T
Nieuwjaarsrede van den Burgemeester
Oplossing van de wereldcrisis?
TWEEDE EN LAATSTE BLAD.
VAN DONDERDAG 21 JANUARI 1932 Onze zegsman inzake den noodtoestand
STAÜSNitUWS
Visscherij.
„DE VISCH WORDT DUUR
BETAALD".
onder de vischventers komt nader terug
i op onze mededeelingen in het vorig num
mer. Zijn doel was de aandacht te vesti
gen op de onvoldoende ondersteuning,
die vanwege het Burgerlijk Armbestuur
verstrekt wordt aan enkele dezer men-
schen. Want juist die enkelen zijn het,
die geen andere inkomsten hebben, en
die kunnen, alleen van een ondersteuning
van 4.(die soms gedeeltelijk in levens
middelenbons verstrekt wordt) niet leven.
En daar zooals gezegd de prijzen voor hen
te hoog zijn om visch te kunnen inkoopen
(zij kunnen ze tegen die prijzen niet ver
knopen) is hier inderdaad sprake van een
noodtoestand. Om daarop eens de aan
dacht te vestigen was het doel van zijn
mededeelingen.
Licht op
voor alle voertuigen:
Wintertijd.
Donderdag 21 Jan16.53 uur
Vrijdag 22 Jan16.55
DE ZAAK D. C. A. DE ZWART.
In het „Advertentieblad" van gisteren
is onderstaand communiqué met ons ant
woord opgenomen. Met het oog op onze
lezers buiten de gemeente meenen wij
goed te doen het thans nogmaals in een
gedeelte onzer oplage af te drukken.
Uit den Bond van Marine
schepelingen. Verweer der
redactie.
Men verzoekt ons opname van het vol
gend communiqué:
In de algemeene ledenvergadering van
den Bond van Marine-Schepelingen, ge
houden op Dinsdag 19 Januari in het Mar
rine-Bondsgebouw en waarbij ruim 400
leden tegenwoordg waren, is met grooten
ernst de kwestie-De Zwart en de daar
door ontstane toestand voor den Bond
besproken.
Door het hoofdbestuur werden alle ge-
wenschte inlichtingen verstrekt, terwijl
bovendien mededeeling werd gedaan van
de bereids genomen maatregelen om t.g.t.
de organisatie in de gelegenheid te stel
len afdoende voorzieningen in verband
rnet de vacature-De Zwart in de leiding
van den Bond, enz. te treffen.
Mede in verband met de tendentieuse
en volkomen onjuiste berichtgeving in
de Heldersche Courant, als zou de ver
dere voltrekking van de fusie tusschen
den Bond van Korporaals en den Bond
voor Minder Marine Personeel zijn uit
gesteld en er reeds een 160 leden voor de
organisatie bedankt hebben, werd mid
dels een uit de vergadering gestelde
motie met algemeene stemmen volko
men vertrouwen uitgesproken in het
beleid van het hoofdbestuur en een
krachtig beroep gedaan op de leden om
trouw te blijven aan de organisatie.
Op voorstel van de vergadering werd
aan het einde dezer uitstekend geslaagde
bijeenkomst een bedrag van 37,50 aan
steun voor de strijdende kameraden in
de Textielindustrie bijeen gebracht.
De bewering .in het bovenstaande com
muniqué als zou onze berichtgeving
tendentieus zijn, moeten wij met den
meesten ernst van de hand wijzen. Niets
is minder onze bedoeling geweest dan
tendentieuse berichten hieromtrent te
publiceeren; indien de berichtgeving ten
aanzien van enkele daarin vermelde fei
ten niet geheel juist was, is dat niet onze
schuld.
Toen wij Zaterdagmorgen het bewuste
oei'icht in het „Volksblad" lazen, hebben
wij ons in verbinding gesteld met het
hoofdbureau van den Bond van Marine
schepelingen in het gebouw in het Juliana-
park. Wij troffen daar niet den heer van
der Vaart, wel echter den heer van dei
Mast, die zich aan ons voorstelde als de
berichtgever van het „Volksblad" en ons
op onze vraag om nadere inlichtingen,
categorisch mededeelde deze niet te ver
strekken. Ook de heer van der Vaart zou
hieromtrent geen nadere mededeelingen
doen, verzekerde hij. Of, en in hoeverre
hij daarmede zijn bevoegdheid over
schreed, lag buiten onze beoordeeling. De
heer v. d. Mast voegde er bij, dat in het
„Volksblad" van a.s. Maandag nadere
mededeelingen zou worden gepubliceerd.
Uit deze mededeelingen was voor ons
maar één consequentie te trekken, name
lijk te trachten langs anderen weg gege
vens te krijgen voor de krant van Dins
dag (voor Zatermorgen kon dat niet
meer). Dat deze in enkele details onjuist
zijn, waardoor mogelijk een verkeerde
indruk wordt gewekt, spijt ons, dat zij
evenwel tendentieus zouden zijn d.w.z.
opzettelijk gericht tegen den persoon van
den heer de Zwart of de betrokken orga
nisaties nogmaals, wij moeten dat ten
sterkste ontkennen. Daartoe ontbrak elke
aanleiding.
Redactie Held. Crt.
Wethouderskwestie in de fede
ratie-vergadering.
Wij lezen in het Volksblad van heden:
De federatie-vergadering van de partij,
die Maandagavond is gehouden in ver
band met het heengaan van D. C. A. dt
Zwart als wethouder, was buitengewoon
druk bezocht.
De waarnemende voorzitter, pg. Van
der Vaart, deelt mede, dat de grootst mo
gelijke meerderheid van het afdeelings-
bestuur en de sociaal-democratische
raadsfractie zich op het standpunt heeft
gesteld, dat met alle kracht moet worden
gestreefd naar het bezetten van dezelfde
portefeuille, als De Zwart bezette. De in-
voed van onze partij in onze gemeente
moet tevens bp de verdeeling der wethou
dersportefeuilles tot uitdrukking ko
men. En waar wij dus moeten streven
naar het verkrijgen der meest belangrijke
portefeuilles, dient de voorzitter der
raadsfractie als wethouder te worden ge
kozen.
De minderheid der fractie meende, dat
Iwi i flrj van den fractievoorzitter het
ounste lid der raadsfractie moest worden
c" de verdeeling der portefeuil
les diende te worden overgelaten aan den
te kiezen wethouder, die dan de meest
voor hem geschikte portefeuille zou kun
nen bezetten.
Na uitvoerige discussies werd met
overgroots meerderheid van stemmen het
advies van bestuur en fractie door de ver
gadering aanvaard, waarmede tevens
verd uitgesproken, dat de fractievoorzit-
f^r den wethouderszetel dient te bezetten.
BOTERHANDEL
„DE ONDERNEMING".
Onze stadgenoot, de heer J. J. Vermeulen
die door zijn zesjarig verblijf langs den
weg, bij tal van stadgenooten bekend is,
opent hedenmiddag vier uur, een winkel
gebouwd aan zijn woning, Jan in'tVelt-
straat 152, hoek Vischstraat. De heer
j Vermeulen had zich tot nog toe bepaald
bij den verkoop van boter, eigen ge-
smolten vet, koffie en thee in eigen ver-
1 pakking, doch in zijn winkel, die van
zeer bescheiden afmetingen is, zal alles
j voor de boterham te krijgen zijn. Er zal
een groote verscheidenheid zijn van eerste
J kwaliteit waren, terwijl voor de hygiëne
wordt zorg gedragen. Daarvan getuigt
ook de helderheid en frischheid van den
winkel en zijn inhoud.
Als attractie zal op den openingsdag,
dus heden, aan ieder kooper, die voor
I een bedrag van vijftig cents besteedt,
een half pond eigen gesmolten rundvet
cadeau worden gedaan.
Gorgel droog met
|WYBERT beschermt U ieder
jaar tegen verkoudheid en
catarrh.
„DOLLE HANS"
Het weer is deze week tot dusverre
van dien aard, dat ook weer aan de
Noordzeevisscherij kan worden deelge
nomen. Dat is van des te meer beteeke-
nis, omdat den laatsten tijd de vischprij-
zen buitengewoon zijn omlaag gegaan.
Eensdeels kan dat waarschijnlijk wor
den toegeschreven aan de geringere aan-
voeren door slecht weer en oplegging
i van een groot gedeelte der trawlervloot
'en anderdeels misschien omdat in Enge
land niet star kon worden vastgehouden
De jongelui van de H.B.S., die ter ge- beLïftl^wDnl-Hn? V® voo1rzi®n \n ci?en
legenheid van het 12l/t-jarig bestaan ,n2 Z Z J? !S d,e *ranten
hunner vereeniging een goed-geslaagde 2,^ te Hall door de handelaren
opvoering gaven van „Dolle Hans", het J tmoest?-n, ^°.r:
bekende Indo-drama van Fabricius, heb- ld' z,oodat de afzetmogelijkheid
ben zich georganiseerd tot een tooneel-)v'"r<'
vereeniging, welke zij „De Vleermuis" I d*"™erJan,. buitenlandsche visch werd
hebben genoemd. Wat de symboliek hier- 0nwanr^hHniiil uftCn i* 1Si u
van is, weten wij niet; in de natuurlijke d9t deze maatregel den
historie vinden omtrent deze dieren
(luk kun hebben.
nen zq worden getemd. Er zijn er bij,mfmcr angSt van garnalen wordt iets
vermeld, dat zjj tamelijk goed loopen en iu.^n..n
klimmen en veel schreeuwen. ri"lr
van
maar de
prijs ervan blijft aan
horribile dictu, die bloed zuigen, maar u ia" 7~". ------
wij willen dat van de Heldersche vleer- in he^,£\v„e™
muizen niet veronderstellen.
Deze tooneelvereeniging „De Vleer
muis" nu zal een tweede opvoering geven
van „Dolle Hans", en ditmaal ten bate
van het plaatselijk crisis-comité. Deze
uitvoering heeft plaats op Donderdag 28
Januari a.s. in „Casino"; de toegangs-
pKfcMËlHM
balkon 75 cent).
Ook Hoorn heeft blijkbaar al van de
in het Zuiden aan de vraag voor een
groot deel kan worden tegemoet geko
men en de verzendkosten, door den klei
neren afstand, naar België on Frankrijk
geringer zijn. Uit Uuddorp kwamen in
middels enkele schuiten om hier het
geluk te beproeven.
bedraagt 50 cent (voorste rijen en B°f ®r "°Sal tamelijk veel gekord
,G „orH i0?..016 zee> en hoewel wat minder in
prijs, konden sommige schuiten enkele
Aan het begin der raadsvergadering
van hedenavond, welke de eerste is in het
nieuwe jaar, hield de burgemeester de
volgende rede:
Weinig invloed van de crisis
bemerkbaar.
Mijne heeren,
Heeft een groot deel van de Nederland-
sche gemeenten in het jaar 1931 in ern
stige mate te lijden gehad van de econo
mische en financieele crisis, die thans ook
nog het maatschappelijk leven in welhaast
al zijn geledingen teistert, onze gemeente
is over het geheel genomen tot dusverre
I gelukkig gespaard gebleven voor de
scherpste gevolgen van dit wereldgebeu-
j ren. Toch ondervinden de visscherij, de
veeteelt en vooral ook de bloembollencul
tuur reeds in meerdere of mindere mate
den druk der tijden. De resultaten, die het
1 visscherijbedrijf in deze gemeente over het
jaar 1931 heeft opgeleverd, zijn niet zoo
goed geweest als die van het daaraanvoor-
afgaande jaar. Bedroegen de vangsten in
1930 725.115.75, in het pas achter ons lig-
1 gende jaar werd voor een bedrag van
I 641.568,80 aan visch aan den gemeen
telijken vischafslag verhandeld. In verge-
lijking met de jaren 1928 en 1929 zijn de
'resultaten van het visscherijbedrijf over
1931 echter nog bevredigend te noemen.
Voor de belangrijke groep van ingezete
nen, die haar bestaan vindt in de visch-
vangst, is het ten zeerste te hopen, dat de
resultaten van het bedrijf zich in het voor
ons liggende jaar niet verder in dalende
lijn zuilen bewegen.
Wel ln het plattelandsdeel.
In het plattelandsgedeelte van onze ge
meente, dat tot voor kort nog niet in al te
hevige mate van de crisis had te_ lijden,
teekenen zich momenteel de crisisgevol
gen scherp af. De opbrengsten van de
veeteeltproducten en de veeprijzen zijn
laag.
De bloembollencultuur, die zich in den
laatsten tijd in het Koegras flink begon
te ontwikkelen, ondervindt wel in heel
ernstige mate de gevolgen van de huidige
crisis. Een groot deel van de bloembollen
kweekers kan zich ternauwernood staande
houden. Wanneer dan ook niet binnen af-
zienbaren tijd een gunstige wending in het
economisch leven plaats grijpt, zal het er
in de toekomst voor deze categorie van
ingezetenen nog donkerder uitzien.
De handeldrijvende middenstand in deze
gemeente heeft, dank zij de samenstelling
van de bevolking in het stedelijk deel, over
het geheel genomen in het afgeloopen
jaar goede zaken gemaakt. Tengevolge
van de betere trein- en autobusverbindin
gen komen steeds meer menschen uit de
omliggende gemeenten alhier hun inkoo
pen doen.
Vermindering van belastingdruk.
Het stemt tot dankbaarheid, dat Uw col
lege, tengevolge van de herziening van de
financieele verhouding tusschen het Rijk
en de Gemeenten, ten vorige jare beslui
ten heeft kunnen nemen, die de belastin
gen, die sinds jaren onze gemeentenaren
onevenredig zwaar drukten, aanmerkelijk
hebben verlaagd, en voorts dat het college
van Burgemeester en Wethouders in het
ontwerp-gemeentebegrooting voor dit jaar,
met de behandeling waarvan de volgende
week door U een begin zal worden ge
maakt. wederom een niet onaanzienlijke
verlaging van de electriciteits- en gasta-
rieven k-'n voorstellen.
Toename der bevolking.
Een zeer verheugend verschijnsel is het
voorts, dat de bevolkingsaanwas, die in
het jaar 1930 was ingetreden, zich in het
afgeloopen jaar heeft voortgezet. In het
jaar 19.31 is de bevolking met niet minder
dan 1660 zielen vooruitgegaan. Op 1 Jan.
1932 telde onze gemeente 31087 inwoners,
een aantal dat nog nimmer werd bereikt.
Het aantal geboorten steeg in het afgeloo
pen jaar belangrijk; werden in 1930: 547
geborenen aangegeven, in 1931 bedroeg
het aantal geboorten 695, een vermeerde
ring derhalve van 148. Het sterftecijfer
wok rioorn neen, onjKuaar ai van u»
talenten dezer vleermuizen geprofiteerd, ma^n behoorlijke besom-
Langs den zuidwal hadden de vletten
met de botvisschers nu weer minder
succes, want zij behoeven juist onstuimig
weer met flinke tijen water, liefst uit
het noordwesten.
Er was iets meer aanvoer van haring,
die tegen flinkere prijs van de hand
werd gezet, welke prijs door de te ge
ringe aanvoer sterk wordt beinvloed,
want komt de grootere aanvoer, dan
werkt dat op de prijsstelling natuurlijk
dadelijk in.
Ook langs den afsluitdijk werd wat
haring gevangen, welke hier werd op
geslagen.
Dit wettigt de hoop, dat de daar be-
althans ons bereikten eenige recensies
van een opvoering aldaar. Daar sprak
men van een „Heldersch keurcorps". In
ieder geval weten de Helderschen nog,
als zij onthouden hebben wat wij er des
tijds over schreven, dat men een uitmun
tend verzorgde en goed gespeelde ver
tooning krijgt, en dat de verschillende
medespelenden over 't algemeen tegen
hun taak opgewassen zijn.
Dus Donderdag 28 Januari.
iets uitzonderlijks, straks zal het een
meer algemeene betrekking zijn, zooals
ook chauffeur niet meer een uitzonderlijk
beroep is.
Wel zal men te maken hebben met
het stellen van andere physieke hoe
danigheden, doch misschien dat de voort
schrijdende techniek ook niet zulke
strenge eischen voor het bekleeden van
een dergelijk beroep meer noodig maakt.
Waarom den Helder dan te maken tot
een centrum van visscherij met vliegtuig-
outillage?
IV èl, omdat Den Helder geografisch
buitengemeen gunstig ligt ten opzichte
van de vischgronden en het, economisch
gesproken, vanzelfsprekend is, dat men
déér gelden besteedt aan een haven, die
door de natuur daarvoor is aangewezen.
We meenen, dat het noodig is in deze
richting te werken, wil men niet alleen
behouden wat men heeft, doch wil men
het mogelijk maken, dat de zuiderzee
plaatsen, die nu voor een groot gedeelte
bestaan van visscherij-industrie, dat ook
in de toekomst zullen kunnen blijven
doen.
Nu de regeering met de handen in het
haar zit voor de aanstonds broodeloos
wordende menschen in het Zuiderzee
gebied, kan dit streven waarschijnlijk bjj
de regeering belangstelling wekken, om
dat er vermoedelijk daarmee een oplos
sing kan gevonden worden tegen de aan
staande werkeloosheidsuitbreiding aan
de Zuiderzee.
Het is daarmede een dubbelsnijdend
argument: het belang voor den Helder
en het belang voor de Zuiderzeebewoners.
Door goederenschappen. Lezing van ir. Dijt voor de Maatschappij
voor Handel en Nijverheid.
daarentegen is iets hooger geweest dan in i
het daaraanvoorafgaande jaar. In 1930
overleden 249 en in 1931: 266 personen.
Verontrustend behoeft dit evenwel niet te
zijn omdat dit hoogere sterftecijfer een
natuurlijk gevolg is van het bevolkings
accres. In vergelijking met 1930 steeg het
aantal in deze gemeente gesloten huwelij
ken met 27; in 1931 werden 294 huwelijken
voltrokken.
Uitbreiding der stad.
In nauw verband met de bevolkingstoe
name staat de levendigheid, die gedurende
het geheele jaar 1931 in de bouwnijver
heid heeft geheerscht. De stad heeft zich
vooral in de omgeving van den Singel) „men" dahet "traject
namnp.rlrpliilr Tnt.txphrp.iH t.pmxml ■unnrfll in
haalde vangsten op onzen afslag van de
hand zullen worden gezet.
Kan dat inderdaad van beteekenis
worden
Naar verluidt zijn er veel aanvragen
in zee gegaan om vergunning te krijgen
tot plaatsing van een haringkom in het
gebied van den afsluitdijk. Zoowel van
hier als van elders rekent men er dus
op, dat daar de haring zich zal gaan
ophouden of langs trekken.
En blik op de kaart toont dat de afstand
van hier naar dat gebied nogal groot is,
zoodat, mochten ook aan onze ingezetenen
eenige perceelen tot komzetting worden
toegewezen er bezwaren kunnen zijn om
naar en van de
aanmerkelijk uitgebreid, terwijl, vooral in
den laatsten tijd, zeer druk gebouwd wordt
in de omgeving van den Brakkeveldweg.
In verband met den slechten toestand,
waarin de bloembollencultuur zich be
vindt, worden er in het Koegras op heti jjöe
oogenblik slechts weinig nieuwe gebouwen' de liari
opgericht. Gedurende het jaar 1931 wer
den 283 woningen voltooid, terwijl op 1
Januari van dit jaar nog 141 woningen in
uitvoering waren. Voor de bouwnjjver-
heid en voor het grondbedrijf is het te afslag worden verhandelt,
hopen, dat de banken spoedig op haar be- j zou coöperatief kunnen worden
sluit om geen gelden voor hypotheek 1 ingesteld en het zou ook van gemeente-
meer te verstrekken mogen terugkomen.wege kunnen worden gesteund.
De resultaten, die het gemeentelijk ig er tegen de laatste regeling iets aan
grondbedrijf in het afgeloopen jaaj1 heeft te voeren? De overheidsbemoeiing? Maar
vischplaats van en naar hier af te leggen.
Daarvan zou het gevolg kunnen zijn,
dat deze haring zal worden gemarkt op
een meer nabij gelegen afslag, die öf
daar reeds is öf zou ontstaan.
zoodanig te leiden, dat hier
de haring zal worden verhandeld
We denken ons b.v. dit: een snelva-
rènde motorbotter gaat eens of meerma
len per dag langs de komvisschers en
neemt de vangsten over, die aan den
afgeworpen, zijn goed te noemen. In 1931
werd 27.862 ms grond in voortdurende erf
pacht uitgegeven, terwijl ruim 7.420 m2
grond wérd verkocht. Bovendien zijn nog
verschillende aanvragen om bouwgrond
in behandeling.
Verfraaiing en uitbouw.
De in mijn ten vorigen jare gehouden
nieuwjaarsrede aangekondigde verbete
ringen van het Julianapark, de Prins
Hendriklaan en het Koningsplein werden
aangebracht. Ik geloof, dat ik, zonder
tegenspraak te ontmoeten, mag beweren,
dat het aspect van onze stad er door deze
verbeteringen aanmerkelijk is op vooruit
gegaan. Het college van Burgemeester en
Wethouders hoopt in den loop van dit
jaar nieuwe plannen tot verbetering en
verfraaiing van de stad bij U in te dienen.
Voor de Tuindorpbewoners was het ach
ter ons liggende jaar een belangrijk jaar,
omdat toen een lang gekoesterde wensch
in vervulling is gegaan. Het Tuindorp
werd namelijk verrijkt met een fraaie
school, die op 2 September 1931 officieel
in gebruik werd genomen.
Eerlang zal Uw vergadering een plan
tot stichting van een nieuw gebouw voor
de school voor buitengewoon lager onder
wijs bereiken.
V reemdeli ngenverkeer.
Het vreemdelingenverkeer was in 1931
bevredigend. De pensions in de badplaats
Huisduinen waren over het algemeen
goed bezet. In het voorjaar bracht een
groot aantal vreemdelingen een bezoek
aan de bloembollententoonstelling in de
„Donkere Duinen", die, niettegenstaande
het ongunstige weer gedurende vrijwel de
geheele tentoonstellingsperiode, als goed
geslaagd kan worden beschouwd.
Het jaar 1931 is alzoo voor deze ge
meente over het geheel genomen niet on
gunstig geweest. Ten aanzien van het
voor ons liggende jaar, meen ik, dat onze
gemeente met vertrouwen de toekomst
tegemoet kan gaan, ook al zal zij mis
schien in meerdere mate dan thans het
geval is de gevolgen moeten ondervinden
van de huidige economische depressie.
Aan het slot van mijn rede wil ik niet
nalaten U en Uw gezinnen een voorspoe
dig jaar 1932 toe te wenschen.
Namens den Raad werd deze rede be
antwoord door het oudste lid, den heer
Biersteker. Hiervoor verwijzen wij
naar het raadsverslag.
Onze grootste roem ligt niet hierin, dat
wij nooit vallen, maar dat wij weten op te
staan, als wij vallen.
(Confucius).
waarom wordt die bemoeiing al niet
ingeroepen. Zelfs de scheepvaart-maat
schappijen roepen die in.
Het hooggeroemde „particuliere initi
atief" is losgelaten, omdat het in gemeen
schap thans slechts nog mogelijk is, iets
te bereiken.
En waarom dus ook niet om hier een
centrum te vestigen en te houden voor
den haringhandel?
Vergeten mag niet worden, dat, als
aanstonds de Zuiderzee is afgesloten,
veel der Zuiderzeesche rookerijbedrijven
toch die bedrijven zullen willen besten
digen en dat ze dus voor de voorjaars-
bokkingcampagne zijn aangewezen op de
vangsten in het Waddenzeegebied en bij
Huisduinen en Onrust.
Een stroom van belangstelling naar de
visscherij in dat gebied zal dus naar hier
uitgaan en het is noodig, dat getracht
wordt maatregelen te nemen, opdat van
die belangstelling ook blijvend profijt
zal worden getrokken voor onze gemeente.
Maar er zullen andere banen van ver
keer moeten worden genomen, dan tot
dusverre gebruikelijk was. Deze tijd van
verwarring en daarom aanstonds van
vernieuwing eischt andere inzichten en
zich toe te spitsen op hetgeen de nieuwe
verkeerstechniek mogelqk maakt.
Reeds eerder schreven we daarover,
maar we meenen ons er steeds krachtiger
aan te moeten vasthouden: vliegverkeer!
Denk b.v. aan Lemmer met zijn krach
tig vischbedrijf, dat, als belang dier
plaats, in stand moet bljjven.
Vanwaar zal Lemmer zijn visch be
trekken. Van iJmuiden en van Den
Helder en in den haringtijd bijna uit
sluitend van Den Helder.
Het vervoer van die plaats zal met de
nu gewoonlijk gebruikte middelen uiterst
veel tijd eischen. Zou het mogelijk zijn
het vervoer per vliegtuig te doen ge
schieden, dan zou de afstand misschien
in een half uur kunnen worden overbrugd.
Wat dat waard is voor het versch
houden van de visch laat zich denken.
Zoo goed als versch kan de haring daar
worden aangevoerd.
Als utopie hebben we dit verkeers
middel niet meer zien. Het is maar de
vraag: hoe te komen aan vliegvelden.
En hier ligt nu een breed arbeidsterrein
om dit denkbeeld goed in het oog te
houden en daarop aan te stevenen.
Eenmaal komt toch de tijd dat men
voor allerlei doeleinden van dit verkeers
middel gebruik zal maken en daarom is
het goed nu reeds de gedachte daarop
te richten.
Aanleg van vliegvelden bevorderen;
streven naar goedkoope fabricage van
vliegtuigen; opleiden voor verkeers
vlieger.
Want is een vliegeniersport nu nog
Lezing Ir. Dijt.
Zooals was aangekondigd, hield Ir. Dijt
van Texel voor het departement Den Hel
der van bovengenoemde maatschappij,
Dinsdagavond een lezing in het „Kegel
huis" over de internationale financiering
van belangrijke stapelproducten van den
landbouw als middel tot vermindering van
de conjunctuurschommelingen.
Door ontstentenis van den voorzitter,
den heer J. W. J. Schreuder, nam de heer
H. Nypels diens functie waar. Onder de
aanwezigen merkten wij op den burge
meester met de wethouders Smits en De
Boer, verder verschillende raadsleden.
Enkele berichten, w.o. van den Schout-bij-
Nacht, waren ingekomen.
Na het openingswoord van den voor
zitter kwam
Ir. Dijt
aan het woord.
Zooals men wellicht weet, heeft Ir. Dijt
een brochure geschreven, „de Uitweg",
waarin hfj door middel van internationale
goederenschappen de crisis wil bestrij
den. In groote lijnen is zijn idee, dat de
overschotten van de stapelproducten,
hoofdzakelijk van den landbouw, door die
internationale lichamen worden gefinan-
ceerd en uit de markt genomen, zoodat de
prijzen op peil kunnen blijven en geen
desorganisatie intreedt.
Het doel van de brochure, zoo zei de
heer Dijt, was niet dat de crisis hiermede
direct voor goed zou worden opgelost, al
leen maar, dat de gedachten van de men
schen op het onderwerp zouden worden
gevestigd, er meer en meer aan gaan den
ken, over schrijven en spreken, om ten-
slotte aldus te komen tot een oplossing
i van de zeer ernstige vraagstukken.
De crisis is een paradox, zegt men. Aan
den eenen kant hebben wij ontzaglijke
1 voorraden, terwijl aan den anderen kant
groote massa's menschen zijn, die die
voorraden niet kunnen koopen. Deze pa
radox is niet in 1929 voor het eerst ont
staan, doch is in de geschiedenis veel
vaker voorgekomen.
De crisis.
Wü kunnen lezen, dat die paradox in
1825 in Engeland bestond. Vooral in de
katoenfabrieken had men groote voorra
den, terwijl de menschen zelf dit niet kon
den koopen. De fabrieken gingen met
verlies werken en daardoor werden arbei
ders ontslagen. Dit had groote gevolgen
op ons economisch leven. De ontslagen
arbeiders konden niet meer koopen en op
het oogenblik hebben wij dit verschijnsel
weer alleen in veel erger mate.
Sedert 1825 zijn de conjunctuurschom
melingen met tusschenpoozen een twaalf
dertien keer teruggekomen en die
schommelingen dreigen steeds erger te
worden en ons maatschappelijk leven zelfs
onmogelijk te maken.
Aan de hand van een grafiek lichtte de
heer Dijt de verschillende schommelin
gen toe.
In 1825, na de opleving na de Napoleo-
nistische oorlogen, kregen wij het eerste
typische crisisjaar van de z.g. kapitalis
tische samenleving en het stelsel van de
vrije prijsvorming. De schommelingen
zetten zich voort en men merkt op, dat er
een zekere regelmaat heerscht.
Men onderscheidt groote en kleine con
junctuurschommelingen en nu is het
eigenaardig, dat de kleine schommelingen
hoofdzakelijk de industrie betreffen. De
groote conjunctuurgolven worden door
den landbouw sterker gevoeld dan door de
industrie.
In het midden van de vorige eeuw, leed
de landbouw buitengewoon gebrek en te
gen het einde ook erg. In den oorlog be
leefde de landbouw een gulden tijd, doch
deze is verdwenen en de toestand dreigt
thans catastrofaal te worden.
Hand aan hand met de conjunctuur
schommelingen gaat ook het oorlogsver-
schijnsel. ïn tijden van voorspoed zijn er
betrekkelijk veel oorlogen. Men heeft veel
geld omhanden, dus ook voor oorlog. want
uit economisch oogpunt bekeken, is de
oorlog een groot experiment. Het slechte
tijdperk van 1825 tot 1850 werd geken-1
merkt door weinig oorlogen, maar veel
revoluties. Slechte economische toestan
den werken wel revoluties in de hand door
de ontevredenheid die dan ontstaat. De
periode van '50 tot '73 is rijk aan oor
logen, van '73 tot '96 weer weinig oorlogen
en daarna weer veel, tot in 1914 de groote
wereldoorlog kwam, die de conjunctuur
geweldig heeft opgezet, waarvan wij de
gevolgen nu nog van ondervinden. In de
tijden van hoogconjunctuur is overal geld
voor te vinden, dus ook voor oorlogen,
terwijl in de laagconjunctuurtijden dat
niet het geval is en zelfs geen geld ge
vonden kan worden voor het uitvoeren
van noodzakelijke openbare werken.
Niet alleen op het economische leven
werken de schommelingen, ook op het
maatschappelijke. Wanneer men de gra
fiek nagaat van de Engelsche vakbewe
ging, merkt men, dat de werkloosheid in
omgekeerde volgorde gelijken tred houdt
met de schommelingen. Een gevolg van
het hooge loon is werkloosheid, zegt men,
welke een gevolg is juist van dat hooge
loon. Zoo ziet spr. dat niet. De hooge
loonen zijn een gevolg van de hooge con
junctuur en wanneer deze achteruit gaat,
gaan ook de loonen achteruit.
De stapelproducten.
Een zeer typisch verschijnsel in de
schommeling van den prijs van de stapel-
producten. In 1929 hebben wij een cata
strofale daling gehad. Wij zien, dat na
ooi-logen deze prijs steeds sterk daalt.
Zonder direct verband te leggen tusschen
oorlog en crisis ziet men in het algemeen
na een oorlog een dalende tendenz. De
voorraden ziet men langzaam aan groeien,
totdat men den prijs niet meer op peil
kan houden en deze in elkaar zakt.
De voorraden worden groot en men kan
deze niet meer financieren. Elke dag dat
de voorraad wordt bewaard, neemt het
verlies toe. Deze voorraden worden be-
heerscht door de wet van vraag en aan
bod. Dit geldt echter niet voor het be
langrijkste van alle stapelproducten, de
tarwe. Daalt de prijs daar iets van, dan
zal iemand, die gewoon is drie boterham
men te eten, er niet eentje meer nemen.
De tarweboer verarmt en kan zijn pro
ductie niet gauw genoeg inkrimpen. Het
productie-apparaat kan zich niet gauw
genoeg bij den veranderden toestand aan
passen, het reageert veel te langzaam op
de wet van vraag en aanbod.
In 1894 en 1896 hebben wij dit ook ge
had. De toestand was zeer erg. Doch er
was een groot verschil met nu. De boeren
konden toen gemakkelijk een ander be
drijf beginnen of naar Amerika emigree-
ren. Andere afzetgebieden, zooals Argen
tinië, konden worden gevonden. Thans is
er geen Amerika meer wat de emigratie
betreft.
De werkloosheid is thans ook veel erger»
Vroeger was er gelegenheid om de crisis
maar te laten uitzieken, thans is die er
niet meer.
De prijsval is thans ook veel erger dan
vroeger en de vaste kosten houden hier
mede geen gelijken tred. Voorheen kon
den de loonen worden verlaagd, thans
gaat dit niet meer zoo gemakkelijk. De
vakvereeniging enz. verzetten er zich
tegen. Het levensonderhoud is duurder
geworden, verzekeringspremies enz. moe
ten thans ook worden betaald.
De conjunctuurschommelingen,
Nu is de groote vraag, of die conjunc
tuurschommelingen niet vervlakt kunnen
worden, of het economische leven niet in
harmonische banen kan worden geleid. In
de lage conjunctuur is' altijd een zeker
overschot, terwijl in de hoogconjunctuur
altijd van een zeker tekort kan worden
gesproken. Spr. heeft zich zijn brochure
afgevraagd of het niet mogelijk was het
overschot op te vangen, en goed te distri-
bueeren in de tijden van hoogconjunctuur,
die wij theoretisch na de lage conjunctuur
krijgen.
Over het verloop der conjunctuur
schommelingen bestaan drie meeningen.
Ten eerste die van Marx en Engels. Deze
zeiden, dat de schomelingen op den duur
al erger en erger zullen worden, zoo erg,
dat de arbeidende klasse, die dan op straat
wordt gestuurd, van honger naar de macht
zal grijpen. Marx en Engels hebben niet
kunnen voorzien, dat de Staat tegenwoor
dig voor zijn werkloozen zorgt en dat de
arbeiders niet veel lust meer hebben diep
Staat omver te werpen. In het opzicht dat
de schommelingen sterker worden hebben
zij echter gelijk, dat zien wij heden.
Een tweede opvatting staat de socialis
tische econoom, prof. van Gelderen, voor.
Deze zegt, dat de schommelingen zwak
ker i.p.v. sterker worden en zullen zoo
kalm worden, dat zij langzamerhand in
een socialistischen staat zullen verloopen.
Dan zullen wy geen schommelingen meer
hebben.
Een derde stelling wordt verdedigd door
Duitsche economen, die zeggen, dat zjj
nog zwakker, nog sterker zullen worden,
maar dat dit de laatste schommeling in
het stelsel der vrije prijsvorming is en
dat wij hierna een omwenteling in ons
productiestelsel zullen krijgen. Hiervoor
moet men een tamelijke pessimist zijn om
te zeggen, dat wfi er niet meer overheen
komen. Toch zijn er in ons tegenwoordige
maatschappelijke inrichting teekenen die
er op wijzen, dat wü deze richting uit
gaan.
Voor de eerste opvatting valt te zeggen,
dat thans circa 20.000.000 werkloozen
zijn. Deze mogen nu wel gedeeltelijk wor
den ondersteund, de toestand is echter
niet goed en kweekt ontevredenheid. Men
gaat moreel achteruit. Men verliest zijn
zin in de samenleving, het geloof in de
goede inrichting daarvan en het is de
plicht van ieder mensch en iedere regee
ring om hen weer zin voor het leven te
geven. Een ieder die w-erken wil moet
recht op werk hebben.
Het prijzenstelsel.
De prijzen van de producten drukken
wij uit in goud. Als de goederen laag in
prijs zijn, is het een teeken dat er te wei-
n'g goud is.
In 1850, het begin van een nieuwe da
lende lijn, werden veel goudvelden ont
dekt. Wanneer de prijzen hoog zijn is het
ontginnen van goud niet rendabel, en
thans zien wii weer, dat er op de goud
velden intensiever wordt gewerkt. Men
verlaat zelfs zijn bedrijven om gouddelver
te worden.
Deze uitdrukking in goud is eigenlijk
een fictie. Op de eene plek wordt hot op-
