1ELBEBSCIE G81AH T
TWEEDE BLAD
BUITENLAND.
HERMAN NYPELS,
BINNENLAND.
VAN DONDERDAG 15 ME11930.
Spanning tusschen Duitschland
en Sowjet-Rusland
FREDTJOF NANSEN.
De rouw In Noorwegen,
Een onverwachte dood.
DE VOLKENBONDSRAAD.
De herdenking van Nansen.
Vorming van een anti-monar
chistisch blok in Spanje.
De onrust In Britsch-lndië.
prijzen I90, 260, 350, 450, 6°°,
DEN HELDER.
Zelfbestuur ln praktijk gebracht.
De burgeroorlog in China.
Een overwinning van die
regeerlngstroepen.
00ST-INDIË.
LONGPEST TE GAROET.
De Indslche arts Mas Slamet
Atmossoedlroi aan longpest over
leden.
MR. P. J. TROELSTRA. t
De begrafenis.
Omtrent de begrafenis van rnr. P. J.
Draadlooze uitzending van de
herdenkingsbijeenkomst.
Het wetsontwerp ls gereed.
Rumoer ln den trein.
van zeven Hollandsche zeevaarders, die
in 1634 hij een poging, om op dit onher
bergzame eiland te overwinteren, zijn om
gekomen.
In 1912 heeft het Kon. Nederlandsch
Aardrijkskundig Genootschap dezen steen
doen vervaardigen. Hij draagt het op
schrift:
„Outgert Jaoobsz, van Grootebroek en
ztfne 6 Hollandsche makkers zi|n in April
1634 hier bezweken bij een poging tot
MOTORRIJTUIGEN BIJ
ONBEWAAKTE OVERWEGEN.
De maximum-snelheid verhoogd
van 10 tot 20 K.M.
GODSDIENSTVERVOLGING
IN RUSLAND.
Het Verbond der Goddeloozen
De Zuiderzeewerken.
De verbinding met dten afsluitdijk.
EERSTE KAMER
Vergadering van Dinsdag 18 Met
De DuitBChe bladen hebben bij den
terugkeer van v. Dircksen, den ambas
sadeur te Moskou, meegedeeld dat deze
nieuwe instructies had gekregen ter
voortzetting van de onderhandelingen met
de Sowjets. De Iswestia heeft daarop ge
reageerd met een ietwat geprikkeld be
toog, waarin stond dat van onderhande
lingen slechts sprake zou kunnen zijn als
er een nieuwe overeenkomst werd aan
gedaan. Dat was echter niet het geval
en de Iswestia noemde het daarom onjuist,
v. Dircksen's terugkeer daarmee in ver
band te brengen.
De Vossische Ztg. teekent hierbij aan
dat de Iswestia blijkbaar tracht de be-
teekenis der besprekingen, te Berlijn
tusschen Krestinski en dr. Curtius, te
Moskou tusschen von Dircksen en Litwi-
nof gehouden, te verkleinen. 'Politieke
onderhandelingen worden echter niet
slechts gevoerd om een verdrag of over
eenkomst tot stand te brengen, maar ook
om de opzegging van bestaande overeen
komsten te verhoeden.
»De Duitsohe bedenkingen tegen Mos
kou zijn bekend. Zij betreffen twee punten
le. de inmenging van Sowjet-autoriteiten
in aangelegenheden van Duitsche binnen-
landsche politiek (o. a. door «Je betrek
kingen tot den rooden frontstrijaersbond),
2e. Russische inbreuken op economische
verdragsbepalingen (in Rusland worden
den Duitschen concessionnarissen moei
lijkheden in den weg gelegd bijvoor
beeld tracht men hun bezit te onteigenen
door willekeurige belastingverhoogingen
en ook het transito-verkeer ondervindt
van Russischen kant moeilijkheden).
'Daarenboven loopen de onderhande
lingen over de werkzaamheid der Russi
sche handelsvertegen woordigersin Duitch-
land, die zich niet altijd tot behartiging
der hun toevertrouwde belangen beper
ken*.
De bekende Noordpoolonderzoeker dr.
Fridtjof Nansen is Dinsdag in den ouder
dom van 69 jaar te Oslo overleden.
Met Nansen is een der bekendste Pool-
onderzoekers van onzen tijd heengegaan.
Het overlijden van Nansen kwam zeer
onverwacht. Hij is aan een hartverlam
ming overleden. Nansen was ©enigen tijd
ziek geweest maar was reeds aan de
betere hand en kon Maandag het bed ver
laten. Dinsdagmorgen had hij nog een ge
sprek met zijn broeder wien niets bijzon
ders is opgevallen.
Alle bladen zijn met een rouwrand ver
schenen. Het Storting zal morgen in een
speciale zitting bijeenkomen, waarbiji de
president een herdenkingsrede zal uit
spreken.
Mohwinckel, de minister-president heeft
gezegd: Noorwegen heeft zijn besten zoon,
de wereld een goed burger verloren.
De correspondent van de Nw. Rott. Crt.
te Berlijn meldt nog over den dood' van
Nansen, dat deze nog slechts enkele mi
nuten voor zijn sterven zijn voldoening
erover had betuigd zich weder geheel in
orde te gevoelen en weldra weder in staat
te zullen zijn, 'met volle kracht te kunnen
arbeiden. Toen de dood hem verraste be
vond Nansen zich alleen in zijn studeer
kamer.
Bij de opening van de vergadering van
den Volkenbondsraad heeft de voorzitter
Marinkowitsj gisterenoohtend een herden
kingsrede uitgesproken, gewijd aan den
grooten doode Nansen. Marinkowitsj wees
er op, dat een der grootste figuren van den
Volkenhond was heengegaan. Op het
oogen'blik van de stichting van den Vol
kenbond was de naam van Nansen reeds
in de geheels wereld beroemd. De verhalen
van zijn reizen en onderzoekingstochten
te land en ter zee waren bekend en bemind
in alle landen van de wereld. Nansen was
een prachtig levend voorbeeld van dien
«eest van onverschrokkenheid en volhar
ding, die essentieel ls voor allen mensche-
Uiken vooruitgang.
De stichting van den Volkenbond heeft
nieuwe wegen voor Nansen geopend. De
volkeren er toe te brengen hun oude twis
ten en veeten te vergeten en hun krachten
te vereenigen om gemeenschappelijk te
werken voor het belang van allen, was
voor hem niet alleen een eenvoudig ver
langen, maar een deel van zijn dagelijk-
sche taak. Nansen maakte deel uit van de
eerste Volkenbondsvergadering en is van
het begin af geworden een der schitte
rendste figuren van deze Volkenbonds
vergadering evenals van alle andere die
gevolgd zijn.
Hierna gaf Marinkowitsj het bekende
overzicht van Nansen's verdiensten op
humanitair gebied, voor de redding van
krijgsgevangenen en vluchtelingen.
Op voorstel van Marinkowitsj besloot de
Volkeaibondsraad een talegram van deel
neming aan de faimilie van Nansen en de
Noorse,he regeering te verzenden, waarin
diep leedwezen wordt uitgedrukt over het
verscheiden van een persoonlijkheid, die
nimmer zal kunnen vervangen worden en
wiens handelingen voor altijd zullen ver
bonden blijven aan de geschiedenis van
den Volkenbond.
De organisatie-commigaie van de gocia-
listisch-radicale partij is Dinsdag te Ma
drid bijeengekomen om te beraadslagen
over de voorstellen van het republikein-
ache verbond om tot samensmelting van
beide groepen te komen. De voordellen
werden aangenomen. De nieuwe bond zal
zich thans wenden tot de socialistische
partij, de vakvereenigingen van commu
nistische richting en den algemeenen ar
beidersbond om te trachten een anti-mo
narchistisch blok te vormen.
DE WERKLOOSHEID IN ENGELAND.
Op 5 Mei j.L waren er 1.712.000 steun
trekkende werkloozen in Engeland, en dit
getal was 579.295 meer dan een jaar ge
leden. Terwijl het getal werkloozen vroe
ger lang om en bij het millioen is geble
ven, begint het dus nu bedenkelijke nei
ging te vertoonen om langzaam in de
richting van de 2 millioen te stijgen en dit
nog wel in het gunstige seizoen.
DE VER. STATEN EN DE VLOOT-
OVEREENKOMST.
Pariteit tusschen Engeland en
de Ver. Staten, behalve ln slag
schepen.
Een N.T.A.-berioht uit Washington,
d.d. Dinsdag meldt, dat de Londensche
vlootovereenkomst in de oommissie voor
de buitenlandsche zaken uit den Senaat
is besproken.
Enkele leden der oommissie stelden aan
minister Stimson de vraag of er thans vol
komen gelijkheid bestaat tusschen de
Amerikaansche en de Engelsche vloot.
Stimson antwoordde dat er wat betreft
de linieschepen, torpedojagers en duik-
booten gelijkheid bestaat en dat alleen de
tegenwoordige verhouding van de slag
schepen is gehandhaafd.
Eien gevecht miet billen.
Bij. een gevecht met bijlen tusschen
Mohammedaansche boeren in het dorp
Kakiri in het district Hyderabad zijn vier
lieden gedood en twaalf zwaar gekwetst.
De toestand te Sholapur.
Uit Bomfoay wordt aan de Daily Mail
geseind dat de heele stad Sholapur Maan
dag nog in handen van de opstandelingen
was.
Naar Reuter uit Sholapur meldt is de
poging om zelfbestuur toe te passen daar
van korten duur geweest. Onmiddellijk
na de afkondiging van den staat van be
leg hebben de militaire autoriteiten het
stadsbestuur geheel overgenomen. Op
strategische punten zijn machinegeweren
opgesteld en barricaden opgeworpen. Zes
inwoners zijn gearresteerd.
Met ingang van Dinsdagavond is voor
geschreven dat vuur en licht tusschen 7
uur 's avonds en 6 uur 's ochtends ge
doofd' moeten 'zijn. Het dragen van wa
pens, met inbegrip van knuppels, is ver
boden; samenscholingen van meer dan
vier menschen eveneens,
In de plaatselijke bureaux van de oon-
grespartij is een huiszoeking gehouden.
Alle gevonden papieren zijn er in beslag
genomen.
De ernstige botsing te Digbol.
Bij de ernstige botsingen tijdens een
Mohammedaansdie plechtigheid te Dig-
boi, blijken drie personen gedood en tien
zwaar gewond. Eten honderdtal personen
liep lichtere verwondingen op.
Abas Tyabji, de Maandag in hechtenis
genomen opvolger van Gandhi, is, vol
gens een telegram uit Bombay, tot zes
maanden gevangenisstraf veroordeeld.
Te Amritsar is dr. Kitchlew, een van
Gandhi's voornaamste aanhangers, tot
drie jaar tuchthuisstraf veroordeeld. An
dere partijgangers van hem kregen acht
tien maanden.
Allen stonden terecht wegens ophitsing
tot oproer.
D© aanval op een zoutopslagplaats.
De eerste aanval op een zoutopslag
plaats in Britsch-Indië is Maandag te
Shiroda gepleegd.
Twee afdeelingen van 75 vrijwilligers
elk drongen Maandagochtend de Opslag
plaats binnen en gingen hun gang tot de
politie na een half uur pas versoheen. De
aanvoerders en twintig vrijwilligers wer
den toen in hechtenis genomen. Intus-
schen kwam een nieuwe groep vrijwilli
gers en haalde groote hoeveelheden zout
W0g.
Ten slotte verscheen het districtshoofd
van de politie met den districtsmagistraat
en daarop zijn nog 65 vrijwilligers inge
rekend.
Weer een aanval op de zoutop
slagplaats te Shiroda.
Tweehonderd vrijwilligers hebben gis
terenochtend, volgens een telegram uit
Bombay, weer een aanval op de zoutpak
huizen te Shiroda gedaan.
De politie stelde zich te weer.
Er werden 158 lieden in hechtenis ge
nomen en zestien gewond.
(kift itKHKMtk
ZEER MOOIE KLEUREN,
GOED PASSENDE MODELLEN.
Heerenmodemagazijn
Voedselwelgeraars.
Talrijke gevangenen in de gevangenis
te Sabarmati weigeren, naar uit Ahme-
dabad gemeld wordt, alle voedsel. Onder
hen is de bekende leider Vallabhai Patel.
Abbas Tyabji.
Het is nog de vermelding waard dat
Abbas Tyabji, de tot zes maanden gevan
genisstraf veroordeelde nationalistische
leider die Gandhi opgevolgd was, tachtig
jaar oud is.
De boeren in bet district Bardoli hebben
besloten swaraj (zeli'regeering) in prak
tijk te brengen door hun eigen gerechts
hoven te verkiezen en in te stellen.
Zij zijn voorts besloten geen grondlasten
te betalen en de regeeringsambtenaren te
boycotten.
BOTSING TUSSCHEN HINDOES EN
MOHAMMEDANEN.
Naar Reuter uit Shilling in Assam
meldt, heeft Vrijdag te Digboi een bot
sing plaats gehad tusschen Hindoes en
Mohammedanen wegens het offeren door
Mohammedanen van een rund, dat een
heilig dier is voor de Hindoes. Er werden
drie menschen gedood en tien ernstig ge
wond.
Het jongste bericht over den burger
oorlog in China vermeldt „een bosllssonde
overwinning", door de regeeringstroepen
behaald op de opstandelingen in Zuid-
China.
De regeerlngstroepen namen, na een
verwoed gevecht, waarin vele dooden en
gewonden vielen, de stad Soentsjou, 400
KM. ten Westen van; Kanton.
Het was een belangrijk steunpunt van
de Zuid-Chineesche opstandelingen. De
regeeringstroepen hadden assistentie van
twee kannonneerbooten.
Bij dit bericht zii evenwel aangeteekend,
dat deze beslissing toch zeker niet beslis
send kan zijn. Het groote gevaar, dat Kan
ton dreigt loert niet uit het Zuiden of
Zuidwesten, maar uit het Noorden. De
legers van Jen en Feng opereeren langs
den Poekou-Tientsin-spoorweg en den
Loenghai-spoorweg en hebben met de
actie uit het Zuiden en Zuidwesten niets
gemeen.
En, naar men zich herinnert, waren de
laatste berichten juist, dat die troepen van
Jen en Feng, uit het Noorden opdringend,
de troepen van Kanton „beslissend" had
den geslagen.
Echter laat 'het begrip „beslissend" in
China' altijd nog een achterdeurtje open.
Te Garoet is Maandagavond aan long-
pest overleden de Gouvts. Indisch arts
le klasse Mas Clarnet Atmosoediro, ver
bonden aan het provinciaal ziekenhuis,
die verscheidene met pest besmette pa
tiënten had opgezochtt.
Ook in kampong TjiLedoek te Garoet
zijn enkele gevallen van longpest gecon
stateerd.
DE MODE.
»De haren en de rokken van de vrouwen
zijn korter gemaakt, maar hun tongen
niet.«
(Pages Gaies Yverdon.)
Troelstra wordt gemeld, dat deze Vrijdag
vanwege het partijbestuur der S.D.A.P. zal
plaats hebben op de algemeene begraaf
plaats te 'g-Gravenhage. Het ligt in de
bedoeling, dat de stoet 's middags 1 uur
zal vertrekken van het sterfhuis in de
Leuvensche straat. Op de begraafplaats
wordt de kist opgesteld en zal een défilé
van de deelnemende corporaties en per
sonen plaats hebben. Na dit défilé, dat
vermoedelijk geruimen tijd in beslag zal
nemen, gaan de deelnemenden naar een
zaal, waar een afscheidspledhtigheid zal
plaats vinden. Daarna zal het stoffelijk
overschot worden ter-aarde-besteld'. Bij
deze plechtigheid zal niet meer worden ge
sproken.
De herdenkingsbijeenkomst, gewijd aan
de nagedachtenis van wijlen mr. P. J.
Troelstra, welke Vrijdag na de begrafe
nis zal worden gehouden in het Gebouw
van kunsten en wetenschappen te 's-Gra-
venhage, wordt uitgezonden door de
V.A.R.A. Het programma van de A.V.R.O.
op Vrijdagmiddag 16 Mei van 86 uur
zal hierdoor komen te vervallen,
AMSTERDAM—BO VEN-RIJN.
Het wetsontwerp over de verbinding van
Amsterdam met den Boven-Rijn en de ver
betering van de binnenscheepvaart heeft,
naar het Volk verneemt, gisteren het
departement van waterstaat verlaten.-
Verbinding vla UtrechtWijk
bij Duurstede.
Thans zijn wij in staat schrijft het
Hbld, te berichten, dat de minister zich
inderdaad heeft uitgesproken ten gunste
van de route AmsterdamUtrechtWijk
bij Duurstede.
Men herinnert zidh, dat er sprake was
van vier mogelijkheden, n.L een verbin
ding met den Rijn via Vreeswijk, een
vaarweg via Wijk bij Duurstede met twee
kanaalpanden, een kanaal door de Gelder-
sche Vallei en het gewijzigde project
Wijk bij1 Duurstede, door ir. A. A. Mussert,
waarbij slechts één kanaalpand werd ont
worpen.
De vorige minister van Waterstaat mr.
Van der Vegte, had reeds den vaarweg
Vreeswijk opgegeven, doch zich een voor
stander betoond van het Vallei-plan. Hier
tegen hebben zoowel de hoofdstad als
Utrecht zioh krachtig verzet
Daar thans minister Reymer heeft ver
klaard met de wensohen van Amsterdam
rekening te houden, ligt het voor de hand,
dat hij één der projecten via Utrecht-
Wijk hij Duurstede tot het zijne heeft ge
maakt
Dit nu is ons zoo juist met stelligheid
en uit gezaghebbende bron bevestigd.
Deze keuze, waaraan thans geen twijfel
meer bestaat, zal stellig door alle belang
hebbenden met vreugde worden begroet.
NA DEN STUDENTENWEDSTRIJD.
Het Tweede Kamerlid de heer Brauti-
gam heeft aan de ministers van water
staat en van justitie de volgende vragen
gesteld
I. Is het den ministers bekend
a. dat Zondagavond 11 Mei enkele tien
tallen studenten, blijkbaar onder den in
vloed van sterken drank, in den laatsten
trein van Amsterdam naar Rotterdam
groot misbaar hebben gemaakt en door
middel van de noodrem, den trein tus
schen Amsterdam en Haarlem éénmaal
en tusschen Haarlem en Leiden enkele
malen tot stilstand hebben gebracht
b. dat deze studenten zich zeer hinder
lijk en ongepast tegenover hun mede
reizigers gedroegen en enkele der reizi
gers, die op het gedrag der studenten
aanmerking maakten, mishandeld zijnen
letsel hebben opgeloopen
c. dat deze studenten ten slotte wegens
wangedrag te Leiden door de politie uit
den trein zijn verwijderd
d. dat ten gevolge van een en ander
de trein met 40 minuten vertraging te
Rotterdam is gearriveerd, op een tijdstip,
toen trams en andere vervoermiddelen
waren ingerukt, waardoor een aantal rei
zigers, waaronder vrouwen en kinderen,
behalve de doorgestane angst tijdens het
onbehoorlijk optreden der studenten, ge
dwongen werd in den nacht te voet huis
waarts te gaan, waarbij sommigen af
standen van ruim 6 kilometer moesten
afleggen
II. Kunnen de ministers mededeelen,
waarom vorenbedoelde studenten, die
reeds te Amsterdam in opgewonden staat
verkeerden, tot vervoer zijn toegelaten
en, toen dit eenmaal was geschied, er te
Haarlem geen maatregelen zijn getroffen
om hen uit den trein te verwijderen, dan
wel, dat de verdere reis onder geleide
van politiemacht jplaats had
III. Kunnen de ministers mededeelen
of de justitioneele macht voornemens is
tegen deze baldadige jongelieden een
vervolging in te stellen en of tegen hen
disciplinaire maatregelen worden getrof
fen
EEN GEDENKSTEEN OP
JAN MA YEN-EILAND.
Het ligt in het voornemen van den
minister van defensie, om in Augustus de
nieuwe vissohertj-politiekruiser Hr. Ms.
„Nautilus" een reis te doen maken naar
Jan Mayeneiland in de Noordelijke IJszee
tot het plaatsen van een steen op het graf
overwintering".
Reeds in 1912 is gepoogd, om den ge
denksteen naar het eiland over te bren
gen. Dit is toen mislukt, daar juist dien
zomer abnormaal veel ijs om Jan Mayen
eiland heen lag.
Bij Kon. besluit van 28 April, St.bl. no.
151, is de grootste snelheid, waarmede
met voertuigen, motorrijtuigen daaronder
begrepen, de overwegen van spoorwegen
mogen worden genaderd, van 1020 K.M.
per uur verhoogd. Vermoedelijk is hier
toe overgegaan in verband met het ge
vaar, dat juist een geringe snelheid wel
eens bij onbewaakte overwegen opleverde.
Toegevoegd is echter de volgende be
paling:
De bestuurder is verplicht bij het nade
ren van een overweg, totdat hij zekerheid
verkregen heeft, dat hij dien overweg
zonder gevaar over kan rijden, met geen
grootere snelheid te rijden dan die toe
laat het motorrijtuig nog vóór den over
weg tot stilstand te brengen.
offdeel gesteund!
Het Ned. Chr. persbureau meldt:
Den eersten Mei heeft de Russische re
geering een nieuwen aanval op de kerken
geopend. Het centraal bestuur van de
oommunisten-partij; gaf op dezen dag een
proclamatie uit, die 66 punten bevat. Hoe
de geest dezer proclamatie is, kan men
opmerken uit punt 4 o.a., dat luidt, „De
paus en de overige kerkvorsten provocee-
ren een veldtocht van het kapitaal tegen
de Sovjet-unie. Weg met den paus en alle
tegen-revolutionnaire kerkmannen." Punt
56 luidt: „Arbeiders en arbeidstersl op
tegen het drinken, het anti-seimitisme en
den papen en sectenrommel!"
Het 15-jarig bestaan van het verbond
der goddeloozen in Moskou feestelojik ge
vierd gaf een nieuwe aanleiding tot aan
vallen. Het tijdschrift der „Goddeloozen"
publiceerde bij deze gelegenheid de ge-
lukwenschen van zeer veie leden der re
geering, o.a. van den volkscommissaris
van onderwijs Bubnow. Deze verklaarde
dat hij aan alle onderwijzers de opdracht
gegeven had, het verbond der godde
loozen te ondersteunen. Korten tijd ge
leden heeft de regeering nog verklaard,
dat het verbond der goddeloozen een
private organisatie was. Thans steunt ze
dezen bond officieel.
Ingediend is een onteigenings-ontwerp,
ten behoeve van aanleg van een spoorweg
verbinding van den staatsspoorweg Am
sterdamDen Helder met den ontworpen
afsluitdijk door de Zuiderzee en van een
ijksweg langs een gedeelte van die spoor
wegverbinding.
Het is n.1. wenschelijk geoordeeld een
verbinding tot stand te brengen van den
jntworpen afsluitdijk met het spoorweg
net in Noord-Holland, ten einde na het ge
reed komen van den afsluitdijk den aan
leg van een doorgaande spoorwegverbin
ding tusschen Noord-Holland en Fries
land te kunnen bevorderen. De ontworpen
spoorweg zal aldus nog de Memorie
van Toelichting het station Anna Pau-
lowna met het oosteinde van Wieringen
verbinden. In de onteigening worden be
grepen de gronden noodig voor den aan
leg van het gedeelte van den op het rijks
wegenplan voorkomenden weg Alkmaar—
NieuwediepDen Oever, voor zooveel ge
legen tusschen den afsluitdijk door het
Amsteldiep en den Oever aan de Zuidzijde
van den ontworpen spoorweg.
Nadat een reeks kleine wetsontwerpen
zijn aangenomen, wordt de behandeling
van de Indische begrooting met de replie
ken voortgezet.
'De heer M e n d e 1 s (s.-d.) constateert,
dat de heer Fock als gouverneur-generaal
de toezegging van den heer Van Limburg
Stirum inzake afschaffing van de poenale
sanctie heeft te niet gedaan.
Spr. geeft een opsomming van de slechte
arbeidstoestanden in Indlë en zegt, dat de
staking te Soerabaja volstrekt geen com
munistisch relletje was.
De heer De Savornin Lobman
(c.-h.) handhaaft zijn bezwaren tegen de
wijze van behandelen der Indische arbei
dersaangelegenheden door den heer Ku-
pers te Genève.
De heer Fock (lib.) verdedigt zioh te
gen de critieken van den heer Mendels.
De heer Kranenburg (v.-d.) betwist
dat wij auteursrechten op Indië hebben.
Minister D e G r a a f antwoordt, dat het
ten aanzien van de poenale sanctie alleen
gaat om de vraag, in welk tempo zjj moet
worden afgelost.
De begrooting wordt z. h. s. goedge
keurd.
Woensdag ls aan de orde de Surinaam-
sche begrooting.
