kannewasser
„DE LELIE"
D. I. IINSEM1
SAM EN ZIJN SCHAT
KONIJN's
KAAS en BOTER.
Buitenlandsch overzicht.
00ST-INDIË.
BINNENLAND.
Nr. 6845. EERSTE BLAD
DONDERDAG 14 AUGUSTUS 1930
58ste JAARGANG
H s M Bureau: Koningstraat 29 Telefoon: 60 en 4fL8
Uitgave N.V. Drukkerij v/h C. DE BOER JR.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag
De staking in Noord-Frankrijk. - De financieele
toestand van Frankrijk. - Turksche troepen bezetten
Perzisch gebied. - De onrust in Britsch-Indië. - De
burgeroorlog in China.
Een Estlandsch-Russisch grens
incident.
VROUWENKIESRECHT IN JAPAN.
De burgeroorlog In China.
De toestand te Kantsjou.
De Amerikaansche consul-generaal te
Kanton bericht, dat de Amerikaansche
KONING KAREL II EN PRINSES
HELEN A.
Een dankbetuiging
Koningin.
aan
FEUILLETON
DE WERKING VAN KRAKATAU.
Een herrezen eiland.
Langeiland. Van Zaterdag op Zondag
zijn 1170 erupties geteld. De hoogste be
reikte 1650 meter. Van Zondag op Maan
dag 1129 erupties; de grootste hoogte was
1600 meter.
Het eiland Anak Krakatau ls weer bo
ven water zichtbaar.
Er zijn thans vier eruptiepunten, de
seismische werking is zeer sterk.
RELLETJE NA CHINEESCH-
EUROPEESCHEN VOETBAL
WEDSTRIJD TE SOERARAJA.
Bij het eind van den voetbalwedstrijd
tusschen Tiong Hwa en Excelsior te Soe-
rabaja.jBBJke met 20 door Excelsior
werd geiwonen, ontstond een hevige
vechtpartij tussohen het Ohineesch en
Europeesch publiek. De 21-jarige Samson
werd door een Ohineesch toeschouwer
zoodanig getroffen, dat hij in zeer ern-
stigen toestand naar het ziekenhuis
moest worden gebracht. Verschillende
spelers van Excelsior werden gemoles
teerd. De ppolitie voorkwam erger en ar
resteerde een zestal belhamels.
ZOMER 1930
47)
„Ik geef hem een mep?" zeide de heer
Molloy aarzelend.
„Natuurlijk geef je hem een mep!"
„Dat kan ik niet, schat," zeide de heer
Molloy. „Dat heb ik nog nooit gedaan.
Dolly toonde nu haar ongeduld, zooals
alle vrouwen en Lady Maebeth hebben
gedaan, als ze zien, dat hun plannen ge
vaar loopen door de wankelmoedigheid
hunner echtgenooten.
„Stomme dooie vischjesvreter," kreet
ze met gerechtvaardigden toorn. „Je
praat, alsof je naar de universiteit moest
om iemand een klap op zijn kop te leeren
geven. Natuurlijk kan je het. Jij staat
achter de keukendeur, he en Lij komt
binnen, hè en dan verkoop je Lern er
een, hè. Een kerel met één arm en zonder
beenen zou het kunnen doen. En als je
een opkikkeringetje noodig hebt, denk
dan aan al het geld, dat in het reservoir
op ons ligt te wachten."
„Hè jal" zeide de heer Molloy wat op
geruimder.
HOOFDSTUK XXL
Tante Isabella wijst dien weg.
8 1.
Claire Lippett zat in de keuken van San
Rafael en las „Pyke's Huisgezin". Het
was een vriendelijke gewoonte van den
heer Wrenn om haar iedere week op den
dag van het verschijnen een nummer mede
te brengen, zoodoende spaarde zij; een
dubbeltje uit. Ze was alleen thuis, want
Kay was in Londen om boodschappen te
doen en de hoer Wrenn was, nadat hij
haar het weekblad had overhandigd uit
gegaan voor zijn spelletje schaak mot zijn
vriend Cornelius.
Ze dacht niet lang alleen te blijven.
Thee-oekjes lagen op de tafel, gereed om
geroosterd te worden, een koek, die ze zelf
gebakken had1,, stond naast haar; en er
stond ook een blikje ansjovis en al deze
lekkernijen waren bestemd om het gehe
melte te streelen van Snert Todhunter,
haar vaste verkeering, die weldra op de
thee zou kamen.
In den regel hield „Pyke's Huisgezin"
Olaire's geheele aandacht gevangen, want
ze was een van de trouwste lezeressen;
maar vanmiddag dwaalde ze telkens af,
want er hinderde haar iets, dat zelfs
„Vlammende Harten", van Cordelia Blair
niet kon wegtooveren.
Den vorigen dag was er een wolk over
haar bestaan gekomen, die weliswaar nog
niet allen zonneschijn had -weggevaagd,
maar die dat toch in de naaste toekomst
dreigde te doen. Ze had Snert naar haar
moeder in John Street medegenomen om
hem officieel voor te stellen en op den
terugweg had ze de eerste schaduwen ont
dekt.
Er was Iets eigenaardigs in de houding
van Snert geweest. Een imeisje, dat zich
juist onder de meest romantische omstan
digheden verloofd heeft, verwacht toch
niet, dat de bewuste verloofde, als ze stijf
naast elkaar op een omnibus zitten, voort
durend op somberen toon praat over de
onwijsheid van overhaaste huwelijken.
Het doet haar verdriet en het verbaast
haar, als hij haar mededeelt, dat vrien
den van jaren her tot op dezen dag nog
de overijldheid vain hun besluit oin te
huwen betreuren. En als hiji, strak voor
zich uitstarend, voortdurend voorbeelden
noemt van beroemdheden, die een onge
lukkig huiselijk leven leidden, dan veront
rust haar dit allicht iets.
En dit was do wijze van gesprekvoe-
ring geweest, die Snert Todhunter gevolgd
had op den terugweg, Claire, die zich nu
enkel© feiten weer te binnen bracht, werd
onrustig en bedroefd en zelfs het feit, dat
Cordelia Blair haar held in een vervallen
molen gieloodst had met schurken op de
benedenverdieping en een lading dyna
miet in den kelder, vermocht niet haar
belangstelling te wekken. Zij sloeg luste
loos de bladen oim en stuitte toen opeens
op tante Isabella's raadgevingen aan haar
vriendinnetjes.
Rn niettegenstaande alles voelde Claire
zich weer wat opgeruimder. Ze miste
nooit een woord van wat tante Isabella
schreef, want ze vond deze dame een aller-
betrouwbaarste gids in alle wereldsdhe
PRINS EN PRINSES TAKAMATSOE.
He>t vertrek.
Na een verblijf van tien dagen in ons
land, zijn gisterenochtend |met den gewo
nen staatsspoortrein van 10 u. 43 min. de
Japansche prins Takamatsoe en zijn ge
malin uit Den Haag naar Bremen ver
trokken.
In de Koninklijke wachtzaal van het
station werd hun uitgeleide gedaan door
graaf Du Monceau, grootmeester en opper-
ceremoniemeester der Koningin, namens
H. M. en door den minister van buiten
landsche zaken, jhr. mr. Beelaerts van
Blokland.
Prins Takamatsoe, die gisterochtend ons
land heeft verlaten, heeft van Oldenzaal
uit aan de Koningin een telegram gezon
den, waarin hiji zijn eerbiedigen dank uit
spreekt voor de 'hartelijke 'hulde, den prins
en zijne gemalin hier te lande bereid-
Een geschenk voor den Japan-
schen Prins.
Gisterochtend hebben Prins Takamat
soe en zijn gemalin audiëntie verleend aan
den heer H. Maarschalk, directeur van
Philips Nlppom Radio Ltd., en dr. ing. N.
A. Halbertsma, procuratiehouder van de
Philips Fabrieken te Eindhoven. Hierbij
werd den vorstelijken gasten een tweetal
Philips ontvangtoestellen met luidspre
kers aangeboden, bestemd voor ontvangst
van de plaatselijke stations te Tokio en
voor het ontvangen van buitenlandsche
stations. De Prins en zijn echtgenoot© be
tuigden hun ingenomenheid met dit ge
schenk, dat voor hen een blijvende herin
nering aan hun bezoek aan Nederland zal
zijn.
CORRESPONDENTEN VAN
AMERIKAANSCHE BLADEN NAAR
DE ZUIDERZEEWERKEN.
Vandaag en Vrijdag zal de handels
attaché der Amerikaansche legatie, de
heer Jesse F. van Wickel, met eenige
Europeesche correspondenten der grootste
Amerikaansche dagbladen op aanstichting
van den heer J. J. Chabot, secretaris der
verkeersafdeeling van de Nederlandsch-
Amerikaansche Kamer van Koophandel,
een bezoek brengen aan de Zuiderzee
werken, waar de directie dezer werken de
bezoekers zal rondleiden.
NEDERLANDERS OP DE MIJN
ALSTADEN.
Moeten zich als Duitscher laten
naturaliseeren.
Het Tweede Kamerlid Ketelaar heeft
den minister van buitenlandsche zaken
gevraagd:
1. Is het den minster bekend dat in de
korten termijn 1 September 1930
zaam zijn aan de mijn Alstaden, toebehoo-
rende aan het Hibernla-Concern te Hern,
de eisch gesteld wordt zich als Duitscher
te laten naturaliseeren, daar zij anders op
korten termijn 1 Sepeember 1930
zullen ontslagen worden?
2. Is de minister bereid, Indien hem deze
zaak tot heden niet bekend is, ten spoe
digste een onderzoek daarnaar in te stel
len?
8. Is de minister bereid, krachtige po
gingen aan te wenden om alsnog te voor
komen, dat, om broodsgebrek te ontgaan,
Nederlanders, die anders daartoe niet be
reid zouden zijn, gedwongen worden, zich
als Duitscher te laten naturaliseeren?
moeilijkheden. En dit was heusch geen al
te vleiend oordeel, want tante Isabella ge
leek inderdaad een wijze loods, die de
storm-gebeukte huikjes van haar mede
burgers zachtkens stuurde en veilig deed
varen langs de blanke klippen riffen des
dagelijkschen levens. Als men wilde we
ten, of je in de thee moest blazen of haar
in den bestemden tijd moest laten afkoe
len, dan wist tante Isabella dat onmid
dellijk te vertellen. Als je een ernstiger
onderwerp met haar wensohte te behan
delen, als je de juiste beteekenis wenschte
te doorgronden van een bloemengeschenk
van een donkeren jongen man, dan kon
ze je dat ook mededeelen en zelfs
schreef ze aan ieder bloemke op zichzelf
een verborgen en geheimzinnige betee
kenis toe, waarover het zelf verbaasd zou
staan.
Moest een dame de hand drukken of
alleen bulgen, als ze afscheid' neemt van
een jongen man? Kon een heer een dame
een doos bonbons ten geschenke geven,
zonder van bepaalde bedoelingen ver
dacht te worden? Moest ma altijd mede?
Stelde men vóór juffrouw Jonesmijn
heer Smith of mijnheer Smith—juffrouw
Jones? En moest bij zulk een gelegenheid
manheer Smith zeggen: „Aangenaam" „f
„Blij uw kennis te maken."
J ante Isabella had altijd het juiste ant
woord. En alles, wat ze schreef, was van
algemeen belang.
Vandaag ook weer, Claire was nog nau
welijks met haar lectuur begonnen, toen
haar blik getroffen werd door een artikel
denham) op8(^Iri^t: Tobstertje (Upper Sy-
BLOEM EN MAG AZIJN
BREEWATERSTRAAT 18
Er stond:
„Tobstertj e (Upper Sydenham). Je ver
telt me, kindje, dat de man, niet wien je
verloofd bent, koeler wordt en wat je nu
moet aanvangen. Kindje, er valt maar
één ding te doen en dezen raad geef ik
aan ai mijn vriendinnetjes. Je moet dien
man op de proef stellen. Zie je, misschien
is hij heelemaal niet verkoeld; misschien
heeft hij alleen maar zorgen, die hem wat
verstrooid doen schijnen. Als je hem op
de proef stelt, dan zal je heel gauw achter
de waarheid komen. Wat ik je nu voor-
stol, zal je misschien wat grof toelijken,
maar probeer het toch maar. Doe, al.srfr
je een anderen heer uit je kring de voor-
hein" zelfs een beetje met
„Dan zal je spoedig genoeg weten, of
deze jonge man nog wat om je geeft. Als
hij dat doet, zal hij zenuwachtig worden.
Misschien zelfs heftig. In den oertijd
vochten ridders om de liefde voor hun
dci'iTiG. Stel Herbert of Georg© ©en week
op de proef en zie, of je hem niet in dlat
vechtstadium krijgen kunt."
Claire legde het tijdschrift met bevend-
de handen neer. Het kon voor haar ge
schreven zijn. Die tante Isabelle wist het
toch maar. Ze sloeg altijd den spijker op
den kop, v
(Wewdt vemdgd)
HELDERSCHE COURANT
Om tot de bijlegging van de staking in
Noord-Frankrijk te komen, hebben de
vrij© vakvereenigingen uit twee districten
in het Noorden van Frankrijk den minis
ter van arbeid verzocht de oommissie zoo
spoedig mogelijk bijeen te roepen, die de
kosten van levensonderhoud zal vaststel
len.
Volgens een Parjjsoh blad hebben Dins
dag 4000 textielarbeiders het werk weer
hervat. Volgens een officieus bericht uit
Rijsel moeten verscheidene werkgevers
den werkwilligen woonvertrekken in de
Van de 6000 stakers hebben er 1500 tot
werkhervatting besloten. Zijl schrijven het
mislukken van de beweging aan de com
munistische politieke actie toe.
De Dinsdagmiddag gehouden Fransche
fabrieken hebben aangewezen.
ministerraad heeft zich beziggehouden
met begrootingszaken
Minister Germain Martin zette uiteen,
op welke wijze het begrootingsevenwioht
diende te worden hersteld. Van 1926 tot
1980 waren de begrootingsposten met 13
milliard francs gestegen. De begrooting
van 1930 wees een verdere stijging van
de behoeften met vijf milliard aan verge
leken met de voorafgaande begrooting. De
begrootingsraming 1931 vereischte nieuwe
sommen ten bedrage van zes milliard. Het
besluit werd genomen, de begrooting aan
een grondige herziening te onderwerpen
zonder tot nieuwe belastingen of een lee
ning over te gaan. De onderscheidene mi
nisters hebben opdracht gekregen, de noo-
dige maatregelen te treffen.
gewekt en besloten werd het Perzische
protest op scherpe wijze te beantwoorden.
Turkije stelde o.a. den eisoh, dat tot wijzi
ging van de grens zou worden overgegaan
en dat den Turksohen troepen verlof zou
worden gegeven op Perzisch gebied de
Koerden te achtervolgen.
Het Perzisch antwoord op die nota van
Turkije, dat 10 Augustus werd gepubli
ceerd, bleek afwijzend te zijn wat genoem
de eischeu betreft.
Op 11 Augustus besloot de Turksche
ministerraad een ultimatum te stellen en
van Perzië afdoende maatregelen te
eischen tegen de grensoverschrijdingen
door de Koerden In de Turksche nota, die
in tamelijk scherpe bewoordingen was ver
vat, werd Perzië verantwoordelijk gesteld
voor de incidenten.
bracht De tegenstanders zouden even
sterk ztjni en elk 25000 man tellen. Ook
vliegtuig-escadrilles nemen aan- den strijd
deel.
Volgens te Tokio binnengekomen be
richten, zou de stad Hankau door commu
nistische troepen bezet zijn. Na hevigen
strijd zouden de communisten reeds Maan
dag de stad' zijn binnengedrongen, waarna
de regeerlngstroepen de stad moeten heb
ben ontruimd Met de regeerlngstroepen
zouden een groot deel der bevolking ge
vlucht zijn
Er zijn Dinsdag vier Fransche kanon-
neerbooten te Hankau aangekomen ter
bescherming van de Fransche onderdanen.
Naar verluid van 'n betrouwbaar bericht,
afkomstig uit zendelingenkringen, was de
inneming van Tsjangsja, einde van de
vorige maand gepaard gegaan niet de ver
nietiging van honderden groote gebou
wen. De buitenlandsche concessie echter
bleef ongedeerd, dank zij de aanwezigheid1
van kanonneerbooten. Zestig gebouwen,
die toebehoorden aan de buitenlandsche
missies zijn geplunderd en verbrand;
vooral de presbyterianen en de Noor-
sobe missie hebben geleden. Er zijn zoo
wat duizend inwoners van Tsjangsja ge
dood.
Turksche troepen hebben de Perzische
grens overschreden en Oenchant bezet,
ten Oosten van den berg Ararat, reeds vrij
diep 'in Perzisch gebied gelegen.
Over de voorgeschiedenis van dit ern
stige conflict tusschen Turkije en Perzië,
schrijft „De Telegraaf" o.m.:
Door de overschrijding van de Perzische
grens heeft de Turksche regeering uitvoe
ring gegeven aan het dreigement, vervat
in haar nota van 29 Juli aan de regeering
te Teheran.
In deze nota wees Turkije er op, dat de
oproerige stammen der Koerden voort
durend van Perzië uit invallen deden op
Turksch grondgebied, om zich daarna weer
in Perzië terug te trekken. Toen' reeds
werd medegedeeld, dat de Turksche sol
daten bevel hadden gekregen zoo noodig
ook de Koerden op Perzisch grondgebied
te achtervolgen. Inmiddels werden 50.000
Turksche soldaten en honderd vliegtuigen
aan de grens geconcentreerd.
Op 29 Juli had de prémier Ismet pasja,
bij de uitreiking van diploma's voor de
juridische faculteit, in tegenwoordigheid
van de ministers van Oorlog en Buiten
landsche Zaken een opzienbarende rede
gehouden, waarin hij de Perzische regee
ring van medeplichtigheid aan den op
stand der Koerden beschuldigde.
Terwijl dus, volgens de lezing van den
Turkschen premier, tot overschrijding van
de grens zou worden overgegaan en dit
volgens hem nog niet was geschied, pro
testeerde de Perzische regeering op 30 Juli
te Ankara tegen schending van Perzisch
grondgebied door Turksche troepen Hier
door werd in Turkije groote ontstemming
De toestand in Britsch-Indië wordt er
niet beter op. Over den opstand van de
Afridi's, aan de Noordwestelijke grens van
Britsch-Indië, schreef de corr. van de
Morning Post, Dinsdag ronduit: De toe
stand is zeer hachelijk, daar de dorpsbe
woners met de Afridi's gemeene zaak
maken.
Central News meldt uit Peshawar, dat
honderden Afridi's in gevechten op de
Noordwestelijke grens zijn gedood of ge
wond. Ziji moeten thans een aanval voor
bereiden op de stad Nowshera, op 24 mijl
van Peshawar. In officieele kringen in
Londen wordt thans gezegd, dat de op
stand der Afridi's is te wijten aan revolu
tionaire propaganda der extremisten uit
Midden- en Zuid-Indië. Als concreet feit
wordt genoemd, dat de extremisten klee-
dingstukken met bloed bevlekt aan de
stammen hadden vertoond, zeggende, dat
de Britsche regeering rasgenooten van de
Afridi's had vermoord.
Men vreest, dat de opstand der Afridis
ook zal overslaan op de andere grensstam-
men.
Naar Reuter uit Simla meldt, trekken
de Afridi's, volgens de laatste berichten
uit Peshawar, zich naar hun gebied terug.
Den stammen der Orakzais, die zich be
gonnen te roeren, is kenbaar gemaakt, dat
elke samenhooping aan de grens een bom
bardement zal uitlokken.
Gisterenochtend is weer een conferentie
Het E&tlandsche telegraaJ-agentschap
meldt uit Reval:
Een Russisch vliegtuig is eergisteren
boven Estlandsch grondgebied versche
nen, in de buurt van den Narwamond.
Een Estlandsch marinevaartuig opende
het vuur op het vliegtuig, dat de beschie
ting beantwoordde. Vervolgens keerde het
vliegtuig over de grens terug. Waar
schijnlijk is het vliegtuig getroffen, daar
men het kort achter de grens zag dalen.
De Estlandsohe minister van buiten
landsche zaken heeft bij den gezant der
Sowjet-Unie tegen de herhaalde grens-
schendingen door sowjet-vliegtuigen ge
protesteerd.
Het Japansche ministerie van binnen-
landsohe zaken beeft aan vrouwen boven
de 35 jaar het kiesrecht en de verkies
baarheid voor de gemeenteraden ver
leend. Dit is de eerste overwinning der
Japansche suffragettes.
Er hebben allerlei geruchten geloopen
over het uitstellen van de kroning van
koning Karei II van Roemenië, welke
aanvankelijk op 21 September was be
paald. Als de Daily Teleigraph goed is
ingelicht, houden deze berichten verband
met de verzoening tussohen den koning
en prinses Helena, zijn gewezen gemalin,
die nog steeds niet tot stand schijnt te
zijn gekomen. Volgens het Engelsobe
blad zou de minister-president Maniu 'ge
weigerd hebben maatregelen voor de kro
ning te nemen, zoolang de verzoening
nog niet tot stand is gekomen en daarbij
zelfs de kabinetskwestie hebben gesteld.
Als de verzoening tot stand komt, moet
de echtscheiding, waarbij het huwelijk
van den koning en prinses Helena ont
bonden was verklaart, te niet worden ge
daan. Men zou daartoe dezen weg kiezen,
dat men de echtscheiding ongeldig ver
klaart op grond dat deze indertijd onder
dwang tot stand is gekomen.
gehouden tu^chen Gandhi, de twee pan- katholieke bisschop te Kantsjou in gevaar
dits Nehru, Vallabhai Patel en mevr. Nai- - - J - 6 -
du, de achtereenvolgende leiders van de
Congrespartij', die thans allen te Jerafda
gevangen zitten.
Het onderhoud loopt over de eventu
eel© staking van de ongehoorzaamheids
beweging in Britsch-Indië en deelneming
aan de Indische conferentie te Londen.
Tengevolge van de censuur wordt thans
eerst bekend dat in den nacht van Maan
dag op Dinsdag langdurige gevechten bij
Peshawar zijn geleverd tusschen de re
geerlngstroepen en de Afridi's.
Eerst bij het aanbreken van den dag
trok de vijand terug.
De dag van Dinsdag verliep verder
kalm.
Uit het Engelsch
door
P. G. WODEHOUSE.
verkeert. Kantsjou is door de rooden
overgegeven en de bisschop en andere
vreemdelingen worden bedreigd nu de
nationale troepen zijn weggetrokken. Acht
verpleegsters zijn uit Kantsjou te Kanton
aangekomen.
Gemeld wordt nog, dat de regeerlngs
troepen Tsjangsja hebben ontruimd; her
bezetting door de communisten wordt
verwacht. Duizenden inwoners zijn ge
vlucht. De gouveneur van Hoenan heeft
dagelijks ongeveer 250 communisten ge
marteld en terechtgesteld en de commu
nisten hebben gezworen uit weerwraak
alle jonge menschen tusschen de vijftien
en vijf-en-twintig jaar te zullen vermoor
den.
Ook de berichten uit China zijn niet
rooskleurig. Tussohen de troepen van de
Chineesche nationale regeering en de
Noordelijke legers is in de nabijheid van
de spoorlijn Tienitsin-Foe-Kan een veld
slag aan den gang. Van heide zijden wor
den groote troepenmassa's in het vuur ge-
Claire tobde.
i
„Bahl" zeide Claire.
