ESONA
tweede en laatste blad
stadsnieuws.
PI M^PDINIE" LHJiCIHlTWiy&PTPDIUS?
:IRT
VAN DONDERDAG 20 FEBRUARI 1930
Speeltuin-vereeniging
„Tuindorp" opgericht.
Onze vroegere stadgenoot, de beer
H. Marinus, Hoofd der School imet den
Bijbel te Heukelen, is benoemd tot Hoofd
der School met den Bijbel te Wijk bij
Duurstede.
AANKOMST INDISCHE MAIL.
Het stoomschip „Indrapoera" wordt
Vrijdagochtend 6 uur te Marseille ver
wacht. De Rotterdam Lloyd Rapide ver
trekt Vrijdagmorgen 11.50 van Marseille
Aankomst Zaterdagmorgen in Den Haag
(H.S.M.) 9.19.
NED. REISVEREENIGING.
Ledenvergadering.
De leden der afdeeling Den Helder
worden opgeroepen tot een ledenvergade
ring op Maandag 24 Februari, in het Milt
tair Tehuis, Kanaalweg, ter verkiezing
o.a. van een bestuur, en bespreking van
het werkprogramma.
SCHOOLARTSENDIENSTEN.
Voorlooplge
raadhuizen
besprekingen ten
Een dertigtal vertegenwoordigers van
gemeenten in den kop van Noord-Hol
land (burgemeesters, secretarissen enz.)
waren gisteren ten raadhuize alhier bij
eengekomen tot het houden van voorloo
pige besprekingen inzake de nieuwe rege
ling voor het instituut schoolartsen en
de verdeeling in districten, alsmede de
regeling der provinciale subsidie, een en
ander volgens de door de Ver. v. Neder
landsche gemeenten ontworpen plannen.
Aangezien de besprekingen geheel een
voorloopig karakter droegen, kan hier
omtrent niets naders worden meegedeeld,
VIJFDE MARINECONCERT.
Het concert, dat gisterenavond door de
Stafmuziek werd gegeven, werd be
heerscht door het vioolconcert van Max
Bruch, dat de Haagsche musicus, de heer
Swaap, vertolkte. Hij gaf er een voorname,
uiterst kunstzinnige vertolking van, die
in alle onderdeelen voldeed: in opvatting,
wedergave, techniek, en die het buiten
gewoon talrijk opgekomen publiek in ver
rukking bracht. Het orkest paste zich
waardig aan bij den solist; het wilde dien
Haagschen musicus eens toonen wat onze
stafmuziek presteert, en zoo werd, door
prachtig samenspel, een geheel verkregen
van groote schoonheid. Gezegd moet
worden, dat het werk als zoodanig dank
baar is, en uitmunt in fraaie orchestree-
ring, die aan alle verschillende instru
menten recht doet. De Kapel maakte er
een dankbaar gebruik van. Te bewonde
renswaardiger is de houding van ons
orkest, omdat van een behoorlijk repe-
teeren met den solist geen sprake kon
zijn en men met één enkele repetitie vol
staan moest. De heer Swaap, die kon
profiteeren van onze treinverbinding te
half tien, en dus nog denzelfden avond
weder in de residentie terug kon zijn, was
enthousiast over zijn begeleiding en com
plimenteerde zoowel den heer Leistikow
als de heeren musici zelf.
De ouverture van Mendelssohn, die er
aan voorafging, kenmerkte zich eveneens
dooreen zeer artistieke wedergave,waarbij
de schoonheid van dit werk en de muzi
kaliteit zeer tot hun recht kwamen.
Na de pauze kregen we de geestige,
ietwat luchtiger muziek van Nicolai.
Eenvoudig en pretentieloos waren de beide
melodieën van den dirigent: een instru
mentatie van een melodie van Louis Boer
en een andante religioso. Beide waren
pretentieloos, zeiden we; ware dat niet
zoo,dan zou eenige meerdere doorwerking
wel voldaan hebben.
Besloten werd met de suite van Bizet
1'Arl'ésiennedankbare, melodieuse mu
ziek. Al met al een mooie avond.
ZESTIG-J'ARIG JUBILEUM
CHR. BEWAARSCHOOLSTICHTING
TE DEN HELDER.
Mem schrijft ons:
3 Februari j.L was het zestig jaar ge-
ledm, dat de Vereeniging voor Gerefor
meerd Schoolonderwijs haar eerste ver
gadering hield om te komen tot het stich
ten voor een school. Bestuur de heer W. J.
•Pontier, president; G. Jonker, vioe-presi-
dent; W. C. Swart, secretaris; J. Buysman,
adjunct-secretaris en A. Paarlberg, pea>
zingmeester. Na stichting van de bewaar
school werd Mej. Enzlin benoemd als
hoofd. Een toeziend bestuur van juffrou
wen-commissaris werd benoemd, n.1. de
dames Dogger, Boon en Swart, welke de
juffrouw, hoofd der sohool, met liefderijke
raadgevingen zouden moeten bijstaan, enz.
Deze eerste school stond in de 2o Vroon-
straat en voldeed aan zeer bescheiden
eischen. Na veel wederwaardigheden kwam
het in 1880 tot naamswijziging in „Ver-
eeniiging voor bewaarschool op christelij-
ken grondslag" met als bestuur Ds. De
Klercq, president; G. Baas, secretaris; R.
Jongkees, penningmeester; B. C. Boden,
vice-president en1 L. van Dorp, adjunct-
secretaris. Naderhand werd als bestuurs-
jid nog gekozen de heer J. F. Hoelandt.
26 Maart 1883 werd besloten1 een nieuw
geitouw te stichten en werd de heer L.
v eltman bereid gevonden hiervoor bestek
en teekèning te maken, geheel belange
loos, terwijl 19 September d.a.v. de school
feestelijk werd ingewijd', waarbij de Chr.
Zangvereen. „Hallelujah" eenige liederen
ten gehoore bracht. Een tijdperk van bloed
der sohool trad in. 16 September '93 werd
Mej. Berg als hoofd der school opgevolgd
door het tegenwoordig hoofd der school,
Mej. P. Krijnen. In dezen tijd verkreeg
Ds. C. Stadig de leiding der Vereeniging.
14 November 1906 werd de laatste verga
dering gehouden en werd de school geheel
kerkelijke zaak. Plannen werden gemaakt
tot verbouw der school Hoogstraat 40 en
in 1910 kwam deze verbouw tot stand.
9 September 1910 werd de thans bestaande
Vereeniging voor Christelijk Voorberei
dend Lager Onderwijs opgericht, welke
de bewaarschoolzaken van de kerk over
nam. Het bestuur bestond uit Ds. De
Walle, voorzitter; T. Vermooten, vice-
voorzitter; C. van Dalen, secretaris; P. C.
Geus, penningmeester en J. D. Okel, lid,
welke na eenige maanden secretaris werd
in de plaats van den heer Van Dalen en
deze functie tot heden onafg ebrok en heeft
vervuld.
Het thans fungeerende bestuur bestaat
uit de heeren' J. Bommel, voorzitter; M. S.
Bremer, vioe-voorzitterJ. D. Okel, secre
taris; J. de Jong, penningmeester en W.
A. P. F. L. Kramer, commissaris. Comité
dames-regentessen Mevr. De JongGroot,
VonkRoosendaal, Van Dalen»Berg.
Thans wordt de school geregeld bezocht
door gemiddeld 140 150 kinderen, welke
onder leiding van Mej. P. Krijnen, de be
kwame directrice der school, met haar
staf van onderwijzeres en helpsters, niet
alleen nuttig, maar ook aangenaam bezig
worden gehouden in christeUjken geest.
Vrijdag 21 dezer zullen de kleintjes ge-
tracteerd worden' en de vlag van het ge
bouw wapperen, terwijl 's avonds de Ver
eeniging in jaarvergadering hoopt bijeen
te komen, waarin het 60-jarig jubileum
met dank aan God zal worden herdacht.
Het werk der 'kinderen zal dan worden
tentoongesteld en dat is de moeite van het
bezichtigen dubbel waard.
JAN DE WATERDRAGER
GEHULDIGD.
Hartelijk toespraakje van kolonel
Hartkamp. Gemakkelijke stoel
voor Jan. Vier mooie bijpassen
de stoeien voor de vrouw. Met
een divankleed. Een rookertje
voor Jan. En een snoepje toe.
Het water is ons element.
De zee bruist onze glorie.
Nietwaar, zoo is het inderdaad- Maar
die zee zou niet zoo onze glorie uitbazui
nen als de Ruyter, Evertsen en Tromp en
hoe ze meer mogen heeten, niet ook af en
toe hun natje hadden betrokken uit de
zoetwaterkraan aan den wal. Zwabberen
kan je tenslotte met een puts zeewater,
maar een kopje thee of een bord erwten
soep kunnen ook de bekwaamste koks
niet klaarkrijgen zonder zoet water. En
voor dat zoete water heb je nu eenmaal
een waterdrager noodig.
Drieënveertig jaar lang heeft Jan
Brunee de marine van dat zoete water
voorzien. Drieënveertig jaar was hij in
dienst van het waterleidingbedrijf, eerst
een particuliere maatschappij, later door
de gemeente overgenomen. Kolonel Hart
kamp zei het zoo kernachtig en juist in
een hartelijk toespraakje: „Altijd stond
Brunee klaar, nooit was iets hem te veel,
wanneer we ook bij hem kwamen, in den
mobilisatietijd, bij nacht en ontij, de
dienst had ten opzichte van waterievering
nimmer eenige vertraging. Als we een
boodschap zonden was Jan er meestal al
eerder dan onze koerier terug was."
Toen is-ie het is altijd nog kolonel
Hartkamp, die aan het woord is den
8en December van het vorige jaar met
pensioen gegaan, met stille trom, onge
merkt-. Niemand onzer wist er iets van,
dat Jan uit ons leven verdwenen was.
Totdat we in de Heldersohe Courant van
18 Januari de mededeeling lazen, dat
Brunee gepensioneerd was. Dat is de aan-
leiaing geweest, dat de officieren de
hoofden bijeen staken om te zien of er
niet mogelijkheid bestond aan Brunee een
blijk van waardeering voor de aan dè'
marine bewezen diensten te geven. We
hebben zijn vrouw daartoe in den arm ge
nomen en die meende, dat Jan graag een
gemakkelijke stoel zou willen hebben om
eens lekker in uit te rusten. Dus zou het
een gemakkelijke stoel worden.
Maar toen moeder de vrouw er nog
eens over nagedacht had, wam ze tot de
-conclusie, dat toch eigenlijk vier gewone
stoelen wel zoo aardig waren. Toen wer
den bet dus vier gewone stoelen.
Toen ze nog eens weer over de zaak
nadacht, kwam haar een divankleed als
wenschelijker voor.
En ziet het resultaat is geweest, dat
alle officieren, tot die van de administra
tie toe, die toch eigenlijk met water wei
nig te maken hebben, hun steentje bij
droegen, en dat aan Brunee op dezen
stralenden wintermiddag in de ruime
longroom van het wachtschip, en in tegen
woordigheid van alle betrokken officie
ren, overhandigd werden de gemakke
lijke feauteuil, de vier bijpassende stoe
len, het divankleed. En voor Jan Brunee
zelf een kistje sigaren. „Er ia ook nog
wat zoetigheid, maar dat hebben we imaar
aan je huis laten brengen", zeide kolonel
Hartkamp.
Brunee stond er beduusd van te kijken.
Hij wist van niets, het was een complot
tusschen zijn vrouw en de heeren van het
wachtschip. En hij kon niet best uit z n
woorden komen om te danken. Maar de
kolonel hielp hem een beetje. „Het zijn
nog niet zoozeer de diensten op zichzelf,
die wij1 aldus wensohen te beloonen," zoo
zeide hij aan het slot, „maar vooral de
wijze waarop die diensten gegeven wer
den, hebben wij gewaardeerd en de
marine wenscht hiermee te toonen, dat
zij dit op prijs stelt."
Toen kwamen de officieren en die
drukten Jan de hand, en Jan die stond
maar en wist geen. woorden te vinden om
te danken voor zooveel hartelijkheid. En
de mannetjes kwamen, die de stoelen en
den leunstoel, het divankleed en het kistje
rookertjes in de wachtende vracht-auto,
plaatsten, Jan zelf naast den chauffeur,
een majoor of iets van dien aard binnenin
en boven op een der stoelen, en zoo ging
het heele zaakje naar moeder de vrouw,
die w-at in haar schik zal zijn met zoo'n.
man, had ik bijna geschreven, maar ik
bedoel natuurlijk inventaris (ofschoon
een man daartoe eigenlijk ook behoort).
Ziet-u, op deze wijze huldigt de marine
haar dienaren en voor Brunee blijft dit
een onvergetelijke, dag.
Namens den vióe-admiraal was de luit.
ter zee Hetterschlf, bij de huldiging tegen
woordig.
Door eenige bewoners van het Tuindorp
was 't initiatief genomen tot het oprichten
van eeu speeltuinvereeniging en zij had
den daartoe de Tuindorpers opgeroepen
tot een vergadering, die op Maandag 17
Februari j.1. in het lokaal van den heer
Van Willigen, aan den Brakkeveldweg,
is gehouden.
Het feit, dat velen aan dezen oproep
gehoor hebben gegeven, bewijst wel, dat
het vraagstuk van een behoorlijke ont
spanningsgelegenheid voor de jeugd
groote belangstelling heeft.
Namens het voorloopig comité opende
de heer Ponstein de bijeenkomst en sprak
hij er zijn vreugde over uit, dat het plan
om te komen tot stichting van een
speeltuinvereeniging met zooveel sym
pathie is ontvangen. Reeds hebben 226
leden en donateurs zich opgegeven. Bo
vendien kan met genoegen worden ge
constateerd, dat ook het Gemeentebe
stuur belangstelt in ons streven. De ver
tegenwoordiger van dit College, de wet
houder De Zwart, zoomede de leden van
den Raad, die aanwezig waren, heette
spreker hartelijk welkom.
De te stichten vereeniging beoogt de
kinderen van de straat te halen en een
geschikte gelegenheid tot spelen, enz.
te bieden.
We staan hierbij voor een taak, waar
van de mogelijkheden zeker nog niet
bij ons allen bekend zijn, daarom heeft
het comité contact gezocht met het Be
stuur van den Bond van Amsterdamsche
Speeltuinvereenigingen, wiens secretaris,
de heer M. G. G. Diemei, direct bereid
was voor ons hedenavond iets te vertellen
over „Doel en Streven der speeltuin
vereenigingen".
De heer Diemei, die daarna het woord
verkreeg, gaf een uitvoerige beschouwing
over de beteekenis van het speeltuin
wezen voor de Jeugd van Amsterdam.
In Amsterdam zijn thans reeds 28
speeltuinvereenigingen, die beschikken
over een behoorlijken speeltuin.|Deze ver-
eenigingen zijn aangesloten bij den Am-
sterdamschen Bond. Centraal wordt ge
streefd naar het verkrijgen van een vol
doend aantal geschikte leidende krachten,
zoowel voor spel, als gymnastiek, muziek
zang, handenarbeid, enz.
Voor enkele van deze vakken zijn
natuurlijk goede vakkundige krachten
benoodigd, maar voor het belangrijkste
deel van het werk worden leiders(sters)
gekweekt nit de ouders. Vele ouders
volgen een cursus, die hen de bevoegd
heid geeft van leider(ster) voor spel en
handenarbeid. Zoo besehikken we thans
in Amsterdam over 116 gehonoreerde
krachten en 1806 onbezoldigde leiders.
Het is vooral dit laatste cijfer, dat
goed demonstreert welke plaats het
speeltuinwezen in de harten der ouders
inneemt. Met zeer veel liefde en toewij
ding wordt er door de ouders gearbeid
aan den speeltuin voor hun kinderen. Het
mede verantwoordelijk zijn voor het werk,
maakt dit overal tot een groot succes.
Er zijn bepaalde stadsdeelen waar voor
heen zeer veel last van de straatjeugd
werd ondervoeden en waar nu, door het
beschikken over behoorlijken speeltuin,
van dezen last niets meer te bespeuren
valt. Met den speeltuin wordt dus niet
alleen h6t kind voor de gevaren van de
straat behoed, maar daarmede wordt ook
zeer belangrijk werk gedaan aan de op
voeding van het kind.
De Gemeente Amsterdam begrijpt dit
volkomen en steunt daarom ook financi
eel ons streven. Ruim f 65000.— aan
subsidie wordt jaarlijks van de gemeente
genoten, terwijl bovendien zeer belang
rijke bedragen worden besteed om een
gelegenheid voor een speeltuin te schep
pen.
Van welke groote beteekenis ons werk
wel is voor de ouders, is zeer duidelijk
gebleken bij het streven om voor de
kinderen uit gezinnen, die in zgn. con
trole-woningen zijn ondergebracht, een
clublokaal in te richten. De ouders van
deze kinderen, die dus geacht worden
niet behoorlijk een huis te kunnen be
wonen, hebben op voortreffelijke wijze
voor de inrichting van dit clublokaal
gezorgd. Daarbij bleek wel ten duide
lijkste, dat het mede verantwoordelijk
zijn voor het werk, óók van opvoedende
beteekenis is voor de ouders zelf.
Na dit inleidend woord vertelde spreker
bij een aantal mooie lantaarnplaatjes nog
van het practische werk van de speeltuin
vereenigingen.
Daarna werd overgegaan tot het ver
kiezen van een bestuur voor de nieuwe
vereeniging, die den naam „Tuindorp"
verkreeg.
Een achttal aanwezigen stelden zich
beschikbaar en werden in het bestuur
benoemd.
De heer De Zwart, daartoe de gelegen
heid verkregen, feliciteerde de initiatief
nemers met het succes, dat reeds is be
reikt met de oprichting van de speeltuin
vereeniging en den steun, die daarbij
van zoo'n groot aantal bewoners van het
Tuindorp is verkregen. Vanzelfsprekend
kon spreker geen positieve toezeggingen
doen ten aanzien van steun en medewer
king, die vanwege het gemeentebestuur
eventueel zal worden verleend. Sprekers
aanwezigheid, als vertegenwoordiger van
dit bestuur, moge echter de vereeniging
de zekerheid geven, dat haar werk wel
de belangstelling van het bestuur der
gemeente heeft.
De heer Ponstein dankte den heer De
Zwart voor zijn welwillende woorden.
Voorts bracht spreker dank aan allen,
die medegewerkt hebben vooral ook
de heer Diemei om tot het thans reeds
verkregen resultaat te kunnen komen.
Met een woord van opwekking om de
jonge vereeniging bij haar propaganda
voor uitbreiding van het ledental, zoowel
als voor het verkrijgen van flnancieelen
steun te helpen, werd daarna deze goed
geslaagde bijeenkomst gesloten.
Voor ieder, die zich voor het lidmaat
schap of als donateur wenscht pan te
melden, zij hierbij medegedeeld, <&t dit
kan geschieden bij de navolgende adres
sen A. O. Ponstein, Florastraat 13, G.
Kiek, Florastraat 11, C. Antheunisse,
Tuinstraat 17.
CONCERT DOROTHY HELMRICH.
Op het concert hedenavond te geven
dotor de Australische zangeres Dorothy
Helimrich worden een viertal Italiaansche
liederen gezongen, o. a. Pergolesi en Ros-
sini; verder van Scbuimann een drietal,
eenige van Brahims, van Rachmaninoff,
Tschaikowsky en anderen.
CONCERT HARMONIEKAPEL
„WINNUBST".
Op Maandag 24 Februari a.s. geeft de
Harmoniekapel „Winnubst", directeur de
heer N. B. Schenkels, met de welwillende
medewerking van het Dubbel Mannen-
kwartet „Inter Nos", directeur de heer A
J. Leewens, een concert voor donateurs en
genoodigden des avonds te 8 uur in de
Concertzaal „Casino".
„Inter Nos", welbekend om haar steeds
uiterst verzorgd programma en afwerking
der zangnummers, zal zich in een zestal
liederen doen hooren, w.o. „Bede" van G.
A. Heinze met baritonsolo, „Muttersegen"
van Opladen, enz.
„Winnubst" zal eveneens een zestal
muzieknummers uitvoeren welke voor het
eerst op haar programma staan. De heer
H. Toes, solo-trobonist, zal de „le Fantasie
voor trombone" van A. Barbe vertolken
en tot slot Jubileum-marsch 19r,0--l930,
compositie van H. B. Schenkels.
HET MISTSEIN OP HET
HAVENHOOFD.
Wordt voortaan van dies avonds
11 uur tot dies morgens 6 stopgezet
en alleen op speciaal verzoek in
werking gesteld.
Berichten aan Zeevarenden no. 41-398
bevat de volgende mededeeling:
Het mistsein op het westelijk haven
hoofd te Nieuwediep wordt des nachts
tusschen 23 uur en 6 uur alleen gegeven
op verzoek ,te richten aan den comman
dant van Hr. Ms. Wachtschip.
Hieruit volgt dus, dat zonder dit ver
zoek het sein voortaan bij mist te 11 uur
des avonds wordt stilgezet tot den volgen
den morgen. Voor de omwonenden onge
twijfeld een tijding, die hen genoegen zal
doen.
HET DROEVIG ONGELUK
IN DE MOLENSTRAAT.
Naar wij vernamen is het 8-jarig
meisje, dat de vorige week, in een wo
ning in de Molenstraat, in een tobbe met
water viel, aan de gevolgen daarvan
overleden'.
EEN LEELIJKE VAL.
Dinsdagmiddag reed mej. K. op de fiets
In de Hoogstraat. Op den bagagedrager
van haar vehikel had zij een groote brood-
mand staan. Toen zij tusschen een auto
en een handwagen door wilde rijden be
gon zij met haar stuur te slingeren en
viel van haar rijwiel. Zij kwam zoo leelijk
te vallen dat zij ini den groentenwinkel van
Elsaz moest worden binnen gedragen en
geneeskundige hulp moest worden inge
roepen.
Het bleek dat zij haar knie inwendig
tamelijk verwond had, zoodat opname
in een ziekenhuis gewenscht was. Per
auto werd zij naar de Lidwina-stidhtinig
vervoerd.
HET VLIEGKAMP „DE MOK" BESTAAT 21 FEBRUARI 12'/, JAAR.
In de Zuidoostpunt van Texel bevindt
zich Oostelijk van de zandplaat „de Hors"
een kleine inham van de Texelstroom,
„de Mok" genaamd. Door een ondiepe be
tonde vaargeul bereikt men vanaf Texel
stroom de breede kom dezer inham, waar
aan Hr. Ms. vliegkamp „die Mok" is ge
legen. Dit vliegkamp, behoorende tot de
Marineluchtvaartdienst, is uitsluitend be
stemd voor watervliegtuigen; wel bevindt
zich in onmiddellijke nabijheid van het
kamp een klein landingsterrein voor
landvliegtuigen, welke toestellen boven
dien ook een landingsgelegenheid hebben
op sommige gedeelten van de zandplaat
„de Hors".
Op het oogenblik Is het vliegkamp bui
ten dienst, daar vanaf 1926 gedurende de
maanden November tot en met Februari
niet gevlogen wordt op dit kamp. De han
gars, waarin zich eenige geconserveerde
toestellen bevinden, zijn gesloten en het
gebouwen complex wordt door een wacht
bewaakt.
In verband met het feit, dat het 21 Fe
bruari 1930 12V2 jaar geleden is, dat Hr.
Ms. vliegkamp „de Mok" in dienst gesteld
werd, volgen hieronder eenige aanteeke-
ningen betreffende dit vliegkamp en over
de organisatie van den Marineluchtvaart
dienst, welke gegevens ons, op verzoek
werden verstrekt, door den aangewezen
commandant van Hr. Ms. vliegkamp „de
Mok", luit. ter zee le kl. C. O. F. Jager.
Ontstaan van den Marine*
luchtvaartdienst.
TELEFOON 45
het vlugste en beste adres voor
AL UW VERZENDINGEN.
1 October 1914 werd de eerste zeeoffi
cier, luitenant ter zee A S. Thomson, bij
de Luohtvaartafdeeling te Soesterberg
gedetacheerd, teneinde zich in het vlie
gen te bekwamen en was in Juni 1915 de
eerste marinevlieger, die het militair bre
vet behaalde. In April 1915 volgden de
luitenants ter zee H. Nièuwenhuis, K. W.
F. M. Doorman, K. Muller en den officier
M.S.D. H. Steensma, terwijl in Juli 1916
de luitenant ter zee D. Vreede bij de
L. V. A. werd gedetacheerd. Drie eerst
genoemde officieren behaalden het mili
tair bevret, de beide laatsten het inter
nationaal (F. A. I.) brevet.
In Mei 1915 werd te Soesterberg een
afzonderlijken Marine hangar in gebruik
genomen en marine-personeel te Soester
berg gedetacheerd voor onderhoud der
Farman toestellen, waarmede door de
marinevliegers werd geoefend.
Teneinde na het behalen van het mili
tair brevet te Soesterberg deze vliegers
te oefenen op watervliegtuigen, werd den
17en April 1916 Hr. Ms. „vliegkamp
Schellingwoude" onder bevel van den
luitenant ter zee Thomson in dienst ge
steld. Hier werd in den beginne geoefend
op geïnterneerde Engelsche en Duitsche
watervliegtuigen, doch na Augustus 1917
vlogen er de Martin, Friedriohshafen en
Brandenburg (van Berkel tweedekker)
toestellen.
Den 21en Augustus 1917 werd Hr. Ms.
vliegkamp „de Mok" in dienst gesteld
onder bevel van den luitenant ter zee
Vreede. Dit vliegkamp dat geheel naar de
eischen des tij da was ingericht, ressor
teerde onder den Commandant der
Marine te Willemsoord en was bestemd
voor oorlogs watervliegkamp. De afge-
oefende leerlingen van „Schellingwoude"
werden op dit kamp geplaatst om hun
practijk voor oorlogstaak te voltooien.
Teneinde de geheele vliegopleiding der
marinevliegers onder marineleiding te
doen plaats hebben, werd den 7en Octo
ber 1918 nabij Den Helder Hr. Ms. vlieg
kamp „de Kooij", onder bevel van den
luitenant ter zee Thomson, in dienst ge
steld. Dit vliegkamp is uitsluitend be
stemd) voor landvliegtuigen; hier kregen
de marinevliegers hun eerste vlieglessen
tot het militair brevet, terwijl ook
een oorlogstaak aan dit vliegkamp is
opgedragen. Later werd bij dit kamp de
Rljksvliegtuigenfabriek gevestigd, zoodat
de Marineluehtvaartdienst alle toestellen,
die in gebruik zijn, opbouwt en repareert
in eigen werkplaatsen.
Tegelijk met de indienststelling van
Hr. Ms. vliegkamp „de Kooij" werd de
functie van Commandant van den Marine-
luchtvaartdienst ingesteld, welke functie
werd opgedragen aan den luitenant ter
zee Vreede.
De commandanten der vliegkampen»
„de Kooij", „de Mok", „Schellingwoude"
en „Veere" (welk watervliegkamp in
April 1918 in dienst werd gesteld) kwa
men rechtstreeks onder zijn bevel. Den
lOen Mei 1920 werd wederom de oude
toestand hersteld, zoodat genoemde com
mandanten weder rechtstreeks kwamen
onder den Commandant der Marine te
Willemsoord. Het commando van den
Marineluchtvaartdienst werd 1 November
1922 geheel opgeheven.
De tegenwoordige organisatie
van den M. L. D.
Den 5en April 1922 werden de vlieg
kampen „Schellingwoude" en „Veere"
met verminderde bemanning in dienst
opgelegd en worden deze vliegkampen
door onze militaire vliegtuigen alleen als
hulpvliegkamp voor het innemen van
brandstof of het doen van kleine herstel
lingen tijdens het uitvoeren van een op
dracht vanuit „de Mok" bezocht. Met in
gang van bovenvermelden datum kwam
ook de geheele opleiding op watervlieg
tuigen op Hr. Ms. vliegkamp „de Mok".
Voor den M. L. D. zijn dus nu alleen „de
Kooij" als leskamp en „de Mok" als
oefenkamp in dienst.
Sedert het afvoeren van de watervlieg
tuigen uit de oorlogsformatie (1926) is Hr.
Ms. vliegkamp „de Mok" geen oorlogs
kamp meer, doch worden er nu uitslui
tend zeevliegers en zeewaarnemers opge
leid voor den Marineluchtvaartdienst in
Nederlandsch-Indië. Jaarlijks is het aan
tal afgeleverde vliegers pijn. 15 en dat
der zeewaarnemers pl.m. 5.
De oefeningen op het kamp bestaan uit:
navigatie-tochten op Noord- en Zuiderzee,
radio-oefening vanuit vliegtuigen, water
werk, mitrailleurschieten, nachtvliegen,
landen en meren in verschillende havens,
plassen, kustplaatsen en rivieren en
oefeningen met de vloot in de Noordzee,
terwijl verschillende opdrachten vanuit
dit kamp worden uitgevoerd (het bom-
menwerpen wordt op „de Kooy" beoefend).
