Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit Indië
'T JUTTERTJE
Het nieuwe jaar....
Het is maar goed, dat die Pelikaan
ons door middel van zijn schitterende
vlucht Nederland—Indië vice versa,
vlak voor den ingang van het nieuwe
jaar als het ware een injectie heetf toe
gediend die onze nationale en in 't bij
zonder ook onze hoofdstedelijke ener
gie en vertrouwen in eigen kracht
prikkelde en opvoerdeWe kon
den daardoor met een zekere vaart en
met een weer wat op peil gebracht
vertrouwen 1934 binnen snellen, waar
door we .in staat waren de eerste hin
dernisseri, die aanstonds weer op on
zen weg werden gelegd met élan te
nemen. Voordat wij een en ander te
berde brengen aangaande deze eerste
hindernissen in bet nieuwe jaar eerst
nog een kleine opmerking naar aan
leiding van de aankomst van Smirnof
en de zijnen, waarvoor overigens, na
al hetgeen krant en radio daarover
den volke hebben kond gedaan niet
veel meer behoeft gezegd te wor
den.... Dien glorieusen Zaterdag
avond van de aankomst heeft weer
eens ten duidelijkste gedemonstreerd
hoe ten eenenmale onvoldoende de
verbinding met onze luchthaven,
die zelf uitstekend geoutilleerd mag
heeten, is. Die communicatie via de
smalle, bochtige Sloterweg, het smalle
houten bruggetje over de ringvaart is
den naam als een van de meest voor
aanstaande vliegsteden ter wereld,
een naam die ons nu langzamer
hand ten volle toekomt, niet meer
waardig en de verkeersstremming die
op genoemden avond ontstond, een
file auto's van Kilometers lengte stond
op een gegeven oogenblik op den ver
bindingsweg onwrikbaar vast! zal,
naar men mag hopen, de betreffende
autoriteit van land, provincie en stad
een aansporing temeer zijn de afwer
king van de nieuwe Schiphol-verbin-
ding. die over Amstelveen komt te loo-
pen en dan aan zal sluiten op den pri-
mairen weg naar Den Haag, zooveel
mogelijk te bespoedigen.
De omzetbelasting.
De eerste nieuwe hindernis dan in
het nieuwe jaar, die oprees nadat we
eigenlijk nog bezig waren te springen
over de laatste van het oude jaar,
de telefoon-storing is de omzetbe
lasting. die deze maand in werking
trad. Zooals die telefoon-hindernis
langzaam en geleidelijk wordt afgebro
ken, een niet gering aantal verbin
dingen in het Centrum is al weer
hersteld, zoo wordt, kan men zeg
gen, deze nieuwe omzetbelasting-hin
dernis langzaam en geleidelijk voor
onze voeten opgetrokken Het Amster
damsche publiek heeft er tot nu toe
nog weinig van gemerkt en wie zich
in de voorafgaande weken door ne
ringdoenden had laten wijsmaken, dat
men in alle geval voor 1 Januari zoo
veel mogelijk inkoopen moest doen,
omdat op dien datum alles ineens veel
duurder zou worden, kregen min of
meer het gevoel dat zij 0111 den tuin
waren geleid. Van een verhooging
der détailprijzen is over het algemeen
nog geen sprake; integendeel, zou men
haast zeggen. De balans-opruimingen,
de uitverkoopen tegen boksers-, knal-
en andere verleidelijke prijzen vieren
op het oogenblik lustig hoogtij. Re
kening houden met de nieuwe belas
ting doet, kan men zeggen, onze hoofd
stedelijke detailhandel nog niet; direct
er mee rekening houden behoeft hij
dan ook niet, de nieuwe belasting
zal inlmers „aan de bron" geheven
worden en pas bij het inslaan van
nieuwe vooraden, komt, voor onze
winkels een eventueele nieuwe prijs
zetting aan de orde. Toch, al behoe
ven onze neringdoenden en anderen,
gezien het feit dat zij er voorloopig
niet direct mee te maken hebben, zich
over deze nieuwe noodwet niet bijster
druk te maken, al zouden zij voor
loopig rustig kunnen afwachten hoe de
zaak tenslotte zal uitpakken, toch
waren er deze eerste dagen van het jaar
velen die vooraf nu wel eens graag het
naadje van de kous, dat is de struc
tuur van langzaam oprijzende hinder
nis, wilden weten. Dat komt vooral
uit aan de lange rijen wachtenden die
zich den geheelen dag door verdringen
voor de eenige plaats waar het publiek
officieel inlichtingen kan krijgen over
deze nieuwe vorm van belasting: één,
zegge één, sober loketje in het Oost
Indisch huis!Er zijn tegenwoor
dig wel velen die tenslotte nu hij in be
narde en zelfs bijna hachelijke omstan
digheden is geraakt, Vadertje Staat
zooveel mogelijk terwille willen zijn en
die bereid zijn, zich door hem, zonder
al teveel tegenstribbelen nog eens extra
te laten scheren, maar mag men dan
ook, daartegenover niet van hem ver
wachten, dat hij tenminste wal meer en
beter gelegenheid geeft om ons snel en
volledig in te lichten over de wijze
waarop cjeze nieuwe operatie zal ge
schieden?.
Nieuwjaarsrede
K. v. K.
Voorzitter
De tweede hindernis in h ;t nieuwe
jaar werd gevormd door de,Nieuw
jaarsrede, die naar oud gebruik, op den
eersten wel'kdag door den Voorzitter
van den Kamer van Koophandel werd
uitgesproken. Deze rede behelsde,
eveneens naar de traditie wil, niet al
leen een overzicht van den gang van
„zaken" in de hoofdstad in het afge-
loopen jaar, maar gaf ook een denk
beeld van de wijze waarop door onze
vooraanstaande leiders van industrieën
en handelszaken de economische we
reldsituatie van liet oogenblik
wordt, alsmede een prognose mei het
geen ons in de komende twaalf maan
den te wachten staat. Voorzitter Gottfi.
H Crone, die in dezelfde vergadering
van de Kamer met algemeene stemmen
wederom als zoodanig herkozen wei a
en dus blijkbaar in ruimt mate het i er-
trouwen van onze industrieelen en han
delaren geniet, was in zijn nieuwjaars
rede over het algemeen vrij pessimis
tisch gestemd en juist dit pessimisme
deed ons ook hier spreken van een hin
dernis die wij moeten nemen, die
wij moeten overwinnen. Wèl werd er
van sommige zijden, zijden die nu
eenmaal, 0111 de door hen gevoerde po
litiek te rechtvaardigen, moeten blij
ven volhouden, dat we eigenlijk in de
crisisgolf-beweging van het economisch
lij wederom verkeeren in de periode
van opkomendé vloed, van opgang,
speciaal gewezen op zijn uitlating, dat
er feiten zijn die „den indruk bevesti
gen, dat de heftige wereldcrisis inder
daad haar diepste punt heeft bereikt"
en zij ontleenen aan deze, min of meer
uit haar verband gerukte passage, het
recht 0111 een optimisme bot te vieren,
dat b.v. veel van de jongste bezuini
gingsmaatregelen van stad en land on
gerechtvaardigd noemt. Naar 's heeren
Crone's eigen slot-woorden, kan men
echter in zijn overzicht, ook in dat van
het bedrijfsleven te Amsterdam slechts
enkele schaarsche lichtpunten ontdek
ken en luidt het „veelal onbevredi
gend" en „moet in sommige gevallen
zelfs van een zeer ernstigen toestand
gewaagd worden".
Wij zullen echter èn met behulp van
de lichtpunten van den heer Crone zelf
èn met behulp van energie-gevende
dingen als Pelieaan-injecties, zeer
zeker ook deze pessiinisme-hindernis
kunnen nemen, zonder daarop dade
lijk optimisme te vervallen. Enkele van
de bedoelde lichtpunten mogen ten
slotte nog genoemd worden. Ten eer
ste dan het feit, dat, gelijk deze Voor
zitter het uitdrukte, „tal van sympto
men wijzen op ongeschikte veerkracht
van het zakenleven in onze stad; en ten
tweede dat „het gemeentelijk crediet.
dank zij het voorzichtig beleid, dat
zich thans manifesteert, onaangetast
kan geacht worden".
De toestand onder onze
werkloozen.
In dit verband mag, nu wij de
economische toestand van de hoofdstad
weer eens een oogenblik onder de loupe
hebben genomen, ook wel eens een
enkel woord gewijd worden aan de toe
stand waarin de nog altijd duizende
werkloozen onder ons verkeeren. Het
is, nu men te eener zijde steeds weer
komt aandragen met verhalen over
werkloozen die, liever dan te werken,
steun blijven trekken, die zij in de
bioscoop en in verder gezapig niets
doen verteren en te andere zijde ge
sproken wordt van een nu ai reeds
volkomen onhoudbare toestand, wel
eens goed een zuiver objectief beeld te
Beste Jan,
Jullie hebben blijkbaar het Sinter
klaasfeest in de daarvoor gepaste om
geving doorgebracht, tenminste ik las
in de Aneta-berichten van vele graden
vorst, geopende ijsbanen en een enlrée
van koning Winter. Nu, een en ander
zal de feestvreugde er niet minder om
gemaakt hebben. Ook hier was het
weer lang niet slecht, rekenende, dat
het feest hier veel meer buitenshuis
gevierd wordt, en dat in de Westmoes
son, een bui de zaak behoorlijk in de
war kan sturen. Het was stamp- en
stampvol hier in de winkelstraten, bij
Hellendoorn stond de bakkerij op vol
bedrijf en Stolk niet minder, het was
pas ..Hari tractement" geweest, dus
kon het er af ook en menigeen zag je
met een stuk taai of borstplaten hart
r.aar huis trekken. Het wemelde van
Sinterklazen, bijna iedere groote toko
had er één, en bovendien reden er nog
eenige door Soerabaja's straten heen.
Welk een indruk dit op de toch al
vroeg rijpe jeugd maakt, kun je je
voorstellen. Mijn vierjarig zoontje ver
telde uie tenminste dat hij „een boel
Sinterklazen" gezien had, in welk ge
val je als Hollandsche vader toch maar
voor leelijkerd gezet wordt. Van de
malaise was weinig of niets te merken,
de speelgoed-toko's raakten behoorlijk
leeg, en vooral de Japanners zullen
met hun goedkoop import speelgoed
wel goede zaken gemaakt hebben.
Zooals ik je zei het was stampvol in
de straten en de gezelligheid werd nog
verhoogd door een reusachtig radio
orgel, hetw elk door de tram op sleeper
genomen de feestvreugde nog kwam
verhoogen. Voor zoover mij bekend is
Sinterklaas niet op het Marineterrein
aan de Oedjong geweest, maar ik ge
loof dat de goede bisschop een tijdje
als korporaal-konstabel op een der
varende jagers was meegegaan en zoo
doende dien dag niet aanwezig kon
zijn; mogelijk, dat hij nu als Kerst
mannetje ten tooneele verschijnt, trou
wens naar ik heb hooren verluiden
staat Zijne Eminentie op thuisvaren en
kun je het volgend jaar zijn eerwaarde
facie in Holland zien verschijnen. De
thuisvarende jagers zullen hem waar
schijnlijk medenemen. Deze schepen
zullen voor vlagvertoon eenige Atjeh-
sche havens aandoen, n.1. Oleh en Sa-
bang, terwijl in Colombo beide groe
pen jagers, de uitkomende en de
thuisvarende, elkaar zullen treffen,
hetgeen oorzaak is, dat we daar ter
stede een keurig vlagvertoon ten beste
kunnen geven van een divisie van vier
moderne jagers. Schreef ik in mijn
vorige brief reeds over een bezoek van
Fransche oorlogsschepen in deze ge
westen, thans komen er ook nog twee
Engelsche kruisers en de Karlsrulie
op bezoek, waarvan de laatste Oud en
Nieuw op Soerabaja komt vieren en er
dus in de Deutsche Verein wel een
allermooist feest op touw gezet zal
worden. Van de Gemeente krijgen wij,
Soerabajanen, ook een Sinterklaas-
cadeautje, namelijk de toezegging dat
de hoek Palmenlaan Kaliassin, je weet
wel, daar vlak voor die apotheek „De
Vriendschap", wier omhekt terrein
een verschrikkelijk verkeersopstakel is,
weggenomen zal worden en men daar
dus op dien drukken viersprong met
alle verkeer van Simpang, Goebeng en
Darmo veel meer ruimte krijgt, het
geen vooral door de Darmo-bewoners,
autobezitters, hoogelijk op prijs zal
worden gesteld.
Het speet ons te moeten hooren dat
het vertrek der „Postjager" steeds
weer werd uitgesteld, thans is de ver
trekdatum definitief bepaald maar nu
niet ver meer af van die van het extra
Kerst-Nieuwjaarsvliegtuig, dus zullen
deze twee elkaar nu wel gaan becon-
eurreeren. Desalniettemin bestaat er
nog steeds groote belangstelling voor
dit sportief gebeuren. Er bestaan plan
nen om de post voor Soerabaja van de
ostjager met een Marine-vliegtuin
van Batavia naar hier te brengem
Hr. Ms. „Flores" is thans ook in
dienst en 13 bezig met het afschieten
kanonniers hier in de buurt, het-
V001'deel is wat wij op jullie
winLhei)ben1omdat ook in den
tVn do.oi'kunnen gaan met afschie
ten, terwijl hij jullie in Nieuwediep zoo
\vppr rip 'fst' in verband met het
weer, de premie al behaald moet zijn
Wanneer het eskader weer uitgaat
weet ik niet, alsdan valt er altijd veel
meer van de marine te vertellen als
hier in de stad zelf. Vergeef me dus
dit korte briefje en laat het voor jou
een rede zijn om een lange causerie
terug te sturen. Tabe. ausene
HENK.
geven van den werkelijken toestand.
Nu kunnen wij, zoowel uit vrij talrijKe
eigen waarnemingen, zoowel op gezag
van een zeer betrouwbaar en recht
schapen z.g. huisbezoeker van Maat
schappelijke» Steun, die dagelijks met
de levensomstandigheden van een
groot aantal werkloozen in aanraking
omt, in de eerste plaats wel dit zeg
gen, dat iemand in de meeste gevallen
nog altijd op het oogenblik beter werk
loos in Amsterdam kan zijn, dan werk
zaam ergens in een plattelandsgemeen
te. Een der objectieve feiten, waarop
deze oogenschijnlijk misschien gedurf
de uitspraak steunt is het feit, dat de
zoo goed als gratis warmvoedsel-ver-
strekking van gemeentewege niet de
belangstelling ondervindt, welke men
in een stad waar honger geleden wordt,
zou mogen verwachten. Voor vijf cent
per portie kan men in verschillende
scholen een voortreffelijken, voed-
zamen maaltijd krijgen. Niemand be
hoeft inderdaad, naar een woord dat
bij den aanvang van den huidigen cri
sis eens door den burgemeester ge
sproken werd, in Amsterdam met
honger naar bed te gaan. Er wordt
van deze gelegenheid echter betrekke
lijk weinig gebruik gemaakt, wat een
aanwijzing is, dat zelfs in dezen hevi-
gen crisistijd het water de slachtoffers
nog niet tot de lippen is gerezen. Hier
mede wil allerminst gezegd zijn, dat
onze werkloozen in een paradijs leven!
Men heeft te eten en men zit niet in
de kou, maar daarmede is dan ook
vrijwel alles gezegd.
De „steun" behoedt dus, kan men
zeggen, zooals het nu is hen die bui
ten het productieproces zijn komèn te
staan, en dat zijn waarlijk niet al
leen de arbeiders in engeren zin!
voor een wegzinken in het pauperisme.
Veel meer doet zij ongetwijfeld niet;
maar, gezien het groot aaiftal stadge
noot en, dat aldus werd uitgeschakeld,
is dat al niet gering! Hoe staat hel\ nu
met de werkverschaffing, waarin 1
sedert eenige jaren zooveel moge 'j
hoofdstedelijke werkloozen neeït
ten onder te brengen; de werkv »-
schaffing, die in theorie zeer zeker J0
beste wijze van „hulp" mag heeti. h
maar die aanvankelijk in de prakt;
in vele opzichten faalde. Wie thai
van die werkverschaffing een eerlij-V-
objectief beeld wil geven, zal moete n
erkennen, dat de stemming den la; et
sten tijd onder de tewerkgestp.'-^en
aanmerkelijk, verbéterd is, sedert de
vakcentralen van verschillende rich
ting besloten om vwr 'gezamenlijke
rekening een inspecteur aan te stel
len, die van het Rijk het recht kreeg
om op alle werkverschaffingen als ver
trouwensman van de Amsterdamsche
arbeiders op te treden. Deze inspecteur
bespreekt de grieven met de tewerkge-
stelden en de leiders, hij tracht een
oplossing te vinden, neemt misverstan
den weg, treedt op als arbiter en ver
bindingsschakel. Deze maatregel heeft
uitnemend geholpen. Men hoort, en
hier geef ik de eigen woorden weer
van iemand die dagelijks in deze mi
lieus verkeert, tegenwoordig in de
Amsterdamsche centra nagenoeg geen
ontevreden geluiden meer. Groot is
vooral ook de moreele winst die uit
deze werkverschaffingen in de provin
cie getrokken kan worden. Al moet
men zeer zeker ook de materieel®
winst, die provincies en land uit vele
van deze door werkloozen uitgevoerde
werken beginnen te trekken, niet on
derschatten. Wjj noemen: de dikwijls
schitterend gelukte ontginningen in
streken, die vroeger weinig anders
waren dan een woestenij; het Twente-
Rijn-kanaal, dat van groote economi
sche beteekenis kan worden en dat
voor een groot deel tot stand komt
door de ijverige handen van Amster
damsche werkloozen.
Al met al: de toestand onder de Am
sterdamsche werkloozen is er een. die
in vergelijking met wat andere landen
en zelfs andere steden in eigen land
te zien geven, dragelijk.
Zoo zijn er!
Een vreemdeling vraagt aan ee»
„provinciestad-inboorling":
„Pardon wat is dat voor een ge
bouw?"
„Dat? Dat Is niks!"
„Pardon?
„Da's niks!!!"
„Pardon, ik vroeg, welk gebouw dat
is?".
'„Zeg*ik toch, da's ni-niks!....
„Ach nu begrijp ik u pas maar
ik bedoel, hoe noemt men dat gebouw?
„Dat is de achterzijde Van achteren,
snapt U?"
Ja, ja, maar de achterzijde waar
van?"
1 „O, waarvan wil U weten? Van de
1 pos'!"