I
ELECTRISCH
LICHT
ROOZEKRANS
MAHLER-BESSE&CIE
CHAMPAGNE PIPER-HEIDSIECK
VIERDE EN LAATSTE BLAD.
STAUSNItUWS
BORDEAUX
WIJNHANDELAREN
Wielrijders, waakt voor
uw leven.
A 2.
b s
VAN ZATERDAG 12 MAART 1932
Nationaal Crisiscomité.
AGENTSCHAP DEN HELDER
LAATONS
PREDIKBEURTEN
HOLLANDSCHE HUiZEN
stookt men
HOLLANDSCHE KOLEN
Fa. H. BOOIJ ZOON
Op -en ondergang van Zon- en Maan
en tijd van hoogwater (Texel).
Wintertijd.
Maan
Mrt.
Z 13
M 14
D 15
W 16
D 17
V 18
Z 19
op:
7.53
8.19
8.58
9.53
11.05
12.29
13.58
ond.:
0.10
1.25
2.34
3.33
4.18
4.50
5.12
Zon Hoogwater
ond: sm.
op:
6.19 17.58
6.17 17.59 0.18
6.15 18.01 0.55
6.12 18.03 1.44
6.10 18.05 2.59
6.07 18.07 4.42
6.05 18.09 6.13
nam.
0.01
0.36
1.17
2.17
3.49
5.32
6.47
Licht op
voor alle voertuigen:
Wintertijd.
Zaterdag 12 Mrt18.26 uur
Zondag 1318.28
Maandag 14 18.29
EEN GOUDEN JUBILEUM.
13 Maart a.s. is den scheepmaker P. de
Coek 50 jaar als zoodanig op Rijkswerf
werkzaam.
APOTHEKEN.
Van hedenavond 10 uur tot Maandag
morgen is alleen geopend de apotheek
van W. H. Kingma, Kanaalweg.
Van Maandag 14 Maart tot 21 Maart
wordt avond- en Zondagsdienst waarge
nomen door H. J. Rootlieb, apotheker,
Binnenhaven.
TEXEL'S EIGEN STOOMBOOT
ONDERNEMING.
Wij verwijzen naar een mededeeling
van de directie in dit nummer betreffende
den geldigheidsduur van couponboekjes.
JEUGDDIENST
LUTHERSCHE KERK.
Weezenstraat 68.
Morgenochtend, om half elf, zal er weel
een jeugddienst gehouden worden in de
Luthersche Kerk, waarin ds: P. H. Bor-
gers hoopt te spreken over: „Eenzaam
heid".
De orgeliste der kerk, Aafje Kamp, zal
een orgelsolo ten gehoore brengen.
De dienst is voor iedereen, voor oud en
jong toegankelijk.
Men zie de advertentie.
Nieuwe inzameling.
De plaatselijke afdeeling van het Natio
naal Crisiscomité wendt zich opnieuw
met een circulaire tot het Heldersche pu
bliek om medewerking voor het bijeen
brengen van gelden ten behoeve van de
crisis-slachtoffers. Zooals men begrijpen
zal, is regelmatige aanvulling van de kas
van het comité noodig, wil het zijn taak
kunnen blijven vervullen en nog dage
lijks komen aanvragen binnen om steun.
Elke bijdrage, hoe klein ook, is welkom;
indien men bijvoorbeeld aan het Comité
toezegging doet van een wekelijksche gift
van 10 cent of een maandelijksche van
25 cent, is dat toch zeker wel een uitgave,
die ieder zich kan permitteeren en draagt
men op die manier ongemerkt zijn steen
tje bij tot leniging van den nood. Want
men denke niet, dat ook hier in de om
geving niet wordt geleden of dat geen
steunverleening in "welken vorm ook, noo
dig is.
Laat ieder dus de hem toegezonden cir
culaire met een of ander bedrag invullen
en aldus afdragen aan het Comité, en laat
het Heldersche publiek nu eens toonen,
dat het ook metterdaad wil bijdragen aan
de leniging van den heerschenden nood.
Het Gironummer van den penningmees
ter van het Nationaal Crisis-comité, afd.
Den Helder, is 121145.
VIJFTIGJARIG BESTAAN „O. K. K."
22 Maart 1882 22 Maart 1932.
M ij hebben reeds een en ander medege
deeld over het feit, dat het op 22 Maart
a.s. 50 jaar geleden zal zijn, dat onze
bekende plaatselijke gymnastiekvereeni-
ging „O.K.K." werd opgericht. Dat het
tegenwoordig bestuur dit feit niet onop
gemerkt voorbij wilde laten gaan, spreekt
vanzelf. Het is dan ook een gebeurtenis
waarmede wij de vereeniging „O.K.K."
van harte kunnen feliciteeren en, wan
neer wij ons niet bedriegen, is de geest
kracht van de vereeniging wel van dien
aard, dat, wanneer nog een halve eeuw-
is verstreken, het honderdjarig bestaan
gevierd kan wrorden, hoewel wij daar dan
misschien wel niet meer bij zullen zijn.
Hieronder laten wij een kort overzicht
volgen van het programma, dat het be
stuur heeft opgesteld en waarop wij t.z.t.,
wanneer een en ander successievelijk
heeft plaats gevonden, nog wel nader
terugkomen.
Op 19 Maart vangt het aan met een
daad van piëteit tegenover deri gestorven
voorzitter, den heer C. S. Jaring, die
„O.K.K." langen tijd met zijn beste krach
ten heeft gediend. Des namiddags om
lu.30 vindt een kranslegging plaats op
zijn graf op de algemeene begraafplaats
te Huisduinen, terwijl dan tevens de ge
denkplaat, die door de vereeniging op
zijn grafsteen is aangebracht, zal worden
onthuld. Dan volgt om drie uur in Casino
een receptie, waar gelegenheid zal zijn
de jubileerende vereeniging geluk te
wenschen.
Des avonds om acht uur begint de
eere-avond, eveneens in Casino, waarde
dames- en heerenleden uitvoeringen zul
len geven, waarbij zij versterkt worden
door een keurkorps van turners en turn
sters uit vereenigingen welke aangesloten
zijn bij den Turnkring van Hollands
Noorderkwartier.
Op 22 Maart, den eigenlijken feestdag
dus, vindt de algemeene jaarlijksche
ledenvergadering in café »Du Passage1
plaats, uitsluitend voor leden. Eindelijk
zal op 26 Maart een feestavond voor de
adspiranten worden gegeven, welke avond
wederom in »Casino«, om acht uur, zal
worden gehouden. Tot slot deelen wij
mede, dat het bestuur zich voorstelt om
van den zomer hier een grooten turndag
te organiseeren. Getracht zal worden om
dan vereenigingen van buiten de stad
naar hier te krijgen.
Alles bij elkaar dus een programma,
een heugelijke gebeurtenis als een 50-
jarig bestaan waardig, te meer, daar het
dan ook 25 jaar geleden zal zijn, dat de
dames-afdeeling «Hygiëa* werd opgericht.
„VERVULT DE VAKBEWEGING IN
DEN STRIJD TEGEN HET
KAPITALISME EEN ONDER
GESCHIKTE ROL?"
Over dit onderwerp sprak Donderdag
avond voor een weinig talrijk gehoor de
heer Goudsmit uit Amsterdam.
De bijeenkomst, uitgaande van het In
stituut voor Arbeidersontwikkeling, werd
geopend door Dr. Ketnet.
De spr. ging allereerst de geschiedenis
van de vakbeweging na, die is voortge
komen uit het kapitalisme. Zij ontstond
in Engeland, waar ook de eerste symp
tomen van het kapitalisme ontstonden. In
ons land kwam het later; in de eerste helft
der 18e eeuw was van eenige industrie
hier nog geen sprake.
In de 40er jaren der 19e eeuw kwam er
eenige verandering in de toestanden hier
te lande; in '39 was de eerste spoorweg
aangelegd, maar over 't algemeen was
men nog huiverig voor de machine.
Dat de loonen toen uiterst laag, de ar
beidstijden lang waren, spreekt van zelf.
Er was een geest van berusting over de
arbeiders. Nog in 1861 bestond een vijfde
deel der fabrieksarbeiders uit kinderen.
Hoe zij leefden een woonden, daarom
trent bestonden ten hemel schreiende toe
standen. In 1870 bedroegen de inkomsten
van een werkmansgezin 6.50 per week;
daarvan moest een gezin met drie kinde
ren leven.
Pogingen werden gedaan zich te ver
eenigen; ziek en potjes, begrafenisfondsen
e.d. waren de voorloopers van onze vak-
vereeniging. De oprichting van den eer
sten vakbond in ons land, de Alg. Ned:
Typografenbond, dateert van 1866. De
taak van de vakbonden was all'ereerst de
geesten te wekken en de werkgevers en
overheid verzetten zich dan ook met alle
kracht tegen de oprichting van deze
bonden. Het heeft bijv. tot de 80er jaren
geduurd, vóór het wettelijk verbod tot sta
king werd' afgeschaft. Maar nog moesten
Vertegenwoordiger J. HOFSTRA
Polderweg 42 Telefoon r.o. 531
Kelder Hoofdgracht 77
D. VAN DOK, Telefoon no. 526
de arbeiders uiterst voorzichtig te werk
gaan bij hun propaganda.
De klassenstrijd was hiermede ontstaan
en Karl Marx heeft duidelijk de ontwikke
ling daarvan voor komende jaren aange
geven, welke inderdaad langs dezen weg
is gegaan.
Nationaal en internationaal is de vak
beweging gegroeid, zoodat tenslotte de
werkgever haar moest erkennen. En ce
krachtige positie der vakbeweging noopte
den werkgevers tot tal van consessies: er
ontstonden collectieve contracten, enz.
Een ander deel van de taak der vakbe
weging ligt op politiek en sociaal terrein.
Naarmate de techniek voortschrijdt, wor
den de risico's voor de arbeiders grooter.
Van de regeeringen werden beschermen
de maatregelen verlangd en in samenwer
king met de politieke partii werd geijverd
1 voor allerlei sociale wetten. De regeerin
gen werden aldus gedwongen rekening te
houden met de wenschen en verlangens
der arbeiders, maar de regeeringen erken
den niet, dat zij ook verplicht waren aan
de politieke eischen tegemoet te komen.
De oorlog heeft daarin veel verandering
1 gebracht: men is nu tot inzicht gekomen
van de beland rijke rol der vakbeweging.
Vrüwel alle politieke partijen waren vóór
de invoering van den 8-urendag en de wet
kwam er met alleen de stem van den com
munist tegen, wien zij niet ver genoeg
ging.
Dat men de beteekenis van de orga
nisaties erkende, bewijst het zitting nemen
van de arbeiders in het Kon. Nat, Steun-
comité F In alles wat verder op wetgevend
j gebied geschied is, zien wii den invloed
der vakbeweging. Dat ook de uitwassen
van het kapitalisme (militairisme aller
eerst) niet ongemoeid werden gelaten door
de groeiende vakbeweging, spreektvan
zelf. Maar nog in 1917 wilde men van die
bemoeiingen niets weten; eerst in de sta
tuten van 1929 van het N.V.V. werd zeer
nadrukkelijk vastgelegd, dat de vakbewe
ging óók tot taak heeft te stuwen naar
een betere samenleving. Zii is niet meer
tevreden met louter verbetering van ar
beidsvoorwaarden.
In het vredesverdrag van Versailles
werd met den groeienden invloed ter «ar
beidersbeweging rekening gehouden,-
waar gesproken wordt van het „uit c'e g e
reld helpen der ellende en werkeloosheid".
Het Hikt op het oogenblik of we er verder
van afstaan dan ooit, maar het beginsel
is althans vastgelegd.
Het Internationaal Arbeidsbureau te
Genève werd opgericht, en de leiding is in
handen van de vakbeweging.
Ook in de Ontwapeningscommissie van
den Volkenbond zitten de vakvereenigin-
gen.
Ook in ons land zijn symptomen van
den groeienden invloed der vakbeweging.
In tal van staatscommissies is de vakbe
weging doorgedrongen, maar tevens be
grijpt men, dat zii meer en meer op poli
tiek terrein komt, en daar invloed uit
oefent (ziekteverzekering e. d.). De radi
cale eischen van de s.d.a.p. premievrij
pensioen konden niet worden verwe
zenlijkt en een compromis met behulp van
de vakbeweging kwam tot stand. De poli
tieke partii moest op haar beurt de bakens
verzetten en rekening houden met de vak
beweging. De belangen van politieke partij
en vakbeweging groeien dus naar elkaar
toe en zoo is men er toe gekomen deze
samenwerking te reglementeeren: een al
gemeene Raad werd ingesteld.
Wat is de taak van de vakbeweging in
de naaste toekomst?
Dat was de vraag, die de spr. inhet
tweede deel zijner rede beantwoordde.
Zii zal allereerst natuurliik op den inge
slagen weg voortgaan betreffende verbete
ring van arbeidsvoorwaarden, en wat zij
ternJlUtdlgu? m mocht verliezen, zal
ai straks trachten met rente terug te krij-
Door het zwakke optreden der r -k vak
beweging is een verplaatsing van onze in
dustrie naar het Zuiden ontstaan. Daar
naast ontstond sterke concentratie van de
werkgewrslionden (Verbond van werk
gevers). dat sterk reactionair is en zich
tegen eiken wettelijken maatregel ver
weert. Er is in het optreden van de arbei
ders geen eenheid en daartegenover staat
het sterke verzet van de werkgevers. In
hoever zich dit in de toekomst zal toespit
sen dient te worden afgewacht. Er komt
bfl, dat Nederland vrijwel aan de spits
staat der loonen. Er is een concentratie
van bedrijven (kartels enz.), en dit alles
vormt een sterke .macht tegenover de vak
beweging.
'legen die sterke invloeden moet ook
krachtig en zoo internationaal mogelijk
worden opgetreden. Maar ook internatio
naal is die kracht nog onvoldoende.
In vrijwel alle landen hebben zich de
arbeiders politieke macht weten te verove-
ren, maar medezeggenschap in de bedrij-
yen ontbreekt nog. Toch is dit een zeer
belangrijke factor.
Er heerscht thans een geweldige chaos:
I er wordt niet geproduceerd om de behoefte,
maar alleen om de winsten. Eenerzijds is
I er veel te veel, waarvan vernietiging van
voorraden het gevolg is. Spr. geeft daar
van sterke staaltjes, die bewijzen, dat de
kapitalistische productiewijze op wanho
pige manier in elkaar zit en het een wel
daad voor de maatschappii zou zijn daar
orde in te brengen. De vakbeweging kan
hierop sterken invloed uitoefenen. Dat
kan alleen bij sterke toename nationaal er.
internationaal. De wetgever kan hier zeer
veel doen.
De vakbeweging en de arbeidsbeweging
zijn op liet oogenblik nog niet rijp voor
haar taak. Het N.V.V. telt slechts pl. m.
2/3 van het georganiseerde aantal arbei
ders (A millioen), en dit half miilioen is
nog maar een derde van het aantal valide
arbeiders in ons land. En de s.d.a.p. telt
ook nog slechts een 70 a 75.000 tal arbei
ders.
Socialisatie moet, naar het woord van
Troelstra, beginnen bii de arbeiders zelf.
De stichting van het Instituut voor Arbei
dersontwikkeling is daarvan een uitvloei
sel. Het woord van Marx dat de vakbewe
ging in den strijd om een beter bestaan
een aanvullende rol heeft te vervullen, is
bewaarheid, maar de taak der vakbeweging
is grooter en revolutioneerend. Geen on
dergeschikte taak dus!
t
Discussie.
Van de gelegenheid tot gedachten wisse
ling werd door eenige aanwezigen gebruik
gemaakt.
De heer Tuk vraagt of niet door de tot
standkoming van collectieve arbeidscon
tracten verdere klassenstrijd is buitenge
sloten, terwijl de concentratie in de be
drijven zal meebrengen een permanente
werkeloosheid.
De heer G1 a s e r brengt de belangrijke
vraag ter sprake, of de belegging van de
enorme kapitalen der vakbeweging in ka
pitalistische bankinstellingen wel de juiste
is. Zou het niet beter zijn daarvoor zelf
■moderne fabrieken e.d. op te richten,
waardoor wii ons economisch meer onaf
hankelijk maken?
De heer Smit h bespreekt het afwii-
zend standpunt indertijd van Wijnkoop en
vroeger Domela Nieuwenhuis inzake het
stemmen bij een sociale wet, en wijst daar
tegenover op de houding der partij in den
Hoogen Raad van Arbeid.
De heer Reus vraagt im welke mate
aan de glasindustrie te Leerdam mede
zeggenschap is gegeven.
Antwoord.
De spreker beantwoordt de gemaakts
opmerkingen. De opmerking van den heer
Tuk is op zichzelf juist, maar het voor
deel van een collectief contract is, dat een
periode van rust ontstaat waardoor de ar
beiders zich beter voor nieuwen strijd kan
toerusten. Maar de klassenstrijd wordt er
niet door beteugeld, hii verplaatst zich al
leen naar politiek'terrein. Dat er wer
keloosheid en ontmoediging ontstaat bii
een crisis is een algemeen verschijnsel.
Maar dat beteekent niet, dat de toestand
voor de arbeiders slechter wordt. in
tegendeel. Nieuwe behoeften voor den ar
beider zullen ontstaan, die weder arbeid
zullen geven.
Beleggen van het groote vermogen dor
vakvereenigingen. Hiervoor wordt in het
Vakverbond regelmatig van gedachten ge
wisseld., met name over de mogelijkheid
van de stichting van een eigen arbeidere-
bank. Of het te verwezenlijken is, is een
moeilijke vraag. Beheer en rendabel ma-
Uw lichtinstahatie leggen met
Ie klas materiaal tegen uiterst
LAGEN PRIJS.
WESTSTRAAT 7 9.
ken vereischt do medewerking van andere
kapitalistische organisaties, die uit den
aard der zaak zoo'n onderneming boy
cotten. Men tracht dus op andere wijze
in de bedrijven door te duigen.
Den lieer Smith antwoordt spr., dat tus-
schen de houding van den Hoogen Raad
en die van Domela Nieinvenhus en Wiin-
koop een groot verschil bestaat en zet dat
nader uiteen.
Den laatsten debater antwoordt spr. het
niet te weten; het schijnt wel gunstig te
zijn beoordeeld, maar of medezeggenschap
volledig is doorgevoerd, kan spr. niet
zeggen.
Dr. Ketner sloot met een dankwoord aan
spr. en pers de bijeenkomst.
POLDER „HET KOEGRAS".
Vergadering van Hoofdingelanden op
Vrijdag 11 Maart, des namiddags half 2,
in „Bellevue".
Aanwezig de dijkgraaf, de heer Jb. J.
Verfaille, de heemraden D. Sleutel, O.
Vries, Grin en C. Dito, alsmede de hoofd
ingelanden G. W. Jimmink, F. Visser, C.
Tromp, C. Hoo"sehagen, Jb. Blankman en
Roozen.
Met kennisgeving afwezig de heeren C.
Hoogschagen Az., Zegers, jhr. Laman Trip
en Van den Berg.
De heer V erfaille opent de verga
dering. er ziin leedwezen over uitdruk
kende, dat op deze belangrijke vergadering
het bezoek zoo slecht is.
Daarna worden de notulen der vorige
vergadering gelezen en vastgesteld, waar
na aan de orde is de vaststelling der
Begrooting 1932.
Uitgaven. Volgno. 18. Nadeelig saldo
1930 4037.45.
Volgnos. 1921. Jaarwedden der leden
van het bestuur 1050. Deze bedragen
zijn weder tot hetzelfde bedrag uitgetrok
ken als verleden jaar. Uitvoerig wordt
van gedachten gewisseld over den post
presentiegelden en vergoeding van reis
kosten 100). De heer Visser maakt
er bezwaar tegen, dat aan sommige leden
wel, aan anderen geen vergoeding wordt
toegekend. De Voorzitter*licht dit
toe. Destijds is besloten aan leden, buiten
den polder wonend, vergoeding van reis
kosten te geven. Andere leden zijn het met
den heer Visse»- de heer J i m m i n k
wil geene vergoeding uitkeeren. Tenslotte
wordt, na ampele discussie, een voorstel-
Visser terworpen en de post gehandhaafd.
Volgno. 2325. Jaarwedden en loonen
van ambtenaren, beambten en werklieden
3854. In verband met het beëindigen van
de arbeidsovereenkomst met den heer H.
G. Th. Mann op 1 Januari j.1. en het voor-
loopig niet benoemen van een nieuwen
titularis, acht het bestuur voor eventueele
technische hulp een bedrag van 100 vol
doende, zoodat deze post met 400 wordt
verlaagd. Post 25: Jaarwedden voor de
vaste werklieden 3546. Het bestuur acht
thans de tijd gekomen den duurtetoeslag
van elk der vaste arbeiders met 2 per
week te verminderen en te brengen op
4 per week. Waar, door het voorloopig
niet aanstellen van een opzichtex\ de voor
man meerder administratief werk krijgt
en H. Stompedissel tot volle tevredenheid
van het bestuur de functie van voorman
verricht, stelt het bestuur voor, het loon
van dezen laatste als voorman met 1 te
verhoogen. De bedoeling is, om bovenver
melde verlaging met 1 Mei a.s. te laten
ingaan en het loon van Stompedissel op
dien datum te verhoogen.
Volgno. 26. Aan pensioenbijdragen en
inkoopsommen voor pensioen is geraamd
919.88; aan huishoudelijke kosten (Volg
nummers 2729) 450, aan andere admi
nistratieve kosten 995. In verband met
het ontslag van den opzichter is de post
vergoeding aan technische hulp met J 75
verlaagd en gebracht op 100,
De posten Aanleg en onderhoud van
werken (volgnos. 47—49) zijn uitgetrokken
Zondag 13 Maart 1932
DEN HELDER
Ned. Herv. Gem. (Nw. Kerk, Weststraat).
's Morgens 10.30 u., Ds. H. A. Enklaar
Onderwerp: *Zie, de mensch!*
(Joh. 19:5)
Ned. Herv. Gem. (Westerkerk, Westplein)
's Avonds 6.30 u., Ds. F. W. J. v.d. Poel
Onderwerp: »De Kruisweg*
Geref. Kerk (Julianapark). j d
's Morgens 10 uur Ds. Meynen
Bediening H. Avondmaal.
's Middags 2.30 uur, Ds. Tollenaar
Bediening H. Avondmaal.
's Avonds 6 uur, Ds. Tollenaar
Dankzegging H. Avondmaal.
Kerkdienst (Chr. Mil. Tehuis, Kanaalweg)
's Morgens 10 uur, Ds. Tollenaar
Gewone dienst.
's Avonds 6 uur, Ds. Meynen
Dankzegging H. Avondmaal.
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat).
's Morgens 10 u. en 's avonds 5.30 u,
de heer N. van der Kraats
Chr. Geref. Kerk (Stoengracht).
'sMorgens 10 uur en 's avonds 5 uur,
Ds. G. W. Alberts, van Schiedam.
Herst. Evang. Luth. Gem. (Weezenstr.)
's Morgens 10.30 u. Ds. P. H. Borgers
Jeugddienst. Onderwerp: «Eenzaam
heids. Orgelsolo.
's Avonds 6.30 uur, Ds. P. H. Borgers
Onderwerp: «Mij dorst*
Donderdag 17 Maart nam. 8 uur
Deutscher Verein.
Schwester Chr. Glassinger
Doopsgez. Gem.
Geen dienst.
Evangelisatie (Palmstraat).
's Morgens 10 u. en 's avonds 5.30 u.,
Ds. R. C. W. J. Hoek
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 78), J
Passie Zondag
's Morgens 10 uur, kerkdienst
Pasf. Th. Moleman
's Avonds 7 uur, kerkdienst, Lijdens
overdenking. Past. Th. Moleman
Leger des Hells.
's Mor. 10 u., Heiligingssamenkomst
's Middags 3.30 u., Openluchtsamen-
komst, Julianapark.
's Avonds 8 uur, samenkomst.
Kerk van Jezus Christus,
(Van de Heiligen der laatste dagen).
Jansendwarsstraat 8.
's Morgens 9.30 en 's avonds 5 uur
Samenkomsten.
HUISDUINEN.
Ned. Herv. Gem.
's Avonds 7 uur, Ds. E. R. Damsté
naar de bedragen van het vorige jaar
2100), insgelijks de posten Onderhoud
sluizen, bruggen, enz. 850).
Voor Wegenonderhoiid is uitgetrokken
in totaal 12.900. In de toelichting wordt
hieromtrent gezegd:
Voor een belangrijk deel zijn de uitge
trokken bedragen noodig voor de verdere
afwerking van den Strooweg en den weg
van den Middenvliet naar de Doggers-
vaart. Verder ligt het in de bedoeling om
den weg langs den Zanddijk, de zuidkant
van de Callantsoogervaart en de vorige
jaren langs enkele wegen aangebrachte
verbreeding, opnieuw te teren.
De toestand, waarin de wegen overi
gens verkeeren, is gunstig.
Het laat zich aanzien, dat binnen af-
zienbaren tijd het onderhoud zich uitslui
tend tot strooken op het wegdek zal be
palen.
De verdeeling van dit bedrag van
12900 is als volgt: Onderhoud der wegen
2000, aankoop grint en basalt 3250,
lossen en vervoeren 750, aankoop en
onderhoud van gereedschap voor de wegen
800, onderhoud van het plantsoen te Ju-
lianadorp 100, aankoop van teer, bristar,
enz. 6000.
De Lasten en recognities, door den pol
der te voldoen, bedragen in totaal 99,
rente op loopende leeningen 652.50.
In
Tel. 235 en 479
Artikel 59 van de Motor- en Rijwiel-
wet zegt: „Een rijwiel, waarmede tusschen
een half uur na zonsondergang en een
half uur vóór zonsopgang over een weg
of een rijwielpad wordt gereden, moet
voorzien zijn van tenminste één lantaarn,
die voorwaarts een helder wit licht uit
straalt, en, aan de achterzijde, van
een lantaarn of verticaal ge
plaatsten reflector, die ach
terwaarts een rood licht» uit
straalt onderscheidenlijk, bij
beschenen worden, daarop val
lende lichtstralen duidelijk
rood terugkaatst...."
Weet u, wot er nog moet staan achter
deze laatste woorden? „in de richting,
van waaruit de reflector beschenen
wordt."
Maar dat staat er niet en daarom is
dit artikel betrekkelijk waardeloos.
Wanneer men tenminste de resultaten
van bet wetsartikel op den weg ziet, be
merkt men, dat de regeling absoluut on
voldoende is.
aarom moet er volgens de wet een
rei lector op de fiets zitten? Om te maken,
aat men op grooten afstand door het
roode kaatslicht wordt gewaarschuwd,
dat daar iemand op de fiets voor u uil
rijdt.
En wat is de practijk? Dat men in 9
van de 10 gevallen eerst de fietsrijder
en daarna of heeleraaal niet
den reflector ziet.
Hiermee is eigenlijk alles gezegd.
Ieder automobilist weet het en heeft
het ondervonden: Rustig glijdt de wagen
door den donkeren avond; behaaglijk
spint de motor zijn lied van beheerschte
kracht. Het gladde, zwarte wegdek weer
kaatst de lichten van tegenliggers, sche
pen, huizen, lantaarns. De bestuurdei
staart recht vooruit in den nacht, zijn
handen liggen rustig op het stuurwiel.
Plotseling! Instinctmatig vliegen
zijn voeten naar koppelings- en rempe
daal en grijpen zijn handen het stuur
klemmend vast. Vlak voor hem twee,
drie fietsrijders naast elkaar, arbeiders
in donkere kleeding, die „huistoe" gaan.
Niets heeft den automobilist gewaar
schuwd, tot op het laatste oogenblik
uit veiligheidsoogpunt veel te laat
een bewegende klomp op een pedaal, eendjes van dit model,
Uohtglimp op een leerjas, een broek met
kalk- of modderspatten, een pakje ach-
terop of iets dergelijks zijn aandacht moet
vestigen op de fietsrijders, die voor hem
op den weg zijn.
En als het ongeluk wil, dat juist op dit
oogenblik het licht van een tegemoet
komende auto den chauffeur min of meer
verblindt, dan is de kans, dat hii den
kleinen lichtglimp op kleeding of fiets
vóór hem ziet, ongeveer nihil.
Dan wordt er beslist tusschen leven en
dood in minder dan 5/10 seconde, dan
hangt het leven van medemenschen af van
Maar het kan immers wel anders;
het kan zelfs heel gemakkei ij k
anders; het is een kwestie van hoogstens
een paar kwartjes.
Hoe komt het dan, dat de wielrijders
zoo roekeloos hun leven wagen
door het rijden met een onvoldoenden
reflector, want ik overdrijf stellig niet,
als ik het aantal slachtoffers van den
reflector alleen voor ons kleine land op
minstens tien per jaar reken en het
strekt tot eer van onze automobilisten,
dat het er geen honderd zijn.
Minstens tien medeburgers den dood
ingejaagd door.... onkunde.
Onkunde van den fietsrijder on
kunde van den rijwielbandelaar.
Onkunde, die maakt, dat nog altijd
worden verkocht en gekocht de reflector-
zit en dan zit er toch werkelijk zoo'n on-
gelukikg ding op. Kaatsen die dingen dan
op den weg het licht van de autolan
taarns niet terug! Jawel, maar alleen
in de richting van de koeien en schapen
in de wei, niet in de richting van den
automobilist, van wien het licht en ook
het gevaar komt.
Ze werken als een gewone vlakk«
spiegel.
Niets van het op den reflector ge
worpen licht wordt naar den autobestuur
der teruggekaatst.
Wat ik zei van de fietsers, geldt ook
voor handkarren en boerenwagens, waar
meestal ook van die prachtstukken op
zitten. Men ziet ze niet.
Zijn er dan geen goede reflectors?
Zeker wel en zelfs meer dan één soort.
Ten eerste het model van figuur 3, hel
„roosje" geslepen aan den voorkant, van
meer of minder gesleten zijn van een i achteren vlak eri van binnen met een
voorband. Is dit niet verschrikkelijk!
En kon het niet anders, ja, dan bleef
spiegelend stukje blik.
Dat zijn de dingen, die in de étalage
Nemen we het geval, afgebeeld in
figuur 2 Twee fietsers worden besclie-
nen door het licht van de autolampen.
Fietser I heeft zoo'n verkeerden reflec
tor. Het teruggekaatste roode licht gaat
blikken driehoekje met de 3 roodo
„zuurtjes
E11 ten tweede het nog betere model van
figuur 4, glad en heel weinig bol (bijna
vlak) aan de buitenzijde en van binnen
liet even verschrikkelijk, maar dan ston- het meest schitteren en die men op den
den we machteloos, dan gaf het niet, al weg nooit kan zi en; men zou erop
praatten we er over. zweren, dat op die fiets geen reflector l
in 'de richting P en Q. dus terzijde van 1 geslepen in een groot aantal (24) 3-zijdige
den weg, maar niet naar den bestuurderpyramiden.
Ji in de auto.
Als het licht er in kaatst, krijgt men
het figuurtje te zien van figuur 4 b.
Waarom zijn deze modellen goed?
Omdat zij het licht terugkaatsen in de
richting, vanwaar het licht komt.
Het licht komt van de auto, het wordt
teruggekaatst naar de auto en zoo is
het goed.
Nu moet men niet denken, dat natuur»
kundig de opgave zoo gemakkelijk is om
een vorm voor het glaasje te ontwerpen,
waarbij aan den eisch: Terugkaatsen
in de richting vanwaar het licht komt
voldaan wordt.
Ja, was de reflector rechthoekig op den
lichtstraal geplaatst, dan was een eenvou»
