TAXI
Autobusongeval bij Laren.
TWEEDE EN LAATSTE BLAD.
Stadsnieuws.
Visscherij.
H. A. V. BANK te SCHIEDAM.
Winterjassen
Den Helder in
Napoleon's dagen.
VAN DINSDAG 27 SEPTEMBER 1932
Zij, die zich van
heden af, voor min-
stens drie maanden op dit
blad abonneeren, ontvangen
de tot 1 OCTOBER verschijnen
de nummers
GRATIS.
REGEN
adm. held. crt.
Licht op
voor alle voertuigen:
Zomertijd.
Dinsdag 27 Sept19.16 uur
Woensdag 28 19.14
Op de internationale hondententoon
stelling in het Kurhaus te Scheveningen,
gehouden 24 en 26 September, behaalde
onze plaatsgenoot, de heer T. Eskes, met
drie dwergkeesjes de hoogste kwalifica
ties, n.1. drie eerste prijzen uitmuntend
heid, benevens twee reserve-kampioen-
schappen en bovendien nog zes speciale
prijzen. Onder de bekroonde honden was
er een van zeven maanden, door den
eigenaar zelf gefokt.
M.U.L.O.-VEREENIGING.
Door de leerlingen van de M.U.L.O.-
school in de Molenstraat is een vereeni-
ging opgericht, welke hetzelfde doel be
oogt als de reeds bestaande vereenigingen
van de H.B.S. en Hoogere Handelsschool,
n.1. het beoefenen van sport en het orga-
niseeren van avondjes e.d.
De vereeniging, die op 16 September
j.1. werd opgericht, telt reeds ongeveer
139 leden en donateurs, voorwaar reeds
een flink aantal. De voorzitter is de heer
P. Smit, Laan 66.
Wij hopen, dat de vereeniging in bloei
moge toenemen en dat haar een langer
leven beschoren mag zijn dan die welke
circa tien jaar geleden werd opgericht.
SPELDJESDAG
„CRISIS-COMITE".
Behoudens de goedkeuring van B. en
W. zal hier ter stede op Zaterdag a.s. een
groote collecte gehouden worden ten bate
van het Crisis-comité. Een speldje zal ver
kocht worden. Wü verwachten ten stel
ligste, dat heel Den Helder zich op ge
noemden dag met het speldje tooien zal,
om daardoor mede te helpen aan het wel
slagen van het sympathieke doel, dat de
colecte beoogt.
HET NIEUWE SPOORBOEKJE.
Het nieuwe spoorboekje voor den win-
terdienst, welke op Zondag a.s. ingaat, is
verschenen. In den treinenloop zijn geen
veranderingen gekomen; wel is de slechte
aansluiting op Utrecht met den sneltrein
van half acht des morgens blijven be
staan. Deze trein van 7.25 u. Zondags en
7.38 op weekdagen is te 8.58 u. in Amster
dam; te 8.59 u. vertrekt de trein voor
Utrecht, zoodat men verplicht is tot 9.53
te wachten en eerst te 10.36 in Utrecht
kan zijn. Want om in 1 minuut de aanslui
ting te halen, zal op het Centraal Station
wel niet mogelijk zijn. Het slechts vier
minuten verandering ware hier verbete
ring verkregen.
HET BALLONNETJE.
Behalve het vele, dat met een flinken
storm op onze kust pleegt aan te spoelen,
is met den harden wind van j.1. Zondag
iets komen aanwaaien, dat men nu niet
dagelijks ziet.
Bij den Ringmuur kwam namelijk een
ballonnetje aandrijven, welk ballonnetje,
blijkens de daarop vermelde mededeeling,
in Boulogne-sur-Mer was opgelaten door
les Galeries de Paris La Maison Vendant,
le meilleur Marché, en dus een heele
reis achter den rug heeft.
Het was Piet Huurman uit de Braud-
kraansteeg, die met zijn vriendje den
ballon heeft gevonden. Hij zal nu de
kaart opsturen die eraan was bevestigd
en dan wachten op de belooning, die de
inzender volgens mededeeling op die
kaart zou ontvangen.
GOOCHELMIDDAG IN CASINO.
Was me dat effen wat Zaterdagmiddag
in Casino! Daar zaten ettelijke honder
den kinderen, zoo tusschen de vier en
zeven en die werden me daar door mijn
heer Van Houten, uit Amsterdam, bezig
gehouden met goochelen. Zoo maar uit de
lucht tooverde-ie ballen; hij bond drie
ringen stevig vast aan een lang koord, en
toen dat gebeurd was, moest Arend
komen en die werd ook aan dat koord
vastgebonden. En toen Arend ook stevig
vast zat, moest er nog een jasje van een
van de andere jongens aan te pas komen,
en dat werd ook aan het koord vastge
knoopt. Dus begrijpt u goed, dat zat alle
maal stevig vastgeknoopt, we hebben het
allemaal voor onze oogen gezien. Maar
toen kwam het grappige: toen werd dat
jasje om Arend heengelegd, die meneer
frommeld wat met zijn vingers, en in
eens. rrrrt! was Arend weer los en alle
ringen en ook het jasje. Begrijpt u het?
Ik niet! En dan die Chineesche truc met
dat gekleurde papier. Twee velletjes vloei
papier over elkaar; er wordt een cirkel
uitgeknipt, dan wordt alles in elkaar ge
frommeld en er komen tevoorschijn weer
heele velletjes. Jawel, maar in het paarse
velletje zit de gele cirkel en in het gele
velletje zit de paarse. Weer wordt het in
elkaar gefrommeld en nu voor alle zeker
heid maar in brand gestoken. Als alles
degelijk verbrand is, wel, dan komen de
goede onbeschadigde velletjes weer voor
den dag. En dan die gescheurde kaart.
Het meisje, dat erbij helpen mocht, heeft
die kaart mee naar huis mogen nemen,
dus u kunt het controleeren. Er was ook
een truc, waarbij een van de zakdoeken
te pas kwam. 't Was Zaterdagmiddag, dus
u begrijpt, de zakdoek was niet al te
schoon meer. Daar kun je natuurlijk niet
vóór dezen, maar het goochelkunstje was
er niet minder om. En dat moet ik toch
ook vertellen, dat er een meisje was, dat
meehielp en dat een groote bus vol thee
moest vasthouden. En toen later meneer
Van Houten daar weer inkeek, om te zien
of de thee er nog in was, zaten er alle
maal snippers in, van die confetti. Jawel,
maar het mooiste komt nog. Want toen
hadden ze er een beetje van in een laadje
gedaan en toen ze dat laadje in die bus
met thee zouden schuiven.toen vloog
er ineens een pop uit en die pop had de
kaart die weg was geraakt. En schrikken,
dat me die meisjes deden toen daar plot
seling die pop omhoog kwam!
Ik zou nog een heelen tijd zoo door
kunnen gaan. Maar dat van dat hanenei
moet i'k u toch nog vertellen. Die gooche
laar tooverde overal eieren uit de lucht
en uit alle mogelijke dingen. Tenslotte
mochten er jongens en meisjes op het
tooneel komen, en als ze dan „tok tok tok
een ei" zeiden, dan was er ook een eL
Maar nu was er een rakker van een jon
gen, en die had afgesproken hii zou dien
goochelaar eens nemen. En in plaats van
„tok tok tok een ei" staat-ie me daar
hardop „kukeleku" te roepen. Dat was me
wat! Een formeele opstand brak uit in de
zaal onder het jeugdige auditorium. Was
die effen fijn!
Maar wat denkt u wel dat er gebeurde?
Die jongen deed het natuurlijk fout en in
plaats van een wit kwam er dan ook een
heel zwart ei tevoorschijn. Want hanen
eieren zijn zwart, dat wist u zeker niet?
En een meisje, dat maar heel zachtjes ge
roepen had, produceerde een heel klein,
snoezig eitje.
Neen, 't was een reuzemiddag voor de
jongens en meisjes, en meneer Hoppen-
Bel dan op
CITROEN GARAGE
brouwer, de pianist, heeft ze laten zin
gen geweldig! Maar al die schoolvers
jes, da's maar snert, veel leuker zijn die
van de radio en die je in de bioscoop hoort.
Zouden we de school als paedagogisch
instituut maar niet afschaffen?....
CABARET-AVOND IN CASINO.
Goochelen en een wonderkind.
Zondagavond was er wederom een
goochelaar in Casino. Dat was de heer
Lavalade, die de groote menschen en
daar waren er heel wat dezen avond
in verbazing bracht over zijn wonderbaar
lijke experimenten. Ook hij haalde zoo
maar uit de lucht de eieren tevoorschijn,
haalde achter elkaar een zestal guldens
van het hoofd van een der in de zaal aan-
wezigen en wist met kaarten ongelooflijke
trucs en handigheidjes uit te halen. Zijn
j beide stevig vastgebonden duimen wist
J hij te bevrijden niet alleen, maar hij wist
op deze wijze met een der aanwezigen
I gearmd te komen (zonder dat de vastge
bonden handen los gingen) enz. Verder
was er Paoli, de liedjeszanger en be
kende tekstdichter, Tummers, de flegma
tieke humorist, die voor de radio eveneens
zooveel succes heeft geoogst en dien men
hier in levenden lijve te zien kreeg en het
duo Divance, dat inderdaad zeer origineel
was in zijn optreden, doordat het in de
zaal kwam en daar zich verbroederde met
de aanwezigen. De heer Divance namelijk
zocht voor zijn refreintje een dame, mevr.
Divance, een heer bij wie ze zich dan
familiair op den schoot zetten onder uit
bundige hilariteit van het talrijke publiek.
Verder was er nog een buikspreker, maar
de clou van den avond was wel het op
treden van het achtjarige wonderkind
Nelly Paoli, het dochtertje van den heer
Paoli. Dit meisje bezit de buitengewone
gave van helderziendheid en wist inder
daad daarvan verblufefnde staaltjes te
geven. Zijzelf is nog geheel een kind, en
haar geheele wijze van doen volkomen
kinderlijk. Maar met merkwaardige zeker
heid gaf zij de juiste antwoorden en bijna
nimmer faalden die. Haar vader treedt
daarbij blijkbaar als medium op; deze stelt
de vragen, die zij beantwoordt. Dat er
geen sprake was van trucs of bedriegerij
bleek afdoende, omdat het meisje zelf op
het tooneel zat met den blinddoek voor de
oogen, terwijl haar vader in de zaal aller
lei voorwerpen bezag en zijn dochtertje
er bizonderheden over vroeg.
Na afloop vroeg de vader ons onze mee
ning. Welnu, wij kregen den indruk, dat
inderdaad dit meisje over buitengewone
psychische gaven beschikt. Trouwens, dit
hebben haar schoolarts in Amsterdam en
haar onderwijzer ook -verklaard'. Wij
hopen intusschen, dat met het kind voor-
loopig niet te veel in het openbaar wordt
geëxperimenteerd.
Er was voor dezen avond groote belang
stelling.
Aan velerlei dingen is het merkbaar,
dat de dichting van de Zuiderzee voor
andere streken (en dan vooral die rond
de Waddenzee) mogelijkheden opent,
waaraan vroeger niet kon worden gedacht.
Zien we b.v. de Visscherij Crt. in dan
krijgen we van dat nieuwere een kleine
afspiegeling. In de advertentierubriek
zien we een advertentie van de Visschers-
vereenigingD.E.T.V. die versche, gezouten
en ongezouten ongepelde garnalen aan
biedt. Iets dergelijks trof men vroeger
niet aan, omdat de Zuiderzee ruimschoots
voorzag in de behoefte.
Harlingen doet zijn uiterste best iets
van het verdwenene van Zuiderzee tot
zich te trekken en dat tot nieuw leven
Reist toch niet langer zonder onze bekende POLIS, geldig woor
alle spoor,- tram- autobus-ongevallen over de geheele wereld.
1 a. f 5000.— bij overlijden,
Per b. f 10000.— bij invaliditeit,
c. f 5000.bij ged. invaliditeit,
bedraagt de premie slechts p. jaar f 2.50.
NIEUWE
Hoofd-Vertegenwoordiger
ALG. ASSURANTIEKANTOOR J. J. DITO, KONINGSTSAAT 16. TEL. 527.
te begeesteren. En volgens de in de bladen
vermelde berichten schijnt men daarin
ten deele wel te slagen. Uit de Visscherij
Crt. nemen we het volgend bericht over
„De Gebroeders Veltman, die garnalen
visschen, zien hun moeite beloond. Er zijn
voldoende garnalen voor de consumptie.
Dagelijks worden eenige honderden kilo's
gekookt en naar Harderwijk gestuurd.
De volgende week als de firma het be
drijf van Harderwijk naar Harlingen heeft
overgeplaatst, wat definitief is vastge
steld, zullen ook de garnalen te Harlingen
worden gepeld.
Van Volendam is ook reeds interesse
voor garnalen, zoodat het bedrijf loonend
kan worden uitgeoefend".
Dat klinkt voor Harlingen inderdaad
bemoedigend. Het is ons niet bekend of
de omstandigheden voor het vestigen van
garnalenpellerjjen te Harlingen beter zijn
dan hier en of de faciliteiten tot vestiging
grooter zijn. Wel rijst de vraag of ook
hier dergelijke pellerijen niet kunnen
worden opgericht. Wat verzet zich daar
tegen? Zijn het de loonen; is het gebrek
aan werkkracht zijn het te hooge kosten
van oprichting?
j Dit zouden toch de factoren kunnen
zijn die vestiging van pellerijen verhin
deren. Want in ander opzicht zijn de om
standigheden hiergelijk waardig, minstens,
aan die te Harlingen.
Het product is haast altijd hier te van
gen. Een enkele, bijzonder stormachtige
dag kan beletsel zijn, dat de vischvangst
op Texelstroom niet kan worden uitge
oefend. Dat behoort tot de weinige uit-
zonderingsdagen, welk aantal bij Har
lingen vermoedelijk grooter zal zijn, omdat
men daar mist de beschermende opper,
die men hier van Texel heeft. Er zal dus
meer geregeld hier kunnen worden ge
produceerd.
Dat meer geregelde visschen wordt
ook nog wel eens beïnvloed door het weg
trekken van de garnalen uit de Wadden
zee naar dieper water of naar de Noord
zeekust, hetgeen in de wintermaanden,
met vorst b.v., voorkomt. Dan volgt de
visscher hier dan trek van de garnalen,
omdat op Texelstroom geen behoorlijke
vangsten meer kunnen worden verkre
gen. Vanuit Harlingen zal dat vermoede
lijk niet mogelijk zijn, omdat het visch-
gebied dan te ver van die plaats ligt en
bovendien Stortemelk in den winter vaak
niet te bevaren is door de branding, ter
wijl hier de gaten steeds open liggen.
Het zijn ook deze omstandigheden voor
vangst mogelijkheid, die de zuidelijke
visschers naar hier voeren om het be
drijf uit te oefenen.
Het blijft onze verwondering wekken,
dat zich hier nog geen garnalenpellerij-
bedrijf heeft ontwikkeld, maar wat niet
is, kan nog komen. Veranderde omstan
digheden maken iets dergelijks wel rijp.
Uit Harlingen komen berichten van
I herfstharingvangst. Nog wel niet veel
|een 40 tot 100 stuks per dag, maar ze
j zijn dan toch in aantocht en meerdere
I visschers maken hun netten voor deze
visscherij gereed. Ook hier zullen we
binnenkort dus wel dergelijke geluiden
hooren. Deze haringsoort is een gewild
artikel en hoewel de vangsten nooit zoo
groot zijn, kan de prijs dat soms nog wel
vergoeden. Ongetwijfeld zal men ook hier
wel voorbereidingen treffen, want uit
Zuiderzee (IJselmeer) is het nu uitge
sloten najaarsharing te betrekken, zoodat
de aandacht der bestaande Zuiderzeesche
rookerijen wel naar het Waddenzeege
bied zal zijn gericht, hetgeen zeer zeker
van invloed moet zijn op de prijsstelling.
In Amsterdam had de Centrale Bestu
renbond van Vischhandels-organisatiesin
Nederland een vergadering plaats van
voor de afd. Visch van den Amsterdam-
schen Levensmiddelenraad zekere richt
lijnen uit te stippelen. Daarin werd o.a.
ook besproken het treffen van goede
voorzorgen voor bevoorrading van aan
voer van visch, ook voor die producten,
die ten deele van elders komen, nu de
Zuiderzeevangsten ophouden.
Daarin zullen ook enkele zeeproducten
wel begrepen zijn, die nu van hieruit
voornamelijk betrokken worden of zullen
worden, zooals garnalen, bot, haring.
Het is ons niet bekend of er van hier
uit contact is met bovengenoemden Be
sturenbond. Zonder belang zou dat niet
zijn.
AU BON MARCHE
Betere
pasvorm
maar dat het toch noodzakelijk was, dat
een onderlinge afstand van 5 a 600 Meter
werd behouden.
Deze komplaatsing baart hier ook heel
wat teleurstelling, omdat ook hier het
aantal gegadigden grooter is dan het
aantal beschikbare, daartoe geschikte
plekken.
Gewoonte is, dat, zoo iemand eenmaal
een plek heeft aangewezen gekregen, hij
die plaats, bij tijdige aanvraag ook weer
toegewezen krijgt.
De puzzle van het aantal plaatsen is
een haast onoverkomelijke mogelijkheid.
Ondenkbaar is het niet, dat, met de ver
anderende bodemsituatie in het Wadden
zeegebied, welke wijziging eiken dag na
de zuiderzeeafsluiting bezig is zich te
voltrekken, er plaatsen zullen ontstaan,
geschikt om er een kom te plaatsen. De
moeilijkheid is om uit te visschen waar
zoo'n plek zich bevindt. Dat zal echter
de ervaring uitwijzen en die dat toevallig
ontdekt, zal wel zoo wijs zijn dadelijk zijn
aanvraag tot plaatsing in te dienen.
Nu de motorvlet een gewone verschijning
wordt, is een wat grooter afstand van
huis geen onoverkomelijk bezwaar. Deze
voortstuwing schept voor het vletbedrijf
ook weer allerlei mogelijkheden, waarop
later nog wel eens zal worden terug
gekomen.
Het kombedrijf zal zich echter al ster
ker ontwikkelen en door deze vangst
methode is over 't algemeen een beter
bestaans-resultaat te verkrijgen.
In Harlingen vergaderde de onlangs
opgerichte Visschersvereeniging „Ons
Belang". Ter sprake kwam de aanvrage
bij de Visscherij-Inspeclie voor het plaat
sen van kommen. De aanvragen overtref
fen het aantal beschikbare plaatsen, waar
om besloten werd, dat met minderen
afstand genoegen zou worden genomen,
Het zijn wonderlijke dingen, die men
soms te hooren krijgt. Als er nu en dan
een tipje wordt gelicht van den sluier,
die de ware zaak aan het oog onttrekt,
dan heb je wel eens even tijd noodig je
oogen uit te wrijven.
Zoo schrijft de heer P. Luckerhof, le
secretaris van „Door Eendracht Sterk"
(de vereeniging van haringventers en
standplaatshouders te Amsterdam, o.a.
dit aan de Visscherij Ct.
„Onder het mom van tekort aan haring
drijft men (de reeders en handelaars) de
prijzen op tot het abnormale.
In de laatste 4 weken zijn de prijzen
1 der maatjesharing met bijna 100 pet. ge-
I stegen. Dit heeft zijn hoogste punt nog
niet bereikt.
Straks is de visscherij voor maatjes
haring afgeloopen en dan zullen de prijzen
nog meer stijgen.
Opzettelijk heeft men een groot ge
deelte van de vloot opgelegd, om zoo
doende tot prijsverhooging over te gaan.
Enz."
Is dit inderdaad zoo, dan zou, in de
tegenwoordige tijdsomstandigheden, een
dergelijke handelwijze niet slechts laak
baar, maar grenzeloos onmaatschappelijk
zijn.
Hoeveel handen toch zouden daardoor
niet werkloos zijn gemaakt!
Met eenige spanning zien we naar een
verklaring of weerlegging der reeders uit.
Een dergelijk iets grijpt te diep in het
zedelijk toelaatbare, dan dat dit schrijven
zonder bespreking mag worden gelaten.
Het kan toch ook zijn, dat de reeders-
handeling in een verkeerd daglicht wordt
gesteld.
Groote palingvangsten worden van
langs den afsluitdijk gemeld. Sommigen
beweren, dat deze opeenhooping tegen
dien dijk een drang is van de paling
naar het Zuiderzeebekken, welke weg nu
versperd is. De visschers in die buurt
profiteeren er echter nu van, al is de
prijs dan niet bijzonder hoog.
Dank zij het doortastend initiatief van
den Wethouder, belast ook met het visch-
bedrijf en van de Economische Commissie
komt er nu teekening in de garnalen-
visscherij, welke gericht is op de levering
van levende garnalen om te voldoen aan
de daarnaar te Amsterdam bestaande
vraag. Wij schrijven: dank zij dit initia
tief, want de proef kan zoo goed als ge
slaagd worden beschouwd. Dat blijkt het
duidelijkst uit de navolging die deze
proef he6ft gevonden en dat er, vooral
uit Volendam, waar het garnalenbedrijf
een groote omvang had en heeft, groote
daadwerkelijke belangstelling wordt ge
toomd, zoodat nu reeds een twintigtal
schuiten zich met deze visscherij bezig
houden. 's Avonds laat wordt uitgevaren,
gevischt op Texelstroom om tegen een
uur of twee in den nacht terug te zijn.
in de haven, waar de garnalen worden
opgeladen in vrachtauto's die ze vervoeren
nzar Amsterdam of Volendam.
Voor het transport gebruikt men lage
kistjes met een bodem, tusschen welks
plankjes een kier is gelaten om zooveel
mogelijk luchtverversching te hebben.
Een auto uit Volendam bracht daarvoor
bij uitstek geschikte kistjes aan die onge
veer 1 d.M. hoog zijn. Hoe minder op-
tasting toch des te meer kans. dat de
garnalen levend over komen.
Nu de belangstelling naar hier gewekt
is, lijdt het geen twijfel of er zal grootere
aandacht nog naar hier gericht worden,
ook uit andere plaatsen rond de Zuiderzee,
waar het garnalenbedrijf een belangrijke
tak van industrie is.
De Zuiderzee toch levert geen voldoende
garnalen meer en men zal trachten van
elders de garnalen te betrekken. Texel
stroom en de zeegaten zijn steeds do
plaatsen geweest waar zich, bijna het ge
heele jaar door, de garnalen ophouden.
Daarop de aandacht gevestigd te heb
ben, is de verdienste van het bovenge
noemd initiatief.
We hopen, dat de visschers en daar
door onze plaats daarvan profijt mogen
hebben en dat blijvend aan de vraag zal
kunnen worden voldaan.
Het zal ons aangenaam zijn daarover
nog iets te kunnen vermelden. Een licht'
punt heeft ons visscherijbedrijf wel noodig
HET CHINEESCHE LANDHUIS.
Vrijdag a.s. voorstelling door dfe
N.V. Amsterdamsche Tooneelver-
eeniging.
Wij hebben reeds medegedeeld, dat a.s.
Vrijdag alhier in Casino eene opvoering
zal worden gegeven van het driebedrijvige
tooneelstuk van Marion Osmond en James
Corbet, getiteld „Het Chineesche Land
huis". Bij een vorige gelegenheid is het
hier ter stede opgevoerd door het gezel
schap Saalborn, thans is het de Amster
damsche tooneelvereeniging, onder artis
tieke leiding van A. van Dalsum en A.
Defresne, welke het komen vertolken. Het
stuk behandelt de onoverbrugbare kloof
tusschen twee rassen, het Europeesche en
het Chineesche. De strijd tusschen beide
rassen eindigt op een hooge en nobele
wijze. De opvoering van Vrijdag is de
327ste, die van dit stuk wordt gegeven,
bewijs, dat het wel in staat is te boeien
en steeds weer publiek te trekken. Wij
aarzelen dan ook niet te zeggen, dat het
een der beste en boeiendste stukken is,
die hier ooit zijn vertoond. Wat hier ge
geven wordt, geschiedt door geheel de
zelfde bezetting die in den Stadsschouw
burg dit stuk opvoerde; ook de Chinee
sche décors zijn dezelfde. De rol van
Yuan Sing, een rijk Chineesch edelman,
wordt ook nu, evenals den eerstan keer,
door A. van Dalsum vervuld; verder
treden op Willy Haak als Sadi Sing, Yuan
Sing's Engelsche echtgenoote, Ben Roy-
aards als Harold Marquess, pas uit Enge-
lanid aangekomen, manager van een rub
ber-plantage, Cruys Voorbergh als zijn
broer, eigenaar van rubberplantages, Sara
Heybloem als mrs. Sing's zuster Char-
lotte enz.
Ondanks deze eerste rangsopvoering,
zijn de prijzen buitengewoon laag. Hier
voor verwijzen wij naar de advertentie.
Er is een oud rijmpje, dat zeide:
„De zon geschoord,
De wind naar 't Noord."
Daaraan dacht ik, toen ik Zondagoch
tend de zon zag staan op een prachtigen
straalbundel, die als machtige schoorpalen
de zon schenen te dragen.
Het was inderdaad een schitterend
schouwspel. Machtige wolkgevaarten in de
kleur van grauw loodachtig, die als gigan
tische draperieën aan onzichtbare koorden
schenen te zijn opgehangen en schier het
geheele firmament onttrokken aan het
oog, dreigden met regen en wind. Maar
aan den Zuidooster hoek vlekten lichte
plekken en speelde de zon kiekeboe achter
dat grootsche wolkenkleed, terwijl als
extra ornament de zonnebundels waren
gestyleerd.
Aan de hand van het bovenaangehaalde
rijmpje was er de hoop, dat de wind zou
doorbreken naar het noorden of noordwes
ten en dat, met een groote veeg, heel dat
dreigende wolkencomplex zou worden
weggevaagd
Maar. „niks hoor!"
Het voorspellende décor van stralen
bundels aan de lucht kromp ineen. Kroop
weg achter de brutaal dreigende wotk-
protzen, die nu ruim baan hadden en de
den zooals zü het beleefden.
In plaats van naar Noord te trekken, liet
schende massa, huilde met de wolven in
Naar authentieke stukken uit het
gemeente-archief bewerkt.
De stad zonder verleden.
„Gelukkig is het volk, dat geen geschie
denis heeftzeide een wijs man. Met „ge
denis" bedoelde hij natuurlijk een oud,
rijk verleden, dat vele eeuwen teruggaat,
en inderdaad, als we dat aanleggen als
maatstaf voor het geluk eoner samenle
ving, dan is Den Helder een gelukkige
plaats. Want hoewel de naam der stad
reedis in min of meer verbasterde schrijf
wijze voorkomt in tamelijk oude stukken,
Den Helder als woonplaats is eerst in
later eeuwen ontstaan^ Omstreeks 1500
bestonden er ter plaatse reeds eenige wo
ningen en men heeft later dit punt ver
sterkt, maar zooals iedereen weet zijn de
fortificatiën eerst in den Franschen tijd
ontstaan, n.1. 1793 en latex-.
Een geschiedenis, zooals vele oude
stadjes in ons land die kennen, die terug
gaat tot de gouden eeuw onzer vaderland
je geschiedenis, heeft Den Helder niet.
Maar wie hierdoor in de meening verkeert,
c&t er nu ook in het geheel niets wetens
waardigs omtrent de stad zou zijn te ver
togen, vergist zich ten eenenmale; een ge-
spjiedenis uit den nieuweren tijd is over
Den Helder wel degelijk te schrijven. Zelfs
is #t „nieuwere verleden" om die uit-
drqüjkiiig maar eens te behoudlen be
treffende D^n Helder zegr interessant.
Want in dien goeden ouden tijd was de
stad als haven van groote beteekenis. Dit
verleden helaas ligt evenwel voor het
grootste deel verborgen in folianten en
portefeuilles op het gemeentelijk archief.
Het zoü interessant zijn uit deze --te-
feuilles een3 7^0'n geschiedenis samen te
stellen, maar die taak kunnen wü niet op
ons nemen. Daarvoor zou een uiterst
nauwkeurige, systematische bestudeering
noodig zijn van alle stukken, een werk,
dat meer tijd zou vereischen dan wij daar
voor beschikbaar hebben.
Wii hebben ons in het hieronder vol
gende dan ook bepaald tot dat deel, dat
handelt over de komst van Napoleon in
Den Helder, de voorbereidingen, welke
daarvoor door het gemeentebestuur wer
den genomen, alsmede, dirie jaar later, de
komst van den souvereinen vorst, na Na-
poleon's val en het herstel der monarchie.
Een stukje geschiedenis.
Tot recht begrip hiervan eerst een
stukje vaderlandsohe geschiedenis. In het
laatst van 1794 gaf de Fransche revolutie
aanleiding aan een aantal Patriotten, die
met den gang van zaken in het vaderland
niet tevreden waren Frankrijk's hulp ook
voor ons land in te roepen, en het was de
Fransche generaal Pichegru, die, dank zij
onze bevroren rivieren, in den winter van
1794 hier binnenrukte met zijn leger. Van
18 Januari 1795 af dateert het Fi'ansche
bewind. Er kwam een nieuwe grondwet en
de oude vroedschappen werden allerwegen
vervangen door „municipaliteiten". Eerst
na drie zoogenaamde nationale vergade
ringen, kon in 1798 een nieuwe regeerings-
vorm voor de republiek worden samenge
steld, waarbij het land verdeeld werd ia 8
departementen.
Ook in Den Helder (Huisduinen en Den
Helder heette de plaats in die dagen, om
dat Huisduinen toen nog het belangrijkste
deel ervan was, doch men zal zien, dat al
spoedig de naam „Den Helder" voorop
kwam te staan), werden pogingen gedaan
tot de samenstelling van een reglement te
komen; in 1797 werd een concept ter visie
gelegd voor de bevolking, waarvan de con
siderans luidt als volgt:
Vrijheyd, Gelijkheyd, Broederschap.
Bekendmaaking.
De Municipaliteit en Oommitté van
Rechts oeffening op den Lande van Huys
duynen en den Helder aan hunne meede
Burgers Heyl en Broederschap.
Dat zü zeedert de tijd hunner regeeringe
die hun door uwe stem was toe vertrouwd,
door ondervinding hebben geleeraard dat
de noodzaakelijkbeyd vorderde dat het ge
tal der gekooren vertegenwoordigers van
't volk van Huysduynen en den Helder on
derling zig in Departementen verdeelde
om dus met te meer Nut te kunnen wer
ken aan 't oogmerk hunner bestemming
als meede dat het nuttig en Noodzaakeliik
was om de daar uyt voortvloeyende werk-
saamheeden te onderscheyden en bii een
reglement zoo des weegens als weegens de
verkiesing en aanstelling van Nieuwe
Leeden tot het Bestuur te maaken deselve
zoo na doenlijk te bepaalen.
Dat zü ten dien eynde uyt hun midden
iemand hebbende gecommitteerd tot het
ontwerp van een zodanig reglement, dog te
wel begrijpende het eene zaak van zoo veel
aanbelang zijnde daar in de Juystre ordre
en begeerte niet zal werden aan getroffen,
zij ten d'ien, eynde 't zelve aan uw Lieder
oordeel aanbieden en geduurende Eerst
komende agt daagen ter visie zullen leg
gen op de Secretary voor elk stem gerechte
van deese plaatsen in dat vooruytzigt dat
het door een meer verligt oordeel, en on-
derrigting immer zoo na moogelijk aan de
volmaaktheyd zal werden gebragt, de Mu-
nicipoliteit Noodigt bij deese een ieder
stem gerechtigde uyt omine binnen ge
melde eerstkoomende Agt daagen zijne
aanmerkingen hier op in geschrifte ter
Secretary aan den Helder in te leeveren
op dat naar overweeging off goed bevin
ding eens een vast plan werde daar gesteld
immers on. te dienen tot zoo Lange eene
te vestigen Constitutie hieromtrent geene
tegenstrijdige bepaalingen zal komen te
maaken.
Aldus Gepubliceerd en geaffigeerd
den 1797.
Het hier bedoelde concept-reglement be
stond uit 13 artikelen. In artikel 1 wordt
het aantal leden genoemd van het „Bur
gerlijk rechtelijk en Crimineel bestuur van
deesen Lande", zijnde tien inwoners van
den Helder en drie van Huisduinen. Deze
dertien gekozenen (de verkiezing geschied
de bij gesloten briefjes) zullen, aldus be
paalde art. 2, direct bii de aanvaarding
hunner posten zich in tweeën verdeelen, te
weten zes tot die van leden der municipali
teit of burgerbestuur, en zeven tot de uit
oefening van crimineele en rechtsplichtige
zaken. Dit geschiedde bij onderlinge stem
ming der dertien gekozenen.
De nieuwe stand van zaken voldeed in
tusschen niet best in de praktijk; er was
bovendien nog geen stelsel van algemeene
belasting, (den Helder ondervond dat tot
zijn schade), geen instelling van hoven en
rechtbanken. Daarbij kwamen de rampen
van een oorlog met Engeland, de achter
uitgang van handel en nijverheid. Intus
schen was Napoleon heer en meester ge
worden in Frankrijk, en hij wenschte niet,
dat in een van Frankrijk afhankeliiken
staat de oppermacht aan het volk bleef.
Hii drong aan ons land een nieuwe con
stitutie op, waarin maar weinig van de
souvereiniteit des volks te bemerken was;
er kwam een staatsbewind van 12 perso
nen aan het hoofd der republiek. Drie-
vijfde der Fransche troepen trok af, tien
duizend man moesten er nog blijven tot
den vrede met Engeland. In Maart 1802
kwam de vurig \erbeide vrede te Amiens
tot stand, waarbij wii het eiland Ceylon
moesten afstaan. Het land herademde en
leefde weer op.
Nieuwe regelingen.
Ook het gemeentebestuur van Den Hei
der trok partij van den nieuwen toestand;
een nieuw reglement voor de gemeente
werd vastgesteld 16 September 1802 door
het Departementaal Bestuur van Holland,
en 20 October gepubliceerd: het bestaat uit
51 artikelen en is geteekend door Jb. Hou-
tingfh, Klaas Kleijn, Andries Korff en L.
Schoon. Hierin werd o. a. vastgesteld, dat
het gemeente- of dorpsbestuur op den
Lande van Huysduynen en Den Helder
zou bestaan uit vijf leden. Deze moesten
zijn stemgerechtigd, vijfentwintig jaar oud
en moesten minstens twee jaar binnen de
gemeente gewoond' hebben. Zü mochten
geen comptabele post bii de gemeente be-
kleeden en elkander niet bestaan in den
derden graad van bloedverwantschap. Zij
traden jaarlijks af op den eersten Dinsdag
in Februari; het eerste jaar een, de twee
volgend© jaren telkens twee leden.
Een jaar later helaas was Napoleon we
derom met Engeland in oorlog en Frank
rijk's eischen ten opzichte van ons land
weiden waarlijk exorbitant. Zoo moesten
wii bijvoorbeeld gedurende den oorlog
18000 man Franschen onderhouden en van
onzen kant 16000 man zenden, die onder
een Franschen generaal zouden staan. Ook
schepen moesten we leveren aan Napoleon
met het oog op een landing in Engeland.
Men weet, dat tot bevelhebber dezer flot-
tille de NederlandsOhe admiraal Verhuell
werd benoemd, wiens naam we in de Hel-
dersche archiefstukken nog zullen tegen
komen.
Het raadspensionarisschap Schim-
melpennlnck.
Napoleon meende goed te doen het re-
publikeinsche bewind te vervangen door
een monarchaal, dat hii beter In overeen
stemming achtte met het karakter der Hol
landers, en hieruit is in 1806 dan ook het
Koninkriik Holland ontstaan. Een korte
tusschenperiode kennen wij als het Raads
pensionarisschap Rutger Jan Schimmel-
penninck.
Deze Rutger Jan Sohimmelpenninek
was gezant der republiek te Parijs en later
te Londen. Hii had bii het weder uitbre
ken van den oorlog tusschen Frankrijk en
Engeland vergeefsohe pogingen gedaan de
onzijdigverklaring van ons land te bewer
ken, en daarna zijn ontslag genomen,
maar ging weldra weer als gezant naar
Parijs. Daar liij het volle vertrouwen ge
noot van Napoleon, plaatste deze hem als
raadspensionaris aan h©t hoofd der regee
ring van de Bataafsche republiek. Hij
bracht veel goeds tot stand, maar een
voortdurende oogziekte verhinderde hem
ten volle in het belang van ons land werk
zaam te zjjn, van welk feit Napoleon ge-
