HELDERSCHECOURANT
De Salon-Zeeman
TWEEDE EN LAATSTE BLAD.
STADSNIEUWS.
VAN DINSDAG 30 APRIL 1929.
De gediplomeerde leerlingen van de
Ambachtsschool alhier, A. R. Zandstra,
H. J. v. d. Burg, P. Nelis, J. Reus, D.
Snip en J. J. v. Es, zijn toegelaten tot
de machinisten-opleiding der Koninklijke
Paketvaart-Maatschappij te Vlissingen.
Te Hilversum slaagde voor 2e knecht
onderhoud siertuinen, de heer M. P. Bos,
cursist van den heer J. Groen, v. Galen-
straat 88, alhier.
(Verbeterde plaatsing).
JUBILEUM P. STORM.
Morgen, 1 Mei 1929, zal het 40 jaar ge
leden zijn, dat de heer P. Storm, Hoofd
der M.U.L.O. school Kanaalweg, zich aan
het Christelijk onderwijs verbond.
Des n.m. 8 uur zal de huldiging, door
het Bestuur der schoolvereeniging „Laat
de Kinderkens tot Mij komen", plaats heb
ben in het Chr. Militair Tehuis, Kanaal-
weg.
Des avonds van 8 tot 91/, u. is er recep
tie voor de oudera der kinderen, voor
standers van het Christelijk Onderwijs en
belangstellenden, in voornoemd gebouw.
HET TOONKUNST-JUBILEUM.
Mem verzoekt onia te willen mededeeleni,
dat n'iiet adeem de heer Delgorge (voorzitter),
maar ook die heer Leewenis (dilnecteur) in
het eerei-comité zitting hebben.
Vao 620 Junii zal in het Stedelijk Mu
seum te Amsterdam oen tientoonstelling
plaats hlebben betreffende d'eze herdenking.
Op deze tentoonstelling Zijn o. a. ook dé
portretten van alle directeuren, die op het
oogenJbflk aam de dliverse afdlelelingien ver
bonden) zijn.
JUBILEUM MELKCENTRALE.
Op Woensdag 1 Mei zal bet 10 jaar ge
leden zijn, dat de Heldersohe Melk-Cen-
trale werd Opgericht. De fabriek is ge
vestigd aan den Dijkweg, voormalige Cen
trale keuken. De feestelijke herdenking
zal, ln Intlemen kring, gevierd worden in
„Musis Sacrum" op 14 Mei
VERJAARDAG H. K. H. PRINSES
JULIANA.
Ter gelegénheid van den 20sten verjaar
dag van H. K. H. Prinses Juliana Is van
daag van alle openbare- en vele particu
liere gebouwen de vaderlandsche drie
kleur uitgestoken.
Hedenavond houdt de Chr. Oranje-Ver.
een „Oranje-avond" in Casino, waar o.m.
de bekende declamator Arie Post optreedt
en de Oranje Harmoniekapel medewer
king verleent.
EERSTE ZOMER CONCERT,
te geven door het „Stedelijk Muziekcorps"
(dir. Jb. ter Hall)
op Dinsdag 30 April 1929, ter eere van
den verjaardag van H.K.H. Prinses Ju
liana, 's avonds van 8 uur tot half tien in
de muziektent in het Plantsoen.
la Wien Neerlands Bloed.
b Marcbe des Cadets.
Julien Vercauter.
2 Ouverture de Concert „En Été"
Lucien Perlot.
8 „Donau Wellen", Valse de Concert.
J. Ivanovici.
4 Grand Fantasie „Lohengrin".
R. Wagner.
5 Les Erinnyes Divertissement.
J. Massenet.
1. Danse grécque. 2. La Troyenne.
8. Saturnales.
6 The stars and stripes for ever March
Sousa.
Oude Wilhelmus.
MELKBESLUIT.
Belanghebbenden verwijzen wij1 naar d'e
publicatie van B. eiu W. 1© het nummer van
beden betreffende de aflevering van melk
en melkpinodluict'en.
door
J, M. B. O.
(met toestemming overgenomen uit
„Actueel Wereldnieuws en Sport in
Beeld" [Indië].)
1)
Hij heette Cornelis Krappels, stelde zich
eohter steeds voor als Krapèles en werd
deswege gewoonweg Kees genoemd.
Kees was een heer, welopgevoed en ga
lant, zooals maar weinigen. En juist die
laatste hebbelijkheid werd zijn ongeluk,
want niet alle getrouwde mannen be
schouwden de flirtations van Kees met
hunne ega's als kortswijl en ook broe
ders van „sweet seventeen's" zagen hem
liever zoover nogelijk uit de buurt hun
ner zusters loop en.
Kees was een ladykiller zooals er maar
zeldzaam op dezen aardbol rondtippelen
en dat moest ten slotte wel op hommeles
uitloopen.
Als getraind sportman had Kees het
tegen den een of anderen vertoornden
echtgenoot nog wel eens kunnen bolwer
ken, maar toen alle vijanden zloh tot een
GEMEENTE-REINIGING.
Ook naar de bekendmaking Inzake de
reorganisatie van den dienst der reiniging
en den ophaaldienst voor het vuil, wordt
verwezen. Vooral voor huisvrouwen en
dienstboden is dit van belang.
TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN.
Zondag 5 Mei a.a. zal de partijstemming
plaats hebben voor de verkiezing van
candidaten voor de Tweede Kamer der
Staten-Generaal der R.K. Staatspartij.
Deze verkiezing wordt gehouden in het
geheele land en ieder lid van een R.K.
kiesvereeniging kan daaraan deelnemen.
Voor de Rijkskieskringen Haarlem en
Helder zijn de volgende oandidaten inge
diend. Deze candidaten zijn het resultaat
van de aanwijzingen in de respectievelijke
vergaderingen van de kiesvereenigingen.
Voor den kwaliteitszetel Handel, Nijver
heid en Verkeer zijn de candidaten: J.
Kamphuijs, Zaandam en Dr. L. G. Korten-
horst, Den Haag.
Voor den kwaliteitszetel Vrouwenbelan-
gen: mevr. W. A. Brouns-van Besouw,
Den Bosch; mej A. Hutten, Utrecht; mej.
J. A. J. M. Meijer, Rotterdam en mej. C.
M. Post, Delft.
Voor den vrijen zetel zijn voor lid zoo
wel als plaatsvervanger aangewezen de
heeren: Ch. L. van de Bilt, Haarlem; G.
Bulten, Voorhout; Dr. E. A. M. Droog,
Heemstede; L. F. Guit, Den Haag; Mr. J.
A. G. M. van Hellenberg Hubar, Rijswijk;
G. M. Kampschoer, Monster; Dr. H. W. E.
Moller, Tilburg; M. J. M. van Poll, Hel
mond; Mr. O. P. M. Romme, Amsterdam;
J. A. Straman, Ouderkerk a. d. Amstel en
Jao. Vos Azn., Roosendaal, en alleen als
plaatsvervanger de heeren: F. Brussel,
Den Haag; Jao. Groen Az., Zuldschar-
woude; J. Th. v. d. Laan, Zullen; Mr. A. J.
M. Leesberg, Alkmaar; H. F. van Nuland',
Schagen; J. P. 'Nijssen, Santpoort; Dr. A.
J. B. Oomen, Utrecht; H. G. J. v. d. Sand,
Arnhem en C, J. M. Stumpel, Hoorn.
Nu moet leder lid, die aan de stemming
deelneemt, in Iedere categorie twee namen
aanwüzen, waarvan één als lid en één als
plaatsvervanger. De stembiljetten hebben
daarvoor zoowel vóór als achter den
naam een open blokje. Alleen bij de
plaatsvervangers van de derde groep
(vriie zetel) is achter den naam één blokje
geplaatst. Bij de namen voor lid resp.
Ïilaatsvervanger weer aan beide zijde blok-
es. Het zwartgemaakte blokje voor den
naam wijst het lid aan en dat achter den
naam de plaatsvervanger.
Het advies van de Kringvergadering
geeft in overweging voor de le kwaliteits
zetel aan te wijzen: als lid Dr. L. G. Kor-
tenhorst, Den Haag en als plaatsvervan
ger J. Kamphuys, Zaandam; 2e kwaliteits
zetel als lid Mej. J. A. J. M. Meijer, Rot
terdam en als plaatsvervangster Mej. A.
Hutten, Utrecht, en voor den vrijen zetel
als lid de heer Ch. L. van de Bilt, Haar
lem en als plaatsvervanger Mr. A. J. M.
Leesberg, Alkmaar,
DE MARINE-VLIEGBOOTEN NAAR
INDIE»
Blijkens een Zaterdag door het departe
ment van defensie uit Napels ontvangen
telegram waren de vl iegbooten Zaterdag
ochtend 6 uur klaar om te vertrekken.
Een ingenieur van de Lorrainefabriek
zou tot Athene medegaan.
Te Athene aangekomen.
Men seint ons dd. Zaterdag uit Athene:
De Nederlandsohe marine-watervlieg-
tuigen zijn hier om 16 uur 50 aangeko
men. De motoren zijn thans uitstekend.
Naar Alexandrette.
Blijkens een gisteren bij het departe
ment van defensie ontvangen bericht zijn
de drie marine-vliegbooten vanochtend 10
uur uit Athene naar Alexandretta ver
trokken.
Te Alexandretta.
Men seint uit Alexandretta (Syrië), dat
de Nederlandsche marine-vliegtuigen, die
op weg zijn naar Indië, daar gistermiddag
om S uur 50 zijn aangekomen en heden
naar Bagdad zullen vertrekken.
GOED AFGELOOPEN.
Zaterdagavond te ongeveer half negen
had in de Spoorstraat een aanrijding
plaats, die gelukkig goed afliep. Een
auto van den heer Pels reed tamelijk
dicht langs het trottoir ln deze drukke
straat. De ongeveer 15-Jarige Dora Die
naar kon niet bijtijds uit den weg komen
en werd door den auto aangereden.. Zij
kreeg verwondingen aan een harer bee-
machtige kongsie vereenigd hadden, vond
onze Don Juan het maar veiliger, zich
•voor een tijdlang onzichtbaar te maken.
En die kans bood hem de Holland—
Amerika-lijn, waarbij Kees als een opge
jaagd hert kwam solliciteeren voor Chef
hofmeester om zich ten slotte tevreden te
stellen met de betrekking van „Algemee-
nen Dienst" oftewel duivelstoejager, op
een vorstelijk honorarium van 14.per
maand, inclusief kost en inwoning.
Zoo gebeurde het dat ik, die de hoogst-
verantwoordelijke en „vette" baan van
chef-casserolier aan boord van het goede
oude S.S. „Rotterdam" vervulde, venliept
in de zuivering van eenige stinkende eet
ketels, plotseling met een geprononceerd
Haagsch accent iemand hoorde zeggen:
„Pèrdon, kunt u mij zeggen wèr ik den
heer X kan vinden?"
Verbaasd keek ik op, zag een elegant,
smaakvol gekleed heer, die op onnavolg
bare wijze zijn kaasbolletje van het hoofd
wipte en mij vragend aanstaarde.
„X," dat ben ik zelf' klonk mijn ant
woord.
„Mag ik me dan eens even bekend ma
ken. Ik ben Krapèles, van den Algemee-
nen Dienst. U zoudt me wel inlichten wat
ik hier aan boord' alzoo te doen heb, heeftj
de hofmeester mij verteld.
Daarbij stak hij mij een zeer gesoig-
nen. Door den chauffeur werd zij met
den wagen naar huis gebracht. De ver
wondingen bleken niet van ernstlgen aard
te zijn.
DEMONSTRATIEVE VERGADERING
VAN DE V.A.R.A.
•Op Donderdag 2 Mei ajs. wordt in „Ca
sino" een) vergadering gehouden, waaTaan
o.m. medewerken Willem van Cappellen',
Tilly Syxw\ kiassiieke dansen), Arb.-Zang
vereniging „Kunst aan het Volk" en een
muziekgezelschap.
Voor nadere bijzonder heden verwijzen waj
naar de advertentie.
VERSLAG VAN DE GEMEENTELIJKE
ARBEIDSBEURS OVER MAART 1929.
Mannen.
Aanvragen kwamen in om: 7 beton
werkers, 1 buffetbediende, 1 dekknecht,
36 grondwerkers, 2 huisknechts, 1 hulp-
fitter, 4 kellners, 1 kok, 1 koksleerling,
1 loopknecht, 2 loopjongens ben. 18 jaar,
13 losse-werklieden, 1 los-werkman ben.
18 jaar, 5 metselaars, 1 meubelmaker,
1 meubelmakersleerling ben. 18 jaar, 2
reinigers ben. 18 jaar, 2 schilders, 1 spoel-
jongen ben. 18 jaar, 4 timmerlieden, 3
timmerlieden-halfwas, 1 timmermans
leerling ben. 18 jaar, 1 tuinmansleerling
ben. 18 jaar, 27 transportarbeiders.
Totaal 119 personen.
Aanbiedingen kwamen ln van: 31bak-
schippers, 1 broodbakkersleerling ben.
18 jaar, 2 bankwerkers, 2 bankwerkers
leerlingen ben. 18 jaar, 1 boekbinder, 5
betonwerkers, 1 chauffeur, 1 electricien,
8 grondwerkers, 1 hulpfitter, 1 klinker,
1 koetsier, 1 kellner, 1 kok, 1 landarbei
der, 1 loopknecht, 1 loopjongen ben. 18
jaar, 1 loodgletersleerllng ben. 18 jaar,
18 losse-werklieden, 1 los-werkman ben.
18 jaar, 1 machinist, 1 maohinedrijver, 2
ineubelmakersleerllngen ben. 18 jaar, 1
monteur, 1 metselaar, 1 opperman, 2 por
tiers, 8 reinigers ben. 18 jaar, 1 schil
dersleerling, 1 schildersleerling ben. 18
jaar, 1 scheepstimmermansleerling ben.
18 jaar, 1 schoenmakersleerling ben. 18
jaar, 4 stokers, 1 smidsleerling ben 18
jaar, 6 timmerlieden, 1 timmerraansleer-
leerling ben 18 jaar, 1 techn. employé,
21 transportarbeiders, 1 tuinmansleer
ling ben. 18 jaar, 2 voerlieden ben. 18 jaar.
Totaal 126 personen.
Geplaatst werden: 8 betonwerkers, 20
bakschippers, 1 dekknecht, 39 grondwer
kers, 1 hulpfitter, 1 kellner, 1 kok, 2
landarbeiders, 13 losse-werklieden, 1 los-
werkman ben. 18 jaar, 1 loopknecht, 1
loopjongen ben. 18 jaar, 1 metselaar, 1
meubelmaker, 1 meubelmakersleerling
ben, 18 jaar, 2 reinigers, 5 schilders, 1
schilder-halfwas, 1 schilders-leerling, 5
timmerlieden, 3 timmerlieden-halfwas, 1
timmermansleerling ben. 18 jaar, 27 trans
portarbeiders, 1 tuinmansleerling ben.
18 jaar.
Totaal 138 personen.
Vrouwen.
Aanvragen van werkgeefsters kwamen
in om: 1 aardappelschilster, 1 costuum-
naaistef, 5 dienstboden (intern), 6 dag
dienstboden, 11 dagmeisjes ben. 18 jaar,
1 hulp in de huishouding, 1 noodhulp
dienstbode, 1 mangelmeisje ben. 18 jaar,
20 werksters, 1 winkeljuffrouw.
Totaal 48 personen.
Aanbiedingen kwamen in van: 1 cos-
tuumnaaister, 1 dagdienstbode, 3 dienst
boden (intern), 2 huishoudsters, 1 man
gelmeisje ben. 18 jaar, 15 werksters.
Totaaal 23 personen.
Geplaatst werden: 1 aardappelschilster,
1 costuumnaaister, 2 dienstboden (iniern),
1 mangelmeisje ben. 18 jaar, 1 noodhulp
dienstbode, 17 werksters.
Totaal 23 personen.
Koopen op afbetaling.
Het Hoofdbestuur van d-e Nederlandsohe
Maatschappijl voor Nijverheid en Handel,
gezeteld te Haarlem, heeft aan de plaatse
lijke afdeelingen een tweetal vragen voor
gelegd' melt de bedoeling hierover prae-
advies te ontvangen, teneinde daaruit t, z. t.
een rapport samen te stellen. Deze vragen
betroffen zeer aotueale emjtaven® zeer ur
gente onderwerpen, namelijk het koopen
op afbetaling, en het systeem der voorschot
ten, incasu de woekerrente, door tal van
voorschotbanken toegepast
Omtrent het eerste punt is een omvang
rijk rapport verschenen, dat wij hieronder
in extenso laten volgen. In zijn toelichting
zegt hiet afdeelingsbestuur o.a.:
Een groot gedeelte van de 'bevolking van
neerde hand- toe, die ik vanwege de min
dere zuiverheid mijner tien getxwqfci bij
na niet durfde te drukken.
„Man, maak dat je van boord komt,"
wilde ik reeds zeggen, toen de hofmeester
naderde .en den nieuwen algemeenen
dienst heel onhoffelijk vroeg „of hij nooit
dacht te beginnen".
Met een eeiiigszins hautainen blik zag
de heer Krappels den hofmeester aan en
antwoordde:
„Ik informeer juist omtrent een en an
der bij dezen heer."
„Die is pot hier en gunter goed", gif-
tigde de machtige man, die zich op zoo'n
ongewone wijze door een vertegenwoordi
ger van den laagsten scheepsrang zag
toegesproken.
Ik voorkwam erger door den nieuw
bakken zeeman mee te trekken naar het
logies van de civiele schepelingen, waar
een veertigtal kooien, met uitbuiting van
eiken vierkanten centimeter ruimte, ver-
diepingsgewijs waren opgeslagen.
De heer Krappels werd verwelkomd met
bewoordingen, die ik hier maar niet zal
neerschrijven, doch hoewel wat bleek, deed
hij alsof de aanwezigen niet voor hem be
stonden en begon onhandig de hem aan
gewezen kooi in orde te brengen.
Terugdenkende aan mijn joyeuse entrée
in dit slaaphok voelde ik, hoewel het ver-
Den Helder bestaat uit werklieden, ambte
naren en Marine-personeeL Het stelsel van
het koopen op afbetaling wordt hier vrij
veelvuldig toegepast- en meenen wij1 te mo
gen zeggen, dat dij tot nu toe hier niet heeft
geleid- tot buitengewone excessen. Een groot
voordeel' voor de verkoopers is het feit, dat
zij steeds een zeker houvast hebben aan
koopers, werkzaam bfj de Kon. Marine,
daar, bij het in gebreke blijven van betaling,
steeds de medewerking wordt ingeroepen
van den commandeerenden officier, het
geen tot gevolg heeft, dat betalingen dan
regelmatig plaats vinden. Deze maatregel
heeft dikwijls reeds een preventieve wer
king, oimkiat het Marine-personeel niet
gaarne ziet, dtat hiertoe wordt overgegaan
Voor de beantwoording van de vraag naar
de voor- en nadoelen van het afbetalimgs-
stelsel meenen wij! u te mogen verwijzen
naar ons rapport.
Loonbeslag en loonoessfle's komen hier
wel voor, doch zijn hier voor zoover ons be
kend is, slechts in geringe mate gevolg van
het niet- nakomen van verplichtingen, voort
vloeiende uit een afbetalings-overeenkomst.
iZooals reeds gememoreerd* verleenen de
Marine-autoriteiten in dergelijke gevallen
hun medewerking en is dus voor het Ma
rinepersoneel loonoessie toegestaan. Door
de gemeente is loonoessie door hun perso
neel verboden. Bij 's Rijks werf, waarvan
de werklieden en ambtenaren dus in
's Rijks dienst- zjjin, kan dit ook niet ver
boden worden.
Het hieronder volgende rapport 'is sa
mengesteld' door do heeren A. ZuiidervLiet,
directeur d'er Handelsschool en H. O. M.
Nypels, en geeft de inzichten der atfdeeling
Den Helder van de Maatschappij van Nij
verheid weer.
De koop op afbetaling kan tweeërlei
doel hebben: a. kapitaalgoed te verwer
ven, om het een of andere productieve
streven te beginnen, uit te breiden of te
volmaken; b. consumptiegoed te krijgen.
Wij gelooven niet, dat het de bedoeling
is, geval a. aan een diepere beschouwing
te onderwerpen. Over het algemeen kan
de mogelijkheid, om kap.goed op afbeta
ling te verwerven o.L toegejuicht worden,
en wel ten eerste, omdat het de produc
tieve mogelijkheden uitbreidt en ten
tweede, omdat niet kap.krachtige kleine
producenten, zooals b.v. kleine ambachts
bazen daardoor in staat zijn, hun bedrijfje
technisch te verbeteren; wij denken daar
bij aan het aanschaffen van motorische
kracht, een vrachtauto. Groote gevaren
zijn aan dit productieve crediet niet ver
bonden, omdat men in het algemeen mag
veronderstellen, dat de nagestreefde ver
hoogde productie, of de grootere effi
ciency de middelen verschaft, waaruit het
crediet kan worden afgelost Het produc
tieve crediet op afbetaling heeft vele kleine
producenten de concurrentie met de groot
bedrijven mogelijk of liever dragelijker
gemaakt, daardoor een groote klasse
zelfstandige, rustige kleine producenten
voor ondergang behoed en dus een steeds
verdere verscherping der klassentegen
stellingen tegengegaan.
Uit de vragen der Mij. blijkt ook wel,
dat meer gedacht is aan de gevaren, even
tueel voordeelen van het consumptieve
crediet op afbetaling. De toename van
dit crediet neemt in den laatsten tijd een
uitbreiding en vormen aan, die «enerzijds
luidruchtig worden toegejuicht, ander
zijds velen met groote bezorgdheid ver
vullen. Toch gelooven wij, te mogen ver
onderstellen, dat dit crediet reeds vroeger
een groote uitgebreidheid had. In de 19de
eeuw was het bestaan van den werknemer
zeer onzeker; de invoering van de stoom
machine maakte duizenden werkeloos; de
onbeperkte concurrentie leidde eenerzijds
tot een zeer lagen loonstandaard, die het
sparen vrijwel onmogelijk maakte, ander
zijds tot periodieke overproductieorisis-
seri, die met angstwekkende regelmaat
terugkeerden en den arbeider in de zwart
ste ellende deden vervallen. In die tijden
heeft de winkelier een gewichtige rol ge
speeld: hij trad in tijden van werkloosheid
op als credietgever in de hoofo, dat hem
dit weer terugbetaald zou worden, als de
maatschappelijke hemel weer wat opklaar
de. Aan dit systeem kleefden zeer groote
fouten; het kwam voor, dat de arbeiders
vrouw in absolute afhankelijkheid van den
winkelier geraakte, en dat sommigen daar
van misbruik maakten door het leveren
van slechte waar, het geven van onderge
wicht enz. In weerwil daarvan kan niet
ontkend worden, dat dit crediet op afbe
taling duizenden de moeilijkste tijden
heeft doorgeholpen en voor algeheelen
ondergang behoed. In dit opzicht ver
richtte de winkelier een gewichtige maat
schappelijke taak en hij doet dat nog,
ofschoon we mogen veronderstellen, dat dit
niet meer ln die mate geschiedt als vroeger,
hardingsproces zich reeds tamelijk aan
mij begon te voltrekken, medelijden met
den nieuweling en gaf hem den raad zich
zoo spoedig mogelijk in een bruten
schooier te metamorphoseeren.
Dit bleek niet mogelijk, want zelfs met
z'n blauwe broek, het gestreepte jasje en
de pet, waarop het insigne van de N.A.
S.M. pronkte, zag Krappels er nóg uit als
een heer. En zooiets wordt door ongure
elementen aan boord nooit vergeven, zoo
dat ik vele onaangenaamheden voor den
nieuwbakken collega voorzag.
Daar er voorloopig nog niet veel voor
hem te doen viel sleepte ik Krappels uit
de kleine muffe ruimte mee naar het dek
om hem van het ongewone schouwspel,
dat het vertrek van een boot. bij nacht
biedt, te laten genieten. En zoo sprekende
stelde mijn nieuwe vriend mij voor hem
maar te tutoyeeren. „Haègenaèrs onder el-
kaèr, niet waér," voegde hij er aan toe
om het aanbod aantrekkelijker te maken.
Nadat van de Rotterdamsche haven nog
maar enkele lichtjes te zien waren, zoch
ten we onze kooien op. Er hing in het
logies een „frissche" damp, zooals alleen
een dertigtal slapers, waarvan de meesten
een extra borrel op het afscheid genomen
hebben, in een kleine ruimte kan produ-
ceeren.
Met «en nauw bedwongen rilling van
t.g.v. de grootere bestaanszekerheid en
den hoogeren loonstandaard der werk
nemers. In onze gemeente treden de win
keliers nog steeds in belangrijke mate op
als credietgevers bij hen, die in den winter
weinig verdienen, terwijl in het voorjaar
de opbrengst van hun arbeid hen in staat
stelt, het genomen crediet weer af te los
sen. Indien een onderzoek mogelijk ware,
zouden de uitkomsten naar onze overtui
ging zeer interessant zijn en een gewich
tige maatschappelijke functie der levens
behoeften-winkeliers in het licht stellen.
Tegen dit koopen op afbetaling zullen zich
wel weinig stemmen verheffen, ten eerste,
omdat daardoor vele nijvere menschen
door moeilijke tijden worden heengehol-
pen en ten tweede, omdat dit crediet geen
ongezonde vormen aanneemt; het is im
mers voor de meesten een zware gang,
als ze de hulp van den winkelier gaan in
roepen, en de winkelier kent zijn mensch-
jes. Ongezonde vormen zal dus deze cre-
dictvorm niet aannemen.
Een verkeerde manier van zaken doen
lijkt ons echter, als dit „binnenkamersche"
crediet wordt aangewend als concurrentie
middel, om klanten te lokken en hun koop
lust te prikkelen, door b.v. lang te wach
ten met het inzenden van de rekening en
nog langer met het aanbieden van de kwi
tantie. Dit systeem kost den zakenman
veel rente, veel onkosten en veel afschrij
vingen; het brengt vele huishoudens in de
schuld, wat meestal gelijk staat met ver
lies van levensgeluk in 't algemeen, van
den huiselljken vrede in 't bijzonder, ter-
wel de mogelijkheid bestaat, dat bonafide
koopers gevaar loopen, voor de slechten te
moeten betalen.
Als we de maatschappelijke ontwikkeling
in de laatste tientallen van jaren volgen,
dan zien we het sociaal besef, het gemeen
schapsgevoel op verheugende wijze groei
en. De groot-ondernemers en vakvereeni-
gingsbesturen groeien ln gemeenschaps
zin. Verwondering kan dit niet baren. Wie
aan 't hoofd staat van een groote fabriek
met honderden werklieden, of als leider
gekozen is van een groote arbeiders-vak-
vereeniging, voelt een zware verantwoor
delijkheid op zijn schouders rusten. In
zijn handen is gesteld het lot van vele
menschen. Bijgevolg wegen zijn woorden
en daden zwaar, en zijn onderhevig aan de
openbare critiek; hij moet rekening hou
den met het algemeen belang.
Wij meenen echter te mogen vaststellen,
dat ons distributie-apparaat, de handel
drijvende middenstand bij deze ontwikke
ling ten achter blijft. Daar heerscht nog
de onbarmhartige concurrentie, de meest
verwoede belangenstrijd. Tot een behoor
lijke, stevige, den geheelen distribueeren-
den handel beheerschende organisatie kan
de handeldrijvende middenstand nog niet
komen. Dit is jammer, omdat daardoor het
orgaan ontbreekt, dat tot gemeenschaps
zin kan opvoeden en de bezwaren en na-
deelen, die het hedendaagsche distri
butie-systeem aankleven, zou kunnen ver
minderen, resp. opheffen. Wij denken
daarbij b.v. aan het systeem van kooplust-
prikkeling door het in uitzicht stellen
van crediet, een goede organisatie zou het
systeem van contante betaling kunnen be
vorderen, door een korting daarvoor toe
te staan. De toestanden in de distributie
zijn o.i. nu chaotisch. Wij weten echter
zeer wel, dat men de ontwikkeling niet
forceeren kan. De tijd, dat de winkelier
zijn functie niet meer individualistisch
maar sociaal zal opvatten, is nog verre.
Het organisatieprobleem is hier ook zeer
zwaar: 1. door het groote getal, 2. door
dat voor de oprichting van een nieuwen
winkel niet veel kapitaal noodig is en
('oordat het kapitaal meestal zeer snel
rouleert, zoodat een behoorlijke rentabili
teit spoedig bereikt wordt, 3. door het
systeem van vliegende winkels en den
straathandel, 4. doordat t.g.v. den toene-
menden verkoop van verpakte artikelen,
merken enz. in sommige winkelbedrijven
de vakkennis niet zoo groot meer behoeft
te zijn als vroeger.
Wij zien geen kans, gegeven de bestaan
de toestanden, middelen ter verbetering
aan te geven. De organisatie 'van den
middenstand moet eerst geweldig groeien,
vóór men er aan denken kan, ons distri
butie-apparaat te verbeteren.
Ofschoon de kooplustprikkeling door
het geven van betalingsuitstel niet goed
te keuren is, vallen de verkeerde gevolgen
niet zoo in 't oog en blijven toch beperkt,
omdat er geen publieke reclame mee
wordt gemaakt. Anders is dit met het
huurkoopcontract. Wij meenen niet ver
van de waarheid te zijn, wanneer wij ge
looven, dat de uitbreiding van dit systeem
van verkoop onze Mij. heeft gebracht tot
haar vragen. Bij het huurkoopcontract
afschuw trad Krappels het hok binnen,
dat hem een maand lang tot zit-, woon-,
slaap- en eetkamer zou moeten strekken..
Het was vijf uur in den morgen toen de
schelle stem van den hofmeester „Rijzen"
brulde.
Ik porde den nieuweling, wiens gelaats
trekken in zalig onbewustzijn geheel an
dere beelden afspiegelden dan die van
een vuns en somber hok. Krappels schrok
wakker, keek verward om zich heen, snoof
eens de zich in den nacht gevormde stik
gassen op en stoof met een gebaar van
walging het logies uit.
Samen waschten wij ons met een lik
groene zeep uit het vaatje van het bor-
denhok.
„Waar zou ik scheerwater kunnen krij
gen" vroeg mijn vriend, zorgvuldig ?ijn
wangen betastende.
„Man wees lekker dat je vrij zeep hebt.
Scheren doe je als Algemeene Dienst al
leen bij vertrek en wanneer je weer veilig
in Rotterdam terug bent. Laat die paar
haren maar gerust uitbotten".
„Ja maar ik voel me zoo vies, zoo onge
schoren" merkte Krappels op, meteen be
ginnende zijn nagels te soigneeren.
(Wordt vervolgd.)