I| AMSTERDAM SC HE W
n BRIEVEN
MARBNE-BRIEVEN UIT INDIE.
Afhankelijke Onafhankelijken.
Het Hikt wel, dit opschrift van Ai-
Onafhankelijken, den
Jifpi voor een pliilosophische verhan-
t'1 "erhanöeling b.v. over de
deling; een - --
Hieoere grondslagen van een gezonde
democratie. Er is inderdaad in den aller-
atsten tijd veel geschied wat gereede
^leiding geeft eens wat dieper in te
op het probleem van de afhanke-
lime onafhankelijkheid of wel de onaf-
hankeUike afhankelijkheid van den mo
dernen. democratischen staatsburger..
Maar vrees niet! Wii kozen dit keer het
allpipn maar om rlaavnnripr in
i -SI
1 rnen. democratischen staatsburger.
Maar vrees niet! Wii kozen dit keer het
opschrift alleen maar om daaronder in
het kort het min of meer sensationeel
gebeuren te memoreeren dat j.1. Zondag
«laats had in het Stedelijk Museum,
paar was, op den voorafgaanden Zater-
I dag met de gebruikelijke plechtigheid
fn 'onder het bijzijn van verschillende
autoriteiten de z.g. Voorjaarstentoon
stelling van het schildersgenootschap
de Onafhankelijken geopend. Die On
afliankeUiken zijn destijds inderdaad
zeer onafhankelijk begonnen; zü hielden
jury-vrije tentoonstellingen in hun
eigen gebouw aan den Amstelveen-
schen weg; de leden waren in dien be
gintijd in hun geëxposeerde werken
dermate „onafhankelijk", dat zü alle tot
dan geldende grondregelen van de schil
derij-kunst met voeten traden en b.v.
op hun linnen met verf, maar ook
niet allerlei andere dingen, zooals stuk
jes papier, steen, hout, lappen en
zelfs op de oppervlakte vastgeplakte
stukken van huishoudelijke voorwer
pen, als daar zijn: kachelpijpen, pandek-
seis en wat dies meer zij, aan den arbeid
tegen. Onafhankelijk hielden zü zich
ook, van de min of meer officieele,
ainbtenaarliike kunstbemoeiing, die
daar in dat eigen gebouw geen kans
kreegLangzamerhand, in den loop
der jaren, ging er van het buitenissige
heel wat af. Het eppositioneele dat de
Onafhankelijken, zooals alle aanvanke
lijk buitengeslotenen kenmerkte, maak
te geleidelijk aan, toen het peil van een
j gevestigde instelling bereikt werd,
plaats voor een vrij gedwee meeloopen
in het artistieke, zoow el als administra
tieve gareelDe lapjes, kachelpijpen
en pandeksels worden losgelaten,
ssnsafionee.'e kunstuitingen kreeg men
van deze onafhankelijken weinig meer
I voor oogen, het eigen gebouw werd
I losgelaten en evenals andere schilders-
vereenigingen kreeg men, tegen een
haast nominale vergoeding, enkele zalen
in ons Stedelijk Museum door B. en W.
toegewezen, waarin de exposities ge
houden werden Het eenige verschil met
de andere oudere officieele erkende
laatste jaren eigenlijk uitsluitend het
1 sch erende genootschappen was de
°P ie „Onafhankelijken" uitnoodigen
jan miitenlandsche schilders, die men
c.aar tot de ultra-modernen rekenden en
vier werken er genegeerd of zelfs ge
veerd wei-den.
De afhankelijkheid, waarin de Onaf-
mmkeUiken door in het Stedelijk Mu
seum te trekken zichzelf gebracht had-
en en d;e hen o. in. bond aan de voor
aarden waaronder die Museum-zalen
n erposeerende vereenigingen wor-
en afgestaan, had tot nu toe nooit
I ®ynig conflict veroorzaakt. Tot Zondag
ij' en was het conflict er plotse-
g en daarmede ineens ook weer als
rpVAi>V5rs'asr de 0llde onafhankelijke
wertin i,nalre'.' ««estOnder de
er oa bmtenlandsche gasten was
?eta'- w aartegen de Museum -
slot ,ezw?ren 'iud. en die hii per
latpn rJ- rekemnsr niet wenschte toe te
zeWor d,recteur heeft inderdaad een
echtor ii van "censuur", waarvan hij
altü'i ,ze,den gebruik maakt en waarop
eii W TVf berMp ni0Jïe]i-ik is op B.
Wj...' 11 keer „censureerde" hij.
roen riL °^eJiblikkeliik genoemd be-
gestpu li Onafhankelijken werd in-
zakpn' v wethouder voor de kunst-
PersAn,,61?0 .en daarop in hoogst eigen
teilr tj teJieinc!e uit te maken of direc-
intWj.a„ai' s zedolijkheids-opvattingen
tics ge-VpM^ d?or de hoogere instan-
gevfli d f konden worden. Een lastig
Hii rfoij .i'hk voor den wethouder!
zaak" in b Z31n beslissing uit en zou de
dp d ei' collega brengen, teneinde
V'aar'hpt'1 ade dl°en uitmaken
schil -v-- naakt van een sur-realistisch
kat ypv.il .onzedeliik wordt en waar dit
van pp, !s met het in kunst bespotten
tjn„ hepaal d godsdienstige opvat-
eens'f0' ZÓB wer ging, om het zoo
dat za®h?en, alks goed, behalve dan
°P 'ziin Rezien wethouder Boekman zich
«n u-V'00rinantien wilde „dekken", B.
een lastig parket gebracht wa
renDaar gingen echter de Onaf
hankelijke^ ontijdig, uit protest tot
onafhankelijke tijdelijke sluiting van de
tentoonstelling over. Nu berust het
recht van sluiting eener tentoonstelling
alléén bü den Museum-directeur. De
schilders hadden zich dus niet aan de
verhuurvoorwaarden gehouden. Aan
stonds verklaarden daarop B. en W„
die kennelijk maar al te blij waren op
deze zuiver juridische wijze te ontko
men aan een zedelijkheids-oordeel,
dat 't nu maar heeleinaal uit moest zijn.
Tentoonstelling dicht, affiches van
de muren. De Onafhankeliiken weer op
straat en buitengesloten. Opgewonden
vergaderingen, moties, enz., enz. De
Onafhankelijken zijn weer daar waar ze,
zeggen nu velen, eigenlijk ook
altijd, hadden moeten blijven! Het „eigen
gebouw" komt nu waarschijnlijk ook
weer terug. Tijdelijk heeft inen er al
een, een huis bii het Concertgebouw.
Het zal, dit is de zeer nuchtere zake
lijke eindconclusie van dit alles, de
Onafhankelijken, wat het bezoek aan
hun tentoonstellingen betreft, niet
anders dan ten goede komen. Die krij
gen dan weer voor het groote publiek
een buitenissig tintje, ook al blijft
de attractie van het uitermate buitenis
sige van de werken zélf voorgoed weg.
Buitennisslgheden.
Nu we toch over het onderwerp spre
ken, kunnen ook nog wei even in het
voorbijgaan enkele recente buitenissig
heden, die onlangs in het openbaar te
zien waren, worden aangestipt. Van die
buitenissigheden hebben niet alleen de
communisten het monopolie. Al deden
zii dan met hun, beiden spoedig dooi
de pclitie beëindigden, optocht met
doodkisten door de straten, en vaart
van met zee-officier-earicaturen be
mande zolderschuiten door de grachten,
een energieke poging in dezen het re
cord te slaan. Ook de Algemeene Bond
van Handels- en Kantoorbedienden
heeft dezer dagen een buitenissige pro-
paganda-poging vertoond. Op een dezer
middagen deed hii n.1. met een legertje
van zestig man een inval in de Bijen
korf. Men verspreidde zich in tirailleur-
linie door de verschillende afdeel!ngen
en hief er het vaandel hoog, wat in dit
geval bestond uit een op de borst ge
spelde kaart waarop met groote artis
tieke letters geschreven stond; „Bent u
al vriendelijk? Dit is de zorg der di
rectie!; Hebt u behoorlijke arbeids-
arbei dsvoorwaarden Dit is de zorg van
„de Algemeene"! De directie van de
Bijenkorf voert namelijk sinds eenigen
tijd onder haar personeel een actie on
der de leuze: „Weest vriendelijk tegen
de klanten" en sluit bii elk loonzakje
een drukwerkje in met het opschrift;
„Bent u al vriendelijk?" Dit „Alge
meene" offensief was hiervan de re
actie
Huurstakingen.
Buitenissig zou men in zekeren zin
de huurstakingen kunnen n-oemen, die
hier de laatste weken aan de orde van
den dag zijn. Zoo aan de orde, dat
men vanuit Den Haag reeds per minis-
trieel schrijven is komen inforraeeren
hoe groot de omvang van deze nieuwe
hoofdstedelijke „beweging" reeds is en
ons gemeentebestuur dienaangaande
dan ook op het oogenblik cijfers aan
het verzamelen is. In verschillende stra
ten, het meest echter in West,
treft men thans blokken aan waar voor
de ramen een biljet met „Hier is huur-
staking" kan zien. In den beginne
scheen het wel alsof deze huurstakin
gen min of meer in het kielzog voeren
van wat velen als een communistische
rel beschouwden. Het blijkt echter lang
zamerhand wel, dat we hier in de mees
te gevallen me teen geheel zelfstandige
beweging te doen hebben. Organisaties
van huiseigenaren vatten het hier en
daar ook als zoodanig op en trachten in
verschillende gevaden reeds met de co-
mité's van huurstakers in overleg te
treden en tot overeenstemming te ko
men, nu het individueel vervolgen
en eventueel doen uitzetten van iederen
ïndividueelen hum-staker geen bii min
of meer massale huurstakingen natuur
lijk niet meer doenlijk is. Men heeft in
enkele gevallen van eigenaarszijde aan
geboden door een door beide partijen
aan te wijzen accountant te doen uit
maken of de opbrengst van de. wonin
gen inderdaad; een redelijke huurverla-
ging eventueel zou toelaten. Of het ge
meentebestuur, nadat bovenbedoeld on
derzoek naar den omvang eer beweging
heeft plaats gehad, in een en ander ook
nóg aanleiding zal vinden zich officieel
met ue zaak in te laten, moet nog wor
den afgewacht. En of deze kwestie ten
slotte een stoot zal,geven in de weder
instelling van een scort officieele huur-
oommissies, een denkbeeld an en
kele zijden gepropageerd, zal tevens
nog moeten blijken. Tenslotte ver
dient in dit verband het feit vermelding,
dat het hier niet alleen de particuliere
huiseigenaars ziin waartegen deze be
weging zich keert, maar dat ook at-
gemeente zelf als huiseigenaar niet aan
de zaak ontkomt.
Beroepsomvorming.
Dergelijke bewegingen, of men ze
nu billijkt dan wel veroordeelt, vin
den natuurlijk hun eerste oorzaak ten
slotte allen in de nog steeds groote
werkloosheid, die Amsterdam teistert.
Wij hebben nu in dit opzicht, volgens
de laatste gegevens, reeds het cijfer
50.000 bereikt. Alle middelen om het
aantal van het werkioozenleger iets te
verminderen moeten dankbaar aanvaard
worden. Beroepsomvorming kan waar
schijnlijk een enkele maal wel eens zulk
een middel zijn. Het is echter een ge
vaarlijk middel. Het kan n.1. we! eens
leiden tot het verdringen van vakarbei
ders van hun eigen terrein door in der
haast !n dat vak opgeleide werkloozen.
Het is daarom voornamelijk, dat de
hoofdstedelijke Maatschappelijke Steun
in den regel alle verzoeken vaa onder
steunden om hun een paar weker; „vrii
van stempelen" te geven met doorbeta
ling van het steunKc rag, teneinde dan
hii een patroon een nieuw vak te kun-
nex keren, waarin zij na afloop roudoi
kunnen worden opgenomen, afwijst Fr
zün echter lallooze individueek geval
len, waarin het toepassen van dezen
algemeenen regel onbillijk en onjuist
is. Al zal dit het werk van M. S. aan
zienlijk verzwaren, er is hier inderdaad
alle aanlei ding die gevallen afzonderlijk
na te gaan en te beoordeelen.
Zomerfeesten 1Ü3.
Hi ewel hmirstakir.gs-, werkloozen- of
andere malaise-kwesties er ook nog bij
komt-n, „feesten" zullen we ook dezen
zomer toch weer in alle geval! Er wer
den, nadat reeds maanden gei-den
de groote liin vast stond, thans reeds
wat meer details bekend van onze „Zo
merfeesten 1933". Ze zullen zich naar
mei.weet greepeeren om het muziek
feest van de Int Ver. voor Moderne
Muziek en om het 50-jarig jubileum van
der. A.NAV.B. Op 9 Juni komt er een
groote openluchtuitvoering van pi. m.
1000 zangers; op 10 Juni een mannen
koor-demonstratie van 2000 zangers op
den Dam. Daarnaast zullen uitvoerin
gen door de Wagnervereeniging plaats
hebben van „Heer Halewijn", een „sym-
phonisch drama" van Willem Piiper, op
tekst van Mr. M. Niihoff; een groote
Breitner-tentoonste'ling in het Stedelijk
Museum, een Jan Mankes expositie
in het museum Willet Holthuiisen
Daarnaast komen, aan nog tallooze an
dere zang- en muziekdemonstraties,
waarover nadere bijzonderheden nog
zullen worden bekend gemaakt....
Amice,
C. B. Z., 1 Febr. '33.
Slag op slag treft onze navy in deze
dagen en ik denk wel, dat hetgeen wij
hier voelen, jelui in Holland, en trou
wens iedereen die het met. de Nederland-
sche Marine goed meent, als smaad zal
beseffen, die ons aangedaan wordt. Het
is verschrikkelijk in één woord. Mocht
ik in mijn vorigen brief de omstandig
heden in aanmerking genomen nog vrii
optimistisch gestemd ziin geweest door
te zeggen, dat ik dacht, dat het nu wel
gedaan zou zün, het tegendeel is waar
gebleken. Tot Woensdag 1.1. bleef alles
rustig. Donderdag verscheen de P. H.
rapporteerde: bü haar aan boord alles
rustig. Donderdag verscheen de P H.
weer op de reede met 17 arrestanten,
weigeraars van de „Java", nochtans
geer verontrustend verschijnsel, omdat
er in eerste instantie slechts 3 waren
gearresteerd. Toch, en in zooverre ben
ik in mü'n vorigen brief juist ge
weest, ziin de moeilijkheden met het
Europeeseh personeel afgeloopen. Het
dienstweigeren hoezeer ook te laken
zie ik meer als een demonstratie,
welke nu plaats gehad heeft. Bovendien
is er een reden te meer, die ik je straks
zal noemen, die het Europeesche per
soneel weer geheel op de hand van het
gezag zal brengen. Maar de eerste
schandvlek hebben wy te pakken; land
macht uit Malang ter bewaking van de
Marine op den Dokweg, en een Indisch
publiek, dat zich zeer terecht afvraagt
of deze marine, .waar ze zooveel geld
voor betaalden, wel betrouwbaar is.
Het 2de bedrüf van dit marine-drama
begint met de bekende voorstelling van
de 17 korting voor het Inlandsclie
personeel. Vrijdag 3 Februari, de auto
riteiten waren er op voorbereid, weige-
den 500 inl. schepelingen op diverse in
richtingen dienst nu a .d. wal. De vorige
maal was het tnjna uitsluitend de varen
de marine dienst. Ze werden thans door
mariniers overgebracht naar Madoera,
waar ze in niét gebruikte loodsen van
de quarantaine dienst van den burger
lijken geneeskundigen dienst werden
ondergebracht en daar zitten ze onder
bewaking nu zeer terecht van de
marechaussée voorioopig opgeborgen.
Van dit opbergen doet nog een aardige
anecdote hier de ronde. Baksgewü's, in
landsclie bak 5 en 6 wreigeren aan te
treden. Autoriteiten voorbereid. Alles
meteen op een vrachtauto en weg. Korte
metten. Een inlandsch korporaal, die
de wacht gehad heeft, naschaften, be
hoeft niet op baksgewijs te komen.
Vroeg daarna:
Minta biedjara sama toean comman-
ant (Wensch den commandant te spre
ken).
Wordt toegelaten: Treed stram sa-
lueerend voor het bureau.
Cdt.: Maou minta appa? (Wat heb je
te vragen?)
Korpl.: Maou „dlenstweiger" djoega,
saja naschapten lantas tida bisa dateng
baksgewüs (Ik wil ook dienstweigeren,
maar kon niet op baksgewüs komen,
daar ik moest naschaften!.
Cdt. (geïrriteerd): Tida bisa lagi. Itoe
auto sama orang dienstweiger soeda
pigi (Dat gaat niet meer, want de auto
met dienstweigeraars is al weg).
Korpl.: Soeda, lantas saja maou ka-
red ja lagi (Salueert en maakt rechtsom
keert). (Niets aan te doen, dan ga ik
maar aan het werk)
En nu de 3e, meest beschamende en
onverkwikkelijke actie van dit marine
drama, de muiterij op de „Kappel Toet-
joe". Zondagmorgen werd Soerabaja en
heel de wereld in haar Zondagsrust ver
stoord door het bericht,. Eerst wilden
we het niet gelooven, maar toen het
doör de radio werd omgeroepen, moes
ten we er wel aan. Momenteel weet jij
in Holland precies evenveel van liet ge
beurde als wij hier, finesses ziin er niet,
de bekende berichten spaar ik je dus.
Commentaar durf ik niet te geven,
daarvoor is nog te weinig bekend hoe
alles op de „Zeven" in ziin werk is ge
gaan. Maar kun jii je voorstellen, Jan,
dat de inlanders initiatief nemen tot
zoo iets? Inderdaad stelde men hier in
Soerabaja Soerabajasch H.B.
de vraag; „Wat deden de Europeanen?"
Ik hoop, o ik hoop zoo kerel, c'at ook
zü er was een vrii groot aantal nog
aan boord overmeesterd werden.
Want het Europeesche deel der ma
rine kriigt ziin kans zich te rehabilitee-
ren en nu geheel achter het gezag te
gaan staan. In dien geest schreef de
I. C. ook reeds. Maar, o blaam, als onze
Hollandsche Jannen op de „Zpn" ziin
samengegaan met de Inlanders. Wat
bestormen ons een boel vragen. „Was
er een le klas aan boord?"
In onzen tüd. toen we op de „Toetjoe
voeren en 't schip lag ten anker, dan
moest er een luit. ter zee le klas aan
boord zijn. Nu is Harm van Boven, de
oudste op de lijst der zich aan boord'
bevindende. Hoe ziin de officieren over
rompeld? Was die le kl. misschien die
gene, die in een vlet sprong? Wie navi
geert het schip? Allemaal vragen, .waar
we al antwoord op hebben tegen dat jii
dezen brief leest, want de beslissing zal
spoedig vallen.
Goddank ziin de stemmen in Holland
in allerhoogste instantie voor 'n kracht
dadig optreden. Sommeeren en anders
geweld gebruiken. Morgen zal het eska
der wel contact met de „Zeven" krijgen
en eten is het er van. Ik hoop zoo, vooral
voor onze collega's en hun familie in
Holland en hier, dat een sommatie vol
doende zal blijken, maar het oog der
wereld is momenteel op onze marine
gericht. Het is er op of er onder.
De 4e acte is gespeeld over een paar
dagen.
Hoe eerder dit drama afgespeeld is,
hoe heter. God geve, dat onze Marine
zonder rampen te voorschijn komt.
Tabé, kameraad. Je diep onder den in
druk zü'nden makker
HENK.
P.S. Volledigheidshalve: 2 Febr. had
hier op Pasar Besar een orkaantje
plaats. Het dak van de K.P.M. viel op
een auto. 'n sado viel om. „Indië."
