DETROIT IN ONRUST..
Staat HENRY FORD wèrkeüjk voor het einde?
De eerste bemande raket.
Of zijn de geruchten overdreven?
door
.azen reizenden correspond ent George O'Claren.
Detroit, Februari 1933.
Op het eilandje, midden in den De-
troitstroom, verdringen zich duizen
den, haast allemaal arbeiders uit de
beide oudste Fordfabrieken Highland
Fark en River Rouge, Of beter gezegd:
iiet zijn de voormalige Ford-arbeiders
en slechts een zeer klein deel van hen
werkt nog twee, hoogstens drie dagen
per week en de schoone tijden van
Henry Ford's hooge loonen-theorie
zijn ook al lang voorbij
Een voorman houdt een rede tegen
Ford: hij staat op het voetstuk van het
beroemdste standbeeld in Detroit, op
dat van Jim Scott Hier vandaan slin
gert hij zijn aanklacht tegen den eigen
lijken stichter en beheerscher der mil-
lioenenstad, den zeventigjarigen mil-
liardair, over de hoofden zijner mede
arbeiders...De politieagenten hoo-
ren en zien niets. Met een voorgewen
de onverschilligheid loopen zij de
drukstbezette punten voorbij, zonder
ook maar op eenige wijze in te grijpen!
Want zelf de politieagenten van De
troit hebben bij den aanvang van de
maand hun salarissen slechts gedeelte
lijk uitbetaald gekregen. En om zoo
zonder eenige schuld in achterstand
te komen bij den huisbaas, de leve
ranciers.... misschien ook enkele ter
mijnen van een huurkoop niet te kun
nen voldoen. dat is wel het ergste
voor een persoon, die de orde, recht
en de wet handhaven moet!
Daarom is thans het Jim Scott-
standbeeld de tribune voor deze,
slechts in schijn oproerige, maar in
werkelijkheid onschuldige redevoe
ringen. Een van de humane bobbies
zegt tegen mij: „Die arme duivels wil
len alleen hun geld hebben. De arbei
dersspaarbank betaalt sedert verleden
Zaterdag nog slechts 5 Dollar per in-
legboekje uit!De politieman
heeft dat van zijn zuster gehoord. Die
heeft met haar man en haar oudsten
zoon bij Ford gewerkt. Van het vrij
regelmatig twee millioen tellende aan
tal inwoners, staan in normale tijden
300.000 in direct dienstverband bij
Ford, en de andere toch minstens in
een zekere dienstverhouding, zij het als
leverancier, huiseigenaar van perso-
neelswoningen, beheerder van arbei
ders tehuizen, enzoovoorts
Sedert einde van verleden week is
het met het geldverkeer in de stad
Detroit misEnkele banken en
spaarbankfilialen hebben reeds verle
den Vrijdag in zeer bedekte termen
groote gelduitkeeringen aan klanten
geweigerd. „Gebrek aan baar geld
geen enkele reden om zich ongerust te
maken!" Maar deze kalmeerende woor
den vindpn geen weerklank. Als hier
in Detroit des Zaterdags niet alles ge
sloten ware geweest, zou de run op de
banken en loketten reeds op dezen dag
begonnen zijn!
's Maandags om drie 's morgens reeds
verdrongen de kleine en kleinste
dingen bekennenIk heb je lief,
dit is het ééne. Hij zweeg, zijn stem
had ademloos geklonken. Vera had een
gevoel, alsof haar hart bijna stilstond...
Acht jaar geleden zou het iets be-
teekend hebben, als hij dit gezegd
had iets beteekend en wat!!
Het spijt mezei ze zacht.
Ik weet het, viel hij bijn aruw
uit, ik heb het allang gemerkt....
destjjds heb ik mijn geluk als een
idioot vergooid.... nu is het te laat.
Het tweede is dit: ik ben heelemaal
geen directeur van een olieconcern, ik
heb geen vermogen en morgen zal de
heele stad dat weten.
Ze staarde hem aan.
Bernard Hoe kón je zooiets
doen!
Ik heb niets gedaan, zei hij onge
lukkig, eerst niet tenminste. Ik ben
secretaris van Lord Bannon, directeur
van een olieconcern en machtig man.
Om bepaalde redenen moet hij hier
zijn, doch zond mij vooruit met zijn
wagen en met de opdracht, een étage
In het grootste hotel voor hem te be
spreken. Ik reed voor en was bezig
met bespriken, toen mijn oom Ge-
rard toevallig in het hotel kwam.
Zoodra hij begreep, dat ik bij
die auto hoorde en bij die étag-
snap je? Ik vond het eerst grappig
zooals ze waren omgeslagen allemaal!
Die huichelaars, die me in den steek
spaarders zich voor de vele geldinsti-
tuten ongeacht de bittere koude en het
ellendige weer, ongeacht regen en natte
sneeuw, wind en duisternis. Uren
lang. troosteloos wachten! Ondanks
alle pessimisme maken de banken om
9 uur hun loketten open.
Maar dan volgt ook onmiddellijk de
-erste teleurstelling: Er worden slechts
geringe Dollarbedragen ultgeKeerü,
de grenzen zijn niet vast omlijnd, maar
varieeren, naar gelang de grootte van
het in bewaring gegeven bedrag, van 5
tot 50 dollar!.
Het is opvallend te bemerken, dat
de meesten met zoo'n klein bedrag
voorloopig tevreden gesteld zijn. Men
ademt een beetje vrijer en sputtert
een beetje over den „ouden geldschra-
per". Het is wel niet noodig verder uit
te leggen, wié met deze vleiende be
titeling bedoeld wordt. Ford en het lot
van zijn Union Guardian Trust Com-
pany worden door iedereen besproken.
„Unie- en Credietbank" dat is voor
een bankroet geldinstituut wel een bij
zonder ironische naam.
„Maar de Oude heeft zelf 20 mil
lioen erop staan, die waarschijnlijk ver
loren zijn!" zegt een vrouw, die temid
den van een discuteerende groep om
de een of andere reden Ford's partij
opneemt.
„Hoeveel hebt u erop staan, schoone
vrouw?" roept een verwoede tegen
stander van den automobielkoning. En
op haar antwoord „Vijftienhonderd!"
antwoordt hij: „Juist probeer u nu
eens in te denken, wat met grootere
waarschijnlijkheid verdwenen zal zijn
uw vijftienhonderd of zijn 20 mil
lioen?"
Dat is zonder twijfel een werkzaam
argument! Maar de Oude Ford heeft al
heel veel stormen doorgemaakt en....
overleefd. Morgan en Harriman met
hun financieel verbond konden hem
zelfs niet breken. De General Motors-
concurrentie, die met de scherpste en
meest-uitgebreide maatregelen hem
trachtte kapot te maken, kon em niet
klein krijgen! Zou nu het oogenbl'k
gekomen ziin? Of zou de bewering, dat
Henrv Ford als financier en industrieel
dood was, niet lichtelijk overdreven
zijn?
De bijziende agent: „Zeg er eens,
jelui beiden, geen vrijages hier."
(„Judge"
lieten, toen ik een beetje hartelijkheid
en vergeving noodig had! Nu was alles
vergeten en vergeven omdat ik geld had
Ik wreekte me, door ze in den waan
te laten. Ze fêteerden me, ze liepen me
na, het was eigenlijk walgelijk. Wel,
morgen komt Lord Bannon, ik zal het
hem vertellen, het is een oude heer mgt
veel gevoel voor humor, wat mij be
treft, ik verheug me op de gezichten!
Alleen jou wou ik het zelf vertellen,
ik wou het je uitleggen, omdat, wel,
dat begrijp je. En nu ga ik.
Vera zat hem aan te kijken.
Dus iets heb je toch bereikt, Ber
nard, zei ze zachtjes.
O, jawel, Lord Bannon pleegt te
zeggen, dat ik ook wel meer zou be
reiken, als ik niet zoo'n ongeneeselijke
dwaas was. Hij lachte wat treurig. Hij
wil altijd, dat ik trouw. Jij moet een
vrouw hebben, die wat over je moedert
en een kameraad voor je is, zegt hij.
Wel, ik heb de kans vergooid, die
vrouw te. krijgen.
Vera kwam langzaam naar hem toe.
Ze keek hem aan. Nog altijd dezelfde
jongen. Hij zag eruit alsof hij een ruit
had ingegooid. Maar in zijn oogen lag
werkelijke smart. Ze trok zijn hoofd
aan haar schouder en streek hem door
het bruine haar.
Malle jongen, zei ze en had zelf
tranen in de oogen. Van vreugde, dat
ze het zeggen kon.
Een illusie wordt werkelijkheid.
Luchtverkeer in de stratosfeer.
door
MARINUS HEIJL.
,1
Het verkeer staat aan het begin van
ten nieuw tijdperk. Eenige maanden
geleden werden op het traject Berlijn
—Hamburg proeve m geilomen met
een „Zeppelin op rails'eenige weken
geleden publiceerde Dr. Rohrbach een
i adicaal-nieuwe, sensationeele lieg-
tuigeonstructie, en eenige dagen gele
den kregen wij bericht, dat alweer een
oude illusie der menschheid wordt
verwezenlijkt, dat, wat eenmaal utopie
was, weer eens tot werkelijkheid wordt
gemaakt. Het betrof rakettenvluchten.
Wij gaan ons nu eens niet begeven
op een terrein, dat althans nu nog een
droomland is: de verbinding met an
dere hemellichamen, maar blijven zake
lijk en houden ons bezig met het lucht
verkeer in de stratosfeer. Ook dit is
van Oudsher het onderwerp van veler
fantasie geweest; men zag zeer goed
in, dat in de ijlere luchtlagen het ver
keer over werlddeelen en oceanen, ja
rondom den aardbol, veel sneller zou
kunnen geschieden dan op matige
hoogte. En de laatste jaren kwam ook
de vervulling van dien wensch in het
verschiet. Naarmate zij dichterbij
kwam, zag men weliswaar steeds meer
moeilijkheden optreden, doch dezi
waren niet onoverkomelijk Vele proe
ven werden genomen met onbemande
raketten en hoewel deze tak der tech
niek ongetwijfeld nog niet de kinder
schoenen ontgroeid is, zijn er toch
reeds zulke resultaten bereikt, dat
men ook een bemande raket durft te
laten opstijgen. De tijd van het ver
keer in de stratosfeer is aangebroken!
Bij den tegen woordigen stand der
techniek denkt men in de uiterste ijle
stratosfeer snelheden van 1000 km per
uur en meer te bereiken. De raketten-
vluchten in de stratosfeer zijn vooi-
eerst echter niet bedoeld als luchtver
keer maar als verkennnigsvluchteu.
Het Junkers-stratosfeervliegtuig is
daarentegen bedoeld als verkeersmid
del. Toch zou ook een rakettenvlieg-
tuig voor de stratosfeer rendabel ge
maakt kunnen worden; van deze stel
ling was men reeds overtuigd na de
bekende proevn van Valier en Sa'der.
de rakettcnauto van Onel en het ra-
ketten-zeilvliegtuig. De ongelukken,
welke ook bij deze proeven niet uit
bleven, hebben althans de wetenschap
vooruitgebracht. De raket heeft voor
het verkeer te land en te water geen
groote beteekenis, doch des te belang
rijker is zij voor de luchtvaart. Want
zelfs de geniale prestatie, welke het
Junkers-stratosfeervliegtuig vertegen
woordigt, doet slechts des te duidelij
ker in het oog springen, dat de gren
zen bereikt zijn, waarbinnen de thans
gebruikelijke vliegtuigmotoren nog
benut kunner. worden, dank zij allerlei
speciale constructies. Over eenige
jaren zal het beschouwingen regenen,
waarin wordt verklaard, dat de „stra-
tosfeervlucht der toekomst" aan het
rakettenvliegtuig is. Thans heeft de
vliegtuig-motor echter nog een te
grooten voorsprong.
Maar nu de eerste bemande raket!
Deze zal over eenige maanden te
Maagdenburg opstijgen. Een feit is,
dat er reeds langen tijd met koorts
achtige snelheid proeven op elkaar
volgen, doch van deze proeven is zoo
zoo min mogelijk gepubliceerd. In alle
stilte stijgen er geregeld nieuwe con
structies. nieuwe uitvoeringen on, en
de resultaten zijn van dien aard, dat
de start van de eerste bemande raket
met volkomen vertrouwen wordt tege-
moetgezien. De raket zal vermoedelijk
8 m lang zijn en een maximum energie
van 12500 b 15000 P.K. kunnen ont
wikkelen. Om de aerodvnamische
principes zooveel mogelijk in praktijk
te brengen, krijgt de raket een vorm
als van een wegvliegende druppel
met den rakettenmotor aan het spitse
uiteinde en de cabine in het ronde
deel Er wordt vloeibare brandstof
bruikt. Aangezien de motor naar alle
richtingen gedraaid kan worden, is
een aërodynamisch besturen van de
raket mogelijk. Wann»er de raket
haar maximum-hoogte heeft bereikt
springt de piloot er met behulp van
een parachute uit, waarbij teuelijkei-
Uid een in de raket ingebouwde para
chute opgaat, zoodat ook de raket in
een langzame glijvlucht kan dalen. De
hoogte, welke deze eerste raket ze' be
reiken. bedraagt vermoedelijk 1000 m
Bij de volgende nroef«t"vt~ pj
dadelijk hoogten van meer dan 5000 m
worden bereikt. Bij deze proefvluch
ten gaat het er uit den aard der zaait
niet om groote afstanden af te leggen,
zoodra dat het doel wordt, zullen vooi
bemande raketten dus niet voor on
bemande postraketten! nog zeer in.
gewikkelde cabineconstructies noodig
wezen, aangezien de stand van de
cabine aan voortdurende veranderin.
gen onderhevig is Dat is nu nog een
groot bezwaar tegen rakettenvluchten
in de stratosfeer, doch dit bezwaar zal
niet lang meer blijven bestaan..
Bochwat is het allemaal een rumniel
tje overal hè, het doet nou maar niks ander,
als sneeuwen, hagelen en regenen en dat doei
het nou overal en die natte sneeuw kletst nou
lekker hè als je d'r mee gooit.
Nou ik heb d'r ook mee gegooid en toen ik
een meissie d'r mee gooide deden die anderen
die d'r bij waren heelemaal 'niet aardig v.ant
die hebben mij met z'n vieren allemaal inge
wreven en toen dat afgeloopen was, was ik
heelemaal zwart in m'n gezig omdatte ze d'r
ook modder op gesmeerd hadden, nou, en dat
kon ik niet zien, want je kent toch niet in
je eigen gezig kijken en toen ik op school
kwam toen moesten ze allemaal lachen en de
meester heb me toen alweer strafregels ge
geven omdat ik me niet gewasschen had, maar
nou heb ik de griep gehad en ben ik een
paar dagen niet op school gewees en toen
heb ik de strafregels bij vergissing maar ver
geten en dat heb de meester ook gedaan dus
dat was wel lollig hè.
Nou griep hebben nou alle menschen die
ziek zijn en, dat is weer wat anders als ver-
kouwe maar 't lijk d'r wel een heele hoop op
en de dokter heb me nou in bed gedouwd
maar eerst heb ie met zoo'n gek slangetje
wat ie in z'n ooren stopte op m'n buikie ge
kriebeld want dat was erreg koud. Ik dach
eerst dat ik derop moest blazen maar ik heb
het toch maar niet gedaan want ik moest
allemaal zuchten maken en a zeggen toen ie
in m'n mond keek en toen zee ie ook dat ik
m'n tong moest uitsteken maar dat durfde ik
niet, want ik ken m'n tong toch niet gaan
uitsteken tegen de dokter want ,me moeder
zeg wel eens tegen me dat dat kleine mcis-
sies ook wel eens doen Die meneer die de
baas was van O. K. K. is nou heelemaal
naar Maastricht en daar is ikke ook wel eens
gewees hè want daar heb ik met de vacant®
ook wel over geschreven en die heb nou van
alles gekregen toen die goedendag heb gezeg
en in kassienoo gaan ze zich nou allemaal ver-
kleeden met een carnavaldanse en dat doen
ze dan allemaal om een fontein die ze derin
hebben gezet en al die meneeren van de zee
vaartschool die hebben nou ook wat gedaan
in Kassienoo net zoo als die andere scholen
maar ze hebben zelf niks gedaan omdatte ze
geen meissies hadden maar 't was toch wel
lollig en 't is wel mooi gewees en op de wer-
ref hebben ze nou ook een boot met een vuur
toren derop in het water laten zakken niet
zoo'n lange als lange Jan maar dit is maar
een kleintje en as je dat nou nooit heb gezien
dan is dat heel mooi want dan komn d'r een
mevrouw met een hoop meneere derbij en die
knipt dan met een schaar een lintje door en
dan beginnen der een hoop mannen van a"es
te roepen en te schreeuwen en dan zakt de
boot in het water en dan ken die gaan varen,
maar deze doet dat niet altijd want hij ga'at
maar ergens liggen en dan doet ie juist als
lange Jan.
Nou heb die juffrouw die bij de Helder-,
sche fanfare op dat gekke ding blaast ook
een prijs gewonnen en d'r waren er nog meer,
die wat gewonnen hebben dus die kennen dat
dan wel allemaal goed hè. Ik heb 't ook wel
een willen probeeren want een neefie van mu
die bij de padvinders is die heb een hooren
en, daar heb ik op geblazen maar daar kwam
nou net zoo'n gek geluid uit als van een hond
die niet erg lekker is en ikke ben d'r ook niet
lekker van geworden want ik had niks anders
als pijn in m'n kaken en ook kiespijn en van
de marine gaan weer een heele hoop officie
ren weg heb in de krant gestaan.
Rn weet u wat ook ir de krant heb ge
staan, niet in de onze, maar in een andere,
da', die meneer die nou in die trechter kru pt
en 't goud d'r bij Tessel uit gaat halen dat
die nou niks vinden ken omdat d'r niks meer
inzit, maar dat zal wel niet waar wezen, want
anders zou ie d'r niet naar gaan zoeken hè,
maar daar zal ik de volgende keer wel weer
eens wat van vertellen want ik moet nou al
weer ophouwen en dan zal ik alle zieke griep-
menschen maar een gauwe beterschap wen-
schen hè en dan hoop ik voor de menschen
die 'm nog niet hebben dat ze 'm ook flie'
zalle krijgen want als de dokter met dat kou-
we ding wat ie in z'n ooren stopt op je bui
kie kompt krieuwelen, dan word je zoo al
verkouwe hè.