T Van en over de Ontwapeningsconferentie. Derde Blad. BUITENLAND. FRISO-BMI De moderniseering van onze stad. VAN ZATERDAG 27 FEBRUARI 1932 De achtergrond der ontwapeningsconferentie. Brüning's meerderheid in den Rijksdag. China en Japan. Groote Japansche krijgs toerustingen. De mogendheden en Japan. PER tt POND GEEL GROEN ROOD 30 cf. 35 40 Het zal velen van hen, die met span ning afwachten, wat voor resultaten de ontwapeningsconferentie te Genève zal opleveren, niet helder voor oogen staan, welke problemen met die ontwapening samenhangenin de eerste plaats in hoeverre de wereld thans bewapend is. Ieder weet, dat die bewapening jaarlijks enorme sommen vereischtdat zij een steeds dreigender gevaar voor nieuwe oorlogen oplevert. In dit artikel zullen wij een overzicht geven van de bewapening der verschillende groote mogendheden hier en daar met een korte toelichting voorzien. Dit is te meer noodzakelijk, om dat het Fransche standpunt, thans op nieuw duidelijk ter conferentie uiteenge zet, inhoudt, dat van een automatische, percentueel gelijke vermindering in be wapening voor alle landen geen sprake kan zijn. Frankrijk immers wil de bijzon dere omstandigheden van ieder land laten medetellen en op grond daarvan tot eene eventueele ongelijkmatige vermindering der bewapening komen, waarbij vanzelf sprekend Frankrijk zelf en met haar hare bondgenooten 't sterkst bewapend blijven. In dat gedeelte is 't Fransche memoran dum zeer scherp. Het is feitelijk een ulti matum. Het zegt, dat een poging tot auto matische, gelijkmatige vermindering dei- bewapening van alle landen er toe zou leiden, dat Frankrijk de vrijwillige ver mindering der bewapening, waartoe het uit zichzelf is overgegaan, niet meer zou kunnen handhaven. Derhalve... een poging tot algemeene vermindering dei- bewapening zal door Frankrijk beant woord worden met een uitbreiding van de hare! Waarin bestaat de vrijwillige vermin dering der Fransche bewapening? In de eerste plaats in de verkorting van den diensttijd tot één jaar; daartegenover staat, dat bij invoering hiervan, Frank rijk het aantal vrijwilligers en over-die- nenden belangrijk heeft uitgebreid en een wet heeft tot stand gebracht, waarbij de geheele bevolking in geval van oorlog militair mag worden georganiseerd. Een andere vrijwillige beperking ligt hierin, dat Frankrijk thans „slechts" ï.210 'ge vechtsmachines voor de eerste linie bezit (de hülpvliegmac-hines zijn hiervan uitge zonderd) terwijl de wet van 1925 Marian- ne toestaat er momenteel 2.247 stuks te hebben! Dit is echter camouflage; het is' immers in vredestijd ondoelmatig de be schikking over een al te groot aantal ge- vechts-vliegmachines te hebben, die im mers zeer snel verouderen door de staag voortschrijdende verbetering in de tech nische uitrusting, die geen dag stilstaat. Bovendien bezit Frankrijk een zeer goed geoutilleerde vliegtuig-industrie, die den achterstand in korten tijd zal kunnen in halen. Zelfs deze „beperkingen der bewa pening" dreigt Frankrijk echter te zullen opheffen, wanneer men poogt tot een al gemeene vermindering op gelijke schaal te komen. Volgens de officieele opgave bedragen de Fransche strijdkrachten de volgende getallen, waarbij deze natuurlijk aan den lagen kant zijn gehouden. In het moeder land: 19.530 officieren en 270.000 sol daten; bovendien een mobiel leger, be stemd om eventueel naar de Koloniën te worden uitgezonden van 2000 officieren en 70.000 soldaten, met eene reserve van 3000 officieren en 37.000 soldaten; in de Koloniën zelf bevinden zich 8000 officie ren en 222.000 soldaten, terwijl daarbij nog dient te worden gevoegd het personeel van de vloot ad 3700 officieren en 55.000 minderen. Ten slotte het personeel van de militaire luchtvaart, 31.200 in het moeder land en 7000 in de Koloniën. Zonder het luchtvaart-personeel telt het Fransche leger met de vloot tezamen dus 36.230 of ficieren en 654.000 minderen, wel te ver staan in vredestijd! De Fransche vloot heeft de volgende samenstelling: aantal tonnage linie-schepen, die volgens de conferentie van Washington mogen worden vervangen 6 133.134 verouderde linie-schepen 3 52.791 moederschepen voor vliegtui gen 1 22.146 kruisers eerste klasse, waar onder 2 verouderde 12 124.424 kruisers tweede klasse, tor pedo-booten 67 198.283 onderzeebooten 110 97.875 Minister Chamberlain verklaarde zich tegen het amendement en zei, dat de zaak later door de adviseerende tariefcommis- sie geregeld kon worden. Het was niet wenschelijk om aan de verbetering van den veestapel belemmeringen op te leg gen. Het amendement werd daarop inge trokken. ADOLF HITLER TOT REGEERINGSRAAD VAN BRONSWIJK BENOEMD. De regeering van Brunswijk heeft Adolf Hitier tot regeeringsraad benoemd. Hij zal in het gezantschap van Brunswijk te Berlijn werkzaam zijn, waar hij uit sluitend de oeconomische belangen van Brunswijk zal behartigen. Aan deze functie van Hitier is geen vertegenwoordiging in den Rijksraad ver bonden. Men meldde gisteravond uit Berlijn aan de „Nw. Rott. Crt.": Zooals te verwachten was, heeft rijks kanselier Brüning heden de overwinning behaald. Bij de beslissende stemming bleek hij over een meerderheid van 25 stemmen te beschikken. De stemming begon om vijf uur. Het voorstel der njksregeering, bepalend, dat de presidentsverkiezing op 13 Maart en een eventueele tweede stem ming op 10 April zal plaats vinden, werd met algemeene stemmen aanvaard. Eenig succes van de Japanners nabij Kiangwan. Reuter meldt ons uit Sjanghai, dat Don derdagochtend verbitterder dan ooit tus- schen Japanners en Chineezen is gestre-, den op het front bij Kiangwan. Volgens j conferentie een bericht van Japansche zijde was de Chineesche verdedigingslinie bij Miao Hong Tsjen doorbroken op een punt op 3 km ten Noordwesten van Kiangwan. De Japanners brengen alle strijdkrachten waarover zij de beschikking hebben in het vuur en de concentratie van Chineesche troepen is de talrijkste welke in den veld tocht tot dusver nog plaats vond. De Ja panners schoten het dorp Miao Hong Tsjen in brand, veertig Japansche vlieg tuigen hebben de Chineesche posities om het dorp Kiangwan en tusschen Kiangwan en Miao Hong Tsjen gebombardeerd. Tegen den middag ('pi. Chineesche tijd), zouden de Japanners ongeveer 1000 m zijn opgerukt, terwijl hun geschut den terug trekkende Chineezen verliezen toebrengt. Desniettemin houden de Chineezen bij Kiangwan stand en weerstond zij alle Ja pansche aanvallen. Chineesch bombardement van de Japansche concessie. Ge vaar voor de Internationale neder zetting. Donderdagmorgen vroeg zijn de Chi neezen begonnen met een beschieting met zware artillerie van de Japansche conces sie in de internationale nederzetting. Zij hebben gedreigd met een intensief bom bardement op den oever van de Japansche concessie indien de Japanners een poging doen om hun versterkingen in liet gebied der internationale nederzetting aan land te brengen. De Chineesche granaten, af komstig van de bij Sjapei opgestelde bat terijen hebben eenige Japansche dokken en werven beschadigd en bedreigen de Japansche en andere buitenlandsche oor logsschepen, o.a. den Italiaanschen krui ser „Libia", die het dichtst bij de Japan sche schepen ligt. Soetsjou gebombardeerd. Negen Japansche bommenwerpers heb ben Donderdag Soetsjou gebombardeerd. VAN HET FRONT BIJ KIANGWAN. Naar Reuter gisteravond ui' Sjanghai meldde, zijn de dorpen Kiangwan, Misaotsjangtsjen en Tazang tengevolge van het voortdurende bombardement van geland en de Vereen de Japansche vliegtuigen nog slechts roo- kende puinhoopen. Volgens een Duitsch bericht uit Sjang hai zouden de Chineesche troepen on danks het zware vuur, dat Donderdag den heelen dag op hun stellingen gelegen had, tegen het eind van den middag toch) tot oen tegenaanval zijn overgegaan en het aan het begin van den dag verloren! terrein bijna geheel heroverd hebben. Naar Reuter uit Sjanghai meldt, zou den twee hieuwe Japansche divisies op weg naar Sjanghai zijn en op 27 Februari (dus heden) daar aankomen. Drie andere divisies zouden in Japan gemobiliseerd worden. Hoewel naar verluidt, reeds de helft van de totale Japansche marine-luchtstrijd krachten, ongeveer 200 vliegtuigen, aan de operaties te Sjanghai deelnemen, zijn nog weer nieuwe militaire vliegtuigesca drilles op weg naar China. Men is te Sjanghai van meening, dat het gebied, vaar verwoestingen worden aangericht, onvermijdelijk uitbreiding zal ondergaan. Een nieuw protest en een nieuwe waarschuwing. De gezanten van Italië, Frankrijk, En- Staten hebben den minister van buitenlandsche zaken, Jos- jizawa, bezocht en hem dringend verzocht er voor te waken, dat de krijgsoperaties der Japanners te Sjanghai buiten de in ternationale nederzetting zullen worden gehouden. PER PD CjoedJiovpe ^Jabak III. event. verwerpen van deze resolutie, het- Met eene uiteenzetting en toelichtingj f®.®" V^?t" iinitamiA vnnrst.ption 7.vin rU> Aicwmeenp. 7 destijds in de Commissie- Loudon gedane voorstellen zou herhalen. Italiaansche kruiser door neesche granaat getroffen. Chi- der Duitsche voorstellen zijn de Algemeene Beschouwingen van de Ontwapenings- vroeger dan oorspronkelijk gedacht werd ten einde gekomen. De laatste sprekers, die zich deden hooren, behoorden voor het grootste gedeelte tot de niet-Europeesche landen. Het waren de vertegenwoordigers van Afghanistan, Albanië, Griekenland, Panama, Bolivie, Columbia, Gustetnala en Venezuela. Het behoeft nauwelijks gezegd, dat ook zij er niet meer in konden slagen iets nieuws naar voren te brengen. Door de meeste hunner werd de deugd der kortheid be- De Politieke Commissie heeft nu een tweetal dagen gewijd aan de beraadsla gingen over de te volgen procedure, een zaak, die voor een Conferentie als deze niet slechts van formeel, maar ook van werkelijk zakelijk belang is. Al op voor stel van den Engelschen Minister Simon is men tot algemeene overeenstemming gekomen omtrent het besluit, dat het omwerp van de Commissie-Loudon als omlijsting voor de beraadslagingen zal worden gebruikt. Men zal zich wellicht tracht, begrijpelijk, waar de belangstelling herinneren dat reeds gedurende de alge langzamerhand geheel aan het tanen was. meepe beschouwingen van Duitschen, Russischen en Spaanschen kant de vraag werd geopperd of dit ontwerp niet te eng moest worden geacht als grondslag, gezien de verder strekkende voorstellen, reeds thans ingediend. De Zweedsche vertegenwoordiger Baron de Ramel heeft langzamerhand geheel Henderson heeft het slot der algemeene beschouwingen aangekondigd met een kort speechje, waarin hij op het belangrijk resultaat dezer inleidende algemeene beraadslaging wees. De belangrijkheid daarvan zal wel niemand hem bet wisten, maar of hij niet wat optimistisch was door te verklaren, dat het beginsel van toen de gedachte geopperd om niet het ontwerp-Loudon als grondslag, maar als Naar uit Sjanghai gemeld wordt, is bij den hevigen artilleriestrijd van Donder dag de Italiaansche kruiser Lybia door een Chineesche granaat getroffen. De kruiser werd licht beschadigd. Slechts met moeite kon de tot het uiterste opge wonden commandant er door zee-officie ren van andere mogendheden van worden afgehouden van zijn kant het vuur te openen. De nieuwe staat in Mantsjoerfle. De uitvoerende raad van den nieuwen staat in Mantsjoerije heeft een procla matie uitgevaardigd, waarin verklaard wordt, dat de naam van den nieuwen staat zal zijn Mantsjoukoeo, met Tsjangtsjoen als hoofdstad. De regeerder (zooals hekend is dat de jeugdige ex-keizer van China) zal den titel van Tsjingtsjeng dragen, hetgeen dictator beteekent. De strijd bij Sjanghai. Japansche vliegtuigen vervolgen de Chineesche strijdkrachten die in aftocht zijn met machinegeweren. Japansche troe pen voeren, na door de Chineesche linie te zijn gebroken, een omvattende bewe ging uit in de richting van Tasang, drie mijlen ten Westen van Kiangwan. Hier door is de Chineesche positie te Kiang wan in gevaar gebracht. Het Duitsche consulaat-gene raal te Sjanghai ontruimd. Het Duitsche consulaat-generaal te Sjanghai is Woensdagnacht ontruimd, wegens de beschieting van het er naast gelegen Japansche consulaat-generaal en van het voor het consulaat voor anker liggende Japansche vlaggeschip door Chi neesche houwitsers. een werkelijke vermindering der bewape- j om]ysting te nemen, "en in dezen zin ging Dingen met uitoefening van een doel-)Simon>s voorstel, dat natuurlijk nietIon- matige controle, reeds thans als vaststaand der VOorafgaand overleg was ingediend, kan worden beschouwd, is een andere Het vond onmiddellijk den steun van de vraag. Het eveneens gewenschte verbod van de V - 10 en de Turken aansloten. onmiddellijk den steun van de Fransche, Amerikaansche, Italiaansche .tui va"u gedelegeerden, waarbij zich de Japanners aanvalswapenen kent Henderson terecht een groote politieke beteekenis toe;hier uitte hij zich voorzichtiger en sprak de hoop uit, dat dit verbod zich ook tot de voorbereiding van de bewapening in vredestijd zal uitstrekken en niet slechts op papier zal blijven bestaan. De open bare meening buiten de Conferentie be denkt nog te weinig, dat het ontwerp der Commissie-Loudon, ook al wordt het op den voet gevolgd, eijferloos is; dat voor elk der landen, die het verdrag ten slotte zullen onderteekenen, cijfers zullen dienen te worden ingevuld, die niet dan na veel overleg en schikking zullen worden verkregen. De Conferentie ging reeds vroeger over tot de instelling eener Politieke Commis sie, voorgezeten door Henderson, wien Politis als Ondervoorzitter ter zijde staat, en in welke Commissie de hoofden of Had men tegenstand gevreesd hetzij van Duitschen, hetzij van Russischen, hetzij wellicht van Oostenrijkschen of Hongaarschen kant, deze bleef uit. Wel echter merkte Litwinoff op, dat, zou men het ontwerp-Loudon als omlijsing aan vaarden, de thans pricipieel verder lij kende Russische resolutie daarin niet opgenomen zou kunnen worden, waarom hij voorstelt, dat men met de behande ling daarvan zou beginnen. Een niet voorbljgaanden indruk maakte het feit, dat Tardieu de eerste was, die dit denk beeld, dat daarop aangs?nomen werd, steunde. Wat beteekent het besluit der Politieke Commissie, dat men het ontwerp-Loudon als omlijsting zal aanvaarden Veel of weinig, juist of men het wil uitleggen, plaatsvervangende hoofden van alle onge- Het heeft dit groote voordeel, dat de veer 60 delegaties zitting hebben. Naar conferentie zeker is een leiddraad te deze Commissie, waarvan het Presidium hebben bij de te voeren besprekingen, door den Voorzitter zeiven reeds het be-j terwijl zij anders in het luchtledige zou lang bewijst, dat men aan hare beraad-hebben te praten gelijk de commissie slagingen toekent, zijn nu verwezen alle de ingediende voorstellen, die als even vele amendementen op het ontwerp- Loudon zijn te beschouwen. Alle voor stellen, die in de algemeene beschouwin gen zijn aangekondigd, zijn, het zij in gelijken, hetzij in meer concreten vorm ingediend, zoodat men voor een niet ge ring materiaal staat. Daarbij komt nog, dat Rusland zich inderdaad door Duitsch- land met zijn vérgaande en systematisch ingedeelde voorstellen niet heeft willen laten overtroeven. Rusland is dus geko men met een resolutie, die de algemeene, directe ontwapening ten doel heeft, terwijl Litwinoff aanvankelijk verklaarde, dat bij lijke phases heeft gekend, die dan dik werf op onverwachte en geheel tegen overgestelde wijze eindigden. Turkije en Perzië kwamen verklaren, dat zij zich met de motie konden vereenigen. Dat heeft intusschen niet verhinderd, dat deze motie, na uitvoerige behandeling, met slechts drie stemmen voor is ver worpen, zonder dat tot dusver Litwinoff aanleiding heeft gevonden andere Rus sische voorstellen in te dienen, dan die welke reeds in de algemeene beschou wingen werden naar voren gebracht en niet zoo heel veel verder gaan dan die van Italië en Amerika. De Madriaga, de Spaansche vertegenwoordiger, jaren ach tereen Chef van de Sectie van het Volkenbondssecretariaat, die het ontwa- peningsvraagstuk behandelt, toonde zich bij die discussie opnieuw een geestig redenaar, wiens gezag in dezen kring steeds toeneemt. Bijzondere vermelding verdient eene uitlating van den Perzischen afgevaar digde, dat zijn land op het oogenblik bezig is zijn verdediging te herzien. Tot de meest noodzakelijke maatregelen be hoort het bouwen van schepen voor de kustverdediging van de Kaspische Zee. Als, zoo betoogde hij, de Rassen hun oorlogsschepen op de Kaspische Zee af schaffen, is Perzië bereid geen schepen te bouwen. Dat is een aangelegenheid, waarvan hij eveneens terecht opmerkte, dat deze door beide Staten onderling kan worden afgedaan, omdat slechts zij beiden bij de scheepvaart op de Kaspische Zee zijn betrokken. Men kreeg den indruk, dat er tusschen beide landen over gepraat zal worden. Wonderlijk was het, dat van geen enkele zijde, ook niet door den Voor zitter, het precedent werd aangehaald, van het bekende Rush-Bagot Verdrag van 1819, krachtens hetwelk Canada en de Vereenigde Staten van Amerika over eenkwamen oorlogsschepen op de gren zende meren af te schaffen, een typisch voorbeeld van een locale ontwapenings overeenkomst. Het Perzisch-Russisch geval moge voor de wereldsituatie van niet zoo heel veel beteekenis zijner zijn wellicht meer van die gevallen op te sporen, die ertoe kunnen bijdragen, dat de wereld vervuld geraakt van de goede gedachten, die" aan de goede.daden moeten vooraf gaan. De Politieke Commissie ging daarna over tot de vorming van de Commissiën, die nu allereerst geroepen zullen zijn om de ingediende voorstellen, welke door het ontwerp-Loudon als omlijsting worden gediend, te behandelen. Van den aanvang af heeft men zich voorgenomen een drie tal Commissiën in te stellen, een voor vraagstukken van de landmacht, een idem van de zeemacht en een idem voor de luchtvaart. Dat is logisch, omdat de ter conferentie vertegenwoordigde landen allen deskundigen hebben voor iederdezer drie takken van oorlogvoering. Nu kwam Tardieu met het ietwat eigenaardige voor stel, dat men weliswaar drie Commissiën zou instellen, maar een voor het personeel, een voor het materieel en een voor de budgetten. Niet alleen druischte dit voor stel in tegen het pas genomen besluit om het ontwerp-Loudon, waaraan Frankrijk nog wel zoo groote waarde hechtte, als omlijsting te nemen, maar tevens zou het noodzakelijk maken dat in ieder dezer drie Commissiën een deskundige van ieder land op alle drie de gebieden van oorlogs voering aanwezig was, hetgeen voor som mige Staten onmogelijk is en bovendien de Commissiën onnoodig zou vergrooten. Het voorstel vond dan ook algemeen be strijding, en de argumenten van Tardieu's tegenstanders waren zoodanig logisch, dat hij zich gewonnen moest geven. Nevens de vierde Commissie, die er zal zijn voor de vraagstukken van de budgetten, wenschte hij nu echter een afzonderlijke Commissie voor de organisatie van den vrede en de controle, onder welke z.i. in het bijzonder de Fransche voorstellen zouden ressorteeren. Ook dit voorstel werd bestreden, en zelfs Henderson deed eraan inede met zijn opmerking, dat de resultaten van de door Tardieu voorge stelde Commissie toch weer de algemeene Politieke Commissie zullen moeten pas- seeren alvorens voor de Conferentie te worden gebracht. Men heeft echter op die punten den Fransclien gedelegeerde, die terwille van deze discussies zijn terug keer naar Parijs een dag moest uitstellen, gedeeltelijke voldoening gegeven. Tardieu schijnt er blijkens de telegram men, uit Parijs ontvangen, in geslaagd te zijn zijn optreden ter Ontwapenings conferentie als een bijzonder succes voor te stellen. De aanvallen, zoo heet het in de Parijsche bladen, op het ontwerp- Loudon zijn thans voorgoed geëindigd. Aanvallen zijn er eigenlijk nooit op het ontwerp-Loudon gedaan, en aanvaard is het niet als ontwerp, doch slechts als omlijsting, hetgeen ais boven gezegd, nog maar weinig beteekent. Dat men de aan wijzing van den Tsjechoslowaakschen minister Benesj als rapporteur der Poli tieke Commissie een Fransch succes noemt, mag al even twijfelachtig heeten. Want wel zijn Politis en Benesj, die thans in de Politieke Commissie samen werken, en ruimschoots tegen President Henderson zijn opgewassen, de medewer kers geweest aan het door Frankrijk ge- inspireerde Protocol van 1924, maar wie zich de speech van Benesj bij de Alge meene Beschouwingen herinnert, zal tot de erkenning komen, dat zijn standpunt waarlijk niet zoodanig pro-Fransch was als men bijv. van Polen en Roemenië hoorde en eigenlijk ook verwacht had! De geleidelijke uitbreiding der stad vereischt tevens moderni seering. Langzamerhand en systematisch past het stadsbeeld zich aan de Inzichten en eischen van onze dagen aan. Totaal 628.803 In 1931'32 en ook gedurende 1933 worden nog 6 kruisers met een gezamen lijke tonnenmaat van 45.000 ton gebouwd, benevens 2 torpedobooten en ander mate riaal, dat in deze lijst niet is opgenomen. Het 'totaal-aantal vliegmachines van Frankrijk bedraagt, inclusief de hulpvlieg machines voor de militaire luchtvaart: 1847 in het moederland, 439 in de Kolo niën en 89 bij de vloot. (Wordt vervolgd). I)E ENGELSCHE TARIEF WET. Invoer van Nederlandsch vee. Bij de behandeling van de nieuwe tarief- vet had een discussie plaats over een i onservatief amendement om levend vee van de vrije lijst te verwijderen Een ander conservatief'stelde echter in li6t licht, dcit de Britsche boeren hierdoor benadeeld worden, daar het hun zou be letten stamboekvee uit Nederland te im porteeren, teneinde den Engelschen vee stapel te verbeteren. Dit Nederlandsch vee, zei spr., was van groot belang voor de melkproductie. Eerste steenlegging R.-K. School. Maandag is door pastoor Roppeit te Hippolytushoef de eerste steen gelegd voor do aan de Kliefstraat aldaar te stichten Roomsch Katholieke school. De plechtigheid vond plaats in tegenwoordigheid van het kerkbestuur, den architect en op zichter, het hoofd der school en de aannemers Gebr. Boersen. Loudon zelve moest doen toen zij haren arbeid aanving. Dat er van Duitsche zijde op gerekend is, met een dergelijke oplossing genoegen te nemen, blijkt uit het feit, dat de Duitsche voorstellen per hoofdstuk zijn ingedeeld geheel naar het stelsel, door de commissie-Loudon ge volgd. Het besluit heeft dus deze be doeling, dat, zoodra men met de eigen lijke discussie aanvangt, men de struc tuur van het ontwerp-Loudon volgt; de hoofdstukken en de artikelen behandelt in de volgorde, die deze in dat ontwerp hebben, en dat dan bij elk artikel de amendementen aan de orde komen, die uit de verschillende voorstellen voort spruiten. Een kleine, maar niet onbetee- kenende schermutseling had reeds thans tusschen Tardieu en de Duitschers plaats. Immers, de Fransche eerste gedelegeerde, thans Minister-President, wees erop, dat het ontwerp-Loudon de vrucht is van 5 jaren arbeid, en dat het betwijfeld moet worden of de conferentie met allen goeden wil meer zal kunnen bereiken. Dat wil dus zooveel zeggen, dat Frankrijk aan den inhoud van het ontwerp-Loudon wil vasthouden, hetgeen geheel iets an ders is dan dit ontwerp als grondslag of omlijsting te gebruiken. De redeneering van Tardieu gaat alleen reeds daarom niet op, wijl in de commissie-Loudon niet meer dan een goede 20 Staten ver tegenwoordigd waren, terwijl de confe rentie de geheele wereld, i.c. 60 Staten omvat. Waarvoor had men bij elkander behoeven te komen als de oplossing zoo eenvoudig ware geweest. Do Politieke Commissie heeft dus de Russische ontwerp-resolutie behandeld. Zou deze aangenomen worden, dan zou dit beteekenen, dat de Conferentie voor alle Staten en alle volken door vermin dering van nieuwe oorlogskansen een werkelijk effectieve veiligheid wil schen ken. Dc resolutie verklaart zich overtuigd, dat reeds het bestaan der bewapeningen en het streven om deze steeds te doen toenemen, onvermijdelijk tot gewapende internationale conflicten moet leiden. I Litwinoff bleef in zijn toelichting gema tigd, gelijk hij tot dusver is geweest; niet ten onrechte is erop gewezen, dat de Russische Sovjetpolitiek meer derge- Het valt niet te ontkennen, het voor jaar komt, ook al zitten we voorloopig nog midden in den winter. De dagen lengen zienderhand en de zon rijst dagelijks hoo ger aan den hemel. De ijsperiode, die er nog geweest is, was helaas van zeer kor ten duur en heeft zeer veel slachtoffers gevraagd. Want telkenmale weer zijn er menschen, die zich roekeloos op te zwak Ijs wagen en dat heel vaak met hun leven moeten bekoopen. Maar daarover wilden we het nu niet hebben. Wij wilden, nu zich alom reeds het voorjaar aankondigt, en dit niet het minst door grootere levendigheid op de straten, eens iets vertellen over de stad onzer inwoning, die ook bezig is zich in een nieuw pakje te steken. Den Helder is geen stad van oude historie en ternau wernood een eeuw oud; dat een oud bestje van 100 lentes niet bijster veel behoefte meer heeft aan een nieuwe japon, zal ieder ons toestemmen. Anders is dat evenwel met de jongedame, die wij allen kennen en liefhebben als Den Helder Nieuwediep en Willemsoord. Drie namen voor één begrip, al is dit laatste dan ook meer speciaal maritiem, is wel wat te veel van het goede, en bij voorkeur spreken we dan ook van ons Heldertje, ook al laat zich dit woord moeilijk verbuigen en al is het een onopgelost vraagstuk hoe we de bewoners van Den-Helder moeten noe men. „Helderschen" zal de lezer zeggen. Jawel, maar deze vorm wordt in onze taal uitsluitend toegepast op vrouwelijke in woners. We spreken van „Amsterdam mers" als we de geheele bevolking en in 't bijzonder de mannelijke, bedoelen, van Amsterdamschen als we alleen het oog hebben op het vrouwelijk deel daar van. En zoo is het overal, alleen Den Hel der maakt een uitzondering. Niemand onzer zal zich gaarne „Helderer" of „Hel- deraar" noemen, hoewel dat taalkundig toch de juiste vorm is. Ook wil een man uit Den Helder niet graag als een „Hel- dersche" worden betiteld, uit vrees, dat hem voor een vrouwtje zal aanzien. men Geef uns een behoorlijke naam! En zoo komen we vanzelf tot de ver zuchting: „och, gemeente, schrijf eens een prijsvraag uit voor de bepaling van den meest geschikten vorm, waarin we ons inwonerschap kunnen demonstreeren". „Heldersche" is onjuist omdat het alleen de vrouwen betreft, „Helderaar" of „Hel- dernaar" ware misschien nog het best, al klinkt het ons thans vreemd in de ooren. De lezer zal misschien zeggen: hebben ze daar aan de krant nou niet wat beters te doen dan zich met die dingen bezig te houden? Ik ben hier geboren en getogen, heb er mijn tanden gekregen en succes sievelijk weer verloren; m'n eenmaal weelderige haren zijn hier dun en grijs geworden: wat kan het me schelen of ik met een vrouwelijk bijvoeglijk naamwoord aangeduid word? Iedereen in Den Helder kent me als man en vader Ja, ja, zoo moppert de lezer, maar hij vergeet, dat onze stad zich de laatste jaren sterk heeft gemoderniseerd en dat 'noblesse nu eenmaal oblige: dat wil zeg gen, dat adeldom verplicht. En als je in woner bent geworden van een moderne stad, die zich nog voortdurend meer en meer gaat aanpassen aan huidige toestan den, een stad, die de laatste maanden de vleugels wat wijder kan uitslaan en daar van dan ook een behoorlijk gebruik heeft gemaakt, wij zeggen, dat men als in woner van die stad dan toch ook de ver plichting heeft te zorgen voor een be hoorlijken naam. En dus, B. en W. alstu blieft! Een prijsvraagje. Geef ons een be hoorlijken naam, zoodat onze kinderen zich niet behoeven te geneeren en te zeg gen: ik ben in Den Helder geboren, maar noem me Nieuwedieper omdat dat nu een maal het van Den Helder afgeleide be grip voor ons is. Behalve in het notariaat, dat, zonderling genoeg, nog steeds wordt onderscheiden in een standplaats Den Helder en een standplaats Nieuwediep, kennen we immers geen Nieuwediep meer En na deze bespiegelingen komen we dan tenslotte aan het doel van ons schrij ven: eens een en ander te vertellen van die moderniseering onzer stad. Overal zien we thans gemeente-personeel aan het werk; straten worden hersteld en aange legd, plantsoenen ontworpen, boomen ge snoeid. Ons stratennet. Om met ons stratennet te beginnen: er zal ook in 1932 worden doorgegaan met de stelselmatige verfraaiing en vernieu wing onzer bestratingen. Met de verbree ding der Bassingracht is reeds een aan vang gemaakt, en verder komen dit jaar voor bestrating in aanmerking een aantal voorname verkeerswegen in het oosten en westen der stad. O.a. zal ook het Tuin dorp de lang verwachte „groote beurt" krijgen. Waar mogelijk zullen de straten van verhoogde voetpaden of tegeltrot toirs worden voorzien. De Loodsgraeht en de Kerkgracht zul len worden verbreed; de resten van de oude, zieke boomen zijn daar verwijderd, waardoor men gelegenheid heeft tot de lang gewenschte verbreeding over te gaan. Op die boombeplantingen komen wij straks nader terug. Ook de Kanaalweg krijgt dit jaar een beurt; langs den huizenkant zoowel als langs het Kanaal komen trottoirs, terwijl voorts om de hoornen verhoogde grasper ken worden gemaakt, evenals dat in de Prins Hendriklaan geschiedde. Dat deze straat hierdoor aanmerkelijk zal opknap pen, behoeft geen betoog.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1932 | | pagina 5