IVot wilt li lozen
tweede bi .AD
HEI.DERSCHE COURANT VAN DINSDAG 26SEPTEMBER 1033.
Stadsnieuws.
S ZWERFTOCHTEN DOOR
SAPPIGE KOEGRASSER WEI
Marine-manoeuvres nabij
Den Helder.
[verdwijnt;
Het proces van den
Rijksdagbrand.
Licht op
voor alle voertuigen;
Dinsdag •'"tept19,19 uur.
Woensdag -7 19.17
Voor het te Amsterdam gehouden
pxanien voor 1.andmachinist slaagde voor
diploma A motorgrootbedrijf onze stad-
[m-iiool H. A. Smits.
weensdie Potitievaartuig hem op den
vasten wal brengen.
g«
HR. MS. „VAN NES*.
Hr. Ms. „Van Nes" wordt hedenmiddag
tegen zes uur in de haven verwacht.
INSCHRIJVINGEN HANDELS
REGISTER
van 19 tot en met 25 September.
Nieuwe zaken:
N. 1®. M. Crone, brood- en koekbakkery,
Huijgenstraat 1719, Den Helder.
EERE-AVOND MEVR. DE BOER—
VAN RIJK.
Casino uitverkocht.
Uitverkocht! stond in groote letters
boven bet plaatskaartenloket van Casino,
en dat was reeds Zaterdagmiddag het
geval. Ontzaglijk was de sciiare belang
stellenden, die zich dien middag voor
den ingang verdrongen om een plaats
voor a.s. Woensdagavond machtig te
worden, en velen die niet meer konden
worden geholpen, moesten worden teleur
gesteld.
Omtrent de regeling van een en ander
kan nog liet volgende worden medege
deeld
De Burgemeester heeft welwillend het
eere-voorzitterschap van het Huldigings
comité op zich genomen en zal in die
kwaliteit namens de gemeente de be
jaarde actrice bij haar aankomst in Ca
sino welkom heeten. Deze ontvangst, die
in de vóórzaal van Casino plaats heeft,
jrnl ►of.rd ononhaar karakteri
d
..wiuchi 7 nut zal mevrouw de
Boer en de haar vei gezellende dames en
lieeren artisten door het comité worden i
ontvangen in hotel Bellevue, waarna men
in auto's, voorafgegaan doorliet Stedelijk
Muziekcorps, naar Casino rijdt. Aldaar
zal hel Stedelijk nog een nummertje
muziek geven, waarna de hierboven ge
noemde officieele ontvangst plaatsheeft.
Te 8.15 begint de voorstelling, de zaal
is evenwel van half 8 reeds geopend. De
huldiging der actrice zal plaats hebben
't zij vóór de pauze of na afloop den
voorstelling (dit wordt nader bekend
gemaakt) en zal vergezeld gaan van de;
aanbieding van een s'offelyk huldeblijk.'
Guteren had de eerste der tactische
oefeningen op kleine schaal voorde Marine
plaats. De veronderstelling was, dat een
divisie van drie onderzeehooten%de kust
moest dekken tusschen Callantsoog en
Zandvoort; deze divisie bevond zich hy
den aanvang der oefening ter hoogte van
den l'ettemer polder en had bericht ont
vangen, dat een vijandelijke scheepsmacht
vanuit zee op de Nederlandsche kust aan-
stoomde. Deze vijand, bestaande uit Hr.
Ms. «Heemskcrck», «Gelderland», «Banc-
kert« en »Z 5«, stond bij den aanvang der
oefening ongeveer 40 mijl uit de kust, ter
hoogte van Den Helder, en had de op-,
dracht zoo spoedig mogelijk een gefin
geerde beschieting van de Nederlandsche
kust, nabij IJmuiden uit te voeren. Met
het oog op onderzeebootgevaar besloot de
commandant van dit smaldeel eerst gedu
rende eenige uren een koers te sturen,
die den scliyn zou wekken, dat het doel
Hoek van Holland was, om dan dwars van
IJmuiden plotseling snel den wal in te
sturen en de beschieting uit te voeren.
Aldus geschiedde, maar de hy de onder
zeebooten ingedeelde vliegtuigen verken-
Icn den vijand en gaven draadloos ver-
kenningshcrichten af, waardoor de onder
zoebooten eich op zijn opmarscli weg konden
piaatsen en aanvallen. Alle drie der booten
slaagden erin een gunstige aanvalspositie
te bereiken, waarbij alleen de derde boot
ontijdig ontdekt werd en in werkelijkheid
waarschijnlijk vernietigd zou zijn voor dat
zij een torpedo had kunnen afvuren. Voor
vuurleiding oefening werd daarna do be
volen beschieting door de gezamenlijke
scheepsmacht
ViSSCue. Ij.
De afgcloopen week was voor de
'levende garnalenvisschcry in het alge
meen een bevredigende. Dat is in dezen
tijd tenminste een lichtpuntje en al mag
daaruit geen al te optimistische conclusie
worden getrokken, als we nagaan hoe
pessimistisch men ten opzichte van deze
soort visscherij gestemd was, dan is deze
uitslag toch een van opbeurenden aard.
Men had gedacht,, dat de Zuiderzeeaf-
sluiting den garnalenstand had tc niet
gedaan, maar het blijkt, dat men dit te
donker heeft ingezien. En voor Den
Helder kan de aanwezigheid van gar
nalen juist door de Amsterdamsche be
hoefte aan de levende soort van groote
bcteekenis worden in de toekomst, het
geen door het aanvankelijke succes al
kan worden vastgesteld.
De tongprijs wil nog niet rijzen, maai
dat doet de belemmering in den export.
N angst is er anders genoeg en bij open
stelling van het onbelemmerde handels-i
verkeer kan ook dit weer een goede bron
voor het vischbedryf worden.
Hcliol, de goede soort althans, doet
'Itijd nog bevredigenden prijs.
1'alingvangst is er nog weinig en we
(in nieuwsgierig hoe de teelt zich in liet
komende seizoen zal ontwikkelen.
JONGETJE TE WATER.
Zaterdagmiddag waren eenige kinde-
,,pn aan liet spelen op een vlot in de Bui
tenhaven. Een jongen, die met één heen
"I' het vlot en met het andere heen op
de steencn glooiing stond, gleed uit en
kwam in het water terecht. Gelukkig koii-
TER AFSCHEID VAN ROBINSON.
„Het zal mij dan genoeg zijn, om te
wel en
Dat, wat zoo lief werd, nooit in ons
En al de dagen zal ik welkom heeten,
Waarin mij deze wereld weer verschijnt"
Het was met stillen weemoed, dat ik Za
terdag liet laatste schetsje heb gelezen van
Robinsou.
Ik wist het ree,Is eenige weken, dat hij
weg zou gaan. Want ik ken hem, dien
stoere» man, die onder het pseudoniem
„Robinson" jaren lang in de „Helöersche
Courant" zijn zuiver-lyriseh lied zong; van
den dijk, liet strand en de duinen; van de
haven, de eeuwige water-kabbeling. Zjjn
stad was hem lief. ziin inwoners waren
hem lief. Och, misschien kendet gij hem
allen, want R. was een vry-bekende per
soonlijkheid in Den Helder; en kwam door
zijn ambtsbezigheden in aanraking met
verschillende menschen. Is het daarom
wonder, dat de gemeenschapskunst bij
hem een groote rol speelde. Na ieder na-
tiuir-tafereel volgde bij na altijd de toepas
sing op en de verhouding tot het maat
schappelijk leven. En nu gaat deze pittige
schrijver van ons weg, ver van hier, Maar
hij weet het, z'n herinnering zal danknaar
blijven voortleven, als een kostbaar
kleinood, in het hart van vele litteraire
kunstgenietera
Hierboven citeerden wij een strofe uit
het gedicht „Afscheid" van Jan Prins.
Ook deze dichter ging weg, ver weg, om
dat in Indië zyn taak hem riep.
Hij hield van Holland, ziin blanke luch
ten en effene klaarte»; z'n oneindig ver
schiet en strakgelijnden horizon; z'n blonde
duinen en blauwe zee; van zyn plassen en
slooten en stoere molens; zijn breede ma-
jestueuse dijken; zyn riet-omzoomde lan
den en vlakke wegen.
In zijn drie bundels verzen ligt het ge-
heele karakteristieke Hollandsehe land
schap opengespreid, zuiver verklankt.
Daarom vergelijk ik Robinson zoo graag
met Jan Prins: Beiden sc hreven onder een
pseudoniem, beiden hielden ze van Hol
land. van wat hun eigen land aan schoon
heid biedt.
In soepele wiegende cadans stroomt de
poëzie van Jan Prins cn het lyrisch-didac-
tisch proza van Robinson. Een verrukke
lijke. welluidende muziek.
De lieelden w orden een voor een te voor
schijn getooverd; helderen klaar, in klank
en kleurrijke plastiek. En langzaam, kalm
en statig vervliet het beeld en groepeert
zicii naast de andere, zachtjes voortglij
dend in warme trilling en oplossend in de
ijle ruimte.
Nieuwe beelden worden opgeroepen,
meer omlijnd en weelderiger; maar ook zy
verdwijnen weer.
We worden meegevoerd met de stroo-
mende golving van geluiden: met de won
derlijk-vervloeiende acooorden van woor
den muziek.
Wat hü ons ligt opgeborgen, diep in het
onder-bewuste, een rhseling, een fluiste
ring van rijpend geluk om de mooie zon
nige wereld; dat komt bij deze woordkun
stenaars tot openbloeiing. tot volle levens
werkelijkheid. Iedere onbegrepen im
pressie. die zoo vaak ons ontroert, ons
heimelijk en onbewust doet verlangen,
dat wordt hier uitgedragen in marmer ge
luid, onbewogen, onwankelbaar, in inelo-
dieuse deining; vertolkend de ontluikende
wereld, de loutere zinneweelde. Rustig en
gedragen vloeit elke versregel, eenvoudig
en klaar van taal. Het is 'n reine, subtiele
pracht, een streeling voor 't gemoed.
Daarom is in beider werk de regelma
tige. tweedeelige jambe maat overheer-
schend.
Vaak hoorde je Robinson in weken niet.
en dan verschenen kort na elkaar weer
enkele schetsen, waar het pure levens
geluk, dat hem te machtig werd, met nieu
we impressies zich ontplooide.
Het machtige, egoïstische naturalisme
was verre te zoeken. De Fransche uitroep
„1'art pour Part!" was hier slechts een uit
drukking, een loos woordje zonder be tee
kenis. Het was bij onzen Helderschen dich
ter als bii Jan Hendrik Leopold. die een
zame. Rotterdamsche dichter, die slechts
verzen schreef om het innerlijke geluk en
de warme vreugde, die ze hem zelf schonk.
Met veel moeite kon Di. P. C. Boutens
hem bewegen, op hoog m leeftijd eerst, de
verzen te publiceeren.
En wat een wonder-heerlijke pracht en
traag-deinende schildering lag er beklon
ken in cie gedichten!
In eenzaamheid en stilte bezong Leopold
zyn levensrijkdom, als een vogeltje, twin
kelend in z'n kooi.
„In mijne armen liggen schoven
van alle rijkdom, die ik brak.
een schat, mijn eigen hart te hoven
en wie ik liefheb, krijgt' een tak."
Zoo was Robinson. Een stille figuur,
enkel schrijvend en dichtend om de diepe
vreugde, waarvan hy zelf genoot, 't Is bii
den kunstenaar, zooals Dr. Joh. Tielrooy
enkele maanden geleden heeft getuigd in
een kunstbeschouwing:
„De onzuivere wil gelouterd worden. De
kunstenaar wil zich bevrijden door zich
uit te spreken."
Hoe innig was Robinsons gemeenschap
met de natuur, wat was hy een sprekend
en duidelijk bewijs, dat de menschheid
langzaam maar zeker terugkeert tot de
alles-vernieuwende natuur.
We leggen u een nieuwe kunstdefinitie
voor:
„Kunst in 't algemeen is de uitgedrukte
verwantschap tusschen natuur en mensoh."
By Robinson zien wy ceze definiëering
volkomen opgaan.
In dit artikeltje hebben wy u een indruk
trachten te geven van de heteekenis en
waarde der natuur-opstellen van Robinson.
En wy allen, misschien in verschillende
mate, wy die hem lief hadden om zjjn on
gedwongen natuurlijk werk, zoo vol over
gave we ?ul!en den naklank van 't levens
geluk. dat hii probeerde uit te strooien,
nog lang in onze ziel bev.aren.
Het zal. ongewild misschien, meewerken
tot opbouw en verdieping van ons geeste
lijk leven, tot verrijking van onze inner-
liike Kedachten-wereld. DEKKB;B_
Teun met zijn zeug en tien zeug pog trotsch als een pauw voor den
bfggen. Een varken is verstan- tw*P- 't Leek precies een troep soldaten,
dlger dun een mensch. Elke v<Jor°P-- knor knor., knor....
iiiir H„„tl ,n„ „i.. /M<) n varken kan menige moeder, die te
ken speen. Dc |)Proerd is om den kinderwagen te douwen,
stakende zeug. Moederliefde ten lessie geven, die heb hart v
kent geen vrees. Een varken
dat een paard doodt.
Weet je wat 't gekke is teugeswoor
dig, zegt Teun, terwijl hij nieuw strop in
varkenskot legt. Dat je nerges meer
houvast an heb.... Al hei je vandaag
honderdduizend gulden in je kast leggen,
morrege zyn ze geen haltevie waard....
dat zie je an de dollar en an 't pond....
die zijn ook foetsie, daar gappen ze de,
helft van. Ze doen maar met je, wat ze j zeug, hé en die liep met zijn jonkies buiten
willen teugeswoordig. De Amerikaansche Daar was ok een ket in d.at land en die
voor zyn
kinderen. Zoo is 't!
•Zoo is 't Pleun, zoo is 't. goed heb ze
dat zeid, zegt Teun, daar krijg je een pak-
kerd voor, meid.
Een varken is een be9t dier, vervolgt
liij, maar as je 'm kwaad maakt, as je z'n
kinderen plaagt, ga 'm dan uit den weg,
dan is ie gevaarlijk voor mensoh en dier.
't. Is eres gebeurd, bii een kameraad van
me, een hoer hè in lvoegras, daar stond
ik mee te praten. Nou, die had ok een
en Engelsche Staat mag alles doen....
maar als ik, een eenvoudige boer. iemand
geld afneem voor levering van een varken
van 300 pond en ik lever 'm d'r een van
150 pond..dan zegge ze: die hoer deugt
nie, o zoo, dan kreg je een proces en mot
je beteunen.
Mot je hier in me varkenskot kijken.
Zie je die zeug? Das er een van 500
pond. Echte goeie, Hollandsehe ponden,
geen stukkie vette Engelsche hokkiun,
zit 'm in zijn spekalles zuiver wicht.
'n Reuze dier is 't. Hij heb tien biggen!
Ze zeggen welderes, varkens houden
geeft verdriet, omdat varkens altijd knor
ren, merk ik, moppig willende zijn, op.
't 19 ook teugeswoordig lang niet
alles met de varkensmesterii en fokkerij,
herneemt Teun. Daar hei je nou zoo'n
zeug, wat brengt-ie op.... lang niet wat
't most.
Nou, zoo'n beesie van 500 pond....
dat zal hy c'en slager nog wel opgeld doen.
Niks hoor. daarbij, ik verkoop mijn
zeuge nooit bij 't wicht, bij 't pond.
Varkens doe ik het wel, maar mijn zeuge,
als ik ze weg wil doen, verkoop ik ze in
de hoop. Maar deze zeug heb ik al jaren,
't is een reuze-dier.... een prachtige fok-
zeug. Ik zou 'iu niet graag kwijt willen.
Je mot weten, die zeug werpt tweemaal in
begon om die biggen heen te draaien.
Meer om te spelen, dan kwaajegeid. In
ecno begint die zeug woedend te grommen
en kwaadaardig te blaffen, rent naar die
ket toe en loopt voor zijn pooten, maar die
ket gaat maar door achter de biggen te
jagen. Weer blaft die zeug woest. In eene
zoo log en zwaar als ie is, springt ie teuge
het steigerende peerd op, vlak tegen zijn
huik. Dan hooren we een schreeuw, een
ijselyken doordringenden schreeuw van
een paard in doodsnoodAls de zeug
weer op d'r pooten staat, stroomt liet bloed
zo bij d'r bek neer. Het peerd rent nog
even over 't veld.... dan staat ie stil....
trilt op zijn pooten en valt dan op den
grond, op het gras
Mijn kameraad en ik vliegen er naar
toe.... De heele buik van 't peerd was
opengereten door den bek van de woedende
zeug, de ingewanden, de darmen hingen er
hy neer.'t peerd most direct afgemaakt
worden.
Dat heb ik meegemaakt, met eigen
oogen heb ik het gezien, 't Is lillyk, erg
iilliik, as je een zeug tergt, as ie met zyn
biggen loopt. Maar anders zijn 't aardige
beesten. Een enkelen keer heb ik 't gehad,
cat er een misgeboorte tusschen de biggen
w/as, b.v. met li pooten cn twee neuzen,
't jaar, een heele troep biggen, zegt Teun j Nou, daar "heb ik, toen ze bleve teven nog
vol trots, dan vervolgt hij: Op 't oogen- j aardig geld voor gemaakt. Ik verkocht ze
blik gaat 't met de varkenspriizen nogal aan een kermisreiziger als wonderdier en
tengevolge van de wettelijke inkrimping j op de Schager kermis lachte ik me een
door de varkenscontröle, maar ik mag lang aap. toen ik voor een tent sting waarop
niet zooveel biggen meer fokken als vleje stond:
jaar, maar dat mot ok weer zeid: Vleje' „Boeren, burgers en buitenlui! Hier is
jaar wasse de varkens geen centt wonderlijkste varken van de wereld met
waard. Teen kocht je een varken van 500 6 pooten en 2 neuzen te zien. In de bin-
pond, dat nou 100 gullen kost, voor 35. nenlancen van Australië aangekocht. 25
Wasse dat prijzen? j cent entrée!"
Toch een heet verschil, zoo'n pas ge- Ik heb me cente in me zak gehouwe en
boren big met een pasgelioren mensch, er een pakkie noga voor Pleur.tje voor ge-
zeg ik, op een klein rose biggetje wijzend.1 kocht.
I En nou gaan ik weg, saluut. Zeg tegen
het Heldersche krantje, dat mijn buurman
hiernaast zich ook op de krant wil abon-
neeren en een boerenarbeider met zijn
vrouw an de Doggersvaart hebben d'r ook
zinnigheid in gekregen.
Ik heb ze 'zeid, dat do krant voor Den
Helder en 't boerenland is en dat ze mis-
ScHten gauw een proefnummer krijgen en
dat zal inslaan as de bliksem in een
strooien dakkie. Ze zijn nu al vo! vuur
voor 't Juttertje.
i As je myn nou maar dat boekie „Drie
Gulden of Twee Dagen" kedo geeft, dat
die Yvel Dlawnurg geschreven heeft, toen
ie in de gevangenis zat in Alkmaar. Ken
jij die soms. zeg. die Yvel Dlawnurg? As
iii 't maar niet zelf bent. As je in de ge
vangenis heb gezeten, kon je wel deres
eën big van die zeug in je zak steken en
meenemenen een big kost centen, dik
cente. Een big van 8 weken kost 8, van
9 weken 9 gulden, van 10 weken 10 en
als jy twee dagen gezeten heb, dus een
Jammer, dat de stadslui, de lui uit
Den Helder, die denken, c'at ze zoo ver
boven een boer staan, het landleven niet
kennen. Als ze de natuur goed gadesloe
gen, net als wy. dan zouden veel van hen
niet zooveel drokte en kapsones op d'r lijf
hebben, zegt Teun. Wat is een mensch
als ie geboren wordt? Niks, niemendal!
Als ie niet door een baker in de luiers ge
holpen wordt, vertrekt ie net zoo gauw.
als ie er opgekomen is. Moet je zoon (rpvangepisbig bent van twee dagen, wat
kleine |>ig zien; zoon aaroig vrooljjk cier- i,en jy waar(ji n«Pt veul, reken 't zelf
t.je as t is! maar uit.... Weet ie wie we! wat waard
De menschen kijken neer op een var- is? -t Heldersclie krantje, dat is zyn cen-
ken. trekken ervoor hun neus op, denken ten dik waard. Ik heb met de markthe-
dat 't een dom dier is. Niks hoor.... Het richten, die er in staan, vaak al menigen
zyn verstandige goeie beesten. Deze zeug verdiend.... daar ziin ze erg vlug
heb 10 biggen geworpen. Met hun tienen niee.
krijgen ze van hun moer. die zeug, melk. j. jP Zllit zien> over twee weken is er nog
Nou is 't kassuweel dat iedere big zijn lllaar één man en pen „aardekop in Koe
eigen speen heeft en ook zyn eigen
plekkie. Zoolang als ie gezoogd wordt,
denk maar niet, dat ie zich vergist en hy
abuis an de speen van ze broertje of zussie
gaat lurken. Als 't een enkelen keer ge-
gras, den Polder, Breezand, Den Helder,
Texel en Wieringen, die niet op de Hel
dersclie krant geabonneerd is en die ééne
man die 'm niet leest, heeft geen lezen
geleerd, anders las ie voor dien prijs ook
beurt, dan staakt de zeug het melk geven een kranti die elke bewoner van het
en krygen ze allemaal niks.
Dan staakt de zeug? vraag ik ver
wonderd. As je me nouAls de big
getjes zuigen krygen ze immers toch
melk?
Dat denk je maar. zegt Teun. Niks
Noorden van Noord-Holland verplicht is
te lezen, als hij op de hoogte wil b''ijven
Wat er in den kop van Noord-Holland om
gaat. Zoo is 't. das vast, das vast. Wat
jil. Pleun?
Je heb krek gelijk. Teun, zoo is het.
krijgen ze as ie niet wil. Mot je weten: een Ik kan liet Heldersche en boerennieuws
zeug doet onder het zoogen niks dan zuch- niet missen. Zoo is 't en niet aars.
ten en knorren en zoolang ie zucht, vloeit (Wordt vervolgd),
't zog.... zucht ie niet, dan komt door ce
speen geen melk. krijgen de zuigers nul
op 't rekest. Als er nu onder dat krioe
lende goedje een is, die de verkeerde
speen pakt, of op de plaats van zyn broer
tje of zussie ligt, dan zucht en knort de
zeug niet en krygt ie lau niks. zooals
Louis Koster zegt. 't Zijn reuze dankbare
diertjes ook! Ik heb vaak gadegeslagen,
maar als de menschen zeggen: Hii is zoo
DE BEGROOTING VAN HET
WEGENFONDS.
De begrooting van het Wegenfonds
gec ft aan voor den gewonen dienst een
bedrag van f 21.9 millioe»,samengesteld
onopgevoed als een varken, dan slaan zei"'* de inkomsten van wegenbelasting
de plank mis, subiet mis. Èen varken is J 14 millioen) en ry wielbelasting (1 nul-
plank
een erg opgevoed' dier.... een dankbaar
dier., want, en dat is geen mop of flauwe
hak, maar zuivere waarheid. Als zoo'n
kleine lummel van een rose big gedronken
Heeft van zyn moer, dan gaat te naar moe
ders kop en daar loopt ie om heen, en dan
strykt ie ziin snoet over moeders snuit en i
ie moeder en die ouwe
lioen) en enkele kleinere bydragen. De
kapitaaldienst vermeldt f 3 millioen. Voor
de rijwiel- en wegenbelasting is rekening
gehouden mot een dalend cijfer. Voor
onderhoud, verbetering en aanleg van
wegen, alsmede voor bruggenbouw over
de groote rivieren is uitgetrokken totaal
daarmede dankt ie moeder en dtemiwël* millioen, 130.000. Hiervan is fji.174 000
dikke lov» zeug die knort vroolnk. wat l voor bruggenbouw, zoodat voor eigenlyke
i'JStZünSkindeiïn vanmSSchen j *egen overblijft f V^rVrnn^
-
gekeerd voor wegen verbetering f7.350.000.
Maling hebben ze aan hun ouders.
't Is wonderlijk goedje, wat jy Pleun,
zegt Teun, tegen zijn vrouw, die met een
bakkie leut komt aandragen. Hebben de
varkens gevoel voor d'r biggen? Heb ik
gelijk, ja of nee?
Je heb krek gelijk, zegt Pleuntje.
D'r zyn ook heel wat moeders onder de
dames, die meer maling hébben an d r
eigen, d'r bloedeigen kinderen, as een
Opvoeren van de uitgaven teneinde meer
evenwicht te krijgen tusschen hetgeen
aan het Rijkswegen plan en aan de pro
vinciale wegenplannen wordt toegedacht,
kan alleen geschieden door dep kapitaal-
dienst meer geld te leenen, hetgeen de
regeering ontoelaatbaar acht, Noodge
dwongen zal men derhalve de uitgaven
inperken
ing in
Fe"de vorige keë? biggen geworpen had, den algemeenen toestand intreedt, zullen
heb ik me vaak suf gelachen. Als ze ge-1 uitgaven gehee_Mo_t_de inkomsten moe-
varreken. Deze zeug heb zorg voor haar j van het Wegenfonds moeten injie
biggen! Haar biggen zijn haar alles! Tóen «n. als er niet .spoedig verbeter»
ie de vorige keer biggen geworpen had,'jen algemeenen toestand intreed
iieb ik mé vaak suf Klaehen. Als ze «-'de uitgaven geheel tot de inkomsten
zong(i waren dan gingen moeier met de 'e'1 woiden teruggebracht,
jongen altii I kuiéren. Zelfs toen ze „egen Voor het wegvak Zurig -Harl.ngen
weken oud waren, liep die dikke zware woidt f GO.OOO aangevraagd.
Het verhoor van Dimitrof.
De Zaterdag werd besteed met het ver
hoor van den Bulgaar Dimitrof. Diens
eigenaardige, soms zeer agressieve, hou
ding geeft aanleiding t-ot incidenten. Als
de president hem vraagt of hü tets naders
wil mededeelen omtrent straffen, die hy
in Bulgarije heeft gehad, zegt hij o. a.:
Ik heb gehoord, dat ik in Bulgarije ter
dood veroordeeld ben. Nadere inlichtingen
heb ik daarover niet ingewonnen, want het
interesseert mü niet.
De president: Volgens mededeeling van
liet Bulgaarsche gezantschap bent u in
Januari 1924 tot levenslange tuchthuisstraf
veroordeeld, wegens het aanstichten van
den September-opstand in Bulgarije. In
een tweede proces is u dan tot de dood
straf veroordeeld wegens liet organiseeren
van een gewapenden opstand. Hebt u dan
niet langs omwegen naar die veroordeelin-
gen geïnformeerd?
Eigenaardige mentaliteit van
den Bulgaar.
Dimitrof: Voor mii heeft de veroordee
ling geen belang en geen beteekenis.
De president: Maar misschien voor ons.
Ik vraag u slechts, of u dc u gedane mede
deeling over uw vroegere bestraffing kunt
bevestigen.
Dimitrof: Nu vooruit, dan bevestig ik
dat maar.
De president: Dimitrof, ik wil u alleen
maar dat zeggen, gedraagt u zich hier be
scheiden en rustig. Als u dat niet doet,
dan krijgt u met ons te aoen.AIs ik met u
spreek over vroegere straffen, dan gaat
het er niet om, of u dat onverschillig is of
niet.
Uit het verhoor blijkt, dat Dimitrof in
1929 naar Berlijn is gekomen en dat. wet
telijk, zijn eenige „misdaad" deze is. dat
hij zonder voorkennis en toestemming van
de autoriteiten in Duitsohland verblyf-
lioudt, hetgeen op zichzelf natuurlijk een
overtreding is. Individueele terreurdaden
wijst hy van de hand en met den brand
van den rijksdag heeft hii dan ook niets
te maken. Verder wordt ook nog verhoord
de Bulgaar Popoff.
Van der Lubbe even apathisch
als tevoren.
Wat v. d. Lubbe betreft, die is op dezen
derden dag even apathisch en onverschil
lig als tevoren.
Torgler's verdediger, de advocaat Sack,
deelt mede, den indruk te hebben gekre-
gen, dat hij. T., onschuldig is.
i Uit v. d. Lubbe's houding kan niemand
wys worden: men weet niet of hij inder
daad versuft is dan wel komedie speelt.
Het laatste is, gezien de ontzettende zelf-
beheersohing, die dat kosten zou, haast
niet aan te nemen. Hii neemt zoo goed als
geen voedsel en ook bijna geen drinken
tot zich, hetgeen hem nog meer verzwakt.
Een medisch onderzoek heeft Zaterdag
plaatsgehad.' waaromtrent het volgende
wordt bekend gemaakt:
Zijn houding wordt als lijdelijk
verzet gekenschetst.
Marinus van der Lubbe, de voornaamste
verdachte in het Rijksdagbrand-proces, is
Zaterdagavond, na afloop van de proces
zitting. door den gerechtelijken arts, dr.
Schütz. onderzocht. Het resultaat van het
onderzoek naar v. d. Lubbe's gezondheids
toestand was naar net Wolff-bureau me
dedeelt als volgt:
„Van der Lubbe bevindt zich in een toe
stand van lijdelijk verzet en psychischen
afweer en legt bet er blijkbaar op aan,
door het teweegbrengen van volko
men krachteloosheid liet afbreken van het
proce9 te dwingen. Zulk een houding komt
ook overeen met de aanwijzingen,- die aan
de leden der communistische party zijn
gegeven ten opzichte van hun houding
voor de rechtbank. Voorloopig is Van der
Lubbe nog in staat het proces by te wo
nen. Hij is ook in staat de besprekingen
te volgen. Mocht hii zyn houding van ver
zet niet opgeven, dan zal natuurlijk moeten
worden overwogen, of men tot gedwongen
voeding zal vergaan Van der Lubbe lrrygt
in de gevangenis ziekenkost. Zaterdag is
hem bijvoorbeeld vleesch met gebakken
aardappels en groenten en bovendien wijn
en perziken gegeven. Hy heeft echter
niets gebruikt."
Maar het groote, sensationeele nieuws
van den Zondag is, dat v. d. Lubbe heeft
gegeteue en zelfs een wandeling zou heb
ben gemaakt op de binnenplaats der ge
vangenis.
Maar een Prager journalist
noemt hem vrijwel idioot.
In tegenstelling met de hierboven weer
gegeven meening van den Duitschen ge
neesheer, is de meening van den specialen
correspondent der „Prager Presse", die
schrijft:
Ho.c deze vernietigde, nergens belang in
stellende en naar lichaam en ziel gebroken
mensch, die bii nadere beschouwing alle
teekenen van abnormale groeistoring ver
toont (cretinisme), door de artsen, die een
onderzoek instelden naar zijn toereke
ningsvatbaarheid, voor volledig verant
woordelijk verklaard kon worden, schijnt
absoluut onbegrijpelijk.
Men had vaak den indruk, dat deze
zieke, uitgemergelde man -voor c'e rechter-
tafel, met den starren blik van den idioot,
die af en toe zonder reden lachte, de hom
gestelde vragen niet verstond, dat ze he
melhoog boven zyn geestelijken horizont
wanneer men deze positieve uitdrukking
eigenlijk kan gebruiken uitgingen.
Zijn meestal op fluistertoon gegeven ant
woorden waren vaag, onsamenhangend en
j vaak geheel verward.
Welk belang echter de regeering er by
heeft dit proces in het openbaar te hou
den, cn aan de wereldpers als voornaam-
sten en een teen verdachte die beschuldigd
wordt van positieve deelneming aan de
misdaad, een geestelijk en lichamelijk ge
heel minderwaardigen en sociaal misluk
ten man te presenteeren, is een vraag,
waarop wy, zooals op zoovele andere, in
dit proces wel nimmer een antwoord zul
len krygen.
Tot zoover deze correspondent.
Buitenlandsch Overzicht pag. I
Feuilleton
Radio-programma2
Van links en rechts „2
Schending van den Japansch-Chi-
neeschen wapenstilstand
Het proces van den Rijksdag
brand te Leipzig5
De officieele opening voor het
verkeer over den afsluitdijk 7
De 14e Volkenbondsvergadering
is gisterenmorgen geopend 3
Verscherping van den toestand
tusschen China en Japan „3
De tariefverlaging bij de spoor
wegen gaf meer passagiers maar
minder ontvangsten2
De plannen van Dr. Eckener.
Een vaste dienst Duitschlandte-"-
Ver. Staten in het voorjaar van
1935? 7
Groote overstroomingen in Zuid-
Slavië- 7
De A.j.C. en het uniformverbod.
Een principieele beslissing uitge
lokt „3
Een geschenk van de marine
officieren aan de inwoners van
Curagao, in verband met het
jubileum1
De toestand op Cuba wordt
steeds ernstiger..3
Prof. dr. P. Ehrenfest, van Lei
den, is gisteren plotseling over
leden 3
Een concordaat tusschen de
Sowjet-llnie en het Vaticaan? 3
Geen uitbreiding van het aantal
vergunningen voor de paling-
visscherij op het IJsselmeer 3
Steunregelingen ten plattelande 2
Omtrek-nieuws6
Marktberichten 3
Marineberk hten 8
Sportnieuws8
Maandagmorgen wordt het proces voort
gezet, op verzoek van Torgler's verdedi
ger een half uur later dan aanvankelijk
was vastgesteld. De zuster van Dimitrof
heeft zich als getuige aangemeld en het
Hof besluit haar te hooren, hoewel de
rijksadvocaat zich verzet, daar zonder
meer kan worden aangenomen, dat wat
Dimitrof heeft gezegd, de waarheid is,
zoo zegt hy. Een incident ontstaat als
Dimitrof op een oogenblik uitroept, dat
men verkeerd vertaalt. De getuige ver
klaart, dat haar broer sedert 1905 secre
taris was van het arbeiderssyndicaat der
communistische partij, en twaalf jaar lid
van het Bulgaarsche parlement. Verder
betrof het verhoor den derden Bulgaar,
Tarief, een 36-jarig schoenmaker Hij is
in Bulgarije veroordeeld tot 12'/2 jaar
tuchthuis wegens het lidmaatschap der
verboden communistische partij van Bul
garije. Van die 12'/2 jaar heeft hij ell
maanden uitgezeten; toen kwain er am
nestie. Bij verstek is hii later nog eens
weer tot 12'/2 jaar veroordeeld. Zijn doen
en laten wordt tot in bizonderheden uit
geplozen.
Verdediger dr. Seuffert: Heeft ver
dachte Tanef Van der Lubbe vroeger
reeds gekend?
Tanef: Hoe zou ik hem kennen? Ik
versta geen woord Duitsch. Hoe zou ik
hem trouwens hebben kunnen ontmoeten
Verdediger dr. Teichert: Ik zou willen
vaststellen, dat bii de vorige vraag ver
dachte Van der Lubbe zat te schudden
van het lachen.
Torgler's verboor: ,Ik Ueh
zeven maanden onschuldig ge
zeten".
Vervolgens wordt Torgler geboord, die
o.a. zegt: Ik wil beginnen met overeen
komstig de waarheid de waarheid te con-
stateeren, dat ik volkomen onschuldig
ben, dat ik met deze misdadige brand
stichting in den Rijksdag niet het aller
minste te maken heb, noch direct, noch
indirect. In het bewustzijn van my'n abso
lute onschuld en uit verontwaardiging
over het feit, dat men mij en mijn party
in verband brengt met deze brandstich
ting, ben ik den dag na de brandstichting
vrijwillig naar het hoofdbureau van politie
gegaan om er togen te protesteeren, dot
men mij en mijn partij in verband brengt
met dezen brand.
De p re s i d e n t onderbreektWat u
daar zeide, heeft al betrekking op de
daad zelf; het gaat nu echter alleen om
de identificeering der personen.
Torgler: Mijnheer de president, ik
heb 7 maanden onschuldig in hechtenis
gezeten en moet toch van de eerste ge
legenheid gebruik maken om aan de we
reld te zeggen, dat ik met deze brand
stichting niets te maken Heb. Zeven
maanden ben ik in de gevangenis ge
weest, waarvan 5 maanden dag en nacht
geboeid.
Ik heb dat uitgehouden, omdat ik wist,
dat ik onschuldig leed, omdat ik com
munistisch functionaris ben en omdat ik
mij met alle kracht en geestdrift, die ik
bezit, Heb gewijd aan de belangen van
liet arbeidende volk van Duitschland.
Torgler spreekt dan over zijn levens
loop. Hij is geboren als zoon van een
arbeider by de stedelijke gasfabriekby
zou gaarne onderwijzer zijn geworden,
maar moest wegéns de armoede van zijn
ouders na de lagere school in een heeren
mode-magazijn als leerling gaan werken.
In Dec. 1914 moest hy in militairen dienst
en 5 maanden is Hij als soldaat in Kus-
sisch-Polen geweest.