'T JUTTERTJE 2e Stoomboot-Nummer STOOMBOOT-INDRUKKEN. Populair Bijvoegsel van de HELDERSCHE COURANT, CAREL J. BRENSA. De eeuwige strijd om de Primeur. KUNST EN TECHNIEK. HET PROTO TYPE VAN DE „SALONBOOT". DE GROOTE OFFERS I van ZATERDAO 29 OCTOBER 1927. (vervolg) door (De meening van anderen.) 1.600.000 A<3BxWx!©<5SxS5x35x5Ex3Gx55jfc \Ts-v 'iOO (AUTEURSRECHTEN nü. OV/\/ a VOORBEHOUDEN) ytacxac><9fi><ötixa£><3C)(9ÈX3gx9Ê,l) Resultaten van het werk van BelL In 1807 voer de Clemont, Robert Ful- ton'a stoomboot, op de Hudson. Dat was de eerste bruikbare stoomboot, die de wereld heeft gehad. In Europa brak ln 1812 op de Olyde de „Cornet" de baan. Het was een raderboot van 16 M. lengte en 4 paardenkrachten, gebouwd te Port Glas- gow door Henry Bell, met wlen Fulton samen heeft gewerkt. Er ls reden te ge- looven, dat deze zijn denkbeelden van Bell had. Wat daarvan zij, de „Cornet" was het begin van «en nieuwen scheepsbouw aan de Olyde, die wereldvermaard ls gewor den en Glasgow, Govan, Partlck, Ren- frew, Clydebank, Bowling, Port Glasgow yöB>ö»xasx?R)<^x?!e><^^ <3sx»Ex55x3& (?pxmxm<ns><m>(ss> <m* en Greenock tot grooten bloei heeft ge bracht. In 1912 werd het eeuwfeest luisterrijk aan de Clyde gevierd. B]j deze feesten heeft Mo- Kinnon Wood, de toenmalige minister voor Schotland, ln een toost herinnerd, dat de schipper van een zellvaartulg, toen bij de raderboot het eerst zag varen, zijn be manning, een volwassene en een jongen, aan dek floot en hen aldus toesprak: „Kniel neer en dank God dat jullie zeilen miet den Almachtige zijn wind, en niet met den Duivel zijn vuur en zwavel, net als dat sputterende ding daar". De „Cornet" heeft van 1812 tot 1820 nog gevaren tusschen Glasgow en Greenock. Wie was de eerste? Of waren er meer Niet overal huldigt men den Amerikaan Fulton als den grond legger van onze hedendaagsche stoomvaart. De Engelschen geven meer eer aan Willlam Symington, die al samenwerkte met Taylor en Miller in 1788. Twaalf jaar later kwam Symington op zijn toen opgegeven proefnemingen terug en bouwde voor Lord Dundas een stoomboot, door een schepen rad van voren bewogen, waarmee hij ln 1802 wel geslaagde proefnemingen deed. Door den dood van den Hertog van Bridgewater, die hem een op dracht voor een 8 tal grootere stoom- booten had gegeven, moest echter Symington de verdere toepassing van zijn vinding laten rusten. Het schijnt vrij zeker, dat Fulton, toen hij in Engeland was, de voor Lord Dundas gebouwde boot bezichtigde, en daarmee later bij den bouw van zijn Clermont zijn voordeel heeft gedaan, zooals hij trouwens gepro fiteerd beeft van al de proefnemin gen van anderen, door hem bestu deerd. De eerste stoomboot, die voor goed slaagde, was geen ont dekking, waarbij het een of ander gelukkig toeval een rol speelde, maar een door ijver en moeite ge slaagde uitvinding, waarbij Fulton steunde op den arbeid vau tal vau voorgangers. i Wanneer nu bij stormweer het schip door de golven heen en weer geslingerd a, werd, bleef het binnenste losse gedeelte I steeds recht liggen zoodat de reizigers geen last hadden van zeeziekte. Een tweede voordeel van dit wonderschip was, dat bij brand of schipbreuk, de los se ronde romp zich van het buitenste kon verwijderen en dan als zelfstandig vaar tuig zijn reis vervolgde. Vermoedelijk heeft de practijk niet aan de theoretische verwachting beant woord, want er werd later nooit meer van deze dubbelsohepen gehoord. EEN ORIGINEEL DUBBELSCHIP. Of: 'n practisch middel tegen zeeziekte. Dit merkwaardige schip werd ln 1880 door Eduard Smith in Bradford, gecon strueerd. In de romp van een schip werd Mn ronde uitholling aangebracht, welke vsor een deel met olie of water was ge vuld. In deze uitholling werd een kleine rende romp aangebracht, welke op de olie dreef en door middel van kamrade ren met de buitenste ronde romp was verbonden en zioh eventueel los van deze zelfstandig voortbewegen kon. Hierin bevond zich ook de ruimte voor de pas sagiers en de goederen (respectievelijk a en b). HENRY BELL. De Vader van de Scheepsstoom- machlne? Henry Bell, in 1767 te Torphiche Mill bfl Linlitgon geboren, was eerst bestemd om metselaar te worden; maar op zestien jarigen leeftijd werd hij leerling bij een molenmaker- Na bij verscheidene werk tuigkundigen in dienst te zijn geweest, kwagi hij naar Londen, waar hij eenigen tijd werkte onder Rennie- In 1798 ging hij het eerst zijn aandacht wijden aan de stoomboot en in 1800 begon hij proeven te nemen met een machine, in een klein vaartuig geplaatst Hij wendde zich tot de regeering, doch zonder succes, en in 1803 nogmaals, doch zonder dat het baatte. Bij een latere ge legenheid vond hij echter in Lord Nelson een krachtige voorspraak voor zijn uit vinding. Hij kreeg officieel vergunning zijn machine te plaatsen in een kleine ijzeren stoomboot de „Cornet" dat het eerate stoomschip werd dat binnen Europa pas sagiers en goederen vervoerde. Van toen af vestigde hij zjjn roem als grondlegger der stoomvaart Hoe een reiziger voor ongeveer 100 jaar zich voelde, toen hU voor t eerst een stoombootreis maakte. Zoo is nu de laatste schemerschijn van ie kust mijns vaderlands daarhenen ver- Jlonden! Ik heb het vaste der aarde ver- kten eu mij vermetel op eene door men- thenhanden gebouwde ijzeren wereld (ewaagd. OI ik ben zeer beangst, daar k slechts hemel en water zie.... Ik weet liet te zeggen, wat in mij omgaat De UtMisohen die mij omringen wekken af wijzen bij mij op, daar zij zoo onverschil- lg zijn en zoo vroolijk alsof zij in hunne hfizen zaten, die op pilaren gebouwd zijn oi op het vaste der aarde rusten. Ik zit ii mijne hut en denk aan God.... 16 Maart 's morgens 7 uren. Mee re, lieere, welk eene nacht heb ik K''hadl Ik zou die ufenschen kunnen haten die tot 12 uren bijeen zaten, wijn 'ironken en liederen zongen, terwijl wij boven een open graf daarhenen drijven on de dood, ln de gedaante van vuur en water welligt aan onze deur luistert.... Mijn angst liet mij niet toe in te sla- Pon, het was alsof er bergen mij op het lichaam lagen. Ik deed een venster open en toen ook dit niet hielp klom ik nog eenmaal naar het dek op en vraagde in mijn verwarring den stuurman of wij "Iet haast ln Engeland waren? H U lachte mjj als ten spot, lulde uit en door nieuwen vreeeelijken angst gefol terd, spoedde ik mii weder naar mijne hut.... Pioniers van het nieuwe. Het FflhfbI &H wel waar te zijn, dat allo vordering op don weg der wonder- jaarlljke tochnlek, de pioniers als offor vraagt. Tegenwoordig meent n)en, dat het de aviatiek ls, die verovering toelaat sloohts ,en koste van de mensohonlevenB der vóórgaanden. Eenter is het met iedoro schrede op den weg der monschelljke heerschappij over de natuur hetzelfde gowoest. Een Amorikaansche oourant van 1860 gaf het hieronder staande lijstje van omgekomen schepen op den wog van Amerika naar Europa, over oen tljdsver- oop van pl. m. 16 jaar, te beginnen met iet jaar waarin de overtocht over don Atlnntisohen Oceaan als uitvoerbaar wns aangenomenzooals men weet twijfelde men daar eerst gerulmen tijd aan. (Juist als nu met de vliegmachines.) De kleinere en allereerste proefbooten zijn ln deze lijst niet opgenomen. Verloren menscheul. President, Britsch 130 Aan boord van deu President 16 Mei 184L 8 uren. O, hoe is het mogelijk! Ieder lacht mij uit en terzelfder tijd dat mij het hart door angst tracht te breken van het doffe steunen der machine, gepaard met het eentonig geroep van de matro zen, is alles zoo gewoon en zoo behage- Ijjk'in de groote zaai, alsof wij allen rus tig in Abrahams schoot zaten. Ik daaren tegen verwacht iedere volgende minuut het doodvonnis des onverbiddelyken noodlots, dat ik mij op dit duivelsche werktuig (gewaagd heb.... Sedert twee dagen zit een groote zwarte vogel op den top van een der masten, vanwaar hij met begeerige oogen op ons nederziet. Men zegt, het is een Euro peescha raaf, die onheil voorspelt. Maar niemand weet te zeggen hoe hij hier gekomen is.... (Uit het dagboek van een reiziger). Hoe de dichter een modernen Mallstoomer ziet ..Zooals de smetloos blanke zee- stoomer, hoogopgebouwd de ranke dek ken en zwaar rond de dikke pijpen daar leunend lag en dommelde tusschen de veelvormige schuiten in het deinende, hemelgrijze water, leek het Willem Jonokhardt een wonder.... Het eenige wonder onder de zon. Nu begreep hij den grooten stroom van werkers over het geheel van het scheepslichaam - van heel puntje bi) den koperen bel vóór tot Wij plaatsen hierbij een teekening, die een beeld geeft van de reusachtige afmetingen van wijlen het s.s. „Titanic". Ter vergelijking is het Koninklijk Paleis te Amsterdam in het schip geteekend. De lengte van den gevel van het Paleis is 80 Meter. De .Titanic" was.... 280 Meter lang, dat is drie en 'n half maal langer. Met den toren mee is de hoogte van het Paleis 52 Meterde afstand tusschen den kiel en den bovenkant der pijpen van de „Titanio" was 58 Meter. Arctic, Amerik. 300 Pacific240 San Francisco 160 Central America 387 Independence 140 Yankee Blade 67 City of Glasgow, Britsch 420 Union, Amerik. Humboldt Franklin City of Philadelphia, Britsch Tempest Lyonnais, Fransch Austrla, Duitsch Canadian, Britsch. Argo Indlan Northerner, Amerik. 82 Hungarian, Britsch 120 150 160 456 27 Waarde v. schip en lading. 1.200.000 dolL 1.800.000 2.000.000 400.000 2.500.000 100.000 280.000 850.000 800.000 1.900.000 600.000 800.000 280.000 850.000 400.000 100.000 125.000 75.000 270.000 Totaal 2779 15.980.000 doll. Hierboven de afbeelding van wat de Directie van de Alkmaar Packet in haar tegenwoordige vorm 'n «8alon»-boot noemt, 'n Soort luxeschip (met stoom) voor Zondagsreizigers éh pleiziervaarders op het Binnenwater. Het hierboven afgebeelde vaartuig is <'e «Belevidere» (schoonzicht) één van de veertien stuks, welke voor 100 jaar geleden op de Mississippi dienst deden als luxe diligence. Poging tot verbetering van het (Visschers) Stoomschip I Model van een verbeterde Stoomtrawler, die niet zou visschen met de gebruike lijke net-inrichtingen, doch die de visch uit bet zeewater naar binnen zou zuigen door middel van een op de stoommachine werkende hydraulische zuigpomp het rond breede achterdeel en diep van onder bij het kartelende water tot hoog boven aan de herkenningsranden van de pijpen. Vóór een dergelijk schip eigenlijk varens-klaar was. Evenredig aan den tijd, toegerust en in alle onderdeelen en inrichtingen uitgebreid en vermeerderd met wat het hedendaagsche wist en in practijk brachtVoorzien van de technische wonderen van den tijd die in het uitdenken en samenstellen van won derbare techniken zoo mateloos en ver bluffend sterk was!.... Willem voelde het machtig: ....Te vol doen aan de eischen van eten, drinken en vroolijk zjjn van degenen, die zich van de maatschappij en haar schepen als een koopeude klant bedienden. Van hen die er niet aan wilden herinnerd worden, dat den oceaan oversteken een tijd van gedwongen ingeslotenheid be duidde.... Over zee?Integendeel!.. In een stellig stilzwijgen verwachtte ieder dat het een tijd juist van onbekom merde vacantiegenieting zou zijn. En hij begreep de staal van mooie energieke krachtsinspanning, wanneer je dat kon.... Te zorgen, dat de moder ne zeestoomer daar als een mooi-blanke monstermeeuw hoog, groot, trotsch en verbluffend machtig wegdrijven zou over het vale havenwater.... Te zorgen, dat alle machineerend vermogen van het diepverstoken raderenwonder blijmoedig in staat zou zijn de snelheidcijfers op stand van het eenmaal bekende hoogte punt te houden.... Te zorgen daarbij, dat de begunstigers, die het stomme ding 8toornen deden, in alles op het schip te vreden konden worden gesteld, zoodat het niet als een landerig-zieke minna res kribbig en ontevreden op haar lieveling worden zou.... Dat wil zeg gen: te zorgen, dat door eten, drinken, genoegensbevreiiiging en spel, lange corridors, zalen, terrassen en galerij winkels, hotel illusie en slaapkamer-luxe de verbeelding ontstond dat ieder in het hoog seizoen van een luxueuse wereld stad leefde.... En daarbij te zorgen bo venal, dat wanneer bijgeval in een mate- looze kolking van de natuur deze weel- de-wereld met gansch bacchante para- dijsnatuur en bewonderingsvollen inhoud in één slag van bet woest-woedende water den afgrond mocht worden inge slagen haar lijf zich zou openen als dat eener zwangere buidels pin en leven de jongen te voorschijn brengen: varens- klare nieuwe schepen ter redding af gericht, bemand geproviandeerd zee waardig en met wind en getij-instrumen ten geladen, om daarmee smadelijk van bet ontrouw geworden monster weg te varen.... Het leek een wonderlijke manifesta tie (Uit „De Schoone Hel" vam Oarel J. Brensa). Hoe een civiele schepeling het moderne mailschip ziet In de volle civiele messroom gesticu leerde met breede gebaren vaak een oude, grijzende Algemeene Dienstman: ....Óp deze krengen van booten was 't tegenwoordig zoowat gaan varen meer!.. Let op!.. Op 't laatst zou je nog schepen krijgen met een museum en een paarde- circus en een staatsloterij en een gemeen teziekenhuis W aarachtig 1Mis schien kwam er nog wel eris een raad huis bij met een burgemeesterskamer.. Waarom niet?.... Nou had je al de gym nastiekzalen en een hospitaal met een ziekenzuster en een operatie-kamer»... Marmotten waren er tegenwoordig aan boord, man! De ziekevader moest ze allo dagen wortelenlof geven! Dat was voor de pietjepatjelogie.Voor de onder zoekingen En wat er nog meer wasl Een bibliotheek met boeken.... En kou EEN NAKOMELING VAN DE ZEE STOOMBOOT. De sleepboot Een slechte nakomeling ls het niet ge worden en Holland vooral heeft als pete moei van dit bekende vaartuig zelden een slecht figuur gemaakt De bakermat ligt echter in Amerika. Op de groote meren in Noordelijk Ame rika kwam de sleepboot het eerst tot haar recht. In dè suelstroomende rivier die de Erie- en Huronmeren verbindt, moesten de sleepbooten wel te hulp ko men. In dit bochtige en soms ondieps vaarwater, bleek eerst welke uitstekende eigenschappen goede sleepbooten be zitten. De Amerikanen waren slim genoeg om spoedig in te zien dat ook sleepbooten voor goederentransport van haven tot haven met voordeel gebriiikt konden wor den. Zoo voordeelig bleek deze wtjze van transport, dat terwijl - onttakkelde zeil schepen als barges gebruikt werden, wel dra practisch ingerichte barges gebouwd werden. Men bouwde zelfs barges, die 3500 ton maten. Natuurlijk groeiden de sleepbooten in gelijke mate. „De W. E. Luckenbach" was daar een voorbeeld van, welk schip 154 voet lang was en machines met een vermogen van 1100 P.K. had. Zulk een sleepboot deed lange reizen met 3 barges die elk meer dan 3000 ton maten. Tegenwoordig is vooral bij ons het sleepbootwezen voldoende bekende, even als een wereldberoemde firma als Fob Smit en Co. Ook behoeven we niet te re- leveeren welke stoute reizen over zee in de laatste jaren door Hollanders met sleepbooten zijn gedaan. sen en schoenenwinkels.en een zwem bad en een telefooncentrale.... en een tuin met blommen en appelen- en>peren- boomen.... Dan moest je nog niet kij ken naar de salons links en rechts en zus en zoo onder en boven en dwars.... Bij kris als je d'r op 't lest niet stapel- mesjokke van werd! Nou lieten ze hem maar de soheepies geven van de Zuid- Amerika-Hjnl Wat er niet an zat hoefde je ook niet te poetsen. Hier liep 's mor gens om vjjf uur de wekker af en des avond om negen uur kon je nog 's op je dooie gemak de heele rubber-tierelantijn van de eerste klas gaan dweilen.... Met je chef achter je an:.... Hort paard! (Uit „De Schoone Hel" van Carel J. Brensa.) De meening van een passagier. „Het mooie van de zeereis gaat er af," zeide hij. „Men voelt zich niet meer aan boord van een schip, maar in een groot hotel. Men wandelt door corridors, hals en zalen, grooter dan in de meeste ho tels, men stijgt en daalt per electrische lift, vijf verdiepingen, zit voor open haar den, waarin houtblokken knetteren, tele foneert uit zjjn hut met de geheele we reld precies als in een groot hotel van den eersten rang. „Op dagen van slecht weer, zooals wij zo troffen, merkt men niets van de zee. Alleen wat schommeling en scheepsgelul- den herinneren er aan, dat men drijft op den grooten oceaan tusschen twee wereld- deelen. En aan den anderen kant merkt men van die twee werelddeelen te veel. Het zorgelooze rust-gevende gevoel, dat men vroeger op zeereizen had, doordien geen bericht van land ons kon bereiken, is nu ook weg door de Marooni-telegram- men. In de bureelen van het schip wordt dik wijls 's nachts overgewerkt, evengoed als op het land."

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1927 | | pagina 7