T
JE ZEEPPOEDER
De Hollandsche
Wasch vrouw
HET NIEUWEDIEP
van dinsdag 17 januari i9jb
TWEEDE EN LAATSTE BLAD
PLAATSELIJK NIEUWS
- Op de 43ate Intern alonal© PluimvftP.
tentoonstelling van de Kon. Ned. Vereen!
„Avicultura te den Haag, welke in v>-
houden 18, 14 en 16 Jan. 1828, KehaaS
onze plaatsgenoot, de heer G J H w
SWhïEÏ,8 n°'s Witkl"^rielen Eer!
ste, 1 Tweed© en 1 iEterde prijs, benevens
10 Speciaal- en Eereprijzen.
JUBILEUM P. BOON.
Men zie de advertentie in dit blad.
Bovengenoemde Vereenlging geeft op
Donderdag 19 Januari a.s. haar tweede
uitvoering in dit seizoen. Opgevoerd zal
alsdan worden „Het Slot Rabenau" (De
Nobele Hendrik), een blijspel in drie be
drijven, dat in Amsterdam met groot
8uooes is opgevoerd onder den titel „Ba
ron von Habernlks".
In de aan de leden verzonden program
ma's wordt er de aandacht op gevestigd,
dat, in verband met de viering van het
25-jarig bestaan der Vereenlging op 80
Januari 1929, na de thans aangekondigde
uitvoering geen kunstlievende leden meer
kunnen worden aangenomen, tenzij in
bijzondere gevallen.
NED. VER. VAN* HUISVROUWEN.
Het bestuur van de Ned. Ver. v. Huis
vrouwen vestigt de aandaoht harer leden
op de vergadering van a.s. Donderdag,
die niet 's middags, maar 's avonds ge
houden zal worden.
ten bate van de kas van het Centraal Ge
nootschap voor kinderherstellings- en
Vacantiekolonies. Op dien avond wordt in
„Musis Sacruin" opgevoerd een klucht
v&n Joh. W. Broedelet, getiteld „de Klim-
Keit Het is een allerdolst stuk vol dwaze
situaties en dolle grappen, dat den ge-
heelen avond de lachspieren van de aan
wezigen in beweging houdt.
„De Telegraaf" schreef ervan:
De „Klimgeit" wordt het symbool der
hoogwaardigheid van ieder, die hier meer
wil schijnen dan hij is, tot hij weer ont
maskert, op zijn eigen voeten staat. Even
voor die ontmaskering er is, gebeurt er
van alles wat een goedlachsch publiek
zich in zulk een genre van niets dan amu
sement wenschen kan. „Het Schouwtoo-
neel" zal wel pleizier beleven van dit ko
mische spel van grappen en dolle situa
ties: het publiek kwam niet vaak tot be
daren.
En de „Haagsche Courant" zeide,
Luijkx, 2e Secretaris, Voorzitter Hanze
afd. Helder. E. Tosi Faoino, Technisch
Leider en Penningmeester, Amsterdam
L. Coltof, Lid Kamer van Koophandel,
Helder. A. J. van Haaren, Bestuurslid
Hanze, afd. Helder. H. C. M. Nijpels, Lid
Economische Commissie, Helder. D. J.
Memelink, Ingenieur P.E.N., Bergen. W.
Velthuijs, Lid Economische Commissie!
Helder.
Terwijl als leden zijn toegetreden: P. C.
de Boer, Bestuurslid V. V. V. Helders
Belang, Helder. Ir. B. W. A. Bijvoet, Be
stuurslid V.V.V. Helders Belang, Helder.
A. Dokter, Directeur Gemeente Werken,
Helder. P. H. L. Maas, Directeur Gemeen
tereiniging en plantsoenen, Helder. J. N.
E. Teune, Directeur Gemeente Gas-, Wa
ter- en Electriciteits Bedrijf, Helder. H. A.
W. Meijer, Lid der Firma Gebr. Meijer,
Confectiefabriek. D. Stammes, Wethou
der, Anna Paulowna.
Expediteur voor de Tentoonstellings
goederen N. V. E.S.O.N.A., Directeur W.
Velthiiijs, Helder.
Binnenkort hoopt men op deze belang
rijke Tentoonstelling terug te komen.
Voor belanghebbenden is het Secretariaat
gevestigd: Loodsgracht. 45, Helder, Tele
foon 178, alwaar de Secretaris, de heer
Fijting van Walsem, belanghebbenden al
le inlichtingen zal verstrekken.
ven. De pers <ge©ffc unaniem schitterende
jpri-tieken, jo.a. schrijft )„Heit Utreohtsoh
Nieuwsblad" van 2 Jan.:
Een aardig Fransch blijspel met tame
lijk sterke tooneelspeltendenzen. Als ge
hoed was d© voorstelling goed voorbereid.
Ik meen dat het hier een eerste voorstel
ling gold, maar getuigd moet worden, dat
de vertolking vlot was, wat niet van elke
première gezegd kan worden. De aardig©
vertooning viel dan ook wel in den smaak
van bet talrijke publiek, dat zijn bijval
toonde door luid applaus.
VEREEN. PENSIOENBELANG
TE HELDER.
Verschenen is het werslag 1927 van
de Vereen. Pensioenbelang te Helder.
Het verslag bevat oun. een resumé van de
spreekbeurten en conferenties, die ge-
i houden werden om te komen tot een be-
een resumé van den inhoud te hebben ge- tere pensioenregeling van de oud-gepen-
geven, het volgende:
De schrijver heeft zijn stuk met zooveel
dwaze situaties, zooveel goede zettep, zoo
veel kostelijke kluchtvondsten doorspekt,
dat de lach den heelen avond niet van de
na
een klucht zonder andere pretentie dan de
menschen terdege te amuseeren en de le
vers op een gezonde manier in schudden
de beweging te brengen. En daarin is de
schrijver stellig geslaagd; den ganschen
avond heeft men zich gisteren in den
Kon. Schouwburg uitstekend vermaakt
met dit produot van 's heeren Broedelet's
speelschen geest en boertlgen zin.
DE TURKSCHE ONDERZEEBOOTEN.
De beid© Turksche onderzeebooteni, dl©
hier d© vorige week in de haven zijn ge
komen om proef te stoom en, zijn giste
renmiddag, vergezeld van de Z 5, naar
de Schotsch© kristen gevaren, om de
proeven voort te zetten.
KERK-CONCERT
„HELDER'S MANNENKOOR".
Met verwijzing naar de in dit nummer
voorkomende advertentie willen wij bo
vengenoemd oonoert nog ©ven in her
innering brengen.
Gezien het programma, dat Donderdag
avond tegen den prijs van 10 ct. aan het
kerkgebouw verkrijgbaar is, wordt den
bezoekers een avond van goede kunst
aangeboden. Het koor zal eenige groote
werken uitvoeren, die in het kerkgebouw
wel tot hun recht zullen komen. De da
mes Sok zijn ook geen onbekenden, zoo
dat wij overtuigd zijn, dat hun solo's en
duetten zeer zeker in den smaak zullen
vallen, terwijl de bekwaamheid van den
heer Leewens ais organist evenzeer be
kend ia
De toegangsprijs (30 ct, rechten in
begrepen) kan geen bezwaar zijn en ge
zien de voorverkoop, die al aardig loopt,
twijfelen we dan ook niet of velen zullen
van het concert genieten.
LIEFDADIGHEIDSVOORSTELLING
ISR. TOONEELVEREENIGING.
Wij hebben reeds vermeld, dat de Is
raëlitische Tooneelvereeniging 80 Jan. a.s.
een liefdadigheidsvoorstelling zal geven
sionneerden. Wij verwijzen hiervoor naar
het verslag.
Eenige verandering in het bestuur
vond plaats door den dood van den heer
»T W. van Vliet, die tot dien de functie van
lucht ui. Het is een blijspel, of liever nog: Commissaris had vervuld. Mevrouw de
Weduwe van Vliet-Wickel nam daarop,
na daartoe te zijn aangezocht, de open
gevallen plaats van haar overleden echt
genoot in
Verder wordt In het jaarverslag aan
gedrongen bij de leden om niet te ver
sagen, doch direkt aaneengesloten den
strijd voort te zetten, tot betere regeling
Is verkregen voor de oud-gepensionneer-
den.
VERPAKKINGSMIDDELEN VOOR
DE TROPEN.
ÏDe Kamer van Koophandel en Fabriekten
voor Hollands Noorderkwartier, te Alkmaar
■verzoekt ons de aandacht er op te vestigem,
dat zij: erin geslaagd is de heer H. C. A. H.
v. d. Hoeven beireid te vinden, te Alkmaar
te komen om aldaar een zitdag en een expo
sitie te doen houden van verpakkingsmid
delen onzer exportrariïkelen voor verzen
ding naar de tropen.
De zitting geschiedt in samenwerking
met de Vereenigingen „Nederlandsch Fa
brikaat" en de „Ned-Indische Jaarbeurs te
Bandoeng", en be-nogt aan' alle belangheb
benden (bjv. fabrikanten, handelaren, etc.)
kosteloos inlichtingen te verstrekken om
trent den handel met Ned. Oost-Indië in het
algemeen, en omtrent de juiste verpakking
van consumptie-artikelen etc. voor de Tro
pen, in het bizonder.
De zitting wordt gehouden in het kantoor
gebouw deT voornoemde Kamer, Oudegracht
182, Alkmaar, od Donderdag 19 Januari
a van 10—12 en van 24 uur en is voor
alle belangstellenden gratis 'toegankelijk.
„DE OLYMPIADE-CANDIDAAT".
De voorstelling van dit allernieuwste
blijspel op a.s. Zaterdag in Casino door 't
uitmuntend', eerste ran,gs gezelschap „Het
Middenstands- en Electrlciteltstentoon-
stelllng M.E.T.H.O. voor Helder en
Omstreken.
Van 28 April tot en met 6 Mei 1928,
zal bovengenoemde Tentoonstelling in
Helder worden gehouden. De beide Mid-
deiistandsvereenigingen te Helder 'in
samenwerking met Helderis Belang
V.V.V., waarbij de Econ. Commissie, heb
ben besloten een Middenstands- en Eleo-
triciteitstentoonstelling te houden voor
Helder en Omstreken (M.E.T.H.O.) Ten
behoeve van deze tentoonstelling, welke
door haar grooten opzet niet in een der
bestaande lokaliteiten kan worden onder
gebracht, zal een speciaal gebouw worden
geplaatst op het Westplein, tegenover het
Raadhuis met een grondoppervlakte van
meer dan 1000 M2.
Voor deze Tentoonstelling is een Eere
comité samengesteld, waarvan de heer W.
Houwing, Burgemeester van Helder het
voorzitterschap heeft aanvaard. Tevens
hebben in het Eerecomité zitting geno
men: de heeren L. J. Quant, Schout bij
Nacht, Commandant der Marine, Wil
lemsoord. Jhr. H. Rappard, Diretrteur van
's Rijkswerf, Willemsoord. F. A. Smit
Kleine, Directeur Prov. Electr. Bedrijf,
P.E.N. Bloemendaal. Mr. D. Breebaart
Kzn., Burgemeester van Callantsoog. L.
C. Kolff, Burgemeester van Wieringen.
G. J. Lovink, Burgemeester van Anna
Paulowna. W. B. Oort, Burgemeester van Vereen. Haagsch Tooneel", leider J. F.
MARINE EN DE WERVEN.
Ambtelijke tegenwerking.
Pet Hbl schrijft:
Hot thans verschenen rapport over de
Rijkswerven en de slotsommen, waartoe
de door mr. Guépin geleide commissie
komt, verdienen een ernstige bestudee
ring. Wij zullen ongetwijfeld gelegenheid
hebben daarop terug te komen.
Aanstonds evenwel lijkt ons reeds een
opmerking op haar plaats en tijd, over de
campagne, die met steun van een ambter
i naar van het departement van marine is
gevoerd, tegen de commissie, waarvan
deze ambtenaar blijkbaar hem onwelge
vallige voorstellen vreesde.
Wij zelf zijn daarvan min of meer dupe
gdworden. In ons avondblad van 20 Dec.
hebben wij gewaagd van mededeelingen,
door den directeur van het bureau
Scheepsbouwaan het departement van
Marine gedaan aan een Federatie van
Personeel in 's Rijksdienst.
Nu de namen der commissieleden ons
weer onder oogen komen, rijst voor ons
de vraag, of de zaak niet nog veel erger
is dan wij eerst aannamen. Het lijkt on
betwistbaar, dat het de bedoeling dezer
publicatie is geweest een bepaald lid of
enkele leden de oommissie die in 's lands
belang voor het werk dezer commissie hun
tijd hun kennis en ervaring ter beschik
king stelden te discrediteeren. Hier toch
geeft een ambtenaar te verstaan, dat al
thans één lid der staatscommissie, die den
minister moest voorlichten over de rijks
werven zich ten nadeele der marine heeft
verrijkt.
In elk geval lijkt ons de medewerking
van een ambtenaar van het departement
aan een publicatie, als die van de Federa
tie, op een tijdstip, als waarop die werd
gegeven, volstrekt uit den booze. Maar
onder deze omstandigheden nog meer.
Het geval wordt te zonderlinger, omdat
indien inderdaad het departement van ma
rine zou zijn „bestolen' 'op de wijze, zoo
als volgens den directeur van scheeps
bouw was geschied dit zou zijn gebeurd
la barbe" van den directeur, die gehou
den was te waken tegen gevaren van
dezen aard.
Afgezien van de waarde der voorstellen
en conclusies van de commissie, lijkt het
ons daarom gewensoht, dat het Neder-
landsche publiek eens verneemt, hoe de
minister van marine denkt over de hou
ding van een ambtenaar, die het geoor
loofd acht op te treden als de directeur
van scheepsbouw aan zijn departement
deed in deze zaak.
Texel.
In het Dagelijksch Bestuur hebben de
navolgende heeren zitting genomen: W.
Biersteker, Voorzitter V.V.V. Helders Be
lang, H. van Willigen, 2e Voorzitter,
Voorzitter A.H.W.V. J. Fijting van Wal-
Mertens, belooft een zeer mooie opvoe
ring te worden. Het stuk heeft overal een
zeer groot suooes en de voorstelling staat
op een hoog peil Het Haagsch Tooneel
bestaat uit 12 personuen, allen vooraan
staande artisten, welke van dit geestige
sem, Secretaris V.V.V. Helders Belang. S. blijspel een schitterende vertooning ge-
DE HONDERDDUIZEND GULDEN
VOOR MAAS EN WAAL.
Het geld ls bijeen.
Dank zij de actie van het dagblad „De
Telegraaf", en niet te vergeten die van
het Tweede Kamerlid, den heer Ketelaar,
die het voorzitterschap van een inzame-
iingscomité op zich nam, is de honderd
duizend gulden bij elkaar, die nog noodig
waren om een vijftigtal gezinnen, slacht
offers van den watersnood van December
1925, aan een woning te helpen.
Meer dan 2 jaar moesten deze vijftig
gezinnen, die niet meer geholpen konden
worden met het geld, dat door hulp- en
offervaardig Nederland voor de slacht
offers van dezen vreeselijken watersnood
bij elkaar was gebracht, wachten op een
woning.
De regeering meende niet tot hulpver
leening over te kunnen gaan en daarom
nam het Tweede Kamerlid, de heer Kete
laar het initiatief tot de oprichting van
een inzamelingscomité, voor deze gezin
nen in Maas en Waal. „De Telegraaf"
maakte dagelijks propaganda voor dit
goede doel, en ziet, in den tijd van vier
weken is het bedrag van honderdduizend
gulden bij elkaar en zijn de gezinnen in
korten tijd uit de ellende.
De heer en mevr. Philip»—de Jongh te
Eindhoven waren de eersten die het ge-
heele bedrag, zegge achttienhonderd gul
den stortten, als bouwkosten voor een
huisje, en het bekende spreekwoord, dat
als er één schaap over de brug is, er meer
dere volgen, werd wederom bewaarheid,
want de heer en mevr. Philips kregen niet
minder dan 28 volgelingen, die allen een
bedrag van achttienhonderd grilden depo
neerden en dan waren er honderden, ja
duizenden, die met kleine en groote gif
ten, het bedrag van honderdduizend gul
den vol maakten. Ons volk heeft zich
weer eens van zijn beste zijd© laten zien.
Een'ge lezers hadden gaarne gewild
dat door ons gemeentebestuur ook een
actie op touw was gezet om Maas en Waal
hulp te verleenen, „Wij hadden beet acht
tienhonderd gulden bij elkaar kunnen
brengen voor een woning", zoo schrijven
zij ons. De daad bij het woord voegende
sluiten zij 2.50 in. Wij zullen dit bedrag
aan het comité overmaken en zullen
gaarne nog meerdere giften ontvangen,
die door ons in dit blad zullen worden
verantwoord. Want al is het bedrag voor
den bouw van de woningen volteekend,
er is nog zooveel dat deze arme gezinnen
noodig hebben, en dat z]j zichzelf niet aan
kunnen schaffen. Kinderbedjes, het on
ontbeerlijke mobilair enz. enz.
Wie helpt dus verder?
Ontvangen giffen.
Eenige Inwoners van Helder 2.50.
Naar wij vernemen was er op het ge-
costumeerde bal der Amusements-Ver-
eeniging Animo*, dat Zaterdagavond J.l.
In Musis Sacrum werd gehouden, een
meisje op het aardige en sympathieke
idee gekomen, zioh te verkleeden als
spaarpot, terwijl defeventueele opbrengst
bestemd was voor de noodlijdenden in
het land van Maas en Waal. Het bedrag
dat zij op deze manier verzamelde, beliep
f 17.20.
Voorwaar een goed voorbeeld, dat naar
wij hopen veel navolging zal vinden.
KINDERFONDS D. T. T.
Men verzoekt ons, onze medewerking
te willen verleenen voor het navolgende:
Reeds geruimen tijd overwoog de Ad
ministratie der P.T.T. middelen om te
geraken tot een instelling van algemeen
nut ten behoeve van het personeel. Ver
schillende plannen zijn in den loop der
jaren op dit punt besproken, zonder dat
nochtans een algemeen voldoening ge
vende oplossing voor den vorm van een
dergelijk instituut werd verkregen. De
uitgifte van weldadigheidszegels sedert
1925, welker méér-opbrengst ten goede
komt aan den arbeid voor het bescher
ming en hulp behoevende kind, leidde
er toe het beoogde doel te zoeken in
steuöverleening aan het postkind.
Toen de Nederlandsche Bond tot Kin
derbescherming, die door den Minister
van Binnenlandsche Zaken en Landbouw
is aangewezen om onder zijne goedkeu
ring de méér-opbrengst der weldadig
heidszegels onder de daarvoor in aan
merking komende instellingen te ver-
deelen, aanbood om een bepaald bedrag
van die opbrengst te reserveeren ten
bate van de Nederlandsche P.T.T. amb
tenaren, waardoor deze dus indirect
belang bij den verkoop verkrijgen, werd
deze gelegenheid aangegrepen om de
bestaande voornemens te verwezenlijken
door de oprichting van een fonds, dat
Er ontbraken in de haven evenwel nog inrich
tingen om sohepen te herstellen en die waren noo
dig vooral voor oorlogsschepen, die ln den strijd
waren geweest en spoedig weer gereed moesten
worden gemaakt.
In 1788 werd door H. H. M. een commissie Inge
steld om te onderzoeken of aan den Helder of op
het eiland Texel een plaats voor reparatie van oor
logsschepen kon worden gemaakt. Deze commissie
bestond uit de heeren J. O. van der hoop, advocaat-
fiscaal van de Admiraliteit van Amsterdam, J. Steen
gracht, idem van Zeeland, Mee-Admiraal P.
Reynst en Kapitein ter Zee J. H. van Kinsbergen,
die 22 April van dat jaar berichtte, dat er een ge
schikte Plaats ln het Nieuwediep was om als kiel-
plaats te dienen, doch zij bracht tevens onder de
aat dacht -an H. H.Mdat het van oneindige waarde
"u zijn, dat ook in het Noordelijk gedeelte van de
Republiek een haven, een dok en een werkplaats
gaf diezelfde commissie dit opnie'uw
ovfrwS en weTop de voortreffelijkheid van
1787 ntplde de commissie aan Prins Willem
hefm?kenv.nTnklelpl«at«- Om echter de tegen-
workintr van Amsterdam, waar de groote wervcn
rvntrpilfln werd medegedeeld, dat het
geenszins do bedoeling was om schepen te bouwen
of te repareeren, maar dat zij bedoelden die her
stellingen te doen, die bij het kielen noodig bleken
„X» op en af te tuigen. Zij weten er op,
dat de schepen na den slag bij Doggersbank spoedig
weer gereed en in zee zouden geweest zijn, wanneer
er een dergelijke kielplaats geweest was.
De Staten van Holland besloten 28 Juli 1789 een
kiel- en werkplaats te doen maken en die door
verdedigingswerken te doen versterken, doch daarbij
werd uitdrukkelijk bepaald, dat daar geen lands- of
particuliere werven, woonhuizen of fabrieken zou
den worden geplaatst. Zoo bevreesd was men toon
voor het ontstuan van een bloelende, uitmuntend
gelegen zeehaven in de onmiddellijke nabijheid van
Amsterdam.
Het maken van de kielplaats, het zoogenaamde
«Nieuwe Werk», werd 7 April 1790 aanbesteed en
den 25en October daarna de schutsluis. Deze kiel
plaats was een door dijken afgesloten ruitvormige
oppervlakte, gelegen aan de Westzijde van het
Zuideinde van het Nieuwediep, ter plaatse waar
thans het fort Oost- en Westoever ligt.
De sluis (thans de kleine sluis) gaf de schepen
uit het Nieuwediep toegang tot de grachten der
kielplaats, waarin de loodsen stonden. In dien stand
bleef het Nieuwediep tot 1810. Geen wonder, want
de toestand van de Republiek gedoogde geen uit
gaven dan de allernoodzakelijkste, terwijl bovendien
Zeemacht en zeehandel totaal verlamd waren.
Toen Holland bij het Keizerrijk was ingelijfd,
schonk Napoleon zijn aandacht aan de reede van
Texel als oorlogsbasis tegen Engeland, voor hem
bestond geen plaatselijk belang. 15 Maart 1812 werd
besloten het Nieuwediep tot een oorlogshaven van
den eersten rang te maken. Vanaf dien tijd is on
afgebroken gewerkt aan de uitvoering van de groote
water-, marine- en verdedigingswerken.
Van 1812—1815 werd de rijzen kade langs de
Westzijde van het Nieuwediep gelegd evenwijdig
aan den leidam, met de kruin 0.92 boven Volzee en
daarachter een havendijk ter hoogte van 2.52 boven
Volzee, breed op de kruin 9.5 meter.
De specie voor dien dijk werd gewonnen uit een
daarlangs gegraven kanaal, dat thans de koopvaar
dersbinnenhaven is. Later is de rijzenkado voorzien
van een plankier, bestaande uit zware palen en
leggers en een houten vloer.
De val van Napoleon heeft geen verandering ge
bracht in de uitvoering van de plannen.
Den 29en Maart 1818 werd een ontwerp goedge
keurd van de dokken en maritieme gebouwen aan
de mond van de haven gemaakt door den Ingenieur-
generaal van den Waterstaat J. Blanken en dien
en; ,lge hot bestaande natte on hot kleine, oude
droge dok gegraven. Vooral worden grooto moei
lijkheden ondervonden bij het graven van het droge
dok ln de onmiddellijke nabijheid van de zee, waar
door steeds water opwelde. De verbinding van het
natte dok. met de haven werd gevormd door de
keersluis, de thans nog bestaande groote zeedoksluis
Toen deze sluis te klein was geworden, werd zij
de jaren 1859—1863 vernieuwd en de daarover
liggende ophaalbrug vervangen door de thans nog
bestaande draaibrug. Een zoogenaamd dokkanaal
met keersluis verbond het natte dok met de mari
tieme binnenhaven en de koopvaardersbinnenhaven.
In 1813 en 1814 werden eenige werkplaatsen en
gebouwen geplaatst. Onder de regeering van Koning
Willem 1 werd het werk voortgezet en in 1828
1825 het directiehuis (thans Paleis genaamd) ge
bouwd, waarin gevestigd werden de woning en bu-
reaux van den Directeur en hoofdambtenaren van
de Marine, en verder de overige magazijnen en
werkplaatsen. In 1888 en '39 werden de Marine
kazerne en het hospitaal en in 1869 het Koninklijk
Instituut voor de Marine voltooid.
Toen de schepen grooter werden en het oude
droogdok niet meer voldoende was, werd in de jaren
1856—1866 het nieuwe droogdok gegraven.
Was op die wijze het Nieuwediep van een nietig
stroompje in den loop der tijden gegroeid tot een
groote veilige haven, die oorspronkelijk als oorlogs
haven opgezet, spoedig, zij het dan ook onvolledig,
voorhaven voor de koopvaardij voor Amsterdam
werd, door het graven van het Groot Noordhol-
landsch Kanaal werd het in optlma forma 4® voor
haven van Neerland* grootste koopstad.
Tegen het midden der 19e eeuw ontstond behoefte
aan meerdere diepte in de haven en daar zij geene
verzanding of verdere verdieping toonde, werd in
1848 begonnen met het verhoogen van den vangdam.
In 1856 was hij over 1250 M. verhoogd tot 0.80 boven
Volzee, de verhooging is toen gestaakt geworden.
Na 1856 zijn geen belangrijke wijzigingen meer ln
deze werken gebracht. Alleen ls in 1868 de leidam
nog mot 90 M. verlengd en zljn.de tegen den West
oever der haven uitgebouwde hoofdjes, welke zeer
hinderlijk waren, successievelijk opgeruimd.
De rijzen dam is sedert 1888 geleidelijk vervangen
door houten steigers, waaronder steenglooiing.
De gulden tijd voor het Nieuwediep duurde totdat
de nieuwe verbinding tusschen Amsterdam en de
Noordzee tot stand kwam. Toen werd het weer de
oorlogshaven, die, naarmate de schepen grooter
werden en veranderden, verbeterd werd naar de
eischen des tfjds.
Weinig is het Nieuwediep en het Marine-Eta
blissement van vorm veranderd. De oorspronkelijke
sluis, die het Noordhollandsch kanaal met de haven
verbond, lag Noordelijker dan de thans bestaande
Groote Koopvaarderssluis en had twee sohutkolken.
Deze sluis werd in 1858 afgebroken, nadat de nieuwe
sluis van 1851 tot 1856 was gebouwd.
De haven heeft een minste diepte van 10 Meter,
maar op de meeste plaatsen is de diepte grooter.
De lengte is 2200 Meter, het algemeene beloop ls
een bocht bestaande uit drie stukken ln de rich
tingen NNO—ZZW, NNW—ZZO en ZW—ZO,
respectievelijk 600,700 en 900 Meter lang. De breedte
varieert van 100 Meter aan de mond tot 180 M.
In het uiterlijk aanzien van bet Nieuwediep is de
grootste verandering gekomen door de bouw van
het Koepelfort op de Harssens in het jaar 1884 en
door de aanleg van de pyrotechnlsche werkplaatsen
en het mijnenmagazijn aan de overzijde van de
haven op een opgespoten stuk van het Balgzand.
EINDE.
Ingezonden mededeellng.
In aansluiting met een vorig berichtje
kunnen wfl mededeelen, dat de herdeï
king van het ambtsjubileum van den heer
Bora, onderijzer aan de Chr. Oplei
dingsschool, Kanaalweg, vastgesteld is
op Donderdag 19 Jan. a^i.
TOONEELVEREENIGING T.A.V.E.N.U.
DOOB
H. J. BOLDINGH.
8