Radio-Rubriek.
HOE IS DE WEERGAVE VAN UW
Hoe dikwijls zien we niet in annonces
aangekondigd dat deze of gene luidspreker,
toestel, of transformator een «natuurlijke*
weergave waarborgt. En hoe weinig toe
stellen bezitten een reproductievermogen
dat het «natuurlijke* van uit de verte
benadert.
•Natuurlijk* behoeft de weergave ook
niet te zijn, als zij maar «zuiver* is. Wie
wil in zijn kamer een «natuurlijke' weer
gave van een kerk-orgel, een complete
jazzband, een koor, orkest, kortom alles
wat in een groote ruimte thuis behoort
en daar tot zijn recht komt Dit ligt toch
in het woord «natuurlijk' besloten. Laten
we liever spreken van een «zuivere* weer
gave. Wat de luidspreker als laatste
schakel voortbrengt moet op ons gehoor
denzelfden indruk maken als de oor
spronkelijke instrumenten zouden doen
op eenigen afstand beluisterd. Het orgel
moet dus klinken zooals we het in de
kerk hooren, het koor zooals in de concert
zaal, etc.
Onze lezers zijn natuurlijk zeer tevreden
over hun installatie, zoolang het geluid
niet vervormd wordt en aangenaam klinkt,
doch wanneer zij er een musicus bijhalen
zal deze tal van aanmerkingen maken.
Aan een geschoold oor valt n.1. direct op
dat het geen «muziek' is, zooals hjj ge
wend is het te hooren.
Hij zal opmerken, dat de luidspreker
vooral in het weergeven van de lagere
tonen te kort schiet,waardoor het karakter
van de compositie veel verliest. Dit is wel
't grootste gebrek van radiomuziek.
Alvorens nu de middelen ter verbetering
te bespreken eerst een klein beetje theorie.
We weten dat dat geluid veroorzaak!
wordt door luchttrillingen. De midden
b.v. wordt veroorzaakt door een trilling
waarvan de frequentie 256 (per seconde)
is, de O die hier op volgt heeft een frequ
entie, welke juist tweemaal zoo groot is.
en do O hieronder precios de helft, m.a.w.
bij ieder octaaf naar boven gaand wordt
de frequentie verdubbeld. Nu klinkt een
zelfde noot op verschillende instrumenten
gespeeld geheel vorsohillend. Dit hoeft
weer andere oorzaken. Wanneer b.v. een
snaar in trilling gezet wordt trilt hij niet
alleen in zijn geheel, doch is verdeeld in
een aantal gelijke stukken die ieder op
zich. zelf trillen. Het aantal trillende
deelen en de sterkte van hun trillingen
vergeleken met die van den geheelen
snaar varieert bij verschillende soorten
van snaren. We hooren dus een verzame
ling van geluiden, zelfs wanneer een
enkele noot gespeeld wordt. Het aantal
en soort van deze trillingen bepaalt de
«kleur* van het geluid. Zooals wij weten
wordt het aantal trillingen van het voort
gebrachte geluid verhoogd door het korter
maken van den snaar. De neventrillingen
of harmonische trillingen, zooals ze ge
noemd worden, hebben dus een hoogere
frequentie, n.1. 2, 3 of 4 keer zoo groot
als de oorspronkelijke fundamenteele
frequentie.
Pianosnaren b.v. brengen krachtige
trillingen voort van 3 maal de fundamen
teele frequentie en daar de hoogste noot
een frequentie heeft van ongeveer 4000,
volgt hieruit dat deze toon slechts zuiver
weergegeven kan worden, indien het ont
vangtoestel en de luidspreker in staat
zijn frequenties van c.a. 12000 te ver
werken. Een cello brengt tonen voort van
64 trillingen per seconde en een orgel
zelfs van 16 per seconde. Voor een
«zuivere* weergave is het dus noodig dat
het ontvangtoestel en de luidspreker ge
schikt zijn om frequenties van 16 tot
12000 te verwerken. De hoogste frequen
ties kunnen zonder direct schade te doen
aan de weergave wel gemist worden, doch
de lagere niet, en het ontbreken van de
lagere tonen is een kwaal die bij de weer
gave van de meeste toestellen opvalt.
Hiervoor zijn twee oorzaken, n.1. de hoorn
luidspreker, die de lagere frequenties niet
in haar ware verhouding kan weergeven
en de L. F. transformatoren die ze niet
kan versterken. Wel is hierin eenige ver
betering getreden bij de duurdere merken,
doch nog blijft een z.g. conus-luidspreker
en L. F. weerstandversterking te prefe-
reeren. We hebben nu al meteen de mid
delen aangegeven om de weergave van
ieder bestaand toestel te verbeteren. Het
aanschaffen van oen anderen beteren
luidspreker is nog kostbaar, doch weer
standversterking ligt binnen ieders be
reik. Het is goedkooper dan transformator
versterking.
Mits do juiste waarde van scheidings
condensator, anode- en roosterlekweer-
stand wordt gekozen, wordt een «zuivere'
weergave verkregen, die niet vergele
ken kan worden met transformatorver
sterking.
12.00 Politiaber. 12.302jOO Lunchmuziok
door hst trio van restaurant „De Rozsnhooia"
De oplossing van het probleem van Healiicote is: 1 Pa2. Er kan volden ba2:
Dc2, of Kd2 Kf3, of Kd2 Pb4, of Kd4 Lf2 Het probloem van Stubbs heeft als
oplossing 1 Dd2. Dit dreigt Daö k Na Tbl -f kan Lbl volgen.
Ter kennismaking met het z.g.n. Plactutta-thema geven we het volgende
probleem
D. J. Densmore.
Gazette Times 1916.
PLUIMVEETEELT.
Haven van Nieuwediep,
Wit begint en geeft mat in drie zetten.
Wit: Kf3, Tb5 en e7, Le5 en g8, Pd8 en e2.
Zwart: Khl, Ta7 en b8, Pd5, pi a3 en f5.
De volgende partjj is een van de beste van den te vroeg gestorven Breyer.
Dr. Euwe. Breyer. Misschien was Ld5, c6 enz. beter.
e4 1 Pc6 De4 15 Pd6
Pc3 2 Pf6 Db4 16 Le711
Een zonderlinge openingmet 2 e5 had Wit had Dd8verwacht en dan
zwart Weensch kunnen spelen. gespeeld.
d4 3 e5 f e517 fe5
de5: 4 Pe5: Pb7: 18 Pb7:
Wit probeert zwart's spel te weerleggen.
Beter was d5.
f4 5 Pc6
e5 6 Pg8
Door e5 wordt do pion te ver opgeschoven.
Lc4 7 do
Ondanks zijn weinige ontwikkeling heeft 's
zwart nu een ideaalstand volgens
Tartakower.
Pf8 8 Lg4
0-0 9 Dd7
Del 10 0—0—0
Pg5 11. de5
Na Pf7: volgt nu Dd4-f-.
Khl 12 f6
Pf7 13 Pa5!
Pd814 Pc4
fe5:
Beter was voor wit Pc6 en na bc6: Da5.
Tf8-j- 19 Lf8:
Df8:-f 20 Dd8
Dg721 Pf6
Dit weerlegt alles.
Lg5 22 Tg8
beslissend. Na Df6: volgt Tg5^
28
24
25
20
27
29
80
opgegeven.
Dh6
Dh4
Tfl
Dg4:
Ld8:
Tf3
h3
Tg3:
Tg6
Pd6
Pf5
Pg4:
Pge3!
Kd8
Tg8
Pg8:
Dr. P. FEENSTRA KUIPER
Wij kunnen den Helderschen schakers mededeelen, dat Woensdagavond half
acht in een der bovenzalen van het Algemeen Militair Tehuis in de Spoorstraat
een match zal beginnen om het kampioenschap van Noord-Holland tusschen de
Heeren K. Geus te Helder en F. ten Kate te Amsterdam, welk match Donderdag
wordt voortgezet (912 en 2—5). Alle belangstellenden hebben vrij toegang.
Oplossing probleem:
Zwart5, 11, 12, 14, 23/6, 30, 35.
Wit15, 27, 37, 39, 40, 44/6, 49.
39—34, 30X50; 15-10, 35X44; 10X80,
25X34; 49X16, 50-17; 16-11, 17X6;
27—22, 6X41; 46X87!
We hebben thans weder het genoegen
een juist door den heer Sonier te Parijs
ontdekten origineelen openingsslagzet te
kunnen plaatsen. Zet alle schqven op het
bord en speel:
1. 34-30 17—21
2. 30-25 12—17
3. 31-26 18—23
4. 37—31 13—18
5. 42—37 9—13
6. 40-34 4— 9
7. 45—40 20—24
8. 50-45 8-12
9. 31—27?
16
36
mm
46 47 48
49
m
m
m t
b
2üf Ws Wi 'WÉ
m
Y/<. "^W/a
'/M
Zwart: 6, 8, 11, 16, 17,25, en 8 dammen
op 46, 47 en 60.
Wit19, 22, 24, 26, 28, 29, 31-36, 38, 42.
Een fantasie-probleem wat het aantal
daninen betreft. De plaats dezer stukken
op d« damlijn doet het vraagstuk er echter
niet zoo vervaarlijk uitzien als meestal
met julke problemen het geval is.
Het boekje der partijen van het pas
gehouden internationaal tournooi te Parijs,
het belangrijkste der laatste jaren, ver
schijnt binnen enkele dagen. Indien men
moeite mocht hebben toet aankoop, zijn
we gaarne bereid het toe te sturen tegen
overmaking van fl. 1.in postzegels.
Heldersche Damclub.
Kaïnpioensgroep
(Kampioenschap van Helder).
Zwart wint nu een schijf.
Men zal zeker gaarne naar den slag
willen zoeken: het is waarlijk iets nieuws
en verrassends.
De Parijsche Damclub heeft een aardig
clubblaadje, dat regelmatig elke week
verschijnt.
Er gebeurt tegenwoordig zooveel op
damgebied te Parijs, dat het zelden iets
anders dan nieuwsberichten bevat, maar
in het laatste nummer treffen we een
stand aan van den oud-wereldkampioen
Weiss, welke in den probleem-wedstrijd
van de Parijsche Club met den eersten
prijs werd bekroond.
De stand is aldus:
Zwart: 8, 5, 8,11,12,13,17,18,19,25, 26.
Wit22,27,28,83,85,88,89,40,42,45,48.
De vraag is in dezen voor wit gevaar
lijken stand: Wit speelt, verhindert schijf-
verlies en verkrijgt minstens gelijk spel.
We ontdekten van het diagram de
volgende combinatie: 40—34, 13—18?;
34-30, 25X21 (moot 4 slaan); 45-40,
23X32; 42-38, 17X39; 88X9, 8X14;
40- 34, 39X30 35X2.
Heeft de auteur nog andere bedoelingen
met dit vraagstuk gehad?
Probleem van G. A. RaymondSt. Jean
d'Herville, Canada.
Detlneraers gesp.
D. G. W. Rab 4
D. Lissel 3
•I. C. Kossen 4
P.J Duyvelshoff 4
H. Bjrghuis 3
S. Slort 4
W. Piobleem 0
gew.
2
2
2
1
0
0
0
rem.
2
1
1
verl.
0
pnt.
6
5
10
9
1
0
19
6
4
0
2
8
6
8
2
1
8
10
8
1
6
7
6
1
0
5
2
0
0
0
0
0
6
0
0
6
0
Groep A.
J. Stoll
J. v. Lteuweu
T. Vuuiman
l'. J. Atends
H. G. Fonteijn
P. Verkerk
B. A. Jaring
Groep B.
P. H. O. Gioène-10
Kleine cjjfer aantal afgebr. partijan.
10
6
2
2
14
11
7
0
4
14
10
5
1
4
11
11
4
2
5
10
9
4
1
4
9
7
8
2
2
8
5
2
1
2
6
4
1
2
1
4
8
1
1
8
0
0
8
0
TORBEL?
ZONDAG 17 JUNL
Hilversum, 1050 M.
8.30—0.30 R.K. Mongenrwijding. Annie Kuyer,
Mezzosopraan. Agnea Ostemlorf, piano. J. Har
de mbo 1, 1© viool. M. Valencia, 2e viool. H. Har-
denböl, piano. 1. Largo ma non tanto uit het
3do vioolconcert in F. gr. t., Bach (2 violen,
plano). 2a. Jieaus Bloemhof (Oudi Ned. Lied).
b. kPesus unser Trost und Löben, Baah. (so
praan, pianoibegel.) 3. Lezing door Mej. N. A.
O. Crielars, presidente van de ER. Moisjea-
boschorming Afd. Amsterdam en lid van den
Gemeenteraad, over: Zorg voor on huisvesting
vaai Kath. vrouwen en meisjes te Amsterdam.
4a. Es inuss ©in Wundlerbanea 'sein, Liszt. b.
Ave Maria, H. Cuypers (sopraan, pianoibegel.).
5. Golden Sonata, Purcell. a. Largo. b. Adagio.
c. Ganzona Allegro, d. Gravo. e. Allegro. (2
violen, piano)10.00 V.P.R.O.-uitzending.
Dienst in de Ned. Herv. Kerk te Zaandam.
Voorganger: Da. C. J, Bloaker. 1. Votum. 2.
Lied l*s. 41 1 en 3. 3. Gebod. 4. Voorlezing:
Matth. y 2—10; VI 5-13; VII 7—11 en
het tekstwoord. 5. Preek le ged. (Tekst:
Mathh. VII 7. Bidt en u zal gegeven worden;
zoekt en gij zult vinden; klopt en u zal opere
gedaan worden.) 6. Lied: Pb. 25 2 en 7. 7.
Preek 2e ged. 8. Gebed. 9. Lied: Gez. 267 1,
4 en 6. 10. Zegen. 12.80—1.80 N.O.V.-uitzen-
ding. Concert door het Regina-ensemble van
het Café Begina te Den) Haag. Willy Wisse,
viool. Bram Oberstein, cello. Louis Petera,
piano. 1.302.30 Orgelconcert in de Luther-
eche Kerk te Den Haag. Jv B. Gravelotto. or
ganist der Luthereoh© kerk. Mevr. G. Burg-
meister-Abeleven, mezzo sopraan. 2.303.50
Klassiek concert. Orkest van dé N.O.V. o. 1. v.
Hemd Zeldenrost. 1. Concerto 8 op. 6 (fatto
per la notte dl natale), voor orkest. 2 violen
en violoncel concertante), Corelli. 2. Menuet
uit „Le bourgeois gentilhamm©",. Lully. 3. Ri-
gad'in uit Dardanus, Rameau. 4. Symphonie no.
11 Bee dur (La Reine)Haydn. 3.30—4.30
Populair concert door het orkest van de N.O.V.
o. 1. v. Henri Zeldenrust. L Ouverture „L© roi
1'a dit", Dolibes. 22. Neu Wien, Strauas. 3a.
Trftumerei, Schumanm. ib. Solveigs lied, Grieg.
Hoboeoio door Jioihan de Raak. 4. Ouverture
Zampa, Herold! 5. El Captain, Souisa. 5.j0
N.C.RV.-uitzending. Dienst in de Geref. Kork
te Rotterdam (Aan de Aimimanistraat) Voorgan
ger: Ds. W. J. JL Veldere, geref. Predikant
aldaar. 1. Votum en Zegen. 2. Zingen Ps. 86 3.
3. Het lezen van de Geloofsbelijdenis en Hebr.
11 1—6. 4. Gebed. 5. Zingen Ps. 32 4 en 5.
6. Bediening des Woorde uit: Gen. 5 24.
Thema: Van wandelen tot wonen. Verdeeling:
a. Wandelen met God vereischt harmonie, b.
Wandelen met God rijpt de gehoorzaamheid, c.
Wandelen met God eindigt in de rust. 7. Tus-
schenzang Ps. 73 1. 8. Vervolg preek. 9.
Dankzegging. 10. Slotzang P6. 75 1. 11- Zo
gen) 8.00 Peraber. 8.10 Kurhausconcert. Hot
Residentie-orkest o. 1. v. Prof. Schneevoigt.
Beethoven: Symphonie no. 8 F-dur. 8.45 Popu
lair concert door het versterkte A.N.R.O.-
orkeet o. 1. v. Nico Troep. Gerand Loonders,
bariton.
Daventry, 1600 M.
3.50 Concert. De militaire band. H. Elsdéll,
tenor. R. Roibertson en E. Bartlett, pianoduet
ten. 6.35 Gediohtenvoorlezing door John.
Drinkwater. 6A06.20 Kindor-kerkdienet. 8.20
Kerkdienst. 9.15 Liefdüdigheidsoproop. 9.20
Weerb., nieuws. 9.35 Populaire oratoria. F.
Holding, sopraan. E. Williams, sopraan. S.
Thomas, tenor. Koor en symphonie-orkost.
11.05 Epiloog.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M.
12.201.05 Gewijde muziek en preek. 1.05
2.10 Orkeetooncert, 5.055.55 Dansmuziek,
llotmonyino jazz. SAO10.50 Dansmuziek. Or
kest Mario Cazes.
Langienborg, 469 M.
92010.20 Religieus morgonconoort. 1.20—
2A0 Orkostconcort. 2.50—4.20 Automobiel wed
strijd in do NUrnJburgrlng. 6.50—6.50 Orkost
concort. 8.20 Toonoelaivond'. „Die Prlnzessin
nuf der Erbso", „Die Entfürung dor Europa",
„Mahagouny", „Hin und zurück". Daarna tot
1220 Dansmuziek.
Königswilsterhausen, 1260 M. en Berlijn, 484
en 566 M
6.5<J Mongenconcert 920 Morgenwijding,
11.501.10 Orkestconcert. 2.504.20 Auto-
wedstrijden. 620—6.50 Orkestooncert 8.50
Vroolijk concert. Stemer-kapel. E. Karin, so
praan. 10.5012.60 Dansmuziek.
Hamburg, 894.7 M.
9.35 Morgenconoert 11.60 Orkeetoonoert. 1.25
Orkestooncert Populaire muziek. 420 Vroolijk
concert 8.2010.60 Instrumentaal concert Or
kest en solisten.
Brussel, 509 M.
5.20—6.20 Dansmuziek. 8.20 Concert 020
1120 Concert in Ostende Kurliaus.
MAANDAG 18 JÜLL
Hilversum, 1050 M.
12.00 Politiéber. 12.85—2.00 Lunchmuziok
door het trio van het restaurant „De Rozen-
boom", te Bussum, o. 1, v. Willem Lohoff. 8.30
4.30 Vrouiwenuurtje. Causerie door Mevr. Ro.
van Oven. 4.40—5.55 Kindoruurtj© door Mevr.
Aiutoinotte van Dijk. 6.157.25 Concert door
het A.N.R.O.-orkest o. 1. v. Nico Troep. Mevr.
Linnekamp-Roeske, viool. Pianoibegel. van Eg-
bert Veen. 726—7.45 Causerie door Louis do
Vries over: Hoe onze Hollandsche toonool-
apeelkunst te Parijs ontvangen werd. 7.45 Poli-
tieber. 8.10 Lezing door Prof. Dr. W. .H.
Keesom, hoogleeraar aan de Leideche Univer
siteit, over: Onderzoekingen in het Natuur
kundig Laboratorium te Leiden betreffend© de
gedragingen der stof bij zeer lag© tempera
turen. 8A0 ca. Declamatie door Louis de Vrfe6,
voordrachtkunstenaar. Daarna Kurhaus-, volks
concert. Het Residentie-orkest o. 1. v. Ignaz
Neumark, Symphonie na 5 in e.kl.t. (Aus der
neuen Welt). 10.15 Nieuwsber. 10.30 Radio
cabaret. Tul da dd Vista en Johan Schmidt in:
1. „Caroey en Bumbly", scène uit „Oliver
Twist", van Ch. Dickens, door Johan Schmidt.
Daventry, 1600 M.
1120 Daventry-kwartet en solisten (mezzo
sopraan, bas, bariton, viool, piano). 1.20—2.20
Orgelconcert. V. Lewis, cello. 3.15 Voorlezing.
3.20 Lezing: Summing up and examination.
4.05 Dansmuziek. 5.20 Lezing: How to mako
goed coffeo. 5.35 Kinderuurtje. 6.20 Daventry-
kwartet. 6.45 Radiobulletin. 6.50 Tijds., weerb.,
nieuws. 7.05 Daventry-kwartet. 7.20 Literaire
eritiek. 7.85 Sonates van Beethoven. 7.45 Fran-
sohe lozing. 8.05 Neleon Koys, humorist. 8.20
Een Schufbert-programina. 8. AustLn, bariton
Symphoïile-orkest. 9.40 Lezing: Th© why und
the wlucrefore of tho advertislng ezhLbiton.
9.55 „Tlie Vauxlittll Belless", lichte rom. opera
in 2 acton van H. Oliver. 1120—42.20 Dans
muziek.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M.
10.50—1120 Concert 12.50-2.10 Orkestoon-
cert 5.055.55 Dansmuziek. 8.5010.50 Het
Amerikaaneeh vocaal kwartet van Parijs. Or
kestbegel.
Langenberg. 469 M., Dortmund, 283 M., Mün-
ster, 242 M.
1.26—2.50 Orkestooncert. 5.50—6A0 Orkest
concert. 8.55 Vroolijk© avond. K. Kömig, so
praan. K. Jöken, tenor. Dr. v. Szent Györgyi,
viool. S. Breek, declamatie. W. iBrüuer en u'
Elling, piano. 10.50—12.50 Dansmuziek.
K ii uigsw iis terhauseu, 1250 M. en Berlijn. 484
en 566 M.
12.20— 8.05 Lozingen en lessen. 8A0 Con
cert. Symphonie-orkest o. 1. v. EmiL Bohnke.
10.50 Sluiten.
Hamburg, 394.7 M.
4.35 Operamuziek. 6.20 Orkestooncort. 7.20
Orkestooncert. 820 Bandonionconcert. 9.36—
10A0 Volksliedjes gezongen door B. Jakschtat
A. Seoker, piano.
Brussel, 509 M.
520—6.20 Triooomoert. 8.20—1020 Galacon-
oert. Belgische comjponisten.
Schcveningen-Ilaven, 1950 M. (Zakelijke
Omroep).
8.15—5.00 Pers-, handels- en financieelo be
richten. 1.302.46 Reursnotee ringen. 325—
3.50 Landbouwber.
DINSDAG 19 JTJNL
Hilversum, 1050 M.
ts Bussum, o. I. v. Willem Lohoff (viool). 6O0
—8.00 Concert door het A.NRO.-oricest o. 1. v.
Nioo Treep. Paul Pul', ibariton. 7.45 Politieber.
8.10 R.K. Radio-avond'. Mej. M. Verkroost, so
praan. Mej. F. Belinfante, cello. Mej. Frouw©
Boomgaard, piano. Mej. L. Wijngaardlen, viool,
la. Sarabande en Gavotte, Popper. b. Menuet,
Lully (cello, piano). 2a. Sicilienno, Paradis,
b. Poupée val santé, Poldini-Kreisler (viool,
riano). 3. Rede door Dr. J. Witlox, professor
Semenaire St Mdohcl-gcstelover: De Katho
liek© Staatspartij een Landsbolang. 4. Aria uit
de Judas Makkabeus, Hfindol (sopraan). 5.
Trio no. 11 op. L Beethoven (piano, viool,
cello). 6a. 6 Rum&uiscli© Volkst&nzc, Hola
Bartók. b. Nocturne, Boulanger. c. Cortège,
Boulanger, d. Oapitan Fracassa, Castelnuova-
Tedasco (viool, piano). 10.30 Perslber.
Daventry, 1600 M.
11.20 Het Daventry-kwartet en solistenf so
praan, bariton, piano, dialect). 1.202.20 C.
Windeatt's band en J1. Kerr, sopraan. 3.05 Mu
ziekles. 3.40 Z. M. de Koning van' Engeland
opent de Gladstonedokken in Liverpool. 4.10
Franscbe los 4.40 Orkeetoonccrt. 5.20 Lezing
Portugal. 5.35 Kinderuur. 6.20 Dansmuziek.
6.50 Tijds., weerb., nieuwe. 7.05 Dansmuziek.
7.20 Lezing: Why Big Ben? 7.35 De sonates
van Beethoven. 7.45 Lezing: Nature and her
limitatons. 8.05 Licht symphonieconcert. A.
Catterall. viool. "W. Widdop, tenor. Symphonie-
orkest. 9.00 Speech aan het Grooera Banquet
9.20 Weerb., nieuws. 9.40 Lezing: Music and
the ordinary listener. 10.00 Symphonie-conoert.
(vervolg). 11.00—12.20 Dansmuziek.
Parijs „Radio-Paris", 1750 M.
10.50—11.20 Concert 12.502.10 Orkestcon-
oort. 5.05—5.55 Trioconcert (piano, viool, cel
lo). 8.50 „Rose et Colas", van Grétry. Mlle.
Deiwnsky en d© hoeren Cartigny en Lamorée.
Langenberg, 469 M.
1.262.50 Kamermuziek (viool' en piano).
5 50—6.50 Orkeatconoert 8AO—10.40 Pojnilalr
concert. Werag-orkeet en Annemari© Rlchartz,
sopraan.
KömgswQsterhausen, 1250 M. en Berlijn, 484
en 566 M.
12.208.05 Lezingen en lessen. 8.50 Decla
maties van Fontanie door A. Krauezneck. 9.20
10.50 Concert door de Koslock'sche blazers-
bond.
Hamburg, 394.7 M.
425 VrooBjke voordrachten. 6.20 Concert
8.20 Orgelconcort In d© St. Georgskerk Ham
burg. Daarna dansmuziek in Söllnora Guton
Stuken.
Brussel, 509 M.
6.20—6.20 Dansmuziek. 82010.20 Militaire
muziek. Mlle. Djaao, zang.
Schcvcningnn-Koven, 1950 M. (Zakelijke
Omroep).
8.15—6.00 Pers-, handels- en financieelo be
richten. 12.00—12.05 Ziuivolbor. 1.80—2.45
Beuranoteoringon. 8.62—3.57 Zuivelber. 6.30—
5.35 Zuivelber.
SCHAKEN.
WAAROM KAKELT DE HEN?
'Vooral als wij met ongeduld op broedeieren
zitten te wachten klinkt het gekakel der hen
nen ons als heerlijke muziek in de ooren. Hot
kan bij zoo'n blijde gebeurtenis voor extra ge
voelig© gehoororganen wel wat al te drek toe
gaan. D© ervaring leert ons dan wel manier
tjes toe te passen om de zenuwachtige geve
derde dames, vlijtig geaccompagneerd door
hun verrekten haan, tot zwijgen te brengen,
zoodat zo op het laatst al even gehoorzaam
worden ah een houd, namelijk een gehoorza
men hond.
'Maar de vraag is al zoovele malen gesteld,
waarom de hen toch kakelt als ze een ei ge
legd heeft?
Bij de lichte, of zooals men ze wel eens be
titelt zenuwachtige rassen, is 'het volop, lang
durig kakelen regel. Bij de zware verloopt het
heele geval wel eens volledig in stilte. Ook
merkte ik dikwijls op, dat een kloek, als ze
weer aan den leg is gegaan, terwijl ze haar
kuikens nog out ziob heeft loopen, geen mel
ding van het feit maakt.
Een- uitdrukking van vreugde, vau opluch
ting schijnt het wel te zijn. Waarom 'begint
het kakelen pas als do hen uit het legnest iis
gestapt?
Ernstige natuuronderzoekera deelen ons
mede, dat ook de wilde hoenderrassen, Ban-
kiva's en Ceylonsche boschhoenders kakelen
na het leggen van hun ei in een of ander ver
borgen hoekje in de wildernis, maar steeds op
een flinken afstand vaat het nest verwijderd.
Hieruit de conclusie te trekken dat de be
doeling is de aandacht van eventueel© vijan
den 'van het nest af te leiden, Is misschien wat
gewaagd, maar dit zou toch aanleiding kunnen
geven tot het kakelen.
Maar er is nog Iets anders. Do aandachtige
opmerker zal wol eens gezien hebben, dat, ais
vau een koppel 'hoenders vrijuit loopend bijv.
in de wei, een vau ben gelegd heeft en dit al
luid kakelend aankondigt .bij het verlaten van
haar nest, de haan op haar geluid
attent geworden, soms vau vrij ver komt aan
stormen en zoodra hij de hen genaderd is met
zijn bekende Don Juan-manieren om haar heen
cirkelt en haar intusschen stevig te pakken
noemt. Zou het een en ander niet juist zoo doof
de matuur ingesteld zijn om do bevrechtings-
kansen te verzekeren?
Soms begint een hen te kakelen zouder dat
een ei gelegd is, dat is dus een vergissing, een
voortvarendheid, menschelijkerwijs gesproken
een fopperij. Het bewuste stemgeluid schijnt
ook aanstekelijk te werken op het overige ge
zelschap, dat er solidair mee instemt. Het
treft dan ook de zenuwen van hun roodgehaar-
deu sultan.
liet schrikken brengt onze kippen ook al tot
kakelen, maar als men daarbij goed toeluistert,
hoort men or een anderen toon In.
Dat een deirgelljke gelboortie-aangifto van1 een
el ook bij andere In het wild levende hoender-
soorten als patrijs, kwartel, kalkoen, pauw en
fazant voorkomt, is mij! niet bekend. Daarom
zouden wij wel gaarno van andere onder onze
lezers er wat nadere van vernemens hetgeen
misschien1 een stapje nader zou kunnen voeren
tot het antwoord op de vraag: waarom kakelt
de hen'?
15 Jiuli 1927.
Aangeko-men van Harlingeni en vertrokken
naar hJtmulden Duitsche sa „Johan Reinke
10".
28
DAMMEN.
26
m
TM. vtIJW. Vs/y//. yyrfS'.
w «r m
/777rr//.
m WW.,
'4MA w-ï
1
2
1
0
0
1
2
1
3
0
6
3
2
1
0
L. Simon^61
O. de Heer
R. Dol
J. v. d. Borg
P. Slort
J. J. Aimabel
W. Oostendorp
W. N. Kriele
B. Bak
6
8
