MEE
'Werf wilt IX kunï
Voor allen die Sukkelen
^Wacft §am
Een radio aangeboden aan Marine-patiënten.
TWEEDE BLAD
HELDERSCHE COURANT VAN ZATERDAG 25 FEBRUARI 1933.
West-Indië.
Stadsnieuws.
China en Japan.
Winterliedje.
De arrestatie van den communist
de Kom te Paramaribo.
li
fVfijnhardt's Laxeertabletten
TWEEDE KAMER.
-r
LI
DE STRIJD TUSSCHEN COLUMBIË
EN PERU.
Luchtgevecht bij Tarapaca; een
Peruaansch vliegtuig neergescho
ten.
Donderdag heeft in de buurt van de
onlangs door de Colombianen veroverde
stad Taracapa een luchtgevecht plaats
gehad tusschen Peruaansche en Colom-
biaansche vliegtuigen. Eerst hebben Pe
ruaansche vliegtuigen de voor Tarapaca
voor anker liggende Columbiaansche oor
logsschepen gebombardeerd zonder er
evenwel in te slagen een der schepen te
treffen. Hierna stegen Colombiaansche
vliegtuigen op. In een hevig luchtgevecht
werd een Peruaansch toestel neerge
schoten.
HET CHINEESCH-JAPANSCHE
CONFLICT VOOR DEN
VOLKENBOND.
Het rapport van de commissie
van 19 aangenomen. Slechts Japan
stemt tegen.
De buitengewone Volkenbondsvergade
ring heeft om half twee het rapport over
de oplossing van het Chineesch-Japansche
geschil met 42 stemmen tegen een (daar
de eene tegenstemmer Japan was en de
stemmen van de partijen in het geding
volgens artikel 15 van het Volkenbonds
verdrag niet medetellen) dus eenstemmig
aangenomen.
Na deze stemming heeft de voorzitter
Paul Hymans op de beteekenis er van ge
wezen, de hoop uitsprekend, dat niets on
herstelbaars gebeuren zou en verzekerend,
dat in ieder geval de Volkenbond zijn taak
in het belang van den wereldvrede zal blij
ven voortzetten.
Nog geen ïormeele uittreding
van Japan uit den Bond.
Een formeele verklaring van het uit
treden van Japan uit den Volkenbond is
nog niet uitgesproken, doch van Japan-
sche zijde wordt verzekerd, dat deze over
enkele weken zal volgen, nadat de Japan-
'sche regeering een plan zal hebben opge
maakt in hoeverre en op welke wijze Japan
aan de verdere internationale conferenties
en bijeenkomsten te Genève zal kunnen
blijven deelnemen. Gistermiddag zou de
volkenbondsvergadering nogmaals bijeen
komen om te spreken over de schepping
van een commissie, belast met het toezicht
Tsjaojang gebombardeerd en verschei
dene huizen vernield, terwijl onder de bur
gerbevolking eenige slachtoffers vielen.
Geen verloven op de Amerikaan-
sche vloot in de Phillppijnsehe
wateren.
Volgens een bericht uit Manilla heeft
de commandant van de Amerikaansche
vloot alle verloven voor de officieren van
van de bij de Phillippijnen gestationneerde
oorlogsschepen opgeschort. Deze maat
regel wordt gemotiveerd met den gespan
nen toestand in het Verre Oosten. In
geval van bijzondere gebeurtenissen moet
de Amerikaansche vloot onmiddellijk koers
zetten naar Sjanghai of andere Chinee-
sche havens. In Japansche kringen heeft
het bericht van de opschorting van ver
loven groot opzien gebaard.
inspecteur Mac Donald, die hem per auto
meenam naar het bureau. Op het bureau
bevond zich de procureur-generaal, die
na enkele woorden met de Kom te hebben
gewisseld, last gaf hem in verzekerde
bewaring te stellen. Kort daarna vond
een verhoor plaats. Er blijken voldoende
termen aanwezig om de Kom voorloopig
aan te houden.
In verband met de gebeurtenissen dei-
laatste dagen hebben Vrijdag huiszoe
kingen plaats gehad bij de Kom, de San
ders, Liesdek en Doedel."
Donderdag zijn de eerste Surinaamsche
bladen ontvangen met berichten over de
geseinde onrust te Parimaribo op 31
Januari en 1 Februari.
In De West van 1 Februari staat:
„Gisteren en heden was Paramaribo in
rep en roer. Er heerschte bij wijlen een
paniekstemming. Tal van winkels sloten
deuren en vensters. De wildste geruchten
deden de ronde. Wat was er gebeurd?
Ongeveer een maand geleden keerde de
heer A. de Kom, Surinamer van geboorte,
in zijn land terug. Nauwelijks voet aan
wal gezet, begon hij zijn communistische
agitatie. Eerst zocht hij in café's contact
met de Creolen, daarna met de Aziaten,
zoowel Britsch-Indiërs als Javanen. Op
hen bleek hij dadelijk grooten invloed te
hebben. Het stroomde immigranten naar
zijn kantoor, dat hij doopte met den naam
van actief-bureau.
Bepaalde ordeverstoring vond aanvan
kelijk niet plaats, maar de optochten van
immigranten, die door de stad trokken,
groeiden steeds aan. Aan alle kanten
kwamen uit de districten berichten van
den opmarsch naar Paramaribo. De auto
riteiten, die de menschen waarschuwden,
dat de Kom niet de minste macht had,
werden uitgelachen. Er was een geest
als nooit te voren onder de immigranten.
Over zijn plannen liet de Kom zich niet
veel uit. Hij nam namen en adressen op,
over eventueele klachten, beloofde hij bij
de Koningin de noodige stappen te zullen
doen in het belang der immigranten en
sprak ondermeer „Den dag dat ik u
noodig heb, zult ge allen komen. Wij
zullen dan als één man schouder aan
schouder staan. Dan zal de ommekeer
T-FN ORDER VAN DEN MINISTER
VAN DEFENSIE.
Tegen aansluiting bij of steun-
verleening aan groepen of veree-
nigingen op sociaal-democrati
schen grondslag.
De minister van defensie heeft voor
de militaire ambtenaren van zee-en land
macht de volgende order uitgevaardigd:
Ter kennis wordt gebracht, dat aan
sluiting bij of eenigerlei steunverleening
aan groepen of vereenigingen van per
sonen op sociaal-democratischen grond
slag in strijd is met de plichten van den
militairen ambtenaar en derhalve ver
boden.
Wie „militair ambtenaar" zijn.
In verband met den bovenstaand ge-
publiceerden order van den minister van
defensie, wordt er aan herinnerd, dat
volgens artikel 1 der wet van 1 Decem
ber 1931 (Stbl. no. 519) houdende regelen
betreffende den rechtstoestand van de
militaire ambtenaren onder militaire
ambtenaren worden verstaan
a. Zij, die zijn aangesteld in militairen
openbaren dienst om bij de landmacht
hier te lande of bij de zeemacht werk
zaam zijn;
b. Zij, die aangesteld in militairen
openbaren dienst om bij de landmacht
in de overzeesche gebieden werkzaam
te zijn, tijdelijk dienst verrichten bij de
landmacht hier te lande, voor zoover de
algemeen verbindende voorschriften,
geldende voor de landmacht hier te lande
op hen van toepassing zijn.
Blijkens het tweede van artikel 1, zijn
onder militaire ambtenaren mede begre
pen het personeel der Kon. marinereserve
en het reservepersoneel der Kon. land
macht, hetwelk niet valt onder het voor
gaande lid.
DE STAKING IN HET
VISSCHERIJBEBRIJF
TE IJMUIBEN.
Over de akkers lag de rust,
stilte trilde om de boomen;
hun kruinen stonden onbewust
naar 't 'waaiend lentelicht te droomen.
Maar toen de dag was opgestaan,
de morgen-koelte was vergleden,
toen streek een nieuwe wereld aan,
vol zuiver-reine wittigheden:
Er beefde een ranke lint van sneeuw
op 't beenig takwerk van de boomen;
't is, of vandaar een zilv'ren licht,
een feest van heerlijkheid kwam stroomen.
Er wiegt cadans, er schuilt rythmiek
hij alle plekjes alngs de dreven;
't lijkt één doorstrooming van muziek,
één ademtocht van louter leven.
Bekijk eens stil dat eikenbosch,
zie eens nauwkeurig naar die loten;
't is net, of elke kleine tros
uit zuiver marmer is gegoten.
't Schijnt of de twijgjes, slankbekuiid,
omvleugeld zijn van vogelvluchten,
of daar de weelde overwuift,
de weelde uit de grijze luchten.
En als de milde zonneschijn
al hooger, hooger komt gestegen,
dan galmen stemmen, zilverrein
opzingend langs de wollige wegen.
Zooals een vogeltje in 't geblaert'
deemoedig tinkt zijn heimwee-zangen,
zoo droeg de jeugd die nieuwe aard
in zich als 't wiekend, stil verlangen:
Daar schettert schel een klare lach,
schichtig opschietend langs de stammen;
de jeugd is als die jonge dag,
oingolfd door gouden zonnevlammen.
Een toovertuin, zoo rein en fijn,
straalt hen uit alle verten tegen:
neen, nimmer kan het mooier zijn
in Holland, met zijn witte wegen.
T. J. DEKKER.
(Vervolg van pag. 10).
V.V.V. „HELDERS BELANG".
Blijkens in dit blad voorkomende adver
tentie zal de Vereeniging Voor Vreem
delingenverkeer „Helder's Belang" een
inschrijving houden van alle hotels, pen
sions, gemeubileerde seizoenwoningen en
-kamers in Den Helder en Huisduinen,
die in aanmerking willen komen indien er
in het Badseizoen aanvragen zijn, om
daarvoor aanbieding te doen.
De kosten voor deze inschrijving be
droegen 2.50 per jaar, waarvoor alle
aanvragen van buiten worden toegezon
den.
Voor deze inschrijving komen alleen die
adressen in aanmerking, welke daarvoor
door de V.V.V. geschikt worden geacht.
Het spreekt vanzelf, dat zij die zich
niet de moeite geven of de geringe kosten
er voor over hebben zich te doen inschrij
ven, bij het binnenkomen van aanvragen,
daarvan geen opgave krijgen.
De maatregel is bedoeld om een over
zicht te krijgen van de betrokken plaatse
lijke gelegenheden tijdens het badseizoen
(Mei t.m. Sept.) waardoor in het belang
van aanvragers en aanbieders vlotter en
overzichtelijker kan worden gewerkt.
Buitenlandsch Overzicht
Feuilleton
Radio-programma
Een pact van non-agressie tus
schen Japan en Nederland
De arrestatie van den communist
de Kom te Paramaribo
De strijd om Jehol begonnen
De marinier, die hulp noodig had
van Maatschappelijk Hulpbetoon.
Heeft het aan zichzelf te wijten,
zegt de Minister.
De opkomst van de nieuwe mili
ciens (feuilleton)
Onderhandelingen tot oplossing
van het conflict in het visscherij-
bedrijf te IJmuiden
Aan militairen verboden zich aan
te sluiten of steun te verleenen
aan groepen of vereenigingen op
sociaal-democratischen grondslag.
De gevangenhouding van Snee
vliet met 30 dagen verlengd
China bereidt zich ten oorlog, na
de verwerping van het Japansche
ultimatum
pag. 1
1
2
5
I
5
5
bondsgebouw in de Brederodestraat, in
afwachting van de beslissing van de
rechtbank.
Een der demonstranten, zekere G. W.,
verzette zich en werd door een rijks
veldwachter gearresteerd.
Gevangenhouding van den heer
Sneevliet verlengd.
op den gang van zaken in het Verre komen en zij die ons thans onderdrukken
Oosten.
China bereidt zich ten oorlog.
De verwerping van het Japan
sche ultimatum.
De Eerste Kamer der Rechtbank te Am
sterdam heeft gisterenmorgen besloten, de
gevangenhouding van den heer Sneevliet,
die wegens opruiing werd gearresteerd,
met 30 dagen te verlengen.
Betreffende de beslissing vernemen
wij, dat verdachte door zijn verdediger,
mr. Stokvis, hooger beroep zal laten aan-
teekenen bij het Gerechtshof, zoodat ook
dit rechtscollege in de Raadskamer zal
Onderhandelingen tct oplossing hebben te beslissen of de gevangenhou-
van het conflict.
zullen door ons worden onderdrukt." Hij
trok zelf naar de districten om contact
te zoeken met de immigranlen, en wie
in Paramaribo kwam, was dadelijk onder
den invloed van de Kom, die men „een
I koning" noemde.
Toen Donderdagmorgen rapporten in
kwamen, dat een duizendkoppige menigte
weder verzameld was op het kruispunt
bij dé Kom's bureau begaven zich de
China bereidt 21C". na de verwerping pr0cureur-generaal en de commissaris
van het Japansche ultimatum inzake de van po]jtje per aut0 ter plaatse. In het f bestunr Her TTmuider federatie
ontruiming van de provincie Jehol door belang van de orde werd lastgegeven mn,dikheid van een nn lossing
de Chineesche troepen voor op een open- om de straat schoon te vegen. Hierbij
lijken oorlog met Japan. zijn eenige klappen gevallen. Verwonding
Omtrent de verwerping zelf wordt na-van eenige beteekenis vond echter niet
der qemeld dat deze bijna onmiddellijk P'aats. Daar het op den duur bezwaarlijk
na ontvangst van het ultimatum op het was een detachement van 24 politiebe-
a ambten op dit eene punt te handhaven
Chineesche ministerie van ui werd de hulp van militairen ingeroepen
zaken geschiedde. Er wordt o.a. in yer- Qm bet punt af te zetten,
klaard: Het feit, dat Japan niet alleen j Twaalf manschappen verschenen onder
voornemens is, de provincie Jehol aan te commando van luitenant Weber. Op het
vallen en te veroveren, doch verklaart, dat erf bevonden zich nog een driehonderd
zijn militaire operaties zich ook zouden menschen die men geleidelijk liet afvloeien,
kunnen uitstrekken tot Noord-China Vrijdagmorgen 5 uur waren weder een
(Japan ontkent dit laatste te hebben be- honderd immigranten op het erf
weerd), is voldoende om te bewijzen dat 7» d? Ko"; De massa groeide voort-
durend aan. Om half acht verscaeen weder
zijn agressieve politiek ongewijzigd is ge- e(Jn mi]itaire patrouil]e ter plaatse. Om-
bleven. China behoudt zich natuurlijk net streekg balf negen zette zich de reus-
recht van zelfverdediging voor, waarbij achtige massa in beweging. De Kom zou
alle verantwoordelijkheid rust op Japan, naarden gouverneur gaan.Toen de menigte
Inmiddels gaan de gevechten in Jehol langs den waterkant gaande de Knuffels-koor en gejoel aangeheven en begon men
voort; zoo hebben rondom Nanking hevige gracht bereikte, sloeg men af naar die mede te hollen. Voor den ingang van het
schermutselingen plaats gehad en hebben gracht, zoodat men het politiebureau niet Paleis van Justitie was ook een drom
beide partijen zware verliezen geleden, passeerde. Natuurlijk werden maatregelen volks verzameld die bij den ingang van
,v i /-*i_i__ e-enomen om te beletten dat de demon- de publieke tribune trachtte binnen te
V. D. meldde Donderdag uit IJmuiden:
De besprekingen,door den burgemeester
van Velsen de laatste dagen gevoerd met
vertegen woordigers der reeders eenerzjjds
en enkele bestuursleden der IJmuider
federatie, aangesloten bij den centralen
bond van transportarbeiders anderzijds,
hebben er toe geleid, dat binnenkort
onderhandelingen zullen aanvangen tus
schen het bestuur der reedersvereeniging
:n het bestuur der IJmuider Jederatie
inzake de mogelijkheid van een oplossing
van het conflict in het visscherijbedrijf.
De onderhandelingen zullen worden ge
voerd ten raadhuize onder leiding van
den burgemeester als bijzonder bemidde
laar in het conflict.
DE AANHOUDING VAN SNEEVLIET.
Men meldt uit Amsterdam:
Donderdagmorgen hadden zich voor
liet huis van bewaring op de Wetering
schans en in de omgeving van het Paleis
van Justitie op de Prinsengracht te Am
sterdam een groot aantal leden en aan
hangers van het N.A.S. verzameld, in af
wachting van het overbrengen van Snee
vliet naar het parket van den officier
van justitie. Toen de celwagen het huis
van bewaring verliet, werd een spreek
u t. uan( stratie het gouvernementshuis bereikte,
zet is. heeft eenige aanva n a De politie dreef de menschen de zijstraten
sjoerijsche troepen doorstaan. Acht bajo- jntusschen bleek de Kom in een auto
net-aanvallen werden uitgevoerd doch de zyn gestapt. Hij reed in de richting
Chineezen wisten zich te handhaven. van het gouvernementshuis.In de Heeren-
Japansche vliegtuigen hebben voorts straat werd hij aangehouden door den
dringen, ofschoon deze al bezet was. De
rijksveldwacht heeft daarop de menigte
met den klewang uiteengedreven. Bere
den politie verwijderde verder de betoo-
gers uit de omgeving van het Paleis van
Justitie. Dezen trokken toen naar het
ding van Sneevliet dient te worden ver
lengd.
DE RABIOCEN8UÜR.
De radiocontröle-commissie heeft, naar
„Het Volk" meldt, de uitzending van een
hoorspel van Maurits Dekker, „De laatste
minuut", dat de Vara had willen uitzen
den, verboden, omdat het in strijd met
de voorschriften was.
Het spel is geïnspireerd op de zaak
Sacco en Vanzetti, die eenige jaren ge
leden de wereld in opschudding heeft
gebracht.
De Vara heeft, naar mén het blad mee
deelde, het voornemen, het spel tot een
tooneelstuk te laten omwerken.
BOND VAN LANDPACHTERS.
Hypotheekboeren als lid toegelaten.
In een Woensdag gehouden vergade
ring van den Nederlandschen bond van
landpachters is besloten ook de hypo-
theekboeren tot den bond toe te laten, in
verband waarmee de naam veranderd is
in: Ned. bond van landpachters en hypo-
theekboeren.
Deze beslissing was voor den voorzitter
aanleiding, zijn mandaat te beschikking te
stellen en uit den bond te treden.
met Verstopping of moeilijken, tragen en
onregelmatigen Stoelgang zijn
onmisbaar. Werken vlug zonder kramp of pijn.
Bij Apothekers en Drogisten. Doos 6o ct.
lnterpellatie-aanvrage-De Visser.
Deinterpellatie-aanvrage-de Visser over
de omstandigheid, dat door maatregelen
van de zijde der Ned.-Indische regeering
de overlegging van schriftelijke verkla
ringen als bedoeld bij art. 39 der Kieswet
aan het in het Boven-Digoelkamp ver
toevende en bij de a.s. verkiezing voor
de Tweede Kamer candidaat te stellen
personen wordt onmogelijk gemaakt, wordt
Vrijdagmorgen aan de orde gesteld.
De heer Albarda (s.-d.) verzoekt de
interpellatie over het gebeurde met de
„Zeven Provinciën" spoedig aan de orde
te stellen, daar de aan den Volksraad
verstrekte inlichtingen eenzijdig en onvol
ledig zijn.
De Voorzitter kan nog geen mede-
deeling omtrent het tijdstip der inter
pellatie doen en zal bij de volgende rege
ling der werkzaamheden de zaak weer
onder de oogen zien.
Indische begrooting.
Hierna worden voortgezet de algemeene
beschouwingen over de Indische begroo
ting voor 1933, waarbij tevens aan de
orde is de behandeling van de motie-
Cramer betreffende opheffing van inter-
neeringskampen en interneeringen en
afschaffingen der exhorbitante rechten.
De heer Schouten (a.-r.) betoogt.dat
onder de gegeven omstandigheden aan
de cijfers der begrooting slechts een ge
ringe waarde kan worden toegekend.
Spr. bestrijdt vervolgens uitvoerig den
heer Cramer t.o.v. diens flnancieele be
schouwingen.
De beschouwingen van den heer Cramer
bevorderen misverstand, dwaling, onrust
n agitatie.
De heer de Visser (c.-p.) herinnert
aan de vlijmscherpe wijze, waarop Victor
de Stuers vroeger de moorddadigheid
heeft belicht, waarmede men eertijds de
opstanden in Indië smoorde. Maar het
tegenwoordig verzet staat op een veel
hooger plan, want voor het eerst is thans
een vereenigd optreden van Europeanen
en Indonesiërs te bespeuren in het ver
zet tegen het koloniale imperialisme. Een
giftige haat wordt getoond jegens de
Communistische Partij, die niet zal rusten,
voordat het imperialisme verslagen is,
hier en in Indië. Openlijk verklaart spr.,
dat de communisten hun bedoelingen niet
verheimelijken.
Zij zullen den verzetgeest tot aan de
eindelijke overwinning.
Als spr. in den loop van zijn betoog
spreekt over parasitaire ambtenaren, die
met hun promotiekansen rekening hou
den, zegt de Voorzitter, dat hij zulke
onparlementaire woorden niet kan toe
laten.
De heer De Visser (c. p.; zegt, dat
de toestand zoo erg is, dat het niet mo
gelijk is dien te beschrijven in woorden,
die volgens den voorzitter parlemen'air
zijn.
Het programma van bezuiniging der
regeering is het program van de schande
van het koloniale imperialisme.
De strijd tusschen Columbië en
Peru5
De buitengewone vergadering van
den Volkenbondsraad is ver
daagd 5
De Amerikaansche marinebcgroo-
ting voor het komende jaar tP 6
De zaak-Eschauzier voor de
Haagsche rechtbank6
Omtrek nieuws11
Marineberichten „32
Marktberichten 6
Zaterdag 25 Februari.
Bal-masqué, Casino 8 uur.
Bal-masqué, Musis Sacritm 8 uur.
Feestavond Huisduiner Belang. Dennen
heuvel 8 uur,
Z< ndag 26 Februari.
Tooneelvoorstelling, Casino 8 uur.
Feestavond Jul. Voetbal Club, Café Prins
Hendrik, Julianadorp 8 uur.
Donderdag 2 Maart.
Feestavond Vrijz.-Herv. Kerkkoor, ge
bouw U.S.O. 8 uur.
Filmvoorstelling Crisis-comité, Tivoli 8 u.
Het Welter-rapport is een poging om
het levenspeil van den Hollandschen ar
beider neer te drukken tot dat van den
Indischen koelie.
De communisten willen Indië los van
Holland nu.
Spr. bespreekt voorts het oorlogsge
vaar, dat schuilt in het bezit van kolo
niën, en de internationale verwikkelingen,
die er het gevolg van zijn.
Spr. geeft voorts verschillende bijzon
derheden omtrent voedselnood op ver
schillende plaatsen in Indië, op de alge
meene Verelendung der bevolking en op
de ontzaggelijke toeneming der werk
loosheid.
Spr. dient drie moties in, welke onvol
doende ondersteund worden, zoodat ze
niet in behandeling komen.
De heer J o e k e s (v. d.) zegt, dat het
niet doenlijk blijkt om beschouwingen te
baseeren op begrootingscijfers, welke
onder de gegeven omstabdieheden niet
nauwkeurig zijn.
De laatste 10 jaren gezamenlijk ver
gelijkende, komt men tot het merkwaar
dige resultaat, dat zij ongeveer quitte
uitkomen. Hierbij zijn dus de jaren met
de groote tekorten inbegrepen. Dit kan
ons een reden geven om anderzijds niet
al te pessimistisch te zijn.
Wat betreft het credietvraagsiuk, als
Indië zelfstandig zou moeten financieren,
zou het niet'mogelijk zijn, dat Indië zich
op normale voorwaarden prodipt Zqu ver-
Een Marine-arts in Soerabaia zendt ons
het volgende schrijven:
Hierbij heb ik de eer U de ontboeze
ming aan te bieden van twee rasechte
Jutters. Zij zijn natuurlijk hartstochtelijke
spellers van „het Juttertje", evenals ik
trouwens, en hebben dus gezien dat U
regelmatig zaken uit den Oost vermeldt,
die voor de marinemannen een zekere be
teekenis hebben.
Zij lagen hier, toen de radio-installatie
aan de Marine-afdeeling werd aangebo
den en ze zouden, vertelden ze mij, het
heel aardig vinden als dat ook in de Hel-
dersche Courant kwam. Ik vond het na
tuurlijk best en zei dat ze er dan maar
een opstelletje over moesten schrijven. Dat
is geschied, ze hebben het op mijn toestel
getikt en U vindt het hierbij.
Wij plaatsen natuurlijk gaarne deze
„ontboezeming" en zijn er van overtuigd
dat onze lezers de pennevrucht van twee
C.B.Z.ers met genoegen zullen lezen.
Soerabaia is het Nieuwediep van den
Oost, tenminste als we niet letten op
smoorhitte en windstilte, maar alleen kij
ken naar de massa braniekragen, die we
door de gloeiende straten zien trekken.
Soerabaia is de ma*ine-basis, maar we
vinden daar niet als in Holland een eigen
Marine-hospitaal, de menschen worden er
verpleegd in de Centrale Burgerlijke Zie-
keninrichting waarvan een speciale af-
deeling voor de marine is gereserveerd en
waar een officier van gezondheid van de
marine aan het hoofd staat.
Dat ziekenhuis, altijd genoemd de
C. B. Z., speelt een groote rol in het
leven van de marinemenschen te Soera
baia, en zooals dat meestal met dingen
als ziekenhuizen het geval is, de herinne
ring aan de C.B.Z. hangt meestal samen
met gedeelten van den Indischen turn,
waarin zorg de scepter zwaaide.
Die C.B.Z. is een reusachtig complex
van gebouwen, waarin een staf van 30 a
40 artsen en een 500 verpleegsters en
verplegers een duizendtal patiënten moe
ten verzorgen.
Het is een oud, ja voor Indië, een zeer
oud gebouw en het voldoet maar in ge
ringe mate aan de eischen, die wij in den
modernen tijd gewoon zijn aan een zie
kenhuis te stellen.
Toch heeft het ook voordeden van zijn
hoogen ouderdom. Neem bijvoorbeeld de
groote tuin, met zijn prachtige eeuwen
oude, torenhooge waringinboomen, die zich
meedoogend buigen over de paviljoenen
en als een geweldige pajong de onbarm
hartig zengende zonnestralen opvangen.
Men vindt onder de booggangen van
het gebouw, dat hier en daar aandoet als
een schilderachtig Italiaansch klooster,
een koelte, die we tevergeefs zullen zoe
ken in de blikkerend witte moderne ge
bouwen.
Maar we zouden het niet over de
C.B.Z. hebben, maar over marine-patiën
ten. die een radio hadden gekregen.
Op de bovenverdieping van het front
gebouw, gedragen door een lange reeks
statige kolommen, vinden we onze marine
menschen terug. Daar vonden we Dr.
Bottema en Krul, adjudant Vos en majoor
Kalf, sergeant-schrijver Legrand en last
not least, de kok Metsger, die de pot be
reidt op een wijze, die Janmaat appre
cieert. Zij, bijgestaan door de zuster en
een dertigtal inheemsche verplegers, ver
zorgen daar Jan in de lappenmand. Hier
leeft en lijdt en sterft Jan. Meestal leven
ze gelukkig, maar menig gezin in den
Helder zal zich ook nog herinneren den
brief na het schrikbrengende telegram, den
brief van den dokter met bijzonderheden
over de laatste dagen van vader of zoon.
Hier vinden we ze allemaal, zwaar en
minder ernstige zieken, afgekeurden, her
stellenden, overspannenen, blank en bruin
door elkaar. En aangezien een schip, en j
zeker een oorlogsschip, om van grut als
duikbooten, mijnenvegers en torpedoboo-
ten nog maar niet te spreken, allesbehalve
geschikt is voor zieken, komt Jan veel eer
der in het hospitaal dan een burger, dat
maakt dat de marine-afdeeling bij wijze
van spreken, de gezondste afdeeling van
de C.B.Z. is.
Daarom is het ook vooral daar nood
zakelijk om te zorgen voor wat afleiding.
Maar wat dat betreft staat Soerabaia
wel heel wat achter bij den Helder. Hier
geen recreatiezaal, geen biljards, geen
leestafel; wel een groote tuin, maar waar
in om diverse redenen niet meer dan
ruim een uur gewandeld mag worden. Den
geheelen dag moeten de menschen zich
amuseeren op de groote lange voorgalerij,
van waaruit men wel een mooi uitzicht
heeft op het groote, schaduwrijke, voor
plein. maar men raakt toch ook wel eens
uitgekeken, naar die permanente trans
porten van zieken en gewonden, die den
geheelen dag uit de stad en uit de pro
vincie, het ziekenhuis komen binnenrijden.
Toch zijn de patiënten, die zich over de
voorgalerij mogen bewegen, nog bevoor
recht boven hen die op de zaal en in hun
bed moeten blijven. Een bed in de tropen
is op zichzelf al een ding om van te rillen.
In Holland kan men zich wel eens wat
behagelijk voelen onder de dekens, als de
sneeustorm tegen de ruiten blaast, maar
hier is het bed alleen geschikt om zoo
gauw mogelijk achter de gesloten klam
boe, in de vrije natuur te springen. Het
ergste is het dan nog voor menschen, die
zich geheel gezond gevoelen, zooals zij
die behept zijn met gebroken ledematen
meestal het gevolg van een gewaagde
motortrip, of pas herstellenden, die nog
niet mogen loopen, of tuberkuleuzen, die
zich nog geheel goed voelen. Wat kan
bij zulke slachtoffers de weg naar het
herstel ofnaar het einde lang vallen,
daar dag in dag uit op bed.
Op een goeden morgen kwam de vloot-
aalmoezenier, pastoor Litjens eens bij dr.
Bottema aanloopen, om te overleggen of
niet een radio in een groote behoefte zou
voorzien. De dokter was er glad voor en
een paar dagen daarna hadden de pastoor,
de vlootpredikant, de off. v. administratie
Goossens, de Chef—radiodienst Meyer en
de luit t. z. Post Uiterweer, zich met dr.
Bottema in comité vereenigd en ging de
zaak in beweging.
De hoofdzaak was ook hier weer de
vraag: hoe komen we aan de duiten, en
vooral in deze sombere tijden leek het een j
onbegonnen werk om een goede twee
duizend popjes uit de zakken der vrienden
te kloppen.
Hoe dan ook, dank zij de algemeene
medewerking, het is gelukt. Zonder dat
het rijk er aan te pas kwam, waar trou- I
wens niet aan gedacht kon worden, en
toch ook zonder een direkten aanval op de
beurs te doen, terwijl toch uitsluitend de
marine-menschen het uit eigen beurs heb
ben betaald. Al spoedig kon de N.V.
A.K.I.Z. met de uitvoering worden belast.
Het oorspronkelijk plan, loudspeakers met
beperkt vermogen moest worden opgege
ven en zoo werd er dan opdracht gegeven
72 koptelefonen over de verschillende
zalen te verdeelen. Ook het officiers- en
onderofficiers-paviljoen moest worden
voorzien en uit dankbaarheid voor de
medewerking der C.B.Z. autoriteiten, werd
aan den wachtdokter, in diens kamer, ook
een aansluiting cadeau gemaakt. Alles liep
op rolletjes en het was niet overdreven te
verwachten, dat in October alles opge
leverd zou kunnen zijn, maar dat liep glad
mis.
Tweede Kerstdag kwam de zending pas
aan en toen werd alles er op gezet om
Oudejaar nog muziek te kunnen geven.
Alles aan het werk om de douane te ver
murwen en snel in te klaren, een gedraaf
van werklieden en technische bolle-
boozenen ja hoor, het zou lukken.
Uithood'gingen werden rond gestuurd,
want er zou temidden van de crisis toch
een feest zijn. De patiënten hadden zaal 38.
in een lusthof herschapen met behulp van
veel vlaggedoek en palmen en daar was
dan de zoo lang verbeide morgen aange
broken op Zaterdag 31 December 1932.
Helaas, die oudejaarsochtend hing er
allesbehalve een oudejaarsstemming in de
lucht. Er was spanning, onrust, actie en
de hoofden stonden niet naar feestvieren.
