HET RAPPORT OVER DE RIJKSWERVEN.
De in Nederland gebouwde
Turksche Duikbooten.
Ingezonden.
Kunnen rf] la den huldigen vorm worden gehandhaafd? Voor-
geadeld wordt oonoentreerlng van de Rijkswerven te Willem «oord
en sluiting van de Rijkswerf te HeUevoetalula. Da hesparing
geraamd op 450.000.—
toekomst, soodat ook In haar overwegingen
moet worden gedacht aait de mogelijkheid'
van «en andere samenstelling der vloot dan
thana door dezen minister voorgestaan.
Verschenen Is bot rapport der commis
sie, ingesteld WJ beselilk'klng van den Mi
nister van iMarliue a. 1. dut 19 Juli 1026, ter
bestudeert ng vian dé vraag of de rijkswer-
von in 'e landé belang in uen tegenwoordl-
gen vorm en omvang babooren te worden
gehandhaafd.
De opdracht aan de commissie was den
Minister van advies ito dlienon over de vol
gende vraagpunten:
1. Moeten de rijkswerven bij de voor
genomen reorganisatie der Marine gehand
haafd! worden in tegentwoordlgen vorm en
omvang
a. met bet oog op het financieel belang
der Marine,
b. imet het oog op bet financieel belang
van den Staat in zijn geheel?
2. Hoe is een eventueel belangenconflict
tusschen de desiderata sub a en b te over
bruggen?
Indien) de vraag sub 1 ontkennend wordt
beantwoord, rijzen dia vragen:
4. Welke organisatie ent vorm van het
bedrijf wordenl bet beste geacht?
Voorts werd de commissie gemachtigd
desgewensebt in haar advies ook beschou
wingen op te nemen, die gaan buiten een
antwoord op deze vragen.
De oommissie vatte de opdracht in dezen
rin op, dat uit haar redactie voortvloeit, dat
de minister een eigen verfbedrijf voor de
Marine onmisbaar acht, welke meening door
de geheele commissie werd gedeeld, beslo
ten wen! deriialve, in de besprekingen niet
te betrekken) het bepleiten) van de weneohe-
lykheld of noodzakelijkheid om te advliee-
ren bet Instituut „Rijkswerven" op te hef
fea Voorts wenschte de oommlMle onder
de oogen te zien of vereenvoudigingen en
bezuinigingen zouden kunnen) voortvloeien
uit bet beperken vaa bet aantal rijkswerven
tot een enkele.
De feiten,
(De commleais heelt rekening gehouden
met de volgende feiten:
na
IOp grond van de ervaringen van den oor-
l ls He'Uevoetsluis ale marineatotion op-
even, Deze plaats is thans niet meer sen
r centrale punten van de rijksmarine.
ids
Sedert de laatste jaren sOn
Ne
eigen
ev.oot
an
particuliere
^verfbedrijven in Nederland aanmerkelijk
toegenomen, zoowei in aantal als in omvang.
In den oorlog ls afdoend gebleken, dat
voor ons oonoentratls van doeTen gevaarlijk
ia en verspreiding hiervan de voorkeur ver
dient.
De ligging van de rijkswerf te Hellevoet-
sluis ia zoodanig geëxponeerd, dat zij met
beperkte middelen niet meer la te bescher
men tegen vèrdragend geschut noch tegen
«anvallen uit de lucht.
Dit geldt ook ten opzichte van de rijke-
werf te Willemsoord; do ooaunissle onder
schrijft wat de minister daaromtrent in zijn
toelichtend schrijven stek: „dat op een
doorloopend gebruik van de werf te Wil
lemsoord in oorlogstijd niet ka» worden ge-
rekendl omdat tij niet ls ^vrijwaard voor
beschieting en bombardement."
De hulp van particulieren is noodlg,
(Daaruit volgt, dat de oorlogsvloot niet ten
volle op het rljkewerfbedriicf aal kunnen
rekenen en dlat daarnevens ook hulp van
particuliere werven zal moeten worden be
trokken.
Het kunnen beschikken over eeni
werf moet voor de aetle van de oorio
niet worden onderschat; op aan r:
toch zal bU uitstek de mogelijkheid
gelijktijdig naaet de reparaties aan romp en
machines aan elschen van militairen aard te
kunnen voldoen, hetgeen een belangrijke
besparing in tijd kan opleveren.
Het riJkawerfbecrijl zal dus ook in oor
logstijd in staat moeten zijn aan de haar te
stellen elschen te voldoen.
(Voor het geval dat door de omstandig
heden In een gegeven phase van den oor
log het gebruik van de eigen werf ontzegd
wordt, of het te gevaarlijk wordt daar be
langrijke onderdeelen van' die vloot te doen
herstellen, zal echter de hulp van particu
liere werven te Amsterdam* aan den) Nieu
wen Waterweg, langs de Noord, of aan de
Schelde noodig zijn. Ten' opzichte van het
vredesbedrijï der rijkswerven werd vastge
steld, diat uit het feit van de opheffing der
rijkswerf te Amstedam mag worden afge
leid, dat nieuwbouw van schepen voor de
Neaerlandsche marine niet meer door de
rijkswerven zou geschieden, behoudens
nieuwbouw op kleine schaal voor eenjvou-
objecten.
Tenslotte heeft de commissie zich op bet
standpunt gesteldl, dat zij als handleiding kan
aanvaarden hetgeen de minister in zijn toe
lichting mededeelde omtrent de toekomstige
sterkte der vloot in Nederland, nl dat deze
geacht kan worden aldus te ziln samenge
steld.
b. mijnend lenst, omvattende vttftüen
mljnen.eggers, de noodlge mijnenvegers en
de miljnenm&gazljinen te Hslder, Hellevoet-
sluis en Veere;
o. algemeene dienst, waaronder te reke
nen: één pantiersohip type „Hertog Hen
drik", drie pantserbooten, acht JMbooten,
vijf G-booten, vier kanonmeerbooten* één
artlllerle-instruotleschlp en de noodlge
kleine vaartuigen.
De commissie heeft zich echter bU haar
beschouwingen rekenschap gegeven, dat de
pijen omtrent baar ondervindingen op dit
gebied. Deze inlichtingen hebben haar ge
leerd, dlat ook door de particuliere stoom
vaart-maatsdhappdjenj wordt Ingezien, dat
het op tijd gereed zijn van de noodlg geoor
deelde herstellingen niet lm de waarschaal
mag worden gesteld, door overwegingen van
financdeelen aard, doch dlat daarnevens het
streven moet zijin om de In eigen beheer
verricht wordende herstellingen te beper
ken en de eigen reparatie-Inrichtingen in
te stellen op een minimum, zoodat herstelr
lingert vani eenigen omvang, welke niet
regelmatig voorkomen, moeten worden uit
besteed. De commissie beeft nagegaan, wel
ke belangen de vloot heeft bij de werf te
Willemsoord en die tle Hellevoetaluls, daar
bij het standpunt Innemendle, dat de rijks
werven, behalve de eigenlijke ooriog&sche-
Seni, ook de vaartuigen van het loodswezen,
e betonnting en de verlichting in hoofdzaak
onderhouden.
Eerst zag de commissie daartoe den dienst
In tijd van vrede, waarbij rij lette op: L die
eigenlijk» oorlogsvloot en II. de schepen en
vaartuigen, beboerende tot het loodswezen,
de betonning en de verlichting en het on
derhoud der betonnlng en bebakening.
Wat de eigenlijke oorlogsvloot betreft,
meent de oommissie, dat voor den vredes-
dllemst de werf te Hellevoetaluls nllet behoeft
te worden aangehouden.
cllge
Te:
maatregelen, welke zij wf adviseren) te ne
men, gevolgen sullen hebben voor een verre
Ad n merkt de commissie op,dat het
loodswezen in het le, Be en 8e district ge
bruik maakt van de werf te Willemsoord en
daar de onmisbaarheid dezer werf uit ande
ren hoofde toch al vaststaat, behoeft h. L
dit punt geen nader onderzoek.
Het loodswezen in het vierde en vijfde
district is volgens den thans boa taanden 'toe
stand, zoowei wat de vaartuigen als de be
tonnlng betreft, op d« rijkswerf te Helle
voetsluls aangewezen. Groote herstellingen
zullen echter zeer goed te Willemsoord kun
nen worden verricht* kleinere reparaties,
zoomede het periodiek dokken, kunnen zeer
goed door een der talrijke werven aan de
Maas wordsa uitgevoerd. Mits de noodlge
regelingen worden getroffen is naar het
oordeel der oommissie ook voor den dienst
van het loodswezen in hst vierde en, vijfde
district de werf te Hehevoetsluls niet nood
zakelijk.
Wat den dienst van het loodswezen in het
zeade district aangaat kam naar het oordeel
van den directeur in dit dletrlot de werf te
Hellevoetaluls zonder nadeel worden gemist.
(Vervolgens bezag de commissie <te
elschen van I. Oor ogsvoorbereilding; ij.
Mobilisatie en) III. rijd van oorlog.
Ad I merkt de oom mi seis op, dat voor het
opleggen van schepen weiko bij mobilisa
tie op 'e rijkswerven in dienst moeten ko
men, Willemsoord het oentrum 1% terwijl
op de werf te Hellevoetsluls slechts zijn op
gelegd eemlge kanonneerbooten voor ver
schillend diensten en enkeile kleinere vaar
tuigen om bij mobilisatie te gebruiken in
het Zulderfrontier, welke vaartuigen zon
der beswaar ook te Willemeoord kunnen
worden opgelegd.
Ad Q wordt opgemerkt, dat heit over
brengen van te Hellevoetaluls opgelegde
schepen naar Willemsoord een nog zwaar
dere be.aaung beteekent van laatstgenoemde
werf bij mobilisatie, waardoor die vaartiul-
Sin op een partiouliere werf in het zulder-
ontler kunnen worden ingericht.
Dit levert echter niet op een argumenlt
voor de handhaving van de werf te Helle
voetsluls; de correctie op deze zwaardere
belasting zal op andere wijze gevonden moe
ten worden,
In rijd van langdurige neutrailtedtshand-
ha ving, als in de jaren 1014—1918, zou de
werf te Hellevoetsiuis nuttige diensten kun
nen bewijzen* het is evenwel zeer de vraag
of zulk een uitzonderingstoestand ooit we
der zal voorkomen.
Ad' Hl meent de oommissie, dat in tijd
van odhogde Marine, naast de werf te Wil
lemsoord, de beschikking moet hebben over
de hulp van een of meer particuliere wer
ven* waarvoor reecis in tyid van vrede maat
regelen moeten worden genomen. Aan de
werf te Hellevoetsluls kan in tijd van oor
log, gezien o.m, het beschietingsgevaar en
het feit* dat onderzeebooten niet in onder-
gedompelden toestand de ondiepe toegangen
tot Hellevoetsiuis kunnen bevaren* geen
waarde worden toegekend.
Waar dus kwam vast te staan, dat de werf
te Hellevoetsluls niet onmisbaar is, ging de
commissie na of er redenen van practlschen
of flnancleelen aard tljn, die er toe zouden
kunnen leiden deze herstellingsinrichting te
behouden. De indruk der commissie van het
bedrijf 0p a Rijks werf te HeUevoetüuia is,
een groote matheid vertoont. Ge
durende de laatste jaren is de hoeveelheid
tokkend om het personeel
voortdurend intensief bezig te houden.
De commissie Ie van meening, dat een
beter rendement van lande gelden is te
krijgen door verlaging van het niveau der
werven.
Diit zal moeten geschieden dioor staking
Ingezonden Modedoollng.
VASEUNE'CHESEBROUGH
V (spreek ulU Tachleabro)
want deie'l* de «nlge surenvrfle <V
wereld.-'n Doosje, tube of fleschje In huls
,iwt>[ji 11'
van het werfhedrijtf te Hellevoetsiuis eni met
concentratie van het geheele werfbedrjjl te
WiüJemisoardu
In1 verband hlermiede heeft de commissie
nagegaan, welke voorzieningen noodig zijn
met het oog op de aanwezigheid' te Helle
voetsiuis van het torpedo-atelier, het ver-
spermijnenmagazijn en de behoeften van
het loodswezen in het vierde en vijfde dis-
txlct
•In tüd van vrede is een torpedo-atelier in
het Ziudèrfronitder niet noodig; in rijd van
langdurige neutnllteiitshandhavlng is de
aanwezigheid daarvan lln het Zulderfrontier
van groot voordeel en in oorlogstijd wordt
vooralsnog hierop gerekend'. Heit schijnt
aangewezen, vooralsnog loet bestaande tor
pedo-atelier tje Hellevoetsluls te handheven.
Het verspenmU nenmagarijti te Hellevoet-
sluis ls prectdsch onafhankelijk van de rijks
werf aldaar.
(Wat betreft den ontvang van het rijke-
werfbed'rijf berekent de oonimlssie, dat voor
vredestijd het industrieel bedrijf in de be
hoefte ioan voorzien met een sterkte van
pLm. 826 werklieden en leerlingen* Hier
tegenover staat, dat in hst industrieel bedrijf
op 8.1 December 1920 werkzaam waren op
's Rijkswerf te Willemsoord 926 en te Hel-
levoetSlo's 264 werklieden en leerlingen*
welke cijfers op 1 October 1927 zijn terui
gébracht tot 907 en 241. De huidige sterl
van het personeel' op de werf te Willems
oord ls dtus zeker voldoende voor het vredes-
bedrijf en kan nog worden ingekrompen* De
voor het vredesbodrljff voldoende geachte
sterkte ls ook voldoende voor de elgenOIJike
mobilisatie en ruim voldoende om als kern'
te dienen voor de iioodzakeMke uitbreiding
m het personeel' in oorlogstijd
I>e dokoapaclteit van de werf te Wlllems-
van het
(De do!
oord acht de commissie van dien aard* dat
zil het verantwoord acht haar nè reorgani
satie der rijkswerven voocrioop lg te laten
zooals zij thans is.
De commissie ls dhis van oordeel dat
volstaan kan worden met een rijkswerf, ni.
die te Willemsoord* ln het beheer waarvan
de directeur, onder een zekere oontréle van
liet departement, een ruime vrijheid ven
handelen moet bealttcn* wat het best zal
kunnen) wordenl bereikt door het verfbedrijf
te doen. aanwijzen als Staatsbedrijf, ln over
eenstemming met dé nieuwe comptabiliteits
wet en het daarop gegronde oritwerpnBe-
dflj'vcnwet. De directeur zal daarbij de vol
ledige verantwoordUm? ven het bedrijf moe
ten kunnen dragen* Een zuivere oornmer-
oleele boekhouding moet dan worden1 inge
voerd
De geraamde besparing tengevolge van
haar voorstellen berekent de commissie op
rond 400.000.
Snde beantwoording van de haar voorge
le vragen:
le. Het la zoowel ln het financieel be
lang van de Marine als ln dat van dan Staat
ln zijn geheel, het bedrijf dér rijkswerven
te conoenitreeren te Willemsoord en de
rijkswerf te Hellevoetaluls Se sluiten*
2e. Van een belangenconflict tusschen
de Marine en den Staat in zijn geheel is ln
dit opzicht geen sprake.
8e. Na concentratie van het werfbedrijf
te Willemsoord en sluiting der rijkswerf te
HellevoetsDuls, wordt de werf te Willems
oord voorlooplg op het huidige niveau ge
handhaafd.
4e. Het werfbedrijf te Willemsoord be
hoort te worden aangewezen als staats
bedrijf.
Ter uitvoering van het bovensteand advies
wordt door de commissie heit navolgende
aanbevolen* Ten aanzien van:
Den.directeur van dit bedrijf wordt een
„Raad van Bijstand" ter zijide gesteld, ln
welk lichaam zitting moeten hebben per
sonen, die door werkkring en ervaring ge
acht kunnen worden van soortgelijke be
drijven grondige kennis te hebben*
Er wordt een regeling getroffen om. te
voorkomen, dat bij mobilisatie geoefende
en geschoolde werkkrachten aan het bedrijf
worden onttrokken om gewapenden dienst
te verrichten*
8e* 'Maatregelen worden genomen om nè
mobilisatie omverwUld te tonnen beschik
ken over geschoolde krachten voor uitbrei
ding van het bedrijf der rijkswerf tot het
gewenschte ooriogsnlveau.
4e. Voor zooveel' noodig, worden voor
bereidingen gemaakt Inzake hét verleenien
yan ihulu dloor de particuliere inlduatrie in
oorlogstHjd.
6e. De jmarlne transport dienst wordt ge
reorganiseerd) c. q. opgeheven.
0e. 'Een nadere bestudeering. .Rijks-
werf-Staatsbodrijf'' hebben uit te maken;
of het gwenecht ls de rijkswerf in haar
..htren organisatievorm te handhaven of
haar ts beperken tot een uitsluitend tech
nisch' en Industrieel bedrijf, door er de ar-
sonaals- en magazljinabejllrijiven aan te ont-
Irtvkfceni
7e. In <lft léatote geval dient eert kléin
ideelte van dén magazijn voor raad onder
>t beheer varx het industrieel 'bedrijf
worden gebracht*
Het overblijvende deel van den magazljiiH-
dienlst wordt, evenals de arsenaalsd lenst,
onder de bevelen van den commandant dér
marine te Willemsoord gestold,
'De kanonneerbooten; welke thans te Hel
levoetaluls zijn ter bestemming om1 even
tueel aldaar te mobtliseeren* worden over
gevoerd naar Willemsoord.
De te Hellevoetsluls beschikbare vaartui
gen* lichters en déarvoor in aanmerking
komende werktuigen en gereedschappen*
worden naar dé rijkswerf be Willemsoord
overgevoerd'.
'De opslagplaats op Tien-Gemeten moet
voor de Marine behouden blijven.
(De in dienst zijnde stoomiloodsvaartuilgen
van den Waterweg hebben als ligplaats
Maassluis; het gewone onderhoud geschiedt
aldaar met eigen middelen en hulp van par
ticulieren* Voor de z.g. groote beurt gaan
zij naar dé rijkswerf te Willemsoord.
Reserve-materieel van het loodswezen en
kleine vaartuigen; welke thans nog op de
werf te Hellevoetsluls liggen* worden over
gebracht naar Willemsoord of VlisaLngen.
Aan hét ra
van het lid R.
een nota
Wrimans, waarin deze de
meening verdedigt, dat over de bezwaren
aan opheffing der werf te Hellevoetaluls
verbonden alleen dén mag worden hee
stapt, indien daartegenover zéér belang:
geldelijke besparing voor den lande vast
stond. Dit ls echter z. 1. niet het gevaL Naar
zijn oordeel is werkelijke besparing niet of
zoo goed als niet te wachten, waarom hfj
met ae conclusies der commissie niet kan
instemmen.
Cormptleve handelingen.
In «en artikel ln het avondblad van Don
derdag 12 dezer schrijft de Balkancorres
pondent van de „N. Rrtit. Crt." over de cor
rupties in de Turksche republiek. Oud-
Turkije was berucht om dé sllnksche wU«
waarop ambtenaren fooien* steekpennin
gen, provisies, commissies of percenten
wisten te bemachtigen.
(Het ls moe Dijk om een handelwijze, die
reeds eeuwen ln gebruik ls zoo zegt de
oorr. zoo op eens uit te roeien en hij be
wijst dit met een voorbeeld van corruptie
van een hiooge ambtenaar, die een tekort
had van pï.m. 126000 gulden* die hijzelf
gébruikt en waarmee hij geldbehoevende
afgevaardigden, tegen een woekerrente,
had „geholpenT.
Van nog grooter omvang zoo gaat de
corr. dan vwdter - ls echter de beroering
uit hoofde van de aanklacht ingebracht
tegen den voornaamaten oommlssarls (mi
nister) voor de marine (eerst twee maan
den geleden afgetreden), den volksver
tegenwoordiger Ihaanbel, oud-luitenant-
kolonel der artillerie, dat hU bij bestellin
gen voor nieuw materieel Inzake het her-
stel van den kruiser Javoez-Selim de
voormalige Goeben annzlenlljke bedra
gen aan provisies voor zloh en andere be
trokkenen zou hebben bedongen.
Die besohuldlglng ls door Iamet pasja,
den presldent-oommlsaarls (minister-pre
sident) «elf, die een vriend van Ihaan waa,
bU de Groote Nationale Vergadering in
gediend, welke, daar het een harer leden
betreft, aan de oommiasles voor financiën
en voor militaire zaken' heeft opgedragen
gezamenlijk daarnaar een grondig onder
zoek in te atellen.
Dat onderzoek ls nu al bijna twee we
ken aan den gang en neemt steeds groo
teren omvang aan, daar er telkens nieuwe
verdachte dingen aan het licht komen,
waarbij weer verdere personen zijn be
trokken.
Zoo ls de oommissie nu dezer dagen ook
gestuit op onbehoorlijkheden welke zou
den hebben plaats gehad bij de gunning
van eerverleden jaar ln Nederland
van duikbooten voor de Turksche vloot,
bij het toezicht op den bouw daarvan, en
bij de proeftochten.
De commissie heeft dienaangaande al
vastgesteld, dat voor de gunning van die
bestellingen aan het oommissariaat voor
marine eene commissie was ingesteld om
de ingekomen aanbiedingen te ónder-
zoeken, en daaromtrent van raad te die
nen. De Fransche maatschappij Norman
dezelfde die dezer dagen de twee eer-
ste duikbooten voor de Helleensche zee
macht heeft afgeleverd had een zeer
voordeelige aanbieding gedaan, zoodat de
mnrinecommlssle de aanneming dasrvpn
in haar rapport had aanbavolan. Ooncur-
renten lieten toen in de Turksche pers
verbreiden dat Norman nog nooit duik
booten had gebouwd; waarop drie zee
officieren naar Frankrijk werden gezon
den om zich met eigen oogen van de be
kwaamheid en gesohlktheid van die werf
te vergewissen.
Die officieren berichtten na terug
komst, dat aan Norman den bouw van
alerlei soort duikbooten gerurt^ konVor"
den toevertrouwd. or
Op grond van die verzekering werd be
sloten de levering aan Norman op te dra-
ien'vhoitST W,erd °™™aalrt on zou
den volgende dag door belde partijen te
Angora worden geteekend; toen Sloten
ling binnen een etmaal ty^s het commis
sariaat van gedachte veranderde, de oom-
missie voor de duikbooten ontbond ?n
S vfi*6nYe 00mm^,#^ benoemde, welke
de bestelling aan de Nederlandsch» wart
Ingezonden Medcdeellng. (Til)
aanbeval; niettegenstaande die 260 a
800.000 pond (8 a 400.000 gulden) per atuk
hoogo< had Ingeschreven. Aan die N e-
dorlandaohe firma ls de levering
toen Inderdaad gegund. M
De onvoorziene ontbinding van de eer
ste dulkbooten-oommlssle, toen die al twee
jaar was bezig geweest, en haar vervan-
f[ing door een andere, welke dadelijk de
overlng aan de Nederlandsohe firma
voorstelde, hoewel die prijzen veel hooger
waren, wordt nu door de parlementaire
commissie van enquête nageplozen. Even
eens gaat die na, waarom die twee duik
booten, welke den vorlgen zomer hadden
moeten worden afgeleverd, zloh nog altijd
op de werf van aanbouw ln Nederland
bevinden.
Alle marine-officieren die in de beide
duikbootenoommissies hebben gezeten,
alsmede zij, die in Nederland zijn geweest
om toezicht op den bouw te houden, en
hebben deelgenomen aan de proefvaar
ten, zijn opgeroepen om gehoord te wor
den. Daarna zal aen gewezen oommlssarls
ihsen bel ook over ale vreemde geschie
denis gehoord worden.
Zooals men weet ls deze gunning
gesohled aan de Scheepsbouw Maataohap-
plj Feljenoord te Rotterdam.
Deze proeftochten worden hier op
genbllk
eerste Turksche onderzeeboot hier aange-
het oogenbltk gehouden. Dinsdag is de
komen en Donderdagavond kwam de
tweede. Men kon ons niet zeggen, wan
neer de proeftochten geélndlKxi zouden
zijn, hiermee zouden echter minstens nog
wel eenlge dagen heengaan.
Wy herinneren eraan dat de booten hier
ln Augustus ook geweest zyn voor het
houden van proeftochten. Naar een van
de offloleren ons meedeelde zou toen de
bovenbouw niet in orde geweest zyn,
waarop de schepen opnieuw naar Feyen-
oord werden gedirigeerd.
GEMENGD NIEUWS.
VERDUISTERING VAN VIER A VIJF
TON?
Twee Haagsch» advocaten
aangebonden.
Op last van de Amsterdamsohe Justitie
is de politie te 's-Gravenhage er Donder
dag tofe overgegaan de oommlssarlssen
der gefailleerde MIJ. voor Soheepsverband
te Amsterdam, mr. M. K. en mr. L. P. D„
belden advooaat en prooureur te 's-Gra
venhage, laatstgenoemde tevens fungee-
rend directeur der Disconto Bank voor
Crediet Instellingen, in hun woningen te
arresteeren. Zy worden verdacht van ver-
duistering van pandbrieven ten nadeele
van bovengenoemde gefailleerde maat-
achappy.
De déblcle der Maatschappy v. Soheeps
verband hangt nauw samen met de affaire
Llete'rmann, die qok in het faillissement
der Veendammer Hypotheek Bank een
zoo groote rol heeft gespeeld. De aange
houdenen zyn glsterenoohtend naar Am
Rterdam overgebracht Het verduisterde
bedrag zou vier a vyf ton gouds bedragen.
Mr. Nathans zsl met de verdediging
van mr. M. K. worden belast
Mr. L. P. D. en mr. M. P. G. K. v.d.
O., zyn giatermorsen ln het Palels van
Justitie, te Amsterdam aan een langdurig
V i'hoor' door mr. de Blecourt, substituut
offloier van justitie, onderworpen.
Gisteravond ls mr. K. v. d. 0. op last
van den reohter-commlsssrls in vrijheid
gesteld.
Geachte Redactie,
Naar aanleiding van uw veralag „Hallo
Parija" wenachen wij een kleine opmerking
te maken. N vangt uw veralag aan met
de voor ona onruetbarende mededeeling,
dat we in het teeken der revue ataan en
dat de bioacopen leegloopen. Hoe kunt
u daarover oordeelen? U die nimmer de
bioscoop bezoekt althana ona theater
niet. U weet b.v. niet dat voor alechta,
twee maanden terug, bij de vertooningen
van de film „De Wolgabootaman" on»
theater werd bezocht door 5600 bezoeker*
en dat ons bezoek over 1927'28 met
20 pet, is gestegen. U neemt het ons
zeker niet kwalijk geachte Redactie, dat
wij voor deze futiliteit naar de pen grepen,
doch als zoo in het openbaar het volk
wordt verkondigd, dat je langzamerhand
leegloopt, dan voelt men zich zoo zielig
en tracht men zich te verdedigen.
Met de meeste dank en hoogachting,
P. VAN Twisx,
u J Tivoli-Theater.
Helder, 12 Jan. 1928.
De heer Van Twisk moet in hetgeen
wij schreven geen aanval zien op de
Moscopen. Wij schreven in het algemeen
en constateerden eenvoudig het vermin
derd bezoek. Dit verschijnsel doet zich
ook voor in Casino en zelfs bij vereen!-
gingen als A. G. O. e. d. Daarentegen
schijnt het publiek thans meer gediend
te zijn van den allerlichtsten vorm van
kunst, die de revue is. Dat het bezoek
in Tivoli toeneemt, verheugt ons. Want
nog altijd stellen wij de bioscoop, ondanks
veel smaakbedervends, hooger dan de
revue, en in ieder geval kan de bioscoop
veel meer bereiken. Intusschen zullen wij
°nui, ,j veranderde inzichten van het
publiek hebben neer te leggen.
Rsd. Held. Crt.
V'i I
De opdracht,
8. Welke omvang van hst bedrijf wordt
aanbevolen?
Hoe de commissie laar taak tag.
Het reparatie-bedrijf In vollen omvang,
Ter beoordeeling van de vra/tg in hoeverre
het reparatiebedrijf door de rijkswerven In
vollen omvang moet worden uitgeoefend dan
wel moet worden verminderd heeft de com
missie inlichtingen ingewonnen! blji verschil?-
lende Nederlandsche
onderzeedienst, waarby! Hen O-boo
ten* één onderzeeboot-mijnenlegger, een
berg ngsvafirtuie, twee torpedo-ateliers en
twee accu-werkplaateen;
De werf te Hellevoetsluls.
De werf te Willemsoord onmisbaar.
De drie phtmn.
Hellevoetsluls dus rüet onmisbaar.
Ntveau-verlagtng.
IflliStaafcsttlktohe leven
komenvaak kwetsuren,
torandv «nljwónden, .enz.
Voor.yerwaarlooxlngbaart
dan groote torg. Behoedt U daarvoor met
Is een hulp In don nood.
Vraagt altijd' mot nadruk hSkr
V A E L I N E-CHESEBROU OH
Het beste mlddet voor.de huldl
Gebruikt ook Chesebrough Cqld Crtam
v #/i Chestbrough Vanlshlng Crtam
de Ideale vetvrije huld-cream.
De omvang van het geheele bedrijf.
Conclusies en voorstellen
De commissie komt ten slotte tot de vol-
A. Rijkswerf te Willemsoord:
le. De Rijkswerf te Willemsoord be
hoort te worden aangewezen als staatsbe
drijf.
B. Rijkswerf te Hellevoetsluls,
De Rijkswerf te Hellevoetaluls wordt als
zoodanig gesloten* Zoolang het rilet gelukt
ls hlaar te verhuren of to verkoopon* wordt
het oompleoc met zoo gering mogelijke mid
delen onderhouden voor zoover dat noodig
ls om algeheel verval te voorkomen* Dit kan,
daar voor toegang tot hét torpedo-atelier de
sluizen moeten worden blijven 'bediend, ge
schieden door het haveni-alulspersoneel c. q.
uitgebreid met bijv. twee man.
Tt ls
