T
koud
oplossen!
Tweede Blad.
GEMENGD NIEUWS.
m
VAN ZATERDAG 17 MAART 1928
Binnenland.
fraude bij de onderl. ziekte
verzekering te franeker.
De boekhouder bereid I 2000
terug te betalen.
In de laatste dagen liepen te Franeker
geruchten, dat de boekhouder bij de On
derlinge Ziekteverzekering, waarbij de
landbouwers uit den omtrek hun perso
neel tegen ziekte hebben verzekerd, frau
duleuze handelingen zou hebben gepleegd.
geheel gezin vergiftigd?
VU! personen te Kruisweg
ernstig ongesteld.
de steekpenningen bij de
gasfabrieken.
Buitenland.
De overstrooming bij LosAngeles.
sn-ja 'v'™!
Een winkeldievegge.
AMSTERDAMSCHE BRIEVEN.
Clrcns. Gas. De I.V.T.A. Een vierde Museum-terrein-plan.
Het Ryn-kanaal.
Ingezonden Mededeeling.
11
-
Radio-Rubriek.
Naar verluidt liet de boekhouder de le
den meer betalen dan zij verschuldigd wa
ren, doch verantwoordde hij de juiste be
dragen, waardoor de bewuste handelingen
bij de controle der boeken niet ontdekt
werden. Het juiste bedrag, waarvoor de
leden benadeeld zouden zijn is niet be
kend, daar hiervoor een uitvoerig onder
zoek noodig zou zijn. Den boekhouder is
verzocht een bedrag van 2000 terug te
betalen, waarin hij heeft toegestemd.
Donderdagmorgen is het gezin van den
arbeider Leenhoudt te Kruisweg (Z.-H.)
plotseling zeer ernstig ongesteld gewor
den, naar de Telegr. verneemt onder ver
giftigingsverschijnselen. De gemeentege
neesheer van Bleiswijk, dr. Hoogeboom,
achtte onmiddellijke overbrenging van het
.geheele gezin bestaande uit man, vrouw
en drie nog jeugdige kinderen, naar het
ziekenhuis noodzakelijk, zoodat allen Don
derdagmiddag naar een ziekenhuis te
's-Gravenhage zijn vervoerd. Hun toe
stand is zorgelijk. Omtrent de oorzaak is
nog niets bekend.
Aaltens gasdirecteur vraagt eer
herstel.
In de Woensdag gehouden vergadering
van den raad der gemeente Aalten werd
een schrijven behandeld, ingekomen van
den directeur van het gasbedrijf, met ver
zoek in zijn eer te worden hersteld.
De directeur, in openbare zitting ge
hoord, verklaarde de kleine kasverschil-
len, die geconstateerd zijn, uit het feit,
dat met slechts één jongen de administra
tie moest worden gevoerd. Meerder per
soneel is hem steeds onthouden. Ook wa
ren er den laatsten tijd in het geheel geen
bemerkingen in de administratie gerap
porteerd.
De raad heeft nog geen beslissing ge
nomen.
bericht flen naderenden
vloed en haastte zich met zijn vrouw per
S'ito in de richting van de heuvels. On
oe. bedacht hij, dat zijn zes knechts
nog in een bijgebouw sliepen. Hij had de
keus om zijn eigen leven en dat van zijn
vrouw aan het grootste gevaar bloot te
stellen, of de mannen te laten omkomen.
Hij reed terug, wekte de knechts, allen
sprongen in de auto en dwars door de
velden ging het naar de heuvels toe. Een
paar seconden nadat de auto de ranch
verlaten had, werd deze door het water
verwoest.
Een andere man, die een buurman had
willen waarschuwen werd door het water
verrast en zag zijn drie kinderen voor
zijn oogen verdrinken.
De New York Herald deelt nog mede,
dat Goolidge aan senator Samuel Morgan
Shortridge van Californië heeft beloofd,
dat de regeering hulp zal verleenen aan
de geteisterde Santa Clara-vallei, zoo
gauw bekend is, wat het meest noodzake
lijk is op 't oogenblik.
Ingezonden Mededeeling.
De omvang van de schade.
De overstroomingen by Los Angeles
in de Santa Clara vallei hebben meer
schade en raenschenlevens geëischt, dan
eerst gedacht werd. Men heeft nu een
300 dooden gevonden, maar het is vrij
wel zeker, dat er nog een 400 vermicten
door het woedende water zijn omgekomen.
De schade aan eigendommen zal meer
dan 15 millioen dollar bedragen.
Zeven plaatsen zijn geheel of op een
paar huizen na verwoest. De heele vallei,
vroeger bloeiend en welvarend, is nu een
grauwe slibmassa.
De mogelijke oorzaak.
De lpschouwer, die belast was met
het rapport over het ongeluk beweert,
dat het te wijten is aan de ondeugelijke
constructie van den doorgebroken dam.
Dit wordt echter ten stelligste ontkend
door de waterstaatsingenieurs te Los
Angeles. De hoofdingenieur van het
aauuductsysteem gelooft, dut het breken
van den dam veroorzaakt kan zijn door
een aardverschuiving tengevolge van de
vele regens. Daardoor was de Westelijke
basis van den dam verzwakt en niet meer
in staat om d n overmatigen druk van
het waterreservoir te weerstaan dat een
hoogere stand» had tengevolge van een
wolkbreuk in de Siërra s.
Het waterreservoir diende eenerzijds
als aanvulling van de drinkwatervoor
ziening van Los Angeles, anderzyds voor
deMengzal dus in den komenden drogen
tijd in tweeërlei opzicht moeilijkheden
kHetnaakn'?afvêrwoeste huizen wordt op.
750 geschat; zij werden met bewoners,
vee Sn meubilair door denvloed meege^
sleurd en overal in de vallei bleven
Td."& dichter Mi«e heeft men
de menschen voor een de maar
en met auto's kunnen waarschuwen, maar
velen werden toch een prooi der vloed
golf doordat het bericht hun zoo onwaar-
S&m >eek, dat ze ernieLaan geloofden.
Vun alle kanten is inmiddels nuip ge
pïeegslera rijn naar de onheilsvallei ge-
zonden.
Tragische verhalen.
Talrijk zijn de tragische verhalen, die
bekend worden en talrijk zijn ook de
helden, die hun leven waagden.
Eeu boer te El Rio had telefonisch
MISLUKTE ROMANTIEK.
Mlle. Debora Kaufman, een knap
Poolsch meisje, dat te Parijs in haar on
derhoud voorziet met Fransche les geven
aan jeugdige Oosterlingen, meerendeels
Chineezen en Arabieren, was dezer dagen
eensklaps verdwenen.
Ze moest vermoord zijn, 't kon niet an
ders!.Ze was natuurlijk in een liefdes
drama gewikkeld met een harer warm
bloedige leerlingen, en had haar genegen
heid met haar leven moeten bekoopen.
En de geheele Parijsche politie, versterkt
met detectives, trok er op uit om Debora
Kaufman te zoeken.
Men vond haarin de vrouwenge
vangenis van Saint-Lazare, in goeden wel
stand, maar toch lichtelijk uit haar even-
wacht, omdat ze enkele dagen tevoren met
zeven andere jonge meisjes door de po
litie was opgepakt, toen zij in een der
groote warenhuizen bezig was een en rn-
der te ontvreemden. Zes van de acht meis
jes weigerden haar naam te zeggen waar
op de commissaris van politie ze, volger.s
het voorschrift, naar de gevangenis 1 et
overbrengen in afwachting van het n. >-
ment, waarop ze zouden besluiten ha ir
identiteit kenbaar te maken.
Toen de detectives de foto van Debora
in handen kregen, herkenden ze in haar
de jonge Poolsche, die niet bemind ont
voerd en vermoord werd, maar slechts aan
kleptomanie leed.
ZOEBKOF VERBANNEN.
De politie-overheid heeft den echte
noot van de vroegere prinses v.to
Schaumburg-Lippe, den Rus Alexanoor
Zoebkof uit het Duitsche rijksgebied v>
bannen, wegens zijn veroordeeling vo r
inbreuk op de pasvoorschriften.
Hij moet het Duitsche grondgebied bi i-
rien zeven dagen verlaten.
Hij gaat naar de Kongoi.
Naar Wolff verneemt, heeft Zoebkof
Woensdag Keulen reeds verlaten en is hij
naar België gegaan. Vandaar zal hij zich
naar ziijn oom in den Belgischen Kongo
begeven. De Duitsche politie heeft hem
twee weken gegeven om zijn zaken te
Bonn te regelen, doch men verwacht niet,
dat hij hiervan gebruik zal maken. Bij
zijn vertrek zei hij, dat hij een vacantie-
reisje ging maken. Prinses Victoria, zijn
vrouw, vertoeft op het oogenblik te Bonn.
Zoebkof is wegens paspoortinformalitei
ten voor het heele rijk uitgewezen, niet
om andere ongewenschte gebeurtenissen,
daar hij dan alleen uit Pruisen gezet had
kunnen worden.
BRAND IN EEN ZIEKENHUIS.
Te Chatel t in Henegouwen is een vleu
gel van een ziekenhuis, waarin grijsaards
geherbergd werden, geheel uitgebrand;
al de zieken konden echter nog tijdig ge
red worden.
AMBULANCES VOOR DRONKAARDS
IN RUSLAND.
Het presidium van den sowj»tvan Moskou
heeft het voorstel van het volkscommis
sariaat voor gezondheidswezen goedge
keurd, om in alle districten van Moskni
ambulances op te richten, waar zwaar
beschonkeneri kunnen worden opgenomen.
De inrichtingen zullen van baden en
installaties voor het inblazen van zuur
stof worden voorzien. De patiënten zullen
er 24 uur worden gehouden en moeten
daaivoor 2 tot 5 roebel betalen. Als de
zelfdepersoon meermalen in dien toestand
opgepakt wordt, zal hij naar een speciaal
ziekenhuis worden gebracht.
EEN NIEUWE KJA-WONDER
DOKTER.
Hoc..s pocus In de de»a.
Door een nieuwen wonderdokter, in de
desa Goemelar-kidoel, gelegen in het dis
trict Soempioeh, afdeeling Banjoemas,
Kjai Hadji Mohamad Joesoep, wordt in
den laatsten tijd een nieuwe geneeswijze
op zijne patiënten toegepast: Hij schrijft
een Koran-spreuk op een plankje. Terwijl
de patiënt met één of meerdere vingers
de zieke plaats op zijn lichaam betast,
slaat de wonderdokter een spijker in één
der, volgens zijn meening, op ds ziekte
betrekking hebbende Arabische karakters
De patiënt moet op dat oogenblik de zieke
plaats loslaten en wordt voor genezen
verklaard. Gelukt het experiment niet da
delijk, da nwordt dit door den kjai her
haald (soms meerdere malen).
Er moet van dezen persoon wèl een
enorme suggestie uitgaan, zegt het A. I.
D., waaraan wij dit verhaal ontleenen, dat
een kranke, op deze wijze behandeld, ver
klaart, of te zijn genezen, öf zich dadelijk
beter te voelen. Op de laatst gerapporteer
de 6 visite-dagen, v.m. 26 December Lm.
12 Januari jl., bezochten hem niet minder
dan 18.556 patiënten, terwijl dit aantal in
de twee maanden te voren ruim 60.000 be
droeg. Door den assistent-wedono worden
alle bezoekers thans geregistreerd en er
zullen, vooral voor van elders afkomstige
patiënten, steekproeven worden gehou
den, of de genezingen blijvend blijken te
zij n,middels correspondentie met de be-
trotkken districts- of onderdistrictshoof
den.
Intusschen vaart de desa-kas er wèl bij
en staat bedoelde kjai in zijn omgeving in
hoog aanzien.
Charley 'Chaplin's Circus, waarin hij
als tragisch, gelegenheids-koorddanser, als
leeuwen-temmer tegen wil en dank en na
tuurlijk ook weer als minnaar van de
droevige figuur optreedt, draait nu al
voor de tweede week in Tuschinsky en
nog heeft half Amsterdam er den mond
van vol..Het wordt dus wel tijd dat er
hier ook wat van gezegd zij.
Wat is 't toch, vraagt men zich ook nu
weer, na het zien van deze nieuwe groote
Chaplin-film, af, dat de menschen zoo pakt
en boeit? Is 't alleen het grotesk belache
lijke van zijn groote schuitschoenen, zijn
wijde slobberbroek, zijn mee-huppelend en
dansend rietenstokje en zijn te kleine,
steeds weer even vluchtig gelicht bol
hoedje?Zijn het z'n rare dribbel-pas
jes en z'n strak, van geen toeten of blazen
wetend gezicht met het korte zwarte snor
retje?Zijn het de vermakelijke situa
ties en lastige parketten op zichzelf, waar
in hij zich steeds weer in zijn films ge
plaatst ziet?.... Het kan dit alles niet
zijn, waarmede hij nu al zooveel jaren
achtereen een zoo sterke vat op de me
nigte houdt. Er zijn toch meerdere komie
ken, zoowel op de planken als op het witte
doek, die wat kleeren, uiterlijk en ge
baar betreft in het zuiver potsierlijke niet
veel voor hem onderdoen. En ontelbaar
zijn de rolprenten waarin de aparte scè
nes en gevallen als twee droppels water
op die in de Chaplin-films lijken.Neen,
er moet in deze wonderlijke Charley-
figuur wel iets heel aparts leven, Iets dat
veel dieper grijpt dan het onzinnige, cari-
caturale, iets waarvan de meeste toeschou
wers zich te midden van hun proesten en
schaterlachen niet eens bewust zijn, maar
dat het toch doet en naar waarheid het
Charley Chaplin geheim mag heeten. Dat
iets moet, wil het mij schijnen, zijn: de
verteederende sympathie en het medelij
den dat we, in wezen, voor.onszelf
hebben! Want ziet: hij beeldt dat inner
lijk van ons uit, dat kinderlijk naïef,
speelsch en goed van vertrouwen als het
is, eigenlijk nooit tegen het groote leven
daarbuiten op kan en waarvan de beste
bedoelingen steeds ten pndermans spot-
tooneele worden opgevoerd.... En als we
om hem lachen en tegelijk een hartgron
dig medelijden met hem hebben, dat ons
tot een traan beweegt, danlachen
en huilen we eigenlijk om dat diep ver
borgen wazen in ons zelf. Want allen heb
ben we in ons, hoe cynisch onverschil
lig en schouderophalend we het ook mo
gen ontkennen dat primitieve, kinder
lijke idealisme dat al dadelijk bij de eer
ste aanraking met de buitenwereld schich
tig wordt en raar-onhandig gaat doen....
We zijn allen, het zij, waarde lezers
en lezeressen met alle resbect gezegd
min of meer Charley Chaplins en daarin
moet, voor het grootste gedeelte wel het
geheim van zijn wereld-succes schuilen..
In „Gas" daartegen, het tooneelstuk van
George Kaiser waarvan de opvoering in
den Stadsschouwburg onder regie van
Van Dalsum in zekeren zin een gebeurte
nis mag genoemd worden, is de hoofdper
soon een idealist, die wel verre van kinder-
lijk-naief te zijn en tot dadelijk retiree-
ren bereid, juist de buitenwereld voor
zoover die met ons verstand te veroveren
valt, overwonnen heeft Hij, de millionairs-
zoon, heeft zijn bedrijf, waarin het gas ge
maakt wordt, dat voor het geheel overige
bedriji's- en sociale leven onontbeerlijk is,
coöperatief gemaakt; er zijn geen chefs en
ondergeschikten meer, ieder is medewer
ker en alles, de loonen, dé arbeidstijden,
enz. enz. zijn wetenschappelijk geregeld.
Alles is op de beste wijze die het verstand
ook maar bij mogelijkheid kan uitdenken
opgezet en uitgewerkt; ook de formule
volgens welke het gas zelf gemaakt wordt..
Maar ziet; toch, op een goeden dag, en
daarmede begint het stuk, explodeert
dit gas! Duizende arbeiders worden ge
dood en de fabriek ligt in puin. En toch de
formule klopte en zal nooit beter kunnen
uitgedacht worden.... Moet nu, ziet
hier het probleem het bedrijf weer op
gebouwd worden; moet men weer opnieuw
gaan beginnen, met de kans voor oogen
dat vroeger of later het gas weer explo
deert?Dat nooit! zegt deze ide
alist; we hebben nu gezien waar de zui
ver verstandelijke weg toe leidt; het
wordt tijd dat we eindelijk mensch wor
den.... Zulk een fabriek, zulk een
systeem als we gehad hebben, help ik niet
meer opbouwen. Laat ons een anderen weg
inslaan; uit de fabriek terug naar het
land daar trachten mensch te worden.
Hij probeert het zijn medewerkers duide
lijk te maken.... Maar geen een begrijpt
hem. Ieder zit vast aan zijn „beroep". De
boekhouder zegt hem: als er niets meer
te cijferen en te berekenen valt, ga ik
weg; het is mijn vak. De ingenieur komt
weer met z'n formules en projecten het
is z'n vak en iets anders begrijpt hij niet.
En tenslotte de werklieden; ook zij gillen
weer hun oude machines, hun oude hef-
boomen enz. terug, het is hun vak.De
scène waarin dit laatste blijkt is voor ons
Amsterdamsch tooneel wel iets merkwaar
digs en iets nieuws. Het is een stukje mas
sa-regie zooals we hier nog niet hebben
meegemaakt. Met medewerking van niet
minder dan 260 laden van de Arbeiden
Jeugd Centrale krijgt men een groote ar
beiders-bijeenkomst te zien waarop vanaf
een spreekgestoelte de menigte door ver
schillende vrouwen en mannen wordt toe
gesproken en waarop de idealist en de in
genieur ieder van hun kant, de eerste
met zijn „uit de hal! uit de hall uit de
fabriek! 1 Volg mijl" de tweede met
zijn: „Blijf hier! Weer aan het werk!
Volg mij!" de massa trachten mee te
krijgen. Wat dan tenslotte, naar reeds
aangeduid, met een overwinning van den
ingenieur eindigt. Ik wil het verder nu
hier niet hebben over het probleem van
het stuk zelf en wat het verder te denken
geeft, maar alleen wijzen op het feit hoe
geslaagd deze eerste proeve van massa
beweging op ons tooneel mag heeten. Er
valt uit te leeren hoeveel er te bereiken
valt met medewerking van groepen
enthousiaste dilettanten, zooals deze A.
J. C.-groep er een was en het opent zeer
zeker perspectieven'voor de toekomst....
Dat we er, ook inzake den vrede, nooit
zullen komen met het vrijwel uitsluitend
bewandelen van den verstandelijken en
den rechterlijken weg, daarvan raken
we nu toch zoo langzamerhand wel over
tuigd. Werkelijk beweeg-kracht heeft
men ook in dezen in het gevoel te zoeken.
En 't is goed, dat het gevoel van „zooiets
(een wereldoorlog n.1.) nooit meer" weer
eens flink wordt gewekt en versterkt, ten
dien einde zal er tijdens de komende
Olympiade door de Nooit-meer-oorlog-Fe-
deratie een anti-oorlog tentoonstelling ge
organiseerd worden: de I.V.T.A. (Inter
nationale Vredes Tentoonstelling Amster
dam) die van 15 Juli15 Augustus gehou
den zal worden in het gebouw van de
Theosofische Vereeniging aan de Tol
straat. Voornamelijk zal deze tentoon
stelling door middel van foto's van de
slagvelden en van verminkten enz., van
door bekende kunstenaars geschilderde
oorlogstafereelen, van allerlei merkwaar
dige en voor een deel geheime documenten
uit de jaren '1418, trachten onze afkeer
nog eens extra levend te maken. Men mag
dan, zooals van sommige zijden ook al
reeds gedaan werd, zeggen dat zulk een
expositie teveel in het negatieve teeken
staat. dat we er met afkeer alleen niet
komen; daarentegen zij opgemerkt, dat
de afkeer en de walging op dit gebied
langzamerhand wel wat zijn ingesluimerd
en dat hoe meer ze tot wakker zijn ge
prikkeld worden des te beter. Zij voeden
den wil tot vrede, zonder welke geen enkel
arbitrage-verdrag of Volkenbonds-over-
eor komst, hoe knap juridisch ook bedacht
en in elkaar gezet, iets beteekenen. En
daarom is deze I.V.T.A. uw belangstelling
cn steun overwaard.
Vrede heerscht er overigens in onze
naaste omgeving inzake de „bebouwing
van het IJsclubterein" nog lang niet..
We zijn eigenlijk nog niet eens aan den
eigenlijken strijd in den Raad begonnen.
We leveren nog maar voorposten-gevech
ten. Drie strijdende posten stonden er tot
nu toe tegenover elkaar: plan-Staal, plan-
Bauer en het plan door het Handelsblad
gepropageerd waarbij op het vrijgekomen
terrein een nieuw Paleis gedacht werd.
Nu is er dezer dagen nog een vierde bij
gekomen, dat men, kort aangeduid, het
Concertgebouwplan zou kunnen noemen.
Dat moest tenslotte ook wel zoo komen. Ik
heb vroeger in deze brieven al eens ge
wezen op het feit, dat er in de hoogere
regionen van het Amsterdamsche leven
een zekere animositeit heerscht tusschen
de geld- en andere magnaten die de Wag-
nervereeniging steunen en propageeren
en tusschen dergelijke magnaten die ach
ter het Concertgebouw staan. En dat er,
tegenover den zet op 't schaakbord van de
Wagnervereeniging-heeren met hun Ope
ra-plan, wel een tegenzet van de zijde van
de Concertgebouw-groep te verwachten
viel. Die zet is thans met dit nieuwe plan,
dat een uitbreiding van het Concertge
bouw en tevens 'n nieuwe gevel van dezen
muziek-tempel eischt en daarbij dit ge
bouw door middel van een half-gebogen
vijver-aanleg met het Rijksmuseum
„verbindt" gekomen. Het is zeker
dat dit nieuwe plan onder het publiek veel
sympathie zal ontmoeten. Het slaat twee
vliegen in één klap: het zorgt voor een
soort park, iets wat op het publieke ven»
langlijstje staat en het wil tevens het
Concertgebouw uitbreiden en verfraaien,
wat niet minder op dat lijstje thuis hoort
nu de kringen die zich voor het Concertge
bouw interesseeren en er dikwijls hun
schreden naar richten de laatste jaren zoo
enorm veel grooter zijn geworden. In
alle geval zal dit plan in den eindstrijd,
moge hij niet al te lang meer op zich laten
wachten een ernstig mededinger blij
ken!
Nog een strijd waarin een nieuwe me
dedinger, of, meer naar waarheid, een
half-vergeten, maar thans weer opgestane
mededinger—, in het perk trad zij tenslot
te nog even gememoreerd. De strijd om,
de Amsterdam-Boven-Rijn-verbinding.
Den laatsten tijd hoorde men maar van
twee plannen: het kanaal over Wijk-bij-
Duurstede, door Amsterdam voorgestaan
en het kanaal over Vreeswijk, waar de Re-
geering steeds aan vaat houdt Ja, wa>
hoorden er zooveel van dat er schier geen
eind aan kwam; nog onlangs^ gaf waar
nemend burgemeester ter Haar 'n uiteen
zetting var. een conferentie met de Regee
ring in dezen die echter, voor de zooveel-
rte maal, ook weer op niets uitdraaide.
Van het oude Geldersche vallei-plan hoor
de men echter niets meer. Nu kwam het
weer op de proppen. De Kamer van Koop
handel voor de Geldersche Vallei heeft er
deze week hier in Parkzicht weer eens een
lans voor gebroken, gedachtig o.m. waar
schijnlijk aan het: waar twee vechten om
een been.enz.! Enfin: als 't „been"
onze Rijnverbinding tenminste nu
maar eindelijk eens veilig wordt wegge
dragen uit de kijverij! Door wien, óf
het de Regeering, de Stad, of de Gelder
sche Vallei-heeren zijn doet minder ter
zake. Als 't maar g e b e u r 11
OVER CONDENSATOREN.
Ioder luisteraar weet wel wat een con
densator is, want in elk ontvangtoestel
zijn er meerdere te vinden. In principe
bestaat een condensator uit twee gelei
ders, gescheiden door een niet-geleider,
dus b.v. twee metalen platen waartus-
schen eboniet, mica of lucht. Men noemt
de isolatie tusschen de condensatorplaten
het di-electricum. Zoo is lucht gewoonlijk
het di-electrium van variabele conden
satoren, en mica, eboniet of waspapier
van vaste condensatoren.
Boven een waarde van 0,1 Mf
waspapier gebruikt omdat bij
van mica teveel ruimte noodig is
condensator bovendien veel te ko
zou worden. In de g.-dkoopere m m
wordt ook voor de lagere waarden was
papier gebruikt.
Wanneer aan de klommen van
condensator een spanning gelegd v. o_
wordt hij geladen en absorbeert het di-
eloctrium (de tusschenlüggende isolatie)
een gedeelte van de elxtrische energie.
Wanneer de spanningsbron, een batterij
b.v., wordt weggenomen behoudt de con
densator een electrische lading, afhan
gende van de grootte- van den conden
sator en de aangelegde spanning. Indien
een wisselspanning aangelegd wordt is
do condensator op maximum geladen,
wanneer de aangelegde wisselspanning
i:: ar maximum waarde bereikt, doch we
der ontladen als de spanning op nul te
rug, d Dus verbonden aan de wissel-
stroomkring wordt de condensator gela
den en ontladen en zal een Ampère
meter, in serie daarmede verbonden,
stroom aanwijzen. Het schijnt dus dat de
cond nsator stroom doorlaat, doch ln
werkelijkheid laadt en ontlaadt de con
densator zich en de laad- en ontlaad-
stroom wordt door den Ampèremeter ge
registreerd'.
Bij een bepaalde spanning en frequen
tie hangt de stroomsterkte af van de ca
paciteit van den condensator. Hoe grooter
de condensator (hoe meer of hoe grooter
platen), hoe sterker de stroom welke in
den kring optreedt. Of, bij een bepaalde
condensatorgrootte en spanning, neemt
de stroom toe in verhouding tot de fre
quentie van de aanglegde spanning. Als
we de frequentie verdubbelen (frequen
tie-aantal trillingen per seconde), wordt
de stroomsterkte ook verdubbeld'.
Wanneer een condensator een lading
heeft ontvangen geeft hij bij ontlading
steeds minder energie terug omdat er
verliezen in optreden, die we wel tot een
minimum kunnen beperken, dooh nooit
geheel. De verlore energie heeft geen
practisch nut, doch wordt omgezet in
warmte: die verliezen moeten dus zoo
laag mogelijk gehouden worden.
In het ontvangtoestel wordt een con
densator parallel op een spoel gezet om
haar af te stemmen op de frequentie van
het gewen,schte station. Indien de conden
sator veel verlies geeft zal een belangrijk
deel van de ontvangen energie verloren
gaan en de spanning op de klemmen van
den condensator, welke op het rooster van
de lamp gebracht wordt, zal kleiner zijn
dan met een beteren condensator; dus
goeft een slechte condensator rwakkcre
ontvangst. Bovsndlsn wordt hierdoor ds
