T
E.S.ON.A
Geschiedenis der opera.
TWEEDE EN LAATSTE BLAD.
STADSNIEUWS
VAN DONDERDAG 11 FEBRUARI 1932
Vervoert vlug en goedkoop
zorgt voor iedere expeditie
Licht op
voor alle voertuigen:
Wintertijd.
Donderdag 11 Feb17.32 uur
Vrijdag 12 Feb17.34
-
CENTRAAL GENOOTSCHAP
KINDERHERSTELLINGS- EN
VACANTIEKOLONIES.
Wij herinneren aan de jaarvergadering
van bovengenoemd genootschap, welke
Vrijdagvond gehouden wordt in het
lokaal van den heer van Weelde, Ko-1
ningsplein, en welke vergadering toe- j
gankelfik is voor alle leden en belang
stellenden. Men weet, het gaat hier over
belangrijke dingen, namelijk de verzor
ging en verpleging van jonge kinderen,
die naar vancantiehuizen moeten worden
uitgezonden. Laten velen dus deze ge-1
legenheid aangrijpen eens nader met het
werk van dit zoo gunstig bekend staande
Genootschap kennis te maken.
DE ZES-DUIZENDSTE SPAARDER
DER NUTSSPAARBANK.
Zooals elders in ons blad wordt bekend
gemaakt, is houder van spaarbankboekje
no. 5765 als 6000ste spaarder der Helder-
sche Nutsspaarbank ingeschreven, op
wiens spaarbankrekening een extra be
drag van 10 gulden werd bijgeschreven.
„ALKMAAR-PACKET".
Per advertentie in dit nummer maakt
de directie van de „Alkmaar-Packet" be
kend, dat met ingang van 15 Februari
a.s. haar expeditiekantoor en aanlegplaats
alhier worden verplaatst van Westgracht
68 naar Binnenhaven 1.
„MARANATHA"-QONFERENTIE.
Hedenmiddag en -avond optreden
van Joh. de Heer.
Niettegenstaande de plotseling ingeval
len koude was er ook gisteren veel be
langstelling voor de „Maranatha"-confe-
rentie.
In de samenkomst van gisterenmiddag
zaten de menschen dichtopeengepakt en
werd met spannende aandacht naar de
sprekers geluisterd.
Gisterenavond was ook het Evangelisa
tiegebouw tamelijk goed bezet.
Door ziekte van ds. Hoekendijk zal op
de samenkomsten van hedenmiddag en
-avond o.m. het woord gevoerd worden
door den bekenden redacteur van „Het
Zoeklicht", Joh. de Heer.
Blijkens advertentie in dit nummer zal
ook de samenkomst van hedenmiddag
worden gehouden in het Evangelisatiege
bouw, Palmstraat, aanvang half vier. De
samenkomst van hedenavond heeft op het
gewone uur plaats, n.1. om 8 uur.
DE VELDTOCHT VAN HET
LEGER DES HEILS.
In advertenties in dit blad van j.1. Don
derdag en Zaterdag werd de tiendaagsche
veldtocht van de Leger des Heils-kadetten
uit Amsterdam aangekondigd. Deze is in
middels met kracht ingezet, zoowel op
straat als in de zaal, zoodat iedere in
woner van onze stad met de strijdende
kadettenschaar heeft kennis gemaakt. De
bijzondere samenkomsten in de zaal, die
ieder en avond om 8 uur worden gehou
den, blijken een groot succes te zijn. Zon
dagavond moest lang voor den aanvang
der samenkomst de deur gesloten worden,
daar de Legerzaal stampvol was. Ook
Dinsdagavond was het weer overvol.
Om de tientallen teleurgestelden, die
moesten buiten blijven, toch ©en kans te
geven de kadetten nog te zien en te hoo-
ren, heeft de plaatselijke commandant,
kapt. Segaar, besloten om voor de laatste
samenkomst, Zondag 14 Febr. 's avonds
8 uur, de groote zaal van de Evangelisa
tie in de Palmstraat te huren, alwaar men
dan hoopt alle belangstellenden te kun
nen bergen. Deze samenkomst is dan
tevens de laatste afscheidssamenkomst
van de kadetten en de officieele sluiting
van den veldtocht.
Men zie ook de advertentie in het num
mer van Zaterdag a.s.
PLAATSELIJK CRISIS-COMITE.
Dinsdagavond 9 Februari te 7£ ure
had ten Raadhuize de derde vergadering
plaats van bovengenoemd comité. Afwe
zig waren 4 leden. Nadat de notulen zijn
voorgelezen en ongewijzigd goedgekeurd,
worden enkele huishoudelijke zaken afge
daan.
Beschikbaarstelling; zwavelzure
ammoniak.
Hierna komt de beschikbaarstelling van
zwavelzure ammoniak tegen zeer verlaag
den prijs vanwege het Nationaal Crisis
comité aan kleine eigen boeren, pachters,
landarbeiders en tuinders met een maxi
male landoppervlakte van 5 H.A., voor
zoover de drie eerste categorieën betreft
en 1 H.A. wat betreft de laatste categorie,
ter sprake. Er wordt besloten mede in
verband met het feit, dat het Nationaal
Crisis-comité een scherpe controle zal
uitoefenen op de ingekomen aanvragen,
zulks aan de hand van de gegevens van
de landbouwtelling 1930, de benoodigde
hoeveelheid per H.A. te bepalen op 200
K.G. Verder wordt besloten dat van de
16 personen die volgens de door het
Nationaal Crisiscomité aangegeven voor
waarden in aanmerking komen, 1 geheel
gratis de kunstmest zal ontvangen. De
anderen zullen de aangevraagde hoeveel
heid, eventueel minder, tegen de prys,
die daarvoor aan het plaatselijk comité
in rekening wordt gébracht, d. i. f 2.
per 100 K.G. plus vracht moeten voldoen.
Het Nationaal Crisiscomité eischt van elk
der begunstigden een schriftelijke ver
klaring, dat zij de kunstmest in eigen
bedrijf zullen gebruiken, dit ter voorko
ming van ongeregeldheden, b.v. weder
verkoop aan boeren, die volgens hun
landoppervlakte niet in aanmerking ko
men. De vracht zal in rekening gebracht
worden, wat betreft de afstand Schagen
(L. T. B.) naar den belanghebbende. De
totaal-opgave wordt door de vergadering
vastgesteld op 8100 K.G. Op een schrijven
van het Plaatselijk comité aan het Natio
naal Crisiscomité betreffende steun, is
ingekomen een verzoek om uitvoerige
inlichtingen omtrent het aantal gezinnen,
dat noodlijdend is door de crisis, het aan
tal werkloozen, het werk van het comité
en zijn middelen, het werk van het Arm
bestuur en andere particuliere instellin
gen van weldadigheid, enz. Op de vraag
van het comité is dus een wedervraag
gevolgd.
Nadere bepalingen der uit-
keeringen.
Van de 5 aanvragen om steun kunnen
volgens de meening van de vergadering
slechts 3 in aanmerxing komen. Het aan
tal steunontvangenden is thans dus ge
stegen tot 8, daarboven hebben 2 gezinnen
gedurende één en twee weken steun ont
vangen. Van de 2 vooreerst niet in aan
merking komenden wordt één geval ver
wezen naar het Algemeen Armbestuur.
Het andere zal nader worden onderzocht.
De Voorzttter stelt voor, om het Polder
bestuur Callantsoog te verzoeken om bij
eventueel uit te voeren werken, b.v. ver
betering van wegen, zijn medewerking te
verleenen en werklooze ingezetenen daar
voor aan te nemen. Aangenomen.
Verder stelt spreker voor, om een op
de voorgrond tredend lid van de pas op
gerichte landarbeidersbond te verzoeken
zitting te nemen in het Plaatselijk Comité.
Na enkele vragen beantwoord te hebben,
sluit de Voorzitter om 11.30 uur, onder
dank voor de vlotte besprekingen, de
vergadering.
VERGADERING VAN GEMEENTF-
BESTUREN EN AGENTEN.
nabijheid van de randgemeenten geheel
gereed is gekomen. Tevens is het de be
doeling voorloopig geen uitbreiding aan
Behoorende lot het vaste land
ven het District Den Helder der nfl?P™ke,r tat. ,het een
Intereomm. Arbeidsbemiddeling. n ,erk 1S z100?,a.t. arbelders uit
alle deelen van ons land hiervoor in aan-
Dinsdag 9 Februari 1932 vergaueruen in merking moeten komen. De directie van
hotel lgesz te Schagen de gemeentebestu- den Wieringermeerpolder meent tevens,
ren en agenten bcnoorenae tot het vaste dat daar aan de arbeiders die verleden
land van net District Den Helaer eer in- zomer in de kampen zijn gehuisvest ge-
tercommunale Arbeidsbemiddeling ter be- weest de toezegging is gedaan, dat zij nu
spreking van de werkgelegenheid, in den wederom terug mogen komen, zij eenigs-
Wieringer meer polder. zins verplicht is deze menschen weer
De vergadering, welke tevens werd bij- aan te nemen,
gewoond uoor een tweetal ambtenaren van
den Rijksdienst der Werkloosheidsverze- j
kering en Arbeidsbemiddeling te 's-Gra- na gm,
venhage, was zeer druk bezoent door hee-1 m m m g^g m
ren Burgemeesters, Wethoucers, Secre
tarissen en Agenten van tot het District
Den Helder behoorende gemeenten.
De voorzitter, de heer L. Bandsma,
opende de vergadering en deelde o. a.i
mede, dat deze vergadering was belegd Het bericht in de bladen, waarin wordt
naar aanleicing van het gerucht, dat een vermeld, dat 4 kampen zullen worden
groot aantal arbeiders uit de gemeenten bezet, is niet geheel juist. Het zal wel
uit den kop van Noord-Holland, die thans met 3 kampen ophouden. Het gevolg
werkzaam zijn bij het in cultuur brengenhiervan zal zijn, dat er 1100 menschen
van den Wieringermeerpolder, zullen wor- j uit <je randgemeenten en 300 uit andere
den ontslagen. deelen van ons land zullen worden tewerk
NaLat spreker liet verloop der bespre- gesteld. Tevens is de Directie van mee-
kingen, welke tot nu toe zijn gevoerd, had ning, dat de nog te verrichten werk-
meaegedeeld, stelde hij ae vraag aan ae zaamheden grootere eischen aan de men-
orde: „Wat kunnen de gemeentebesturen sclien stelt, dan tot nu toe, zoodat deze
doen om dit ontslag te voorkomen?" j werkzaamheden dan ook meer geschikt
Verschillende sprekers vestigaen er na- zijn voor Groningers e.d., dan voor ar-
drukkelijk de aandacht op, dat het ontslag beiders uit de randgemeenten,
van de arbeiders voor vele gemeenten j De Voorzitter antwoordt hierop, dat
bijna ondragelijke financieele lasten met de Directie van den Wieringermeerpolder
zich zal brengen. Reeds worden vele ge- het idee vestigt, dat bijna uitsluitend
meenten getroffen door werkloosheid en Noord-Hollanders zijn tewerk gesteld,
ais nu ook deze arbeiders nog naar huis Dit is echter niet juist. Vooral vreemde
worden gestuurd, zullen de bedragen, arbeiders, die in verband met de werk-
welke aan ondersteuning worden uitbe- gelegenheid bij de Zuiderzeewerken zich
taald, enorm stijgen. in deze gemeenten hebben gevestigd, zijn
Tevens werd er op gewezen, dat de te werk gesteld. Wat betreft de grootere
i werkgelegenheid in den Wieringermeer- j eischen die het nog te verrichten werk
polder vele arbeiders uit Friesland, Gro- stelt, merkt liij op, dat het niet uitslui-
ningen, Drente en Overijsel naar hier tend draineerwerlczaamheden zijn die nog
heeft getrokken, welke arbeiders zich inverricht moeten worden. Daarbij komt
de randgemeenten rond den Wieringer-nog, dat het toch onbillijk is, dat onze ar-
meerpolder hebben gevestigd en w erkzaam beiders, die ook gedurende de slechte
zijn bij het in cultuur brengeq. Worden nu tijden, waardoor zij met een heel laag
deze menschen ontslagen, caii komen zij loon thuis kwamen, aan het werk zijn
ten koste van de gemeentebesturen. 1 gebleven, nu zullen worden ontslagen,
Eén der aanwezige ambtenaren van den terwijl nu juist de tijd aanbreekt, dat
Üliiksdienst der Werkloosheidsverzekering weer een behoorlijk loon kan worden
i en Arbeidsbemiddeling te 's-Gravenhage verdiend,
j merkte naar aanleiding van het gespro
kene op, dat tot goed begrip van deze aan-
gelegenheid men terug moet gaan tot 1930.
De opzet is geweest om van de werk
zaamheden in den Wieringermeerpolder
geen werkverschaffing te maken. Het was
1 cie Directie bekend, dat er groote werk
loosheid heerschte in Friesland, Gronin-
t gen, Drente, Overijsel en Noord-Brabant.
Aan Noord-Holland, is in die dagen niét1 Wat betreft de afstand, merkt de Voor-
gedacht, daar er in Noord-Holland geen zi11er op, dat dit geen bezwaar is voor
j werkloosheid voorkwam. Vandaar dat de arbeiders. Zij worden met autobussen
1 men ook is begonnen met het bouwen van tot de Haukes en Nieuwesluis gebracht
barakken. .Spoedig bleek echter, dat de en kunnen dan wel op de fiets hun werk
i toestand anders was, dan men gedacht
had. Reeds in 1930 is een groot aantal
arbeiders uit Noord-Holland tij de werken
geplaatst. Tevens werden oen groot aan-
i tal arbeiders van elders in de barakken
gehuisvest. Deze arbeiders geven geen re-j
den tot klachten, terwijl is •gebleken, dat
zij zelfs iets beter in het werk waren, dan
de arbeiders wonende in de randgemeen-
ten. Dit behoeft natuurlijk geen verwon
dering te wekken, daar dit uitsluitend
grondwerkers waren, die steeds bij groote
l werken werkzaam zijn, dus uiteraard beter
met deze werkzaamheden bekend.
I De toestand was al spoedig zoo, dat er
2200 arbeiders werkzaam waren, waarvan
500 in barakken en 300 in kosthuizen, ter-
wfil liet restant, dus pl. m. 1400 arbeiders,
afkomstig waren uit de randgemeenten.
Het lag in de bedoeling gedurende de
wintermaanden de kampen te sluiten,
daar in verband met het weer er toen
weinig gelegenheid tot arbeiden zou zijn.
Een gedeelte van de arbeiders, die uit
de randgemeenten dia, zouden dan aan
het werk kunnen blijven, waarvoor reeds
groote stukken nog te bewerken grond
waren gereserveerd.
Tengevolge van het gunstige weer en
mede door de drang van de gemeente
besturen is een groot aantal arbeiders
te werk gesteld en is er veel werk verzet,
waardoor het w< rk in de onmiddellijke
bereiken. Alleen zou voor stalling van
de rijwielen moeten worden gezorgd,
hetgeen echter geen bezwaar is.
Naar aanleiding van deze besprekingen,
wordt voorgesteld een Commissie te be
noemen uit de vergadering om al het
mogelijke te doen om dit dreigend ont
slag af te wenden.
De vergadering kan zich hiermede
volkomen vereenigen, terwijl aan de
Commissie volledige vrijheid van hande
len wordt toegestaan. De navolgende
heeren worden als lid der Commissie
benoemd, t.w.:
K. Breebaart, Burgem. Barsingerhorn,
D. Breebaart, Callantsoog,
G. J. Lovink, AnnaPaulowna,
P. A. Smits, Weth. van Den Helderen
L. Bandsma, Directeur der Districts-
Arbeidsbeurs.
De Burgemeester van Anna Paulowna
vraagt of het toegestaan is, omtrent een
onderwerp, hetwelk niet aan de orde is,
iets te vragen. Nadat de voorzitter toe
stemmend heeft geantwoord, deelt lijj
mede, dat het in zijn gemeente is voor
gekomen, dat de werkzaamheden, aan
besteed door het polderbestuur, voor plm.
de helft van de begrooting zijn aange
nomen door arbeiders uit de gemeente
Zijpe. Er wordt nu beweerd, dat het ge
meentebestuur van Zijpe aan deze arbei
derseen bijdrage verleent. Hoewel spreker
piet gelooft, dat hier iets van aan is,
zou hij toch gaarne hooren, of dit juist is.
Door den Burgemeester van Zijpe wordt
medegedeeld, dat door zijn gemeente
hiervoor geen bijdrage aan arbeiders
wordt verleend.
Verder komt nog ter sprake hoe liet
toch mogelijk is, dat nog steeds een aan
tal arbeiders uit België in deze streken i
bij de boeren komen werken.
De voorzitter antwoord hierop, dat dit
in de meeste gevallen geen Belgische ar
beiders zijn, maar arbeiders uit Zeeuwsch-
Vlaanderen. Er is echter een commissie
ingesteld om deze aangelegenheid te
onderzoeken, welke commissie binnen
zeer korten tijd rapport aan den betrok
ken minister zal uitbrengen. Het komt
spreker daarom niet gewensclit voor, hier
op vooruit te loopen.
Een der aanwezigen geeft de commis
sie in overweging tevens stappen te doen,
om stopzetting der werkzaamheden, ver
bonden aan de drooglegging der Zuider
zee, te voorkomen.
Verder niets meer aan de orde zijnde,
sluit de voorzitter de vergadering, waarna
de commissie bijeen bleef om de te voeren
actie nader te bespreken.
VISSCHERIJ.
De krachtige noordooster is oorzaak ge
weest, dat de garnalen-, bot- en haring-
visscherij stil lag. De geheele vloot lag
geboeid in de haven en ook de kotters, die
ter Noordzeevisscherij waren getogen,
verlieten het vischterrein, omdat de ruwe
zee het visschen onmogelijk maakte.
Misschien komt deze stagnatie in het
bedrijf althans den garnalenprijs ten
goede, omdat het overvoeren der markt
I even stil staat en de vraag dus waar-
schijnlijk stijgt, waarmee verhooging van
prijs gewoonlijk gepaard gaat.
De koude zal, zooals_gewoonlijk, de gar
nalen naar dieper water drijven en onmo
gelijk is het dus niet, dat deze het zeegat
uittrekken, daardoor dus, n a deze stopzet
ting van het bedrijf, de visscherij zich ge
deeltelijk zal verleggen naar buitengaats
en niet haast uitsluitend tot de reede en
Texelstroom zich zal bepalen.
De noordooster is gewoonlijk ook van
invloed op het doortrekken der haring
naar het Zuiderzeegebied. Men zegt dan,
dat de haring hier wordt „opgehouden".
Mocht dat het geval zijn dan is de kans
van voorloopig groote vangsten op Zui
derzee nog geringer en kan het mogelijk
zijn, dat bij de aanstaande haringvangsten
hier tijdelijk nog goede prijzen kunnen
worden gemaakt, omdat de vraag naar het
artikel ifi de vastendagen groot is en in
hoofdzaak dan die vraag van hierin zal
kunnen worden bevredigd.
Erger wordt het voor de uitgezette
haringkommen als de vorst mocht gaan
aanhouden en zich ijs in zee gaat vormen.
Dan loopen de staketsels kans te worden
vernietigd dooi' de ijsschollen, waardoor
veel moeizame arbeid teloor gaat en,
mocht het netwerk niet bijtijds kunnen
worden ingenomen, ook dat kans loopt te
worden beschadigd, zoo niet geheel te
worden vernield.
Dat is meermalen gebeurd en vooral als
stormtij, zooals nu, niet toelaat, dat met de
vlet tot berging van een en ander kan wor
den ingegrepen.
Dat is de risico van het bedrijf, dat aan
zooveel risico bloot staat.
De ingetreden vorst kan ook oorzaak
zijn, dat Zuiderzee zich dekt met ijs, waar
door de daar misschien nog aanwezige
hot en garnalen zich gedrongen gevoelen
naar de Waddenzee af te zakken.
Bovendien verhoogt een dergelijke toe
stand hier het prijsniveau van de haring
en kan oorzaak zijn, dat de doortrekken
de haring zich gaat ophouden aan den
noordkant van den afsluitdijk, waardoor
voor de motorspan-visschers, die het be
drijf "iet bezuiden den dijk mogen uit
oefenen, kans is ruime vangsten te maken
Dit verschijnsel kwam sterk voor n a
Verwijdering van den Ieclijken tand-
aanslag'J Heel eenvoudig: Men poetst de
tanden eerst met de bekende Chlorodont-
tandpasta en spoelt ze dan na, terwijl
men flink gorgelt met Chlorodent-mond-
water. Per tube 35 cent.
den strengen winter van 1928, toen ook
de Zuiderzee was toegedekt met ijs en er
rijke vangsten gemaakt werden.
Het gaf hier toen een dagelijksclie
komst van talrijke vrachtauto's vanuit de
Zuiderzeeplaatsen, die hier hun lading
haring weghaalden.
Zullen we dit hier weer zien gebeuren?
„ONS 1 (W-JARIG KADASTER."
Rectificatie.
De schrijver van de artikelen onder
bovenstaanden titel verzoekt ons de vol
gende verbeteringen te willen aanbren
gen: 2e kolom, 7e regel van boven „de
schaking van de waarde" moet zijn de
„schatting van de waarde"; 2e kol. onder
ste regel staat 1881, moet zijn 1831, 3e
kol. 7e regel van onder staat „afgezet",
moet zfin „opgezet".
ONS FILMPROGRAMMA VAN
DEZE WEEK.
Tivoli-bioscoop.
In de Tivoli-bioscoop deze week een
„grootsche circus-sensatiefilm" zoo
wordt zij aangekondigd getiteld „Salto
Mortale" oftewel de Doodensprong. Een
verhaal van Jim en Robby, twee oppas
sers bil het Circus Central, en een
knappe paardriidster. Twee medemin
naars dus, waarvan de een tenslotte de
overwinning wegdraagt in den zeer ge
vaarlijken doodensprong, die als nieuw
ste sensatienummer het verwende publiek
wederom naai' het circus doet stroomen,
maar die tevens, na eenige weken, van
hem een invalide maakt. Hoe zich de edel
moedige Jim daarna terugtrekt en het ter
rein aan zijn tegenstander vrijlaat, wordt
in de film verder vertoond.
Witte Bioscoop.
De „Witte Bioscoop" kondigt in groote
advertenties Grock aan, den beroemdsten
clown der wereld, die voor ongeveer een
jaar meenen wij een tournée maakte
in ons land. Hij heeft nu een film ver
vaardigd, waarin hij de hoofdrol vervult
en waarin, behalve hijzelf, medewerken
Liane Haid, Betty Bird en Hardy Hardt,
en de Hollander Max van Embden.
Behalve deze wordt in de Witte Bios
coop vertoond een Duitsche klankfilm
„In geheimen dienst", waarvoor de mu
ziek vervaardigd is door Schmidt
Boelcke, Brigitte Helm en Willy Fritsch
vervullen er de hoofdrollen in. De film
speelt in het hoofdkwartier van de Duit
sche legerleiding en betreft een spion-
nagegeval tegen Rusland.
„DE FAMILIE VAN MIJN VROUW".
Die krijgt u Zondagavond in Casino,
en u zult er om lachen, zoo grappig als
het is. Louis de Bree treedt er persoonlijk
in op en het stuk, een dolle klucht vol
vergissingen, is twee maanden achter
een in het Centraal Theater vertoond.
Omdat dit gezelschap hier de vorige maal
zooveel succes had met „Geld speelt geen
rol", besloot het nogmaals naar Den Hel
der te komen, en de entréeprijzen zfin
zeer laag, zoodat het voor niemand een
beletsel behoeft te zijn het te gaan zien.
Eigen décors worden meegebracht.
Om een denkbeeld te geven van de
verwikkelingen, die erin voorkomen: er
is in dit stuk sprake van een baby (een
echte), een piano (ook echt) en een echt-
genoote (eveneens). Deze drie worden op
grappige wijze en tengevolge van mis
verstanden met elkander verwisseld, zoo
dat A. denkt, dat het over de baby gaat
als de piano bedoeld wordt, B. denkt, dat
zijn echtgenoote in het geding komt. Ten
slotte is de piano heelemaal verdwenen
en weet niemand meer hoeveel babies er
eigenfijk in 't spel zijn.
Is dat nu, vragen wij u, niet een stuk,
dai pakt?
door
TOON DE HOOGH.
II
De ontwikkeling der opera ging langs
de wegen der tijden van de primitiefste
uitingen der volkeren naar den meest ge-
cultiveei'den vorm van samenwerking tus-
schen de instrumentale en vocale kunst.
Symphonie-orkest, solo- en koorzang wor
den tot een drie-eenheid. Deze kunstuiting
is gevat in de omlijsting der enscèneering.
De tooheelen, het decorum, verhoogen de
artistieke waarde van de opera. De Duit
sche opera-componist Richard Wagner,
de kunstenaar van de negentiende eeuw,
die in hetzelfde jaar werd geboren als
Guiseppe Verdi, 1813, heeft met de om
wenteling van de opera naar het muziek
drama als het ware een muzikale revolutie
teweeg gebracht! Gelukkig! Richard Wag
ner heeft karakter en vorm in het leven
geroepen, zooals voor zijn tijd nog niet
bestonden. Tot nu toe was alles bij de
opera ondergeschikt aan de muziek, de
muziek was de toonaangevende factor bij
de opera.
Richard Wagner, die behalve compo
nist ook dichter en wijsgeer was, werd de
grondlegger van „het" muziek-drama in
dezen verheven vorm, waar poëzie, mu
ziek, mimiek, plastiek en beweging ge-
Uike rechten verkregen. Ludwig van Beet
hoven, die in 1827 stierf, had reeds in zfin
eenige opera „Fidelio" het melodrama toe
gepast, dit is de declamatie met begelei
dende muziek; kerkerscène. Het groote
genie van Van Beethoven had dus reeds
het tekort aan den inhoud en vorm van
de opera gevoeld en in deze richting een
nieuw terrein betreden. Richard Wagner
zelf erkent, dat zfin kunst geboren is uit
den geest van v. Beethoven's kunst. Van
Beethoven paste de verbinding van woord
en toon toe in zfin 9e svmphonie, liet welk
Wagner noemde de verlossing der muziek
uit haar afgesloten element. De sympho-
ïfieën van Van Beethoven worden ook wel
de innerlijke drama's genoemd.
Giuseppe Verdi, de Italiaan, komt even
eens tot andere normen dan die welke zfin
voorgangers stelden. Hand aan hand, met
de hervorming der opera, gingen de be
grippen van de mensehen, die de opera's
zouden beluisteren, in betere banen. In
de beginperiode der Italiaansche Opera
was het een avond van samenkomst dei-
élite! In de loges zocht men elkaar op:
gedurende de voorstelling besprak men
daar de feiten van den dag, van de familie
en wat verder ter tafel kwam en ook werd
er wel heel knusjes een kaartje gelegd!!!
Deze goede oude tijd is lang voorbij! Toch
is het nog steeds niet bfi alle bezoekers
van muziekvoorstellingen doorgedrongen,
dat muziek volgens de woorden van Van
Beethoven „een hoogere openbaring is
dan alle wijsheid en philosofie". Bij tijd
en wijl© ondervindt men dit wel bfi uit
voeringen, in de vorige beschouwing werd
daar reeds op gewezen hoe „muzikaal-
knus" het toe kan gaan in de „engelen
bak" in de schouwburgen in groote steden.
Van Beethoven greep in zfin tijd" iedere
gelegenheid aan om de menschen als het
ware in de richting van zwijgen te bren
gen wanneer de kunstenaar spreekt. Eens
speelde Van Beethoven ten huize van
graaf Browne piano. Toen een heer en
dame, behoorend tot dit first class audi
torium, storend luid spraken, stond v. B.
plotseling op en zei: „voor zulke zwijnen
speel ik niet!" Heel diplomatiek was dit
optreden niet, maar men wist waar men
aan toe was. Van Beethoven kon zich deze
„weelde" permitteeren
Revenons a nos moutonsGiuseppe
•Verdi! De dramatische componist is zeer
kieskeurig in de keuze der onderwerpen
zijner opera's, groote aandacht schenkt
hfi daaraan. Niet alleen kiest hfi zelf zeer
veelei schend uit, maar wijst in vele geval
len ook den gang van het gedicht aan; hfi
bepaalt ook de karakters en de toestanden
zooals hfi ze wilde hebben! Aan de dich
ters laat hfi vrijwel niets anders over dan
z fi n gegevens in dichtmaat te brengen
en te volgen. Hierdoor toont zijne muziek,
vooral in de werken zijner tweede levens
periode, een bepaald streven om drama
tische uitdrukking boven de zuivere mu
zikale te stellen. Daarnaast behandelt hfi
de orkest-instrumentatie overeenkomstig
de handeling en het karakter van den in
houd; dit in tegenstelling met zfin voor
gangers, die het orkest uitsluitend bege
leidend benutten. Ook werd de melodleuse
zang ondergeschikt gemaakt aan den de-
clamatorischen. We zien in „zekeren zin"
een parallel tussclien Richard Wagner en
Giuseppe Verdi! Voor meer ingewijden is
deze zekere zin van zeer betrekkelfiken
aard.
Richard Wagner was, zooals reeds ge
zegd, dichter; hfi behoefde dus geen aan
wijzing te geven aan welken dichter dan
ook! Dat Rich. Wagner dramatisch was,
moge de volgende jeugd-herinnering be
wijzen. Een drama, waaraan hfi met ernst
gewerkt had, bestond uit drie bedrijven.
Zijne dramatische gevoelens grepen zoo
diep, dat op het einde van het tweede be-'
drijf alle medespelenden dood waren!!! De
eenige oplossing, die Wagner vond om dit
drama tot een nog dramatischer einde te
brengen, was deze, dat hfi zfin gesneu
velde personen in het derde bedrijf als
geesten liet opkomen! Gelukkig is Rich.
Wagner van deze tragische dramatische
gevoelens teruggekomen!
Een belangrijke kentering in den groei
van de opera ondergaat de ouverture!
In den beginne viel men met de deur
in het huis! Het orkest begon en de opera
was er! Dit is in dezen tfid geheel ver
anderd. De ouverture is onafscheidelijk
verbonden aan de opera. Ouverture: in
leiding, opening.
De componist,* die den eersten steen ge
legd heeft hiervoor was Monteverdi; zfin
opera „Orfeo" begon met een inleiding
van het volle orkest het akkoord van
aan te geven, kort en mat, hetwelk zich
tweemaal herhaalde, dan werd dit laatste
akkoord met glans aangehouden! Dit was
in den jare 1590(,+). Het „tremolo" en
„pizzicato" werd eveneens door hem voor
het eerst toegepast. Door de eeuwen heen
groeiden deze drie akkoorden uit tot
de symphonie!
Monteverdi heeft ook voor het eerst liet
orkest onzichtbaar opgesteld, deze toepas
sing is vereeuwigd geworden.
Het is onmogelijk hierbij, bfi dezen
groei van vorm, stil te staan. De ouver
ture kreeg hoe langer hoe meer de aan
dacht van opera-componisten, steeds
grooter, steeds ingewikkelder werd de
ouverture tot tenslotte dit „deel" aan de
spits van de opera kwam te staan, maar
hoe ook de ouverture in belangrijkheid
toenam, het was en bleef een compositie,
die geheel los was van den inhoud der
opera.
Hoe anders is dit nu geworden. De
ouverture van „de" opera geeft den in
houd. van de muzikale gebeurtenissen
weer en brengt de toehoorders onmid
dellijk in het werk. De thema's, de leid
motieven, kortom, de palen waarop liet
monumentale gebouw: de opera, wordt
opgetrokken, die zfin benut om de ouver
ture te construeeren. Hoewel dus dit ceel
van de opera het begin is, hetzij van het
geheel of van één bedrijf afzonden fik,
heeft de componist toch liet laatst de hand
gelegd aan dit begin zijner compositie,
een contradictio in terminus, welke xooi
de hand ligt! Dat de muzikale waarae
van niet te onderschatten beteekems is
kunnen we concludeeren uit het feit, dat
vele ouvertures als concert nummer op de
programma's voorkomen van de sj m-
phonie-orkesten. Eenige zeer bekende
ouvertures zfin, in de eerste plaats ce
Eleono re-ouverture No. 3 van Ludwig van
Beethoven. Van Beethoven heeft herhaal
delijk deze ouverture bewerkt en afge
keurd tot tenslotte de Eleonore-ouverture
No 3 'als een ster uit donkeren liemel naar
voren is gekomen! Het wilde Van Beet
hoven maar niet lukken tot tenslotte het
zoo goed geslaagd is, dat de orkestlitera-
tuur een compositie rijker is geworden,
welke naast de andere werken van den
„koning der symphonie" een eerste plaats
inneemt. Mendelssohn schreef op 17-jari-
gen leeftijd de ouverture „A Midsummer-
nightsdream" van Shakespeare, een mees
terstuk, dat hij in zfin leven niet meer
heeft overtroffen. Van Richard Wagner
komen de beide ouvertures van de opera's
de „Meistersinger von Nürnberg" en
„Tannhauser" regelmatig op de program
ma's der groote. symphonie-orkesten voor.
Dat niet alle operacomponisten uit in-
nerlfiken drang tot pennevruchten kwa
men heeft de historie wel geleerd. Vele
opera's kwamen, vele gingen. Van Beet
hoven, die zoo scherp en onomwonden de
dingen kon zeggen tegen dilettanten, het
zij deze van vorstelfiken bloede waren of
niet, ontzag, zoo dit noodig was, de toon
kunstenaars van den tweeden rang ook
niet. Eens gebeurde het, dat hfi een opera
bijwoonde van den componist Ferdinand
Paër. Deze dienaar der tonen verwachtte
en hoopte, dat de groote meester hem wel
zou complimenteeren met zfin werk! Van
Beethoven verscheen echter niet; toen de
de componist hem later ontmoette zei v.
Beethoven: „ik zal dit werk gaan compo-
neerenl" Commentaar was overbodig!
Robert Sohumann heeft geschreven
„Huis en Levensregels"; een dezer regels
luidt: „Verzuim nooit een opera bfi te
wonen". Sohumann is er van overtuigd,
dat in de opera de verborgenheden der
kunst liggen opgesloten, welke eerst dan
den mensch zullen worden geopenbaard,
wanneer hfi de opera ondergaat.
Het bezoek van een opera is niet te ver
gelijken met welk concertbezoek dan ook.
De opera-uitvoering zal den geheelen
mensch opeisehen, waardoor hfi ontvan
kelijk wordt voor alle verborgenheden, die
de opera in zich gesloten heeft. „Oor en
oog" worden in beslag genomen vanaf het
eerste akkoord der ouverture tot de laatste
r.oot van de finale.
Het spreekt vanzelf, dat alle verborgen
schoonheden niet aan den bezoeker van
een opera-uitvoering worden geopen
baard, zelfs de vakmusicus zal bfi regel
matige bezoeken van opera-opvoeringen
steeds nieuwere ontdekkingen doen. D«
aaneenschakeling van melodieën, harmo
nieën, de solozang, koorzang, het tooneel-
spel, de ensceneering, de orkestratie,
kortom de inhoud kan slechts vergeleken
worden met een meesterwerk van een
Rembrandt, waarbij steeds nieuwere as
pecten naar voren komen. „Men" behoeft
niet muzikaal-geleerd te wezen om te ge
nieten van een opera, wanneer de latente
gevoelens aanwezig zfin zullen deze wel
naar voren komen.
Om van een begrijpen der muziek te
spreken is zeer gevaarlijk. De muziek, in
welken vorm zfi tot den mensch komt,
raakt de diepste gevoelens en dit te om
schrijven is zeer moeilijk, in vele gevallen
zelfs onmogelijk. Hoe meer woorden, hoe
verder van de waarheid! Woorden worden
wel gebruikt om de waarheid te verber
gen; woorden te vinden om de schoonheid
van muziek te schetsen zal wel tot een
ijdel pogen leiden. Muziek de opera -
spreekt haar eigen taal, zfi heeft haai
eigen uitdrukkingsvermogen. De muziel
heeft zonder woorden meer gezegd in vele
gevallen, dan menschen niet woorden.
De Toonkunst de kunst der tonen
bezit verborgen krachten en bronnen, die
velen menschen- vrede en rust gebracht
hebben.
Van de groote componisten is het be
kend, dat zfi in tfid van nood, verdriet en
wanhoop, troost zochten en vonden in de
(hunne) muziek. Van gewone menschen
is dit niet bekend, althans het is niet vast
gelegd in de historie der muziek, maar
dat de muziek ook tot hen spreekt in zulke
momenten, is een ongeschreven wet, die
door velen onderschreven kan worden.
Het laatste woord geven wfi aan Van
Beethoven
„Muziek is hoogere openbaring dan alle
wfisheid en philosofie".
Het eerste feuilleton werd opgenomen
in ons nummer van Dinsdag.
