'li Greep van dit en dat
De landengte van Panama.
Populair Bijvoegsel van de
HELDERSCHE COURANT,
van Zaterdag 23 November 1929
409. (AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN).
KLEINE WIJSHEDEN.
Tob Nooit Hoekje.
EERST ERVARINGEN, DAN
WOORDEN.
(Slot volgt).
't Juttertje
DE NAAIMACHINE.
Dezer dagen was het honderd-tien jaar
geleden dat Elias Howe, de uitvinder der
naaimachine, te Spencer in den staat
Massachusetts (Vereenigde Staten) ge
boren werd.
De techniek maakt evenmin sprongen
als de natuur; er moeten eerst een aan
tal voorwaarden vervuld zijn alvorens de
tijd en omstandigheden voor een uitvin
ding rijp zijn.
Deze wet wordt ook bevestigd door de
romantische geschiedenis van de uitvin
ding der naaimachines. Om den roem,
dit nuttige werktuig te hebben uitgevon
den, strijden bijna evenveel mannen als
steden zich de eer toekennen, de geboorte
plaats van Homerus te zijn. Maar al die
hardnekkige werkers, die hun goed en
geluk opofferden aan de oplossing van
dit gewichtige vraagstuk, die een of an
der onderdeel der machine uitvonden of
meer of minder practische modellen ver
vaardigen, zij allen zijn slechts voor
loop er s van dien Amerikaan, die de
schepper van onze hedendaagsche naai
machines werd en er de eerste resultaten
mede bereikte. De „voorgeschiedenis"
der uitvinding van de naaimachine noemt
een aantal namen, waarvan den een
meer, den anderen minder groote betee-
kenis in de uitwerking der grondgedachte
toekomt. De Engelschman Thomas Saint
liet in 1790 de eerste teekening van een
kettingmachine na. De Tiroolsche klee
dermaker Madersperger, wiens gedenk-
teeken te Kuffstein zoo vel© toeristen
van den „eersten uitvinder der naai
machine" vertelt, en de Fransche kleer
maker Thimonnier, die te Lydon zijn ge-
denkteeken heeft en een geheel leven
lang tevergeefs voor de verwezenlijking
van zijn denkbeeld streed, zij hebben
geen van beiden met hun modellen suc
ces gehad. Zoo blijft Elias Howe onvoor
waardelijk de roem, de menschheid de
naaimachine geschonken te hebben. Want
zijn naaimachine is ten eenenmale oor
spronkelijk, en geheel onafhankelijk van
de Fransche of Tiroolsche.
Howe, die een eenvoudig machinearbei
der was, werk© te Boston bij een zeer
bekwamen mecaniciën, Ary Davis, die
zich met de uitvinding van een brei
machine bezighield. De kapitalist, die
hem daartoe het geld verstrekt, zeide eens
tot hem in de tegenwoordigheid van
Howe: „Wel voor den drommel, waar
dient het voor om zich het hoofd te bre
ken met een (breimachine; maak liever
een naaimachine voor me; daar is nog
meer geld mee te verdienen."
Deze woorden bleven in Howe's hoofd
hangen en weldra werd hij geheel be-
heerscht door dit denkbeeld, zoodat hij
zich, ofschoon hfl tot onderhoud van zijn
gezin hard moest werken, van toen af
aan met de machine bezig hield. Ver
scheidene jaren lang waren zijn pogin
gen te vergeefsch, omdat hij, evenals de
andere uivinders voor hem, met de ma
chine, de bewegingen van de hand wilde
nabootsen. Eerst toen hij dit idee had
opgegeven, gelukte het hem de juiste
manier te vinden en kon hij een zelf
werkende machine demonstreeren.
B.
ZUIDELIJKE BARBIERS.
In Italië zijn de barbiers op Zondag
den geheelen dag geopend.
Dat is voor den ijdelen Ztondags-mensch
dus zeer gemakkelijk. Hij kan zich op
ieder uur van den dag laten scheren. Al
staat hij ook nog zoo laat op.
Daar staat wel is waar tegenover, dat
diezelfde winkels dan ook 's Maandags
hermetisch gesloten zijn. En men dus, als
men zich niet zelf scheert, een stoppel
baardje heeft te torsen, tot Dinsdagmor
gen. Maar is niet de Maandag voor alle
loonslaven (behalve dan de barbiers) de
zwarte dag bij uitnemendheid, en past
het niet op dien dag bij wijze van rouw,
z'n baard te laten staan?
Het is echter niet deze sluitingstijd,
die imij nog zoo kwaad niet lijkt.
Het is een andere eigenschap van de
Italiaansche barbiers, die niet alleen niet
kwaad is, maar die niet genoeg geprezen
kan worden.
De Italiaansche barbier kan zwijgen.
Wie, die met mij, de kwellingen kent
van het leege gekwebbel van hen, die u,
in andere landen, van uwe overtollige
haren bevrijden, zal niet juichen over
deze eigenschap?
Gij kunt, in Rome, een groot „salon"
betreden, waar acht personen tegelijk
„onder het mes" zijn. Er zal een1 plechtige
stilte heerschen, als in een tempel. Maar
het geklepper van een schaar, die de lok
ken van gindsohen meneer besnijdt,
overtuigt u wel degelijk ervan, dat dit
inderdaad wel degelijk een scheerders-
winkel is.
Ik heb over dit gezegende verschijnsel
gepeinsd, maar vind er geen verklaring
voor. Of zou het komen, omdat een
Italiaan zoo moeilijk spreekt, als zijn han
den niet mee spreken kunnen.
DE GROOTSTE KLOK VAN DE
WERELD.
Als d© grootste klok der wereld wordt
beschouwd de „Big Ben", de klok op het
parlementsgebouw te Londen, dateerend
van 1860. Ze heeft het nauwkeurigste
uurwerk ter wereld. De slinger, die 16
voet lang is en 680 Engelsche ponden
weegt, is zoo gevoelig, dat een gewicht van
één ons op den slinger geplaatst (op een
bepaald punt) een verandering van 1
seconde per week in het uurwerk teweeg
brengt De urencijfers zijn tweo voet
hoog en do minutenteekeng staan 86 cen
timeter uit elkaar. Het uiteinde van den
minutenwiJzer maakt dus elke halve mi
nuut een sprong van zeventien en een
halven centimeter.
Het schoonmaken van het uurwerk
duurt eenige jaren; de eerste vijftig jaar
zal er nu niets aan te doen zijn.
LEEM ALS BOUWMATERIAAL.
Een leeinen hutje lijkt ons wel d©
meest primitieve woning, die we ons den
ken kunnen. De groot© nood op het ge
bied van bouwmaterialen in den oorlog
heeft eohter ook de ongebrande leem als
bouwmateriaal nog eens aandachtig doen
bekijken, en onder anderen zijn toen in
Duitsohland eenige deskundigen tot hot
besluit gekomen, dat met behulp van
leem uitstekende woningen zijn te bou
wen. Men dient dan een houten raam
werk te maken en tusschen de open vak
ken leem vast te stampen of die vakken
bijvoorbeeld te vullen met ongebrande
steenen. Van binnen en van buiten is de
leem dan te bedekken met een mengsel
van tras en kalk, terwijl daarna aan den
binnenkant de gewone wijze van afwer
ken gevolgd kan worden, door het houten
raamwerk. Zelfs schoorsteenen en brand
muren, kunnen, natuurlijk als ze goed
uitgevoerd en afgewerkt worden, van
leem gemaakt worden.
In Dultschland spreekt men er van, om
cursussen te gaan geven in het bouwen
van leemen woningen, en overal in het
land leemen modelwoningen te houwen,
die kunnen aantoonen, hoe men goed
koop en snel een uite:rd bruikbare
woning kan neerzetten. Ook in ons land
is leem genoeg te krijgen om eventueel
deze proef te nemen.
ECHT MEERSCHUIM.
Wil men echt meerschuim van nage
maakt goed onderscheiden dan bestrijke
men het met een stuk zilver (bijvoorbeeld
een zilveren, lepel of vork!) Neemt het
meerschuim pctioodachtige strepen aan,
dan is het niet echt, maar een op kun
stige wijze nagemaakte massa; neemt het
meerschuim echter geen strepen aan,
dan is de massa echt.
HOE VERDIENT MEN ZIJN BROOD
MET ZIJN NEUS?
Een van de eigenaardigste vakken, die
tegenwoordig in New-York worden uit
geoefend, is dat van den expert in het
ruiken, van den man, die aan den kost
komt door zijn reukorgaan. Hij is in
dienst van de parfumerie-fabrikanten, en
het is zijn werk te oordeelen over den
aard, de qualiteit en de waarde der
grondstoffen, benoodigd bij het vervaar
digen van parfums. Veel van de reukjes
en odeurtjes, welke in de Vereenigde
Staten gemaakt worden, zijn Ingevoerd
uit Frankrijk, in den vorm van pomades
en doortrokken van alcohol. Een ander
en nog merkwaardiger deel van zijn werk
is, het onderzoeken van een of ander inge
voerde parfum, die zeer gewild is. Uit
den reuk moet hij weten vast te stellen,
uit welke bestanddeelen ze is samenge
steld1, en op die wijze zijn werkgever ge
legenheid verschaffen ze na te maken.
Evenals een expert op het gebied van
gedistilleerde zaken, die, welken wijn of
spiritualiën ook, nagaat en' na onderzoek
een namaaksel levert, dat alleen de ken
ner als zoodanig weet te onderscheiden,
weet de reuk-expert, door zijn nooit
falenden neus, de productie van eiken
parfum, waarvan het namaaksel ver
langd wordt, mogelijk te maken.
Het spreekt vanzelf, dat hij in het be
zit van zoo'n kostbaren neus, er de groot
ste zorg voor draagt. Hij doet zijn uiterste
best om kouvatten te voorkomen en neemt
zich bijzonder in acht wanneer Influenza
heerschen de Is. Eon onnoozele kouvatterij
kan zijn neus wekenlang in de war bren
gen. hem zijn (betrekking doen verliezen.
Hij mijdt ook, voor zoover het mogelijk
is. alle sterke odeurs, goed© zoowel als
slecht© om d© fijngevoeligheid van zijn
reukorgaan niet te bed enen. Het beroep
is over 't algemeen onschadelijker voor
de gezondheid dan dat van wijnproever.
Wanneer iemand zulk een uitmuntend
geheugen heeft, dat hij. de dappere da
den, door hemzelf verricht, kan onthou
den, neem dan maar gerust aan, dat hij
een groote lafaard is.
De lof, die eon vriend ons toezwaait,
is soms even overdreven als de haat,
die een vijand ons toedraag!
Kundigheid is een goed werktuig,
maar zelfvertrouwen moet er het handvat
van zijn.
Denken en zwijgen zijn kenmerken van
den wijze; slechts de domme denkt niet
en zwijgt niet.
Hartstocht zou dikwijls in dwaasheid
veranderen, indien de rede haar niet be
teugelde.
De mensch moet zee leven, dat bij zijn
sterven anderen weenen, en hij zelf kan
glimlachen.
Er zouden vele menschen gelukkig zijn
te maken met het geluk, dat niet gewaar
deerd wordt.
Het eenige wat door iedereen kan ge
daan worden en het eenige wat iemand
behoeft te doen is.zijn plicht.
Toen kwam Amerika! Niet als eerste
maar als laatste!.... Niet als pionier
maar als voltooier, zooals het altijd de
taak van de Amerikanen schijnt te zijn
onder de volken.
De Amerikanen hebben de geniale vonk
van de eerste gedachte niet gehad over
deze, de landengte van Panama voorbe
stemde historie-taak. Want dit volk heeft
nimmer de oorspronkelijke gedachte
Zijn kracht is uit te verte toe te zien en
pp het juiste moment te voorschijn te tre
den met het stereotiepe aanbod': „How
much"?.... En dan is geen mensch ter
wereld den Amerikaan gelijk.
Zoo ging het om 't doel van de land
engte. Amerika kwam op het rijp gewor
den oogenblik vroeg: „How much"?
en kocht!
En daarna volbracht het de daad van
anderer gedaohten voltooide waar an
deren gefaald hadden vermorzelde den
draak, waartegen zoovelen tevoren vruch
teloos opgetrokken waren!....
01 Het was vermoedelijk 'n verre
van vorstelijk begin. De eigen aanvanke
lijke opzet was 'n cocktail van „business"
en politiek. Want de landengte was er
sinds eeuwen en de plannen tot doorgra
ving waren er mede sinds eeuwen. Daar
enboven was er de Staat Oolumbia, die
heerschende was over de woestenij van
land met haar schatten en ziekten en mo
gelijkheden.
Erachter was het sinds kort ontdekte
goudland' van Californlë.
Niemand minder dan Frankrljk's laat
ste keizer, Napoleon ni schreef een
uitvoerige studie over dit meer dan ooit
aandacht vragende probleem en maakte
Amerika wakker. En eenmaal wakker
mixte het de cocktail van business en po
litiek:
Het verbond zich per tractaat met En
geland om noch den een noch den an-
Van Panama begint de Victorie.
der heerschappij te voeren in de ge
bieden van de Landengte maar zocht
in het geheim een weg door de Republiek
Nicaragua en hield vurige betoogen in z'n
parlement voor een door Amerika gecon
troleerd kanaal 1
Het zag de oprichting aan van een
Fransche Panama-maatschappij en ver
kondigde in z'n toonaangevende bladen,
dat het tot stand te brengen verbindings
kanaal Amerikaansch moest wezen!
Het zag de Lesseps een aanvang ma
ken met de doorgraving en riep uit:
„Het is 'n schande, dat 'n Amerikaansch
oorlogsschip aan de Pacafic Ooast een reis
moest maken van bijna 16.000 mijlen om
aan de Atlantic Coast te komen"!.
Het zag het werk en de vorderingen in
de landengte onder de Lesseps tot stil
stand en de eerste Fransche Kanaal-maat
schappij tot liquidatie komen en spitste
de oorenDe cocktail werd goed'!
Het betuurde scherp de beslommerin
gen van Albion in den afmattenden
Boeren-oorlog en stelde voor tot 'n her
ziening van het tractaat te komen. Het
kreeg z'n zin en kon verder nu alle aan
dacht geven aan de plek zelf, waar Frank
rijk martelend bezig was te vechten tegen
de moordende koortsen, de kapitaal ver
slindende obstructie en corruptie en de
operette-handelingen van de maatschappij
in het moederland, die alvast scheeps-
ladindingen onnutte materialen zond
waaronder duizenden fakkels om de toe
komstige feestelijke opening te verlichten
inplaats van daadwerkelijken steun.
Het bleef van uit de verte op het be
geerde object turen en nam waar, dat de
kosten door de Franschen gemaakt in acht
jaar tijd driemaal de kosten van het Suez-
kanaal overtroffen.
Het zag de schorsing van betaling door
de eerste Panama-Maatschappij en het zag
de Lesseps ontmoedigd en tan einde raad
verdwijnen.
EEN ZELDZAME WAAIER.
De beroemde (zangeres Adeline Patti
bezat een waaier, die gemaakt was van
langwerpige, in goud gevatte stukjes
perkament, die met autogramimen van
verschillende heerschers en hun gemalin
nen prijkten. Op een dezer blaadjes leest
men het volgende: „Aan een Spaansche,
van haar koningin, die trotaeh is haar
onder haaro nderdanen te tellen." (Ade
line Patti werd in 1843 geboren te Ma
drid, haar ouders waren beiden Italia
nen.) Koningin Victoria schreef op een
der blaadjes: „Als koning Lear de,waar
heid sprak, dat een lieftijke stern de
schoonste gave is, die een vrouw kan be
zitten, dan zijt gij, mijn lieve Adeline, de
rijkste van alle vrouwen."
Keizer Franz Jozef en zijn gemalin
schreven slechts hun handteekeningen op
het perkament. Op een der bladen leest
men: „De nachtegaal van alle tijden
Wilhelm I."
Op een ander blad schreef de tsaar van
Rusland: „Niets is zoo vredig als uw ge
zang. Nicolaas."
De koningin van België schreef met
eigen hand een vers op het perkament.
Ten slotte wijdde president Thiers de
ileftallige zangeres de volgende vleiende
woorden: „Koningin van het lied, laat mij
eerbiedig uw hand aan mijn lippen druk
ken."
Het aanschouwde samen met heel de
beschaafde samenleving het opkomen en
ontwikkelen van een finantieel- en cor-
ruptie-schaandaal en kon niet verhinde
ren, dat z'n naam werd gefluisterd'
Het zag in den staat Oolumbia 't revo
lutie ontstaan en tot driemaal toe 'n pre
sident ten val gebracht uit de politieke
beroering om in de provincie Panama een
ien, rnijls zóne onder proteooraat te stel
len van de Vereenigde Staten.
En het zag uit deze troebelen de -vierde
president treden, waarvan men bij, voor
baat wist, dat hij der heime wenschen van
Amerika genegen was!....
geen West meer en geen Oolumbia meer
of Panama toen was het land, waardoor
de lang gewenschte, veel omstreken en
toekomstriike oceaan-verbinding gepro
jecteerd was en waar de arbeid eraan te
zieltogen lag, voor eens en voor al:
Amerika!
En als de koopman van ouds in fail
lieten boedels, stapte het naar de in het
nauw gedreven Fransche firma, die er
voor de tweede maal sedert tien jaren
ploeterde en eigenlijk moedeloos bij de
stilstaande graaf- en baggerinstallati.es
zat, en vroeg lakoniek: „How much"?
Wat moet ik geven voor den rommel?.
Gatun Crlatobal. Eon Amerlkaansche stoomer in de open sluis van Gatun,
aan de Atlantische zijde van het Panamakanaal.
Toen trad het eindelijk naar voren
Amerika en wendde zich tot don Staat
Oolumbia met z'n achteloos machtwoord:
„How much"? Hoeveel moet Ik
geven voor 'n tien mij la zöne?.
En Panama nam de kans waar, scheidde
zich af tot een zelfstandigen staat van de
republiek Oolumbia en nanvaardde liet
bod vn de United States tot een protecto
raat van de Kansalzöne over een breedte
van tien mijl voer een twm van tien mil-
lioen dollar ineens en ,p kwart millloen
per jaarl
Toen was de landengte van Panama
En Frankrijk en de kanaal-maatschap
pij schaakmat gezet en eigenlijk zonder
andere bezigheid' dan het begraven van
de dooden in de landengte en het afwis-
achen van den smaad van het Panama
schandaal in Frankrijk, gaven zich ge
wonnen aan het machtige Amerika en
verkochten kanaalwerk en kanaal-rech
ten, installaties en wat er over was van
hun stoutmoedige droomen zooals het'
reilde en zeilde voor de ronde som van
veertig millioen dollar....
Een cocktail van „business" en politiek.
Zij had de wereld dronken gemaakt en het
Het Is onze geestelijke luiheid,
dat we naar woorden verlon
gen en ervaringen schuwen.
A. Mankee.
Zijn woorden leege, holle dingen? Kun
nen wij niets aan woorden hebben? Ja,
wjj kunnen er zelfs heel veel aan hebben,
ze kunnen ons onnoemelijk veel zeggen.
Bedenk maar eens, hoe dichters en schrij
vers ons kunnen treffen en ontroeren,
hoe ze ons geestelijk kunnen verheffen
en meevoeren.
Maar laten we ook bedenken, dat we
eerst door onze levenservaringen rijp zijn
geworden voor die kunstgenietingen. Eeai
kind wordt niet getroffen door het woord
van een dichter, het staat in wijsheid en
ervaring zooveel achter bij hem. We kun
nen het kind wei zeggen:'dat dichterwoord
is waar, je moet je er aam houden, maar
het zal er innerlijk niets bij ervaren en
misschien alleen uit gemakzucht wel wil
len aannemen, dat het zoo is.
Uit gemakzucht, uit geestelijke luiheid
maar aannemen, dat het zoo is. Hoe
dikwijls doen wij menschen dat? We zoe
ken maar woorden, verschuilen ons daar
achter, noemen die woorden misschien
wel onze principes, onze idealen. We klem
men er ons aan vast en als de ervaringen
komen, staan we met die principes em
idealen zoogenaamd „boven de werkelijk
heid".
Boven de werkelijkheid staan is heel
mooi, als wij dat werkelijk uit overtuiging
en uit zuiver gevoel kunnen doen. Maar
zjoiang het een pose is, is hei enkel
lafheid om aan de werkelijkheid te ont
komen.
We moeten döór de werkelijkheid kèèn,
er boven uitl
Zoek dus niet In boeken naar een
levenshouding, laat u ook door niemand
eert levenshouding aanpraten. O, mis
schien zijn die levenshoudingem heel mooi,
maar ze zijn nog niet voor u. Alles wat
uiterlijk op ons toekomt is waardeloos.
Alleen door innerlijke ervaringen wordt
ons leven rijker em waardevoller. We zul
len dan de woorden van den dichter leeren
verstaan en voelen, we zuilen dan rijp
worden voor grootsche ontroeringen, die
woorden ons kunnen geven.
Dan pas krijgen woorden waarde; pas
als ze raken aan onze wei-doorleefde erva
ringen.
Dr. JOS. DE OOCK.
N. N. te Den H. Noch door buitengewone
krachtsopwinding, noch door noodelooze
krachtsverspilling moeten uw daden wor
den beheerscht.
Driftige opwinding en lamlendig getob
moeten de wereld uit. Gij vreest vóór uw
daad reeds het oordeel der wereld, maar
u vergeet, dat wanneer u uw voornemen
ten uitvoer brengt, zonder wankelen of
wijken, u den eerbied van de wereld af
dwingt. Steeds heeft men bewondering
voor het werk van mannen met durf en
de tobber, die het oordeel der menschen
vreest, kent de grilligheden en de onstand
vastigheden der menschen niet, die heden
vergoden wat zij gisteren verguisden.
Verzonden brieven: Mevr. J. te Den- H.;
S. te Den H.
Voor de lezer» van ons blad geeft onz*
psychologische medewerker Dr. Jos. de
CocJs, van Merlenstraat 120, 's-Graven-
hage gratis zielkundige adviezen, o.m.
over de wijze waarop zij hun geest kun
nen verfrisschen en hun wilskracht en
energie kunnen versterken.
De vragen worden geregeld In dit blad
behandeld. Mochten de beantwoordingen
te uitvoerig worden dan direct schrifte
lijk aan de aanvragers.
nuchter en practisch Amerika gebracht
aan den vooravond van zijn groote daden.
Wel was het verre van een vorstelijk
begin. En verre van een succesvolle eerste
schrede
Er was wildernis een voor het doel
nog volstrekte woestenij. Er was moeras
Er was een schijnbaar ondoordringbare
berg. Er was ziekte en dood en een
leger van muskieten. Er was hygiëni
sche verwaarloozing.Er was angst bij
de negers en koelies en gebrek aan be
hoorlijke werkkrachten. Het was nog de
periode dat „iedere dwarslegger" 'n men-
schenleven kostte"....
Van, de met moeite saamgebraohte
16.000 werklieden in het eerste Amerl
kaansche jaar, moesten er 8.600 in de
noodhospitalen wegens koorts worden op
genomen!
Voor dit alles moest slechts een enkel
ding in de plaats komen: Het Kanaal.
Het lang begeerde Kanaall
En niet alleen de woestenij en niet al
leen- de technische chaos, maar dit kanaal
zelf was een uiterst moeilijk punt op de
daden-agenda: Er was niet enkel zee
ter weerszijden met 'n strook land ertus-
schen, welke slechts diende te worden
doorgravenl Neen Er was een bedui
dende niveau-wisseling tusschen de beide
oceanen en een onregelmatig getij-ver
loop, waaraan zelfs de Lesseps aanvanke
lijk niet had gedacht. Zijn projectie gaf
niet meer dan een ln groote trekken vast
gestelde doorgraving van de, landengte tot
een open verbinding van zee tot zee...
Dat kon echter practisch niet!
Want het getij-verschil in de Oaraibi-
sche zee bedroeg ten hoogste vijftig k zes
tig centimeter en beliep aan den Pacific
Ooast globaal tusschen de vier en vijf me
ter, ja kon zelfs oploopen tot zes me
ter! Er zou derhalve ln het kanaal wel
een stroom staan van soms drie tot vier
mijl en deze stroom zou om de zes uren.,
keerenl Het water in de verbinding zou
heen en weer gaan als van 'n snelle rivier
van het hooge naar het lage tij
Soms zou 't 'n halve waterval zijn. Soms
zou de bedding haast droog staan. Tenzij
men uitgroef op een geweldige diepte....
