_!l AMSTERDAMSCHE k
1 BRIEVEN
Donderdag 19 Jan. 1933,
IJs en griep.
Het kleine vleugje echte winter heb
ben we alweer achter den rug. Naar wat
vorst en ys had dit keer niet alleen de
jeugd, die nu toch eindelijk wel weer
eens graag de schaatsen wilde onder
binden, verlangend uitgekeken; ook
onze medici hadden dat de laatste we
ken gedaan: meer dan nog van hun
aspirine en andere middeltjes venvacht-
ten zij krachtdadige hulp van den kou
den vorst-bondgenoot bij hun bestrij
ding van de vrij uitgebreide griep
epidemie, die den laatsten tijd ook in de
hoofdstad een groot aantal kantoren en
bedrijven gedeeltelijk ontvolkte, een
epidemie, die gelukkig over het alge
meen slechts lichte gevallen te zien gaf,
maar toch lastig genoeg was.... We
mogen nu hopen, dat deze paar dagen
echte winter het grootste deel van het
heirleger influenza-bacillen weer ver
dreven heeft. Overigens heeft deze ijs-
periode, hce kort zy dan ook duurde,
wel afdoende bewezen, dat het uitblij
ven van de gelegenheid in de laatste
kwakkel winters weinig of geen afbreuk
heeft gedaan aan den hartstocht voor de
schaatsensport, dat die sport neg al
tijd onze nationale sport bij uitnemend
heid is. Drommen liefhebbers drongen
reeds uren voor dat de banen van de
A. IJ. C. tegenover het Concertgebouw
dan eindelijk opengingen, den eer
sten middag al'esn nog maar voor de
jeugd, voor de hekken samen; aan de
afrij; laatsen der bussen naar Sloten en
andere aangrenzende buitengemeenten,
waar de banen en slootjes en vaarten
altijd eerder dan het water in het cen
trum stevig genoeg dicht liggen om den
mensrh od ijzers te kunnen dragen,
vermeen zich dadelijk beele rijen win
tersport gegadigden, waarvan een groot
aantal zich in min of meer fantastische
yccortuums gestoken had: en op een
van de vijvers, die in het Vondelpark
w"s vrijgegeven, zwierde, krabbelde en
viel tct in de Irte avonduren een dichte
men'gte
Speenvarken-distributie.
Bij ijs hoort erwtensoep met of zon-
d r kluif. Wii hebben er ons echter
dezer dagen van kunnen overtuigen,
dat „erwtensoep met speenvarken"
zeker niet minder goed smaakt. Dat ge-
geschiedde dan j.I. Zaterdag in een
crzer Huishoudscholen, waar een aan
tel journalisten en vertegenwoordigers
ven vakcentrales waren uitgenoocigd
a's officieels voorproevers van het eer
st? speenvarker.tje dat onze veste bin
nen': wam, als vcorlooper van het ge-
hec'e regiment, dat nog velgen zal en
dat aan onze werklcozen en ondersteun
den ten gcede zal komen. Dat dit regi
ment. vertegenwoordigende niet minder
den een 1.CC0 000 kg gced te gebruiken
vleesch, naar onze stad (en gedeeltelijk
waarschijnlijk ook naar enkele andere
greote steden) zal opmarcheeren en niet
regelrecht naar den destructor behoeft
te wandelen, gelijk men aanvankelijk
naar aanleiding van het bekende besluit
van de z.g. Varkenscentrale, die al dit
vleesch wilde den vernietigen, moest
vreezen, heeft men te danken aan
het gelukkig initiatief van den heer J.
Vigeveno, president-commissaris van
de lied. Thermo-Chemlsche Fabrieken,
die, naar m en weet, verreweg het groot
ste deel van het in ons land voor men-
sehe'iike consumptie afgekeurde vleesch
in hun ovens vernietigen en tot een
uitstekend veevcedermiddel, het dier
meel, verwerken. De heer Vigeveno liet
in dit geval het algemeen belang gaan
boven het zuiver zakelijke belang van
zijn onderneming (dit laatste zou, waar
het hier ging om niet minder dan 1,4
millioen kg vleesch per jaar, dat de ge
noemde fabrieken, indien het vernieti-
gingsfcesluit tot uitvoering ware geko
men, te verwerken hadden gekregen,
inderdaad groot zijn geweest!) en speel
de het klaar in het korte tijdsverloop
van een week behalve met de Varkens
centrale, met alle andere instanties, als
daar ziin de vakcentrales, Maatschap-
pelijken Steun, enz., tot overeenstem
ming en een voorstel te komen, dat aan
het einde der vorige week ook door B.
en VV. aanvaard is en waardoor men
hoopt, het 14 millioen voedsel per jaar
voor de volkshuishouding te behouden.
De Crisis Zuivelcentrale heeft ook
nog bericht het benoodigde vet voor de
bereiding der speenvarkens banderolle-
vry ter beschikking te stel'en. De dank,
die ter gelegenheid van deze speen
varken-proef-eterii in de Huishoud
school door wethouder Douwes aan den
heer Vigeveno voor ziin initiatief en
zijn cordaat optreden in dezen gebracht
werd, was zeker ten volle verdient.
Maandag a.s. zal met de speenvarken
distributie onder de werklcozen en on
dersteunden een aanvang worden ge
maakt en althans weer iets worden weg
genomen van den grooten druk der tij
den, waaronder, vooral ook ln Amster
dam, zoovelen gebukt gaan.
Vroedvrouwenschool behouden.
Een ander gelukkig initiatief, dat
echter wat langer dan een enkele week
noodig had om tot een practisch resul
taat uit te groeien, een initiatief
waar dit keer de gemeente zichzelf mede
kan gelukwenschen, was dat voor het
behoud van de Vroedvrouwen-School,
die het Riik wenschte weg te bezuini
gen, maar *ie dan thans in den vorm
van een Stichting toch zal blijven door
bestaan, tot heil van vele hoofdstede
lijke babjies! In de eerste jaren zal het
Rijk, evenals de Provincie 10 mille sub
sidie geven en de gemeente voor niet
minder dan dertig duizend gulden
garant staan.
15-jarig
bend.
bestaan Speeltuin-
Een gelul:kig initiatief, om bij dit
soort dingen nog maar even te blij
ven, werd aan het begin dezer eeuw
genomen door den bekenden Amster-
camschen kinder- en spee'.tuinvriend
U. J. Klaren, dat er toe leidde, dat op
een der Oostelijke eilanden, dichtbij den
eenlg overgebleven molen „de Adriaan",
onze eerste „speeltuin", de Oosterspeel
tuin, tct stand kwam. Thans, nu de Am-
sterdamsche Speeltuinbond, als deel van
de op 15 Maart gestichte Nederlandsche
Unie van Speeltuinorganisaties, zich
voorbereidt om op 21 Jan. a.s. zün
'erde lustrum te vieren met een feest
avond in het Concertgebouw, telt Am
sterdam in totaal niet minder dan 36
speeltuinen en 5 zandspeelplaatsen. Het
speeltuinwerk moet wel stevig in de be
langstelling onzer bevolking hebben
wcrtel geschoten, nu in weerwil van
misère en malaise, van teruggang en
inzinking cp zoo velerlei gebied, dit
werk in Amsterdam, zooals trouwens
ook in overig Nederland, nog steeds
greeit en bloeit. „Het e'gen werk, dat
den sDeeltuinmer.schen lief is, kemt
niet alleen den kinderen ten goede,
maar vcoral ock de ouders, die hier een
arbeidsveld vinden, dat hun ontwikke
ling a's vo'wasser.e (die ontwikkeling
van volwassenen is een probleem waar
men zich de laatste jaren noga! eens
het hocfd over heeft gebroken) mis
schien meer dan iets anders ten gcede
komt. „Het werk der Speeltuinvereni
gingen is n.1. evengoed een ontwikke
lingswerk voor volwassenen als voor
kinderen. Het pakt, cm de woorden van
iemand als prof. Kohnstamm aan te
halen „het eerste cp de meest uitzicht
gevende wijze aan". Als een van de be
wijzen daarvoor kan gelden het feit, dat
b.v. de-zen winter meer dan 100 speel-
tu'inleden onder de leiding van de
School voor Maatschappelijk Werk al
lerlei cursussen volgden in handvaar
digheidsoefeningen en eenige intellec
tuele vakken. Ook aan het stadsbeeld
is het speeltuinwerk de laatste jaren
zeer ten goede gekomen. „Omgeven door
een plantsoenrand tellen de speeltuinen
mede in c'e onmisbare open ruimten
van het stratenccmplsx en met haar
vroolijke stcff-eering zorgen zij voor het
blijde accent in de steenen omgeving",
schreef eenmaal de gewezen directeur
van Publieke Werken, A. W. Bos.
12 -jarig bestaan Kunst-
„Vcor Allen".
Een ander instituut, dat op ziin wijze
ook, maar nu uitsluitend, de ont
wikkeling van volwassenen, en van die
ontwikkeling nog weer speciaal de
kunstzinnige ontwikkeling op het oog
heeft, herdenkt cezer dagen (maar thans
in stilte) ook een jubileum, n.1. het 124-
jarig bestaan. Met ziin reeksen uiterst
goedkoope uitstekende concerten, die
gedaan de muziek tot de massa te bren-
het elk winterseizoen wederom organi
seert. heeft het ongetwijfeld zeer veel
gen. Hetzelfde als in het muziekleven
zou de Kring ook gaarne op andere
kunstgebied-en tot stand willen brengen,
in de eerste plaats wel op tooneelgebied.
Dit is echter, naar de voorzitter, mr.
Polenaar, onlangs mededeelde, „nog niet
gelukt tengevolge van de onmogelyke
toestanden op tooneelgebied in ons
land". Daarentegen is op c'ans-geb:eu,
de d>ans cyclus van den Kunstkring
bracht roeJê 'ruwe] alle Hguren van
beteekenis naar ons land, ook al een
en ander in de richting van een juiste
kunst-populariseering bereikt.
Uitbreidingsplan Watergraafs
meer.
Blijde accenten in een steenen omge
ving, daarvoor zorgt ongetwijfeld
ook het nieuwe uitbreidiugs-plan voor
Watergraafsmeer dat den Raad weldra
in den vorm van een voorstel van B. en
W. bereiken zal. Men zou hierbij mis
schien neg beter kunnen spreken van
„steenen accenten in een groene, bliide
natuuromgeving", want een belangrijk
gedeelte van deze nieuwe uitbreiding zal
bestaan uit parken, plantsoenen en
sportterreinen. De te bebouwen terrei
nen zullen de omgrenzing vormen van
de ontspanningsterreinen, die onderling
door groene strooken van afwisselende
breedte behoorlijk verbonden blijven.
Bü de indeeling der woonwijken is er
in het bijzonder acht op geslagen de
woonstraten zóó te ontwerpen, dat deze
steeds op het groen uitmonden. Er komt
gelegenheid voor den bouw van een
5900 woningen, waarvan ongeveer cie
helft voor bewoning door arbeiders is
bestemd. By dit laatste definitieve Wa-
tergraafsmeerplan (het plan-lCOT van
de voormalige gemeente Watergraafs
meer en het plan van 1929, dat reeds
door den gemeenteraad was aangeno
men, bleven „steken") wordt ook reke
ning gehouden met het omhoog bren
gen van de spoorbanen in Oost (die nu
toch weldra te wachten staat) en ook
met den bouw van het nieuwe station-
Zuid in de Watergraafsmeer naby de
Berlagebrug. Het idee „Watergraafs
meer: recreatie-oord", waar ook het
plan 1S29 vanuit giyg, werd gehand
haafd en dat is een goed ding.
Tram-voorstel.
Een ander plan, het „groote" reorga
nisatie-plan van ce tram zal ook welcra
als voordracht van B. en W. den Raad
bereiken. We hebben aan dit nieuwe
plan^ al eens enkele woorden gewijd en
by de behandeling in den Raad zal er
neg voldoende gelegenheid zijn op deze
zaak uitvoerig terug te komen. Thans
zy slechts geboekstaafd dat waarschijn
lijk slechts weinigen hier ook van een
goed cing" zullen spreken. De kritiek
wie de laatste weken binnenskamers op
dit voorste] werd uitgeoefend is om te
beginnen al lang niet malsch geweest.
Zoo blijft er, om een voorbeeld te
noemen, dat ik zelf dezer dagen onder
oogen had, in het door het bestaan
van den Bond van Overheidspersoneel
uitgebrachte rapport over deze reorga
nisatle vrijwel geen stuk van de voorge
stelde maatregelen, die hier worden
gekenschetst als vrijwel alle entworpen
zonder voldoende kennis van de techni
sche elschen van een trambedrijf,
héél. Wachten wij intusschen de open
bare behandeling op het Prinsenhof af.
Twee standbeeld-plannen.
Keeren wjj tenslotte nog eenmaal te
rug tot het onderwerp „initiatief ne
men", dan vallen twee plannen te boek
staven: dat tot oprichting van een mo
nument ter eere van Vincent van Gogh
en dat tot stichting van een gedenktee-
ken ter nagedachtenis van Adma van
Scheltema. Het laatste plan heeft het al
gebracht tot een gunstig prae-advies
van B. en W. En het is dan ook reeds
vrijwel zeker, dat we nog vóór Mei a.s.
een Scheltema-standbeeld zullen zien
verrijzen op het plantsoentje by de
Euterpestraat. Men houdt rekening met
de mogelijkheid, dat de onthulling van
het gedenkteeken op den sterfdag van
een dichter (9 Mei) of wellicht reeds
vroeger, op 1 Mei, als wanneer de
moderne arbeidersbeweging in Amster
dam hieraan meteen een demonstratie
verbindt, zal plaats hebben.
Het Vincent van Gogh-plan ligt nog
wat verder weggestopt in de windselen.
De beeldende kunstenaren van wie hier
het initatief uitgaat, ziin om te begin
nen niet geheel en al eensgezind,
een verschijnsel, dat by hen trouwens
niet ongewoon is! Een aantal van hen,
met prof. Roland Holst aan het hoofd,
heeft een adres aan den gemeenteraad
gezonden met het verzoek te willen be
vorderen, dat een of ander behoorlijk
plein of plantsoen in de stad naar Vin
cent van Gogh genoemd wordt. (Tot nu
toe vindt men ziin naam alleen maar in
een klein zijstraatje by het R.A.I.-ge-
bouw). Voldoet de gemeente aan dit ver
zoek, dan zullen zij hunnerzijds al het
mogelyke doen om te bereiken, cat op
een aldus genaamd stadsgedeelte een
monument ter eere van den schilder een
plaats zal krijgen. Een ander ceel
echter, met den schilder S. L. Schwarz
aan het hoofd, kwam met een plan aan
dragen voor den bouw van een „Van
Gogh gebouw", dat bedoeld is te zijn
een kunstenaarshuis, dat goede woon-
en werkgelegenheid zal kunnen bieder,
aan ce huidige hoofdstedelijke kunste
naars, die inderdaad wat huisvesting
betreft lang niet verwend ziin.
Tengevolge van dit „verdeelde" initia
tief en ook omdat het „Scheitenia".
initiatief een deel van den wind uit
zc.lsn neemt, zal het Vincent van Gogh-
plan wel niet spoediger zooai ooit, tot
een resultaat voeren. Waarmede niet
gezegd is, dat wy in onze stancbeelden-
arme stad niet best óók nog, naast dat
voor Scheltema, een van Gogh-gedenk-
teeken zouden kunnen gebruiken.
Wat een gekke boel is dat hier toch he, nou
is het overal aan het vriezen en hier ook en nou
is er overal ijs en zijn ze aan het schaatsen en
hier niet.
En wat zalle ze nou met die ijsclub moeten
doen die pas gejubbeleerd heb. Zouwe ze daar
nou maar geen rolschaatseclub van maken, dan
kenne ze lekker altijd rijden want as der nou
toch nooit niet geen ijs komp dan hebben ze
ook niks aan die club he en nou ze de dijk zoo
mooi gemaakt hebben kenne ze daar mooi met
de rolschaatse derep rijden, heelemaal naar 't
strand en dan kenne ze ook die weg over die
kinderhooffies die ze van de zomer gemaakt
hebben afrijden.
En as ze dat nou niet willen doen, dan moe
ten ze maar eens aan Laan gaan vragen, die
heb wel verstand van ijs hè en die ken der
misschien wel een maakke maar dan moet het
der geen zijn om op te eten want anders kenne
ze der niet rijden.
En weet U wat of ze dan ook moesten doen?
Allemaal die jongens en die meissies die nu
allemaal van die mutse op hun hoofden hebben,
om die tegen elkaar te laten rijden en dan moe
ten ze die meesters en juffrouwen ook maar
mutsen geven of anders maar strepen op de
mouwen, net as bij de marine, want die daar
de baas zijn Rebben ook streepen op de jas
sen he.
Nou is der ook nog zoo'n hooge meneer van
de weck in de stad geweest, net zoo een als
meneer Brutcl, en dan hoeven ze hun petten
niet voor mekaar af te nemen maai" maggen ze
mekaar wel een hand geven, en het heeft ook
gesneeuwd.
En nou met dat vriezen hebben ze ook niks
aan dc brug kenne doen omdat die heelemaal
bevroren was en die machine die der nou li?
is mooi hè, net zoo een als ik heb gehad, maat
die van mij was veel kleiner en die is in de
lucht gevlogen omdat ik vergeten had dat ding
uit te blazen toen ik naar bed moes en dat heb
toen een hoep leven gemaakt en nou magge
die manne. die d'r aan de brug mee we.keu ar
ook wel om denken dat ze dat ding uitblazen,
want dat ding van mij is toen tegen de zolder
gevlogen en deze zal nog wel veel verder vlie
gen omdat deze veel greoter is hè en die platen
die nou in de kast van de krant hangen zijn
mooi, want nou kenne de menschen meteen zien
hoe de krant er van binnen uitziet maar Wimp'e
staat der niet op. Jammer he en die meneer die
in de gevangenis heb gezeten om in de krant
te schrijven die heb nou ook over de pinda-
mannekes geschreven net zoo as ikke maar die
schrijf nou datte ze zeewier eten en daar huts
pot van maakke.
Maar daar weet die meneer nou lekker' niks
van want weet U waarvoor ze dat nou opeten?
Dat doen ze nou alleen maar voor de klieren
omdat Wimpie ook eens zeewater heb moeten
drinken omdat ik klieren had en laten ze maar
geen naaimachinereizigers van die pindaman-
nekes maken want ze hebben in dat land waar
ze wonen een heele naaimachinewinkel aan
gruzelementen geslagen omdatte ze daar reizi
gers van waren.
Zie U nu wel, ik heb alweer gelijk met die
platte neuzen, want ik heb immers geschreve,
datte ze zoo goed kenne bolcse.
Nou, ik hou maar weer eens op want m'n
zuster moppert alweer omdat ik nog niet naar
bed ben, maar dat doet ze nou maar omdat
Jaap der is enne - dat zal ik nou maar niet
schrijve wat ik zeg wou, he.
Daaaaaaag!
Het karakter, dat de menschen uit
wendig toonen, is dikwijls slechts dat
gene, dat zij gaarne zouden bezitten.
Vraag in een moeilijk geval uw*
vy'and om raad en doe dan juist an
dersom.
Geluk komt alleen door zichzelf in
overeenstemming te brengen met de
omstandigheden.
Wilt eii veel van het leven ontvan
gen, begin met veel van uzelf te eischtn.