HELDERSCHE COURANT
Derde Blad.
van VRIJDAG 31 DECEMBER 1926.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN.
WH rullen, hier het nieuwe jaar weer
der traditie -getrouw Inluiden met een
voorstelling van Vondel's Gijsbrecht van
Aemstel. Vele kleine Amsterdammertjes
rullen er hun eerste schouwburg-uitgang
aan beleven en de ouderen zullen, al valt
hun, als modernen, dit op klassieke leest
geschoolde treurspel rijkelijk lang, toch
weer hun Amsterdamsche hart sneller
voelen kloppen als in statige verzen de
roem en grootheid van hun stad 'bezongen
wordt en zij zullen In stilte regels als die
volgende uit volle overtuiging beamen:
«En Aemstels oude naem en sal geen
roem ontbeeren"
De Gljslbrecht van Aemstel voorstelling
aan het begin van het nieuwe jaar fis
een goed hoofdstedelijke traditie die men
niet gaarne missen zou. Toch valt 't niet
te ontkennen, dat de belangstelling zich
ln den loop der jaren meer en meer Is
gaan oonóentreereni op het, achter dit
treurspel steeds als toegiftje opgediende
Bruiloft van Kloris en Doosje waarin men
naast den toepasselijke nieuwjaarswensoh,
ditmaal van den dichter-zanger Olinge
Doorenbos het genoegelijk schouwspel
kan genieten van de geheele troep ach
ter den bruiloftsdisch van echte hammen,
echte taarten enz., te zien smullen en
echte wijn te zien drinken. Onze voor
vaderen van 1683 (toen 'ging de Gijsbrecht
voor 't eerst!) de „heeregraftgodinnen"
(Heeregraoht-godinnen) in de loges de
vertegenwoordigers van de deftige ge
slachten als de Burgers en Schepers, de
Bickers en Backers, de Graeven en
Huijdeoopers, de Geelvincks en Hasse-
laers, de Witsens en Waverens, ondervon
den het andera Voor hen had de naam
van Aemstel nog een haast magischen
klank. Regeerders' lieten zich gaarne
„Aemstelheeren" of „Gijsbrechfs Burger-
heeren" noemen. De Gijsbrechten golden'
als „de reghte stam van Amsterdam". En
velen lieten er zich op voorstaan dat zij
op de een of andere wijze van een van
Aemstel afstamden, ook al voerden zij een
geheel anderen naam. Maar dat kwam dan
door „die droeve ondaed" waardoor hun
voorgeslacht van goede ende name ver
dreven was"; waardoor het hun verboden
was die „stamme te voeren".
Men voelt 't niet meer zoo. Maar 't is
goed dat dit oude Gijsbrecht gebruik
blijft bestaan. Temidden van onze ver-
keers-, d'empings-, draadlooze-, vlieg- en
uitbreidingsproblemen die allen op de
moderne techniek en het uiterlijk aan
schijn gericht zijn, moge tenminste een
maal aan het begin van ieder jaar, een
donker-dfepe klassiek geschoolde stem
vanuit dat levenskrachtige tretsche zelf
bewuste hart, dat toch nog altijd het le
ven van onze stad voedt, spreken.
Zal, afgescheiden van deze oude tradi
tie, de nieuwe traditie van een burge-
meesterlijke nieuwjaarsredevoering in den
Raad, het vorig jaar als novum vertoond
worden voortgezet? We hebben het nog
af te wachen'; veel lust tot het schenken
van zulk een extraatje zal er bij den heer
de VTugt dit keer waarschijnlijk wei niet
bestaan. Het moet toch voor 'hem geen
prettig gevoel zijn de kans te loopen dat
hij binnenkort van zijn zetel der eere wordt
weg-ge-Oharlestoned. Die kans schijnt,
naar ik mij door een paar goed-ingelichte
Raadsleden heb laten vertegen, inder
daad te bestaan. Naar men weet heeft het
Raadslid van den Bergh kortgeleden een
juridisch handig gestelde motie ingediend
die, oan een sohoone vergelijking te ge
bruiken, het moderne dansvuur aan de in
dit opzicht star-stijve schenen van den
burgemeester legt De heer van den Bergh
zélf is zeker geen man die meegaat met
de overdreven, onware en onwaardige
pro-dansactie die Mor van zekere zijde
de laatste maanden gevoerd werd; maar
het Zondagaoho dans-verbod is hem een
principeele spijker in z'n oog. Géén dans,
goed; zegt zijn op die logica der wet steu
nend verstand, maar dan ook geen schouw
burg en geen oonoert of andere openbare
uitvoering. Wordt t één© toegestaan, dan
t andere ook. Maar ook voor dit nuchtere
betoog, noch voor deze „elegante" motie
ijken. Gaat men dan ln
wordt zij aangenomen zal do heer
de Vlugt niet wjjk
beroep bij Gedeputeerden en krijgt men
gelijk, dan zou de burgemoester Indordand
worden' weggedanst Het zou een einde
zijn in volmaakt moderne stijl passend in
deze jazzKmad world, in deze jazzngekke
wereld. Maar niettemin betreurenswaard;
want eigenlijk is deze burgemeester bij
alle partijen populair en is een man als
hij die onder alle omstandigheden zoo
goed' den Amsterdamsohon toon weet te
treffen moeilijk te vervangen.
I Van de andere vroode vaderen, zal,
kijken zij op Oudejaarsavond oven terug,
wi a rsahljnlnk^rtM^M^RMMiAMÉ
hardst in zm bestuurlijk: vuistje lachen;
hoe fel dé oppositie ook was tegen zijn
groote markthal-plannen, hij 'kreeg ze, en
zelfs met groote meerderheid, er door, en
ook zijn troetelkind, do gemeentelijke
vlsohvoorziening kon hij, hoewel zijn be
strijders vele niet te ontkennen punten
van zwakte vermochten aan to toonen, ln
leven houden. De Machtige, of-to-wel wet
houder Wibaut scheen, toen zijn bclas-
ting-verhooglngsvoorstel door den Raad
weid ut gesteld tot aan hot voorjaar, en
men het bezuinigingsmos dreigend zwaai
en ging, eerst leelijk in zijn macht ge
knot, maar nu, met de begrooting ach
ter den rug en nog steeds geen enkel be-
fulnlglngs-ldee van beteekenis, heeft hij
zich alweer, zoools het bekende duiveltje
uit het doosje, bijna tot dezelfde hoogte
opgericht.
Gaan we, steeds terugblikkend over
het afgeloopen jaar, vanaf het Prinsen
hof nu even de stad In, dan ontvangen
we natuurlijk allereerst een nog steeds
schrikbarend snel toenemend verkeer,
dat zich aan de dit jaar ingevoerde 30
KM. maximum snelheid weinig schijnt
te storen en denken daarbij tevens aan de
met deze voortdurende toename samen
hangende problemen als daar zijn asphal-
teering, Rokin en andere dempingen,
verkeerspolitie, enz. enz. Sommige van
deze problemen zijn in den loop van dit
jaar nog niets „opgeschoten"; zoo was
de Rokin-dempiüg een punt van felle
discussie onder voor- en tegenstanders
in Januari en dat is 't, nu aan 't eind van
December wéér, al werd dan ook in dien
tusschéntjjd in principe een demp-plan
aangenomen, wat echter nog niet wil
zeggen, dat 't wordt uitgevoerd.... En
waar men toen, een jaar -gel-edien; druk
redeneerde over de mogelijkheid van aan
lag van z.g. auto-parken waar men tijde-
lijk z'n motorische paarden' veilig op
zou kunnen laten grazen, daar brengt
men dit onderwerp, zonder dat er prac-
tisch iets gebeurd is, thans weer als iets
geheel nieuws ter sprake.Een eere-
saluut mag echter in dit verband wel ge
bracht worden aan do verkeerspolitie die
het klaar speelde, niettegenstaande haar
streng regelend optreden zich onder het
zoo vrijheidslievende Amsterdamsche
publiek meer en meer populair te maken,
en dit jaar in het Sted. Museum ook een
alleraardigste, druk bezochte tentoon
stelling hield van de „verkeerscontrole
d«r laatste honderd jaar" en met de
asphalteerin-g, tweede verkeers-licht-
punt blijft t onder wethouder ter Haar
steeds zeer voorspoedig gaan; zoo kwam
b.v. dit jaar de geheele Ceintuurbaan
gereed.
Over den groei der buitenwijken, een
phenomenale groei die telkens weer
aan de orde van deü dag was, beho&ft
niet veel gezegd te worden; „wij groeien
snel in tal en last", niemand die het
niet weet. Dat overigens daar In die bui
tenwijken, met, hun coöperatieve warm
watervoorziening en andere vormen van
samenwerking, hier en daar een welaan-
doende gemeenschapszin schijnt op te
leven, men kreeg er dezer dagen een
voorbeeld van toen men vernam, dat er
onder enkele honderde bewoners van
plan-West een „centrale radio-distribu
tie" is opgericht, die onder beheer van
een oommissie vanuit één eerste-klas
ontvangtoestel de nummers uit den
aether over de aangesloten leden ver
spreidt v
Van d'e groot® gebouwen, die dit jaar
in gebruik werden genomen moeten ge-
noem dworden: het Koloniaal Instituut,
waarbij de Koninklijke familie aanwezig
was, welke plechtigheid viel in de week
toen het omliggende Muiderpoortkwar-
tier met opgewektheid zijn 50-jarig „be
staan" herdacht; en de opening van het
nieuwe gebouw van de Handelsmaat
schappij aan de Vijzelstraat
Jubilea bracht het afgeloopen jaar in
grooten getale; voornamelijk natuurlijk
veroorzaakt door do jubileum-ziekte, die
nog steeds aan het tooneel heerscht en
waarvan de opsomming, wil men de ziekt®
niet in de hand werken, maar beter ach
terwege blijft Een uitzondering zij ge
maakt voor de afsoheictevoorstellmg van
Mevr. Mann, wel geen jubileum in den
gewonen zin, maar dan toch een waarop
men voor het gebodene, een lang leven
lang gedankt heeft. Van de andere
herdenkingsfeesten zij het Noordzeeka-
naalfeest, het vijftigjarig feest van de
Ver. voor den Effectenhandel en het 40-
jarig dito van den bekenden Groene-tee-
kenaar Braakensiek (van wie men op het
oogenhlik in d© Kalverstraat bij Buffa
enkele typische. Amsterdamsche volks-
tafereolen kan 'bewonderen) herdacht
Op kunstgebied blijvend, zien we dan
nog d)e Installatie van den nieuwen hoog-
leeraar-dlrocteur van de Academie van
Beeldende Kunsten Roland Holst en, in
't begin van het jaar, een overzichtsten
toonstelling van „de kunst der laatste
vijftig jaren", georganiseerd door de Ver.
Kunst aan 'het Volk. Alhoewel hij zijn
tehuis zeer zeker niet ln de „hoogere"
kuiistreglonen heeft, mag toch óok nog
even herinnerd worden aan het 25-jarig
solirijverajubileum van den populairen
Ivans.
Van de in ons land do laatste Jaren
zoo sterk oplevende kampeerlust heeft
dé hoofdstad in hot afgeloopen Jaar óok
oen toeken gezien ter gelegenheid van het
in den voorzomer 'bij Watergraafsmeer
georganiseerde, monstorkamp der Arbei
ders Jeugd Centrale.
Vermelden we tenslotte nog, dat de
steeds vorder voortschrijdende bouw van
het nieuw© Stadion aan den Amstolveen-
schen weg ons, met steeds sterker drang
aan hot groote sportgebeuren in 1928, de
Olympiade, gaat herinneren, dat de
nieuwe vleugel aan het Oude Stadhuis
gereed kwam (de Falels-Raadhuis-kwestie
schijnt lntussohen voor de zooveelste
maal weer in de doofpot gestopt te zijn,
na een poging om het deksel nu eens
flink te lichten); dat de burgemeester
dOor den burgerzin van den president van
de Ned. Handelsmaatschappij ©en aimbs-
wonlng aan de Heerengracht geschonken
kreeg; dat Schiphol, onze vlieghaven,
ln beheer van de gemeente kwam en naaf
(modern) behooren zal worden georw
Meeuwen, die thans nu het kouder wordt, dankbaar zijn voor de
gaven, die sommige dierenvrienden hun toewerpen en ook veel
minder schuw worden.
Het Flneohe Opleldlngebarksohlp „Fenla", dat een lading van
4000 ton chilisalpeter in Delfzijl aanbracht gaat na gelost te zijn,
een oefenreis maken naar Australië. Foto links.
Steunwedstrljden van den
A. T. B. - Boven Mejuffrouw
Polak,| die kampioene werd
in het dames turnen.
Nog een foto van de Steun-
wedstrijden van den A. T. B.
De heer Fortuin, die met een
half punt verschil op Wijn
schenk, het kampioenschap
wist te behalen. - Foto links.
Amsterdamache padvinders brachten een Kerst-
bezoek aan de ziekenhuizen om de patiënten
met muziek en het uitdeelen van verrassingen in
Kerststemming te brengen.
Boven: Een patiënte en haar weldoener.
ganiiseerd, dat onze Kamer van Koop
handel van een krachtig modern besef
blijk gaf toen zij mede in verband met
deze Schiphol-kwestie in een adres aan
den Raad krachtig aandrong om de Am
sterdamBatavia luchtverbinding aan te
pakken; dan rest ons nog slechts met een
stil woord de dooden van dit jaar, waar
onder de Lobo's, Orelio, Chrispijn en
prof. Six, te gedenken.
Na dezen terugblik zijn we dan vrij
de toekomst in te staren.Lucht-stads-
kasteelen te gaan bouwen.We kunnen
onze wenschen formuleeren. De jongeren
en sportleven wenschen dan ook, 't
spreekt vanzelf, voor, de naaste toe
komst nog een steviger vorstperiode; de
anderhalve dag in deze afgeloopen week
dat men op de ijzers stond, zien zij liefst
als een nog maar zeer voorloopig voor-
loopertje.De meer bezadigde, bezorgde
en belastingbetalende huisvaders wen
schen dat de „vermenigvuldigingsfactor"
0,6 blijve en niet 0,7 worde; de kunst-
enthousiasten doen een schietgebedje dat
d'e Rooyaardsschouwburg (de voorberei
ding en het ontwerpen van de plannen
verloopt tot nog toe niet al te vlot!) er
moge komen en dat ook het grooj® plan
van de Wagnervereeniging (bouw van
een „opera-huis" op het IJsclubterrein)
moge doorgaan met 'behulp van dó Oom
missie die deze week op een bijeenkomst
onder leiding van dón burgemeester uit
'handels- en bankierskringen werd samen
gesteld.
En uw A'daimsche 'briefschrijver wenscht,
naast natuurlijk het goedó voor U
zichzelf veel stof tot schrijven toe
Maar hóe* Individueel onze verschil
lende wenschen dan ook mogen zijn, zij
stemmen allen overeen in dit ©éne, ik
eindig zooals ik begon dat
ontberen" moge.
ECONOMISCH
WEEKOVERZICHT.
Het Is merkwaardig, hoeveel de beurs-
overzichten verschillen in de dagbladen. Da-
gelijksch beursbericht van 't „Algemeen
Handelsblad" van Dinsdag 28 December:
Zooals dit te verwachten was, heeft de beurs
ook heden weer een zeer stil voorkomen
gehad. In bijna alle afdeelingen stond de
handel zoo goed als geheel stil, terwijl in de
stemming ook weinig of geen verandering
■tegen vorige dagen viel waar te nemen.
Dagelijkscb beursoverzicht van „De Tele
graaf' van denzelfden dag: Eerder dan men
over het algemeen verwacht had; Is een om
slag in de stemming ter beurze gekomen.
Gisteren was de grondtoon zelfs willig en
vandaag bleven over nagenoeg de' geheele
linie de hoogste koersen van gisteren) ge
handhaafd. Voor het nieuwe jaar dus is in
getreden is het publiek met orders aan de
markt gekomen en kon de handel in omvang
toenemen'.
Wat mag wel die reden zijn van een der
gelijk verschil van waarneming der beide
beursverslaggevers? Is 't gebrek aan vak
kennis of overdrijving aan beidé zijden?
Men moet de beurs steeds beschouwen uit
een objectief standpunt en dat kan slechts
hij, die ervan op de hoogte is, wat de com
missiehuizen' in effecten te doen hebben. En
dat is maar zeer weinig de laatste maanden.
Het publiek doet zoo weinig mogelijk, en de
drukte ter beurze wordt grootendeel9 veroor
zaakt door den beroepshandel. Vandaar, dat
de uitdrukking der „Telegraaf', ais zoude
er een omslag ter beurze gekomen zijn, min
stens zeer overdreven genoemd1 mag wor
den, terwijl daarentegen het .Handelsblad"
mis is, door te beweren, dat de handel zoo
goed als stil staat.
Inderdaad is de stemming ter markt veel
vaster en geanimeerder geworden, want er
is voortdurend vraag voor speciaal aandee
lelf Amsterdam Rubber, die weer een koers
van 327 bereikte, wat een verschil maakt
van een percent of 18 in een week tjjds. Deze
verheffing is grootendeels te danken aan ge
dwongen aankoepen van den beroepshandel,
die voor lager koersen in de baisse was ge
gaan, in de verwachting, dat de koersen der
Rubber-fondsen zouden dalen, wegens het
voortdurendi toenemen der voorraden in En
geland en Amerika. Ook de vorige week nam
de voorraad te. Londen weer met 1000 ton
toe en bedraagt thans ongeveer 48500 ton,
wat een respectabel gewicht aan rubber is,
dat zoo in een paar weken niet is afgeno
men. Niettegenstaande dat echter blijft het
artikel goed op prijs, zelfs vast van toon en
noteert te Londen nog 1 sh. 7 '<L, terwijl men
van opinie is, dat de prijs eerder zal stijgen
dan dalen.
Een vrij levendig karakter draagt de laat
ste dagen de handel in aandeelen Konink
lijke Olie, welk fonds in tijden niet zoo in
de belangstelling heeft gestaan als thans.
Wat precies de reden daarvan is, is wel
duister, doch het meest plausibel klinkt de
verklaring, dat de zaken dit jaar tamelijk
goed zijn geweest bij de Koninklijke. Daarbij
is er een interim-dividend in zicht, en Parijs
schijnt eveneens belangstelling te toonen,
niettegenstaande de vrij stabiele houding der
wisselkoersen. Thans noteert het aandeel om
de 400 een koers, die in maanden niet
bereikt is.
'Voor Kunstzijldeaandeelen bestaat even
eens voortdurend goede belangstelling, zoo
wel van beroeps- als van publieke zijde: dan
is de beroepshandel weer aan het afgeven-
en dan het publiek weer, want het rechte
vertrouwen in dit soort aandeelen- schijnt
nog niet te bestaan. Tegen de Kerstdagen
was de stemming echter zeer vast en voor
Maekubee zelfs willig te noemen, aangezien
ln een paar dagen tijds de koers van 76 tot
88 opliep. De verwachtingen, dat begin
1927 weer nieuwe prijsverlagingen zullen
worden gemeld, doen de houders hunne
stukken verkoopen en de baissiers moed
geven om een stukje erbij' aan te lappen.
Verdere belangrijke dingen gebeuren er
thans niet, zoodat wdj dit jaar besluiten met
den wenseh, dat 1927 ons meer in de gele
genheid mag stellen/ uitvoerige overzichten
te maken van grootere bewegelijkheid ln
handel en industrie.
RADIO-RUBRIEK.
AOHTUNGü HIER LANGENBERG!!?
We zijn weer een krachtstation rijker
geworden, het vijfde thans in westelijk
Europa. Naast Hilversum, Daventjy, Pa
rijs en Königswustefhausen, kunnen we
binnenkort Langenberg op ons luister
programma vinden.
Thans zijn het nog Slechts proef-uit-
zendingen en kunner we nog geen juist
oordeel vellen over sterkte en kwaliteit,
doch indien het laatste is als de meeste
Duitsche omroepstatlons, mogen wij
Langenberg onder de beste en krachtigste
stations ter wereld rekenen.
Voor Nederland beteekent het een groote
aanwinst en de kristalbezitters krijgen
een nieuwe kans, want Langenberg wordt
hier nog krachtiger gehoord dan Hil
versum. Het zal onze lezers daarom wel
interesseeren eenige bijzonderheden om
trent dit station te 'vernemen.
Het zendstation, op de Hordtberg bij
Langenberg gebouwd, is 45 M. lang en
24 M. breed en bevat behalve zend-,
batterij- en machinekamer, nog een werk
plaats, kantoor en woonruimte voor twee
beambten. De grauw-blauwe leisteen-
bekleeding en witte vensters passen zich
uiterst goed bij het berglandschap aan.
Op zware betonnen fundamenten zijn de.
twee 100 M. hooge ijzerconstructie-masten
gebouwd. De 100 M. lange antenne is
van het meerdraad's T-type en heeft een
eigen golflengte van ca. 800 M. Precies
in het midden van de antenne is de in-
voerleiding afgetakt, die loodrecht naar
beneden gevoerd wordt en aan den zijkant
in het zend gebouw komt. De golflengte
bedraagt 468.8 M. Als aardverbinding
wordt gebruik gemaakt van een op 1 M.
diepte ingegraven aardnet. De koperen
aarddraden ter lengte van 7J K.M. totaal,
gaan van het zendgebouw uit en eindigen
in een ellipsvormige ringleiding. Ook het
dak van het zendgebouw is gedeeltelijk
met koperplaten bedekt en verbonden
met de ringleiding.
De zender is zoodanig geconstrueerd
dat geen harmonische golven uitgezon
den worden. Anders zou bij die energie
practisch alle korte golf-ontvangst in een
groot gedeelte van Europa onmogelijk
zijn. Uitgezonden kan worden op de
golflengten tusschen 360 en 600 M. De
benoodigde anode-spanning wordt ver
kregen door de beschikbare spanning
van 5000 volt tot 10.000 volt te transfor-
meerendeze wordt door lampen gelijk
gericht. Doo'r een ingenieus uitgedachte
schakeling kunnen bedrijfsstoringen tot
een minimum beperkt worden, b.v. kan
de hoofdschakelaar niet ingezet worden
voordat het koolwater voor de zend- en
gelijkrichterlampen circuleert. Beschadi
ging van deze is dus niet mogelijk. Alle
hoogspanningmaohines, laaddynamo's etc.
zijn in de machinehal opgesteld, terwijl
een tweede stel als reserve gereed staat.
Bij het openen van de deuren der zend-
tafels, evenals die van de' machine- en
transformatorenkamers, wordt de stroom
automatisch uitgeschakeld.
Constructief is de zender eenvoudig en
zeer overzichtelijk gebouwd met toepas
sing van de nieuwste technische gegevens.
De moeilijkheden, verbonden aan den
bouw van een zender met zulk een onge
kende energie voor de korte golf, waren
zeer groot. Zooals b.v. het vraagstuk van
de waterkoeling voor de zendlampen,
waarvoor niet minder dan 6000 Liter per
uur noodig is. De waterleiding moest
daartoe 140 M. omhoog gebracht worden,
waarna het water in 4 reservoirs komt
en langs electrolytischen weg van de
schadelijke bestanddeelen ontdaan wordt.
Indien de waterdruk onder 2è Atmosf.
zakt, begint automatisch een pomp te
werken, die den druk weder herstelt.
Onder 2 Atmosf. wordt, ook al automa
tisch, de geheele zender uitgeschakeld.
De klankzalen bevinden zich niet bij
het station, doch in Keulen en Dussel-
dorfspeciale kabels zijn voor dit doel
gelegd.
Als Langenberg werkt is geen andere
ontvangst mogelijk, zoodat de zenders in
Munster, Dortmund en Elberfeld stop
gezet worden. De schitterende program
ma's die men denkt te geven, zullen het
gemis van andere stations wel ruimschoots
compenseeren.
Vragen op radiogebied worden voor
onze lezers gratis beantwoord.
De 01]sbrecht. Terugblik. Onze wenschen.
„Aemstels oude naem geen roem
