Egmond aan Zee en Cas-
tricum gezamenlijk een verzoek gericht
tot de Staten van Noord-Holland om een
wijziging te verkrijgen van het z.g. pro
vinciale wegenplan. Zij verzoeken:
le. den primairen weg, welke Amster
dam vla Uitgeest zal verbinden met Alk
maar en nabij de gemeente Limmen op
den Rijksstraatweg uitkomt, zoodanig te
verleggen, dat deze ongeveer l1/* K.M.
zuidelijker op genoemden Rijksweg zal
uitkomen om dan directe aansluiting te
geven met den weg, welke leidt over Caa-
tricum, de Egmonden, Bergen, Schoorl en
verder verbinding geeft over den Rijks
weg met Helder.
Ter plaatse waar thans volgens het ont
werp genoemde primaire weg nabij Lim
men op den Rijksweg uitkomst, loopt deze
dood, met als gevolg, dat het verkeer van
Amsterdam en de geheele Zaanstreek naar
Castricum, de Egmonden en Schoorl over
den Rijksstraatweg terug wordt gevoerd,
tegen den stroom in van het verkeer; ko
mende uit de richting Haarlem.
Wordt de weg overeenkomstig het ver
zoek verlegd, dan komt een rechtstreek-
sche verbinding met bovengenoemde
plaatsen tot stand en wordt het verkeer
van den Rijksweg daar ter plaatse be
langrijk ontlast De streekCastricum, de
Egmonden, Bergen en Schoorl is, aldus
de toelichting, zeer aantrekkelijk door
haar natuurschoon en. wordt dan ook
druk bezocht De geheele Zaanstreek
vindt daar haar ontspanning; het is dan
ook noodig, dat de primaire weg, welke
door de Zaanstreek leidt, rechtstreeksche
aansluiting krijgt met de duinstreek,
welke de lusthof van de Zaan mag won
den genoemd.
2e. den weg, welke Castricum, de Eg
monden, Bergen en Schoorl verbindt, te
bestempelen tot primairen weg.
Deze weg, aldus de toelichting, waarop
het verkeer steeds toeneemt, welke sterk
aantrekt door zijn schitterende omstreken,
waaraan belangrijke cultuurgronden lig
gen, waar de glascultuur sterk wordt ge
propageerd, waar als gevolg van een en
ander zoowel het vrachtvervoer als het
luxeverkeer samenvloeien, is alleszins
aangewezen om een hoofdverbindingsweg
te z§n.
OORLOGSBEGROOTENG 1227.
Verschenen. Is het voarloopig verslag in
zake het 8e hoofdstuk der Staatsbegrootdng
1927 (Oorlog).
Wjj ontleenen er het volgende aan:
Verscheidene leden achtten de voo:
stelde versoberingen geheel anvoWoe:
Algeheel© opheffing van het vestingstelsel
en volledig© afschaffing van de cavalerie
meenden zij als eersten eisdh te moeten
stellen. Voorts achtten zij een veel1 ruimere
afvloeiing van het beroepskader noodza
kelijk.
Vers
erscMltenid© andere leden gaven als hun
meeniing te kennen; dat tegen te ver gaande
bezuiniging ernstig moet worden gewaakt
Deze leden verklaarden den minister niet te
kunnen steunen in zijn voornemens inzak©
hernieuwde afvloeiing van beroepskader, ge
lijk die ln de miemorle van toelichting tot
uiting komen.
Do vereeniging van de functies vani op
perbevelhebber van land- en zeemacht en
van commandant van het veldleger in één
persoon verklaarden verscheidene leden niet
juist te achten.
Versoheiden© leden drongen erop aan,
dat in afwachting van de algeheel© ontwape
ning het contingent van 19.600 op 18.000
man zal worden teruggebracht, gelijk in het
jaar 1921 door de Kamerleden Bomans en
Deckers ls voorgesteld.
Een opgave werd verzocht van het aantal
thans aanwezige vltegtuigon len van de jaren
waarin deze zijn, gebouwd. Opgemerkt werd
in dit verband!, dat ln 1927 voor. 618.000
minder aan vliegtuigen zal worden aange
schaft dan ln 1920. Daartegenover wordt
voor andere zaken ten dienste der lucht-
vaartafd. aanzienlijk mee® uitgetrokken dan
het vorige Jaar. De vraag was bij sommige
leden gerezen of een ©n ander geen schade
zal blijken te doen aan de bedrijfsvaardlg-
beid van ons luchtwapen.
Sommig© leden aöhitten het aantal van 16
generaals voor een klein leger als het onze,
evenals het aantal van ruim' 1400 andere
officieren, die voor het grootste deel door
reserveofflcderen kunnen worden ver
vangen.
Op een verbetering der bezoldiging van
de onderofficieren werdi dioor sommige leden
aangedrongen.
Verscheidene leden vroegen een regeling,
althans tijdelijk, tot verbetering der bevor
dering van onderofficieren waarin zij thans
traagheid constateerden.
[Men drong ©rep aan, dat de afvloeiing,
noodlig indien 's ministers plannen tot reor
ganisatie der infanterie tot uitvoering ko
men, zoo weinig mogelijk pijnlijk wordt ge
maakt, door de vrijwillige afvloeiing zooveel
mogelijk te bevorderen, den toevoer van
nieuw» beroepskader zooveel mogelijk te be
perken en de gedwongen afvloeiing eerst
toe te passen indien beidie middelen niet tot
het gewenschte resultaat leiden. Bij, gedwon
gen afvloeiing moet deze allereerst geschie
den door op-pensioent-ètelling van de oudste
onderofficieren.
iMen kwam op tegen) het systeem van het
verleenen van' onfelag uit den vasten dienst,
onmiddellijk gevolgd door het aannemen van
denzelfden persoon in lossen dienst als
hulpschrijvetr.
Opgemerkt werd, dat de bekende motie-
Dresselhuys inzake de oud-gepen&ionneerden
tot heden weinig uitwerking heeft gehad
De leden, die deze opmerking maakten,
achtten gelijkstelling met hen, die onder de
nieuwe pensioenlbepaMngen gepensionneerd
rijm, de ©enig juiste oplossing. Zg vroegen
een berekening der koeken daarvan.
Andere leden zouden een volledige gelijk
stelling onjuist achten, wijl deze weer tot
gevolg zou hebben bewocrdeeling van de oud-
gepensionmeêrden boven hen, die onder
latere minder gunstige regelingen zijn of
zullen worden) gepensiormeerd.
Eenige leden vroegen of de pensioenen
van bovengenoemden niet nogmaals met 40
pot. of een iets geringer percentage fcunnerf
worden verhoogd Aangedrongen werd op
hulp voor weduwen van vóór 1909 gepen-
sionneerde militairen.
Aangedrongen werd op het verleenen van
steun aan' weduwen pan miltairen, gehuwd
op een tijdstip, waarop haar mannen! reeds
gepensdonneenf waren en op dien grond
niet pensioengerechtigd
UEE DB PBR&
Gezag en rede.
De „N. Rotfc. Grti" schrift onder boven
staand hoofd:
Wij geloovem, dat alle beoordeelaars van
d© revolutionmaire ongeregeldheden lm Weet-
Java elkander ontmoeten in de overtuiging,
dart! het gezag de volle kracht vam rijm arm
aam de opstandelingen moet doen gevoelen»
Zoowei die wil als de macht daartoe zijn blijr
kens de geseinde feiten ontwijfelbaar aan
wezig en wij gelooven niet, dat gouverneur-
generaal De Graeff de aansporing, terzake
door bet lid der Christelijk-Ethische Partij
mr. Van Heisdingen in den Volksraad ge
geven, nog noodig beeft De landvoogd heeft
bij de aanvaarding vam zijn hoog© ambt
eigener beweging verklaard, dat hjji destruc
tieve acties met alle wettige middelen, welke
daarvoor ten dienste staan, zal bestrijden,
ook met die middelen), waarvan de hantee
ring Indiulscht .tegen zijn persoonlijke ge
voelens.
Er rijm twee dingen wel te onderscheiden:
le. de acute omstandigheid, welke zich in
de ongeregeldheden- heeft uitgedrukt;
2e. het latente gevoel van onlust onder de
Inheemsche bevolking, waaraan door tal van
bevoegd© waarnemers in woord1 en geschrift
sinds geruimon tijd aandacht is gewijd.
Omtrent het eerste behoeft hier weinig
meer te worden gezegd. Er kan geen ver
schil van meeniing bestaan over dieni plicht
van het gezag om zijn meesterschap te
toornen.
Omtrent het tweede valt hier een en ander
op te merken1. Niet omtrent het bestaan van
dat gevoel van onlust heersobt aanmerkelijk
meningsverschil. Wei omtrent zijn oorzaak
en meer neg omtrent de middelen om heb te
doen vexkeeron in zijn tegendeel.
van hen volksraad door vertegen-
In de rede
voeringe:
den vol
n,
i de voorjaar»-
van verschillende partijen over
het regeeringsbeleld gehouden, ls in ulteen-
looponde 'bewoordingen hetzelfde getuigd:
er heersobt onder de Inheemsche bevolking
eon slechte stemming. En ai naar het inricht
der woordvoerders werden de middelen te®
verbetering aanbevolen: welvaartsmaatrege
len; verbeterd oomtaot tusohen Inlandsch be
stuur en bevolking, mee® tegemoetkomend
heid van den kant der Europeesohe bevol
kingsgroep, breideling van lager© bestuurs-
en poli ti ©organen ln hun neiging tot gezag»-
overschrijding, meer controle op de toepas
sing van politioneel© aanhouding en! ptreven-
van donker laken, gegarneerd
met vossenbont.
ttleve hechtenis, enz., enz.
Elk dezer middelen op zichzelf verdient
stellig aanbeveling en enkele ervan heeft
men reeds aangekondigd gevonden ln de
regeeringsverklaring, deze week in den
Volksraad afgelegd.
Maar er is één middel, dat naar onze mee
ning onvoorwaardelijk daaraan moet worden
toegevoegd, willen andere tot hun recht ko
men: de waarborg van een redelijke vrij
heid van1 gedachtienuiting.
De vrije meenlngsuiting is een veilig
heidsklep, die men niet ongestraft kan blij
ven bezwaren. Aan ©en vrije meenlngs
uiting kan vooral de regeering van een land,
waar het parlementarisme nog slechts in
embryonaleü staat verkeert, onschatbare
waarschuwingen ontieenen omtrent hetgeen
er werkt en leeft in de inheemsche maat
schappij, waarschuwingen, welke haar bij
het regelen van haar beleid tot richtsnoer
kunnen zijn.
Het is een edseh der gezonde rede, dat,
mèt een onverkorte handhaving van het ge
zag, óók ten aanzien) van een aanranding van
dat gezag in pers en) vergadering, gepaard
ga het losser maken van de veiligheidsklep
der vrije meenlngsuiting juist in een tijd,
dat de gemoederen zijn- bezwaard. Het kan
bieb nalaten heilzame ontspanning te bren
gen.
De staatscourant van bet ministerie van
oorlog maait het koninklijk besluit open
baar, waarbij' aan de officieren van alle gra
den van het actieve kader van de artillerie,
die door het besluit van 5 September zijn
getroffen, de wedtek in dienst neming wordt
toegestaan, als ziji dit binnen tien dagen vra
gen; met uitzondering van ben; die reeds
veroordeeld zijn, die definitief van de lijst
zijh geschrapt of tegen wie een vervolging
aanhangig is.
Door dit besluit is het conflict met de
artillerieofficieren geëindigd.
Da mnrlncbegrootlng.
De N. R. Ort schrijft:
Ook die memorie van antwoord dóet we
der het oude geluid hooren. Wij moeten
afwachten, hoe het met het vrijwillig ver
lengd' verblijf ln Indlö zal gaan. De minis
ter kan al evenmin als iemand anders
zeggen, of de band tusschen het marine
personeel hier en dat ln Indl8 ooit zal
kunnen worden losgemaakt. Neemt men
aan, wat de tegenwoordige directeur der
Marine krijgsschool, Luit ter zee le kL
van Reede, onlangs overrihet vraagstuk ln
„Krijgswetenschap'1 heeft gezeigd, dan zal
men er nooit in slagen, voldoende talrijk,
volwaardig beroepspersoneel voor een
vast Indlsoh dienstverband te vinden. De
personeel© scheiding zou dan onmogelijk
zijn geworden en de daarmede ln verband
:ebraohte opheffing en verdeeling van
iet departement zou van zelf komen te
vervallen. Trouwens, onafscheidelijk ver
bonden aan de personeel® scheiding ls
deze quaestie geenszins. Wij herinneren
er toch aan, dat wtJ ons bij herhaling
voorstanders hebben getoond van een
stantsmarlne, die behoudens de optel'
organen geheel ln Indlö zou rijn g'
leidings-
n gestn-
tionneerd, dooh die hier in Nederland
haar eigen beheeroentrum zou moeten
behouden. Van Reede gaat zelfs zoover,
dat hij door do algeheele splitsing van de
marine het Indische gedeelte ten doode
opgeschreven ziet. Alles staat dus op het
oogenbük op losse schroeven. Missohion
staat de personeel© scheiding ook b#
den minister niet eens meer overeind. De
administratieve scheiding hangt uiteraard
geheel ln de luoht Hoe minister Lambooy
ook reeds nu een nieuw wetsontwerp durft
aankondigen oven samenvoeging van de
militaire departementen, is ons raadsel
achtig.
Voor het oogenblik kunnen echter al
die quaestiès verder onbesproken blijven.
De minister heeft daarbij nadrukkelijk
verklaard, dat hij de Kamer door zijn ver
soberingsmaatregelen niet binden zaL Al
leen dat alvast willen losmaken van het
loodswezen ca van de marinebegrooting!
Kruipt hier het bloed niet een weinig»
waar het niet gaan kan.
Veel zaken, die de aandacht verdienen,
behandelt de ontwerp-begrooting niet.
,De vraagstukken van werven, van ma
rineluchtvaartdienst wachten op rappor
ten van aan het werk zijnde commissies.
De chef van den geneeskundigen dienst,
die verdwijnen gaat en zijn archief naar
het hospitaal' te Willemsoord zendt, kan
altijd weder in eere hersteld worden. De
versobering omvat nog slechts de meest
voor de hand liggende bezuinigingen.
Wat er dan nog komen zal of kan, moet
later blijken. De minister heeft middeler
wijl toegezegd, dat hij trachten zal de per
soneelsregelingen in de ^komende jaren
met krachtige hand in goede banen te
leiden.
Een zeer ernstig woord over de ver
sobering van den aanbouw. Voor 19271
1.7 millioen minder dan in 1920 en d mil-
lioen minder dan in 1925. De begrootings-
oijfers worden hierdoor opgesierd; doch
de marine wordt er niet beter van.
De minister redeneert als volgt In 193Ö
zijn in Indlö beschikbaar: 2 kruisers, 0
jagers en 12 onderzeebooten.
Verdere uitbreiding van deze formatie
zou in ieder geval voorloopig niet ge-
wenscht zijn» zoolang niet in die praktijk
is gebleken, dat het bemanningsprobleem
volkomen kan worden beheerscht, en zoo
lang ten aanzien van die exploitatiekosten
in Indlö van de voor onze marine geheel
nieuwe scheepstypen nog geen op de prak-
tijk berustende gegevens rijn verkregen.
Wij stellen daartegenover het volgende:
In het rapport van de commissie-SIuys
wordt als zooveelste zeg: allerkleinste
minimum noodig geoordeeld: 2 krui
sers, 12 Jagers en 10 onderzeebooten.
Moet nu het bereiken van dit uiterste
minimum met zooveel zorgen worden
omringd, als minister Lambooy thans
doet?
Twijfelt dan de de minister zelf aan de
moge] i.]kheid, dit vlootje binnen afzien-
baren tjjd te kunnen bemannen?
Wi) zouden misschien die vragen n!et
eens gesteld hebben, als de minister ons
niet ten zeerste geprikkeld had, door zijn
verlangen, den bouw van een nieuwe on
derzeeboot voor Nederland aan te vangen,
terwijl van drie andere de bouw nog niet
voltooid is. Laten we de oudste drie boo
ten, die van 1911—1918 dateeren, nog bul
ten beschouwing, dan zullen er weldra in
Nederlandsohe wateren 0 onderzeebooten
rijn, terwijl er aloohts 4 voor oefenlmgs-
doelelnden ln dienst zijd. Wij achten dat
reeds overdaad bij onze bedenkingen to
gen alles, wat boven oefonimaterioel in
onze havens aanwezig is.
Waarom dan nu nog die nieuwe boot?
En waarom wordt deze boot zoo ge
bouwd. dat rij nog juist in Indlö bruik
baar is. De minister acht het mogelijk,
dat deze boot als toevallige bate zich op
elgep kracht naar Indlö zal begeven en
daar nuttige diensten bewijzen, al hecht
hij ook aan deza bate slechts zeer ne
ring© waardo.
"ftWtoS ™nd""dïï
Te Amsterdam wordt In het Stedelijk Museum een zeer belang*
rijke tentoonstelling gehouden van werken der leden van de
Vereen, voor Nederl. Beeldende Kunstenaren „De Brug". Door
In Parijs organiseert men steeds allerlei eigenaardige
wedstrijden. Nu weer werd kamp gehouden tusschen
modistes om van papier prachtige hoeden te maken. Dat
het de mededingsters gelukte buitengewoon fraaie hoofd
deksels van papier te vervaardigen toont bovenstaande
1 foto van de twee prijswinsters.
Te Havelte overleed In
den ouderdom van 82
Jaar Mr. J. LINTHORST
HOMAN, oud-commissaris
der Koningin in Drenthe.
Algemeen defensie beleid.
Verlaging van bet contingent.
VUogdtenst.
Aantal officieren te hoog.
Bezoldiging onderofficieren.
Bevordering onderofficieren.
Afvloeiing.
Personeel in lossen dienst.
Oud-gepenstonneerden.
BERNARD SHAW, dëtmroemde
Engelsche schrijver, wien de
nobelprijs voor literatuur voor
dit jaar werd toegekend.
Hiernaast een elegante mantel
Zoo moot bet gebeuren.
