De berechting van de muiterij op
De Zeven Provinciën.
HELDERSCHE COURANT VAN DINSDAG 17 APRIL 1 934.
Gemeenteraad
STICHTING
„HUIZE PARKZICHT".
Verkoop van grond en voorschot.
Burgerlijke Stand
van Den Helder
DE OFFICIEREN VOOR DEN KRIJGSRAAD.
VAN ONS LAND NAAR ROME
e
B. en W. sehrjjven aan den Raad:
Op initiatief van de Vereenigmg „Lief
dadigheid naar Vermogen" is een stich
ting tot stand gekomen, welke zich. ten
Boel stelt het bouwen en exploiteeren van
fen rust- en verpleeghuis in de gemeente
Pen Helder.
Bedoelde stichting. „Huize Parkzicht
.genaamd, was aanvankelijk voornemens
'Bet rusthuis te doen bouwen op een stuk
'grond deel uitmakende van het 'limor-
rpaik. De heer W. van Boven, ontwerper
[van het uitbreidingsplan, ontraadt even-
syvel het gebouw daar te plaatsen, omdat
'dit stadsgedeelte veel meer zal worden
I:verfraaid, wanneer het park geheel be-
Hiouden blijft. Een meer geschikte plaats
(vormde volgens den heer Van Boven net
terrein aan den Huisduinen* eg tegen
over de Timorlaan. Dit terrein heeft een
•oppervlakte van ongeveer 5250 m en
'biedt voldoende ruimte om het gebouw by
'gebleken noodzakelijkheid uit te breiden.
Het bestuur der stichting, dat zich met
deze plaats kan vereenigen, zou dit per
ceel gaarne van de gemeente willen koo-
Oen. Het stuit daarbij echter op moeilijk
heden van financieelen aard. oor de uit
voering van het plan is een bedrag noo
dig van ongeveer 100.000.—. Daarvan is
thans 00.000.- bij elkaar gebracht, zoo
dat nog 40.000.— ontbreekt. Het bestuur
hoopt dit bedrag te verkrijgen door het
jverleenen van een eerste hypotheek op
«jen grond en het gebouw. Opdat de las
ten niet te hoog worden opgevoerd, zou
men verder gaarne zien, dat de gemeente
den benoodigden grond afstond op zoo
danige wijze, dat daaruit geen of zoo wei-
jiig mogelijk kosten voor de stichting
(voortvloeien.
Omtrent dit laatste punt hebben wy het
advies gevraagd van de Commissies van
bijstand voor de Financiën, het Grond
bedrijf en de Publieke Werken en Plant
soenen. De gecombineerde vergadering
dezer commissies deed ons het volgende
[voorstel:
le. de gemeente verkoopt den grond
«an de stichting voor een som, gelijk aan
Üe boekwaarde, welke op ongeveer
f 10.000.— is te stellen;
2e. de gemeente verstrekt aan de stich-
'ting een voorschot tot het onder le ge-
poemde bedrag, onder verband van 2e
hypotheek tegen een rente van 4 per
gaar;
3e. aan den onder len bedoelden ver
koop worden de vobrwaarden verbonden,
■welke de Commissie van bijstand voor de
Financiën reeds eerder in overweging
had gegeven en die hierop neerkomen:
a. de stichting mag het terrein niet ver-
koopen of vervreemden dan met toestem
ming van het gemeentestuur;
b. in geval de stichting onverhoopt niet
binnen vijf jaren na heden tot den bouw
mocht overgaan, of het doel, waarvoor
het rusthuis is gesticht, komt te verval
len, dan wel de stichting mocht worden
ontbonden, komt de grond automatisch
aan de gemeente in eigendom terug;
c. de gemeente behoudt zich het recht
voor om, indien zulks wenschelijk mocht
blijken, de daarvoor in aanmerking ko
mende ouden van dagen uit het Verpleeg
huis aan de Kerkgracht in het rusthuis
te laten opnemen tegen de voor de ver
pleging vastgestelde tarieven.
Ten aanzien van de exploitatie merken
[Wjj nog het volgende op.
Het ontworpen gebouw biedt plaats
aan maximaal 77 of 108 personen, al naar
gelang een aantal kamers door 1 dan wel
2 personen zal worden bewoond. De ex
ploitatierekening wordt natuurlijk door
het aantal verpleegden beïnvloed; in het
eerste geval is er slechts een gering
batig saldo, in het tweede geval is dit
saldo belangrijk grooter. De exploitatie-
begrooting geeft dit duidelijker aan.
Gezien het doel van genoemde stich
ting meenen B. en W. dat er wel reden
Is om haar tegemoet te komen.
Voorgesteld wordt in bovengenoemden
geest te besluiten.
Grondverkoop Huisduinen.
Bij raadsbesluit van 22 November 1932
werd het College gemachtig om te beslis
sen omtrent het verkoopen en in erfpacht
uitgeven van tot het grondbedrijf behoo
rende gronden, waarvoor een klasse-
indeeling was vastgesteld.
Thans vragen A. Volker en IJ. Grim-
|jser, beiden wonende te 's-Gravenhage,
in koop te mogen ontvangen een perceel
te Huisduinen. Dit perceel behoort tot het
grondbedrijf doch valt buiten de vastge
stelde klasseindeeling en dus ook buiten
[voormelde machtiging.
Toch komt het B. en W. gewenscht
voor, dat ook voor dezen verkoop 's Raads
bevoegdheden aan het College worden
Overgedragen.
De grootte van bovengenoemd perceel
is pl.m. 10120 m', terwijl als regel voor te
Huisduinen gelegen grond een verkoops
prijs geldt van 1.— per m!. In totaal is
de verkoopsprijs dus 10120.—.
Voorgesteld wordt bedoelde machtiging
te verleen en.
Aankoop van een perceel grond
i te Huisduinen.
B. en W. schrijven aan den Raad;
Het is gewenscht, dat de gemeente de
beschikking verkrijgt over een perceel
grond gelegen te Huisduinen, behoorende
pan de N. V. Zeebad Huisduinen. Met
pe Commissarissen dezer N.V. heeft een
bespreking plaats gehad, waarbij zij zich
bereid hebben verklaard genoemd perceel
aan de gemeente te verkoopen voor een
aom van 1.— in totaal.
oorgesteld wordt, bedoeld perceel,
groot 65 M2., aan te koopen.
an 14 en 16 April.
BEVALLEN: C. Mulder—Bruin, z.; S.
•onteHemelrijk, z.
OPENBARE LEESZAAL EN
BIBLIOTHEEK.
Zooals wy reeds hebben medegedeeld,
en zooals voorts uit de advertentie in net
nummer van heden blijkt, zal de
nadering van bovengenoemde instelling
worden gehouden op Woensdag a s
April, in het gebouw der
overlijden van H. M. de Koningin-Moeder
was oorzaak, dat de óorspronkelykhier
voor vastgestelde datum moest worden
verzet; te hopen is, dat dit uitstel aan v
leden gelegenheid geeft deze .iaar\e gdde
ring, waarop belangryke kw®st1.^ *U"°le_
worden besproken en waar de
geilheid hebben met vragen en «enschen
betreffende de instelling naai voren
komen, bii te wonen.
Rekening 1933.
Aan de rekening 1933 ontleenen wy de
volgende bizonderheden: Het Algemeen
Bestuur bestond op ai Deceuibei uit
leden; het aantal leden bedroeg 729 tegen
693 op 31 December 1932. Een stygmg dus
van 36 leden tegen een toename vjn 22 in
1982 In 1938 werden 2043 maandkaarten
afgegeven tegen 2042 in 1932, en 1817 m
1931. In het aïgeloope» jaar werd de Lees
zaal door 15 vereenigingen gesteund.
Mochten wü het verslag van het vorige
vereenigingsjaar eindigen met eenige me-
dedeelingen over een ontworpen plan voor
vertrek afgetreden) secretaris dr. P. H.
vertrek afgetreden secretaris ds. P. H.
Borgers, en stelden wij de vraag: „Zal
ons ideaal in 1933 worden verwezenlykt?
wij kunnen thans helaas slechts zeggen,
dat wy het doel nog niet veel nader zijn
gekomen.
Aan contributies werd ontvangen: ge
wone contributie 1867, leesportefeuille
320, kinderbibliotheek 629.56. Subsi
dies: vereenigingen 140.50,gemeente Den
Helder 3890, omliggende gemeenten 10
(thans helaas vervallen), provincie j 1462,
het Rijk 2202.47, totaal 10.521.53.
De uitgaven bedroegen: voor het ge
bouw 1110.80, waaronder 980.40 voor
rente en aflossing; verwarming, verlich
ting, waterleiding, meubilair gebouw
467.65: personeel (salarissen) 6439.79;
boekaanschaffing 1566.29; katalogus,
bindwerk, enz. 850.76; huishoudelijke
administratie 225.59; gebouwenfonds
125; pensioenfonds personeel 100.
Financieel verslag.
Aan de toelichting van de rekening van
den penningmeester is het volgende ont
leend:
Bij de beschouwing van de rekening
over 1933 dient in het oog gehouden te
worden, dat we niet alleen in 't algemeen
genomen leven in een crisistijd, maar dat
onze leeszaal door z'n behuizing nog een
eigen aparte crisis doormaakt. De opzet
van onze vorige begrooting stond dan ook
al in het teeken van de „elasticiteit". Het
kon meevallen en 't kon ook tegenvallen.
We durfden dan ook aan het batig saldo
van 1932 geen andere bestemming te ge
ven, dan te f Migeeren voor het opvangen
van mogelijke tegenvallers, 't ls nog al
meegevallen. De ontvangsten zijn slechts
150 gulden lager dan de raming, hoewel
het Rijk 250 gld. teleurstelde. Onze uit
gaafposten hebben we deswege zoo laag
gehouden, dat we 350 gld. ruim uitspaar
den, wat gevoegd hij het saldo van het
vorige jaar de mogelijkheid zou scheppen,
de aflossing van de koopsom van het ge
bouw een jaar te vervroegen, zoódat we
dan na 2 jaar uit de schuld zouden zijn.
Dit verklaart tevens, waarom er voor on
derhoud zoo weinig is besteed. We wach
ten met smart op gunstig bericht inzake
ons verbouwingsplan en elke uitgaaf van
reparatie aan het oude gebouw moest dus
wel onvermijdelijk zijn, wilden we dat
goedkeuren. Zoo hebben we ook niets voor
meubilair besteed, hadden daarbij het ge
luk voordeel ig uit te komen met vuur en
licht, met los personeel en met periodie
ken. Dat de post katalogus zoo'n overschot
heeft, komt voor een deel daarvandaan,
dat lang niet al het werk verricht is kun
nen worden, dat men op 't oog had.
Voor verzekeringspremies heeft men
ons 60 gld. meer in rekening gebracht,
dan te voren.
Rest mij nog met groote waardeering te
gewagen van een gift van 25 gld. uit naam
van een lid der leeszaal, die ons door den
dood is ontvallen.
Ondanks de donkere tijden, zien wij
toch met groot vertrouwen de toekomst
tegemoet.
In het verslag van de Directrice wordt
o.a. gezegd:
Gebouw. De toestand van het gebouw
wordt met den dag slechter. De vloeren
verzakken, deuren sluiten niet, muren
scheuren steeds verder, enz. enz.
Onder de ontwerp-teekening van het
nieuwe gebouw, die in het vorige jaarver
slag werd opgenomen, zouden wij kunnen
schrijven „vervlogen idealen". Of is het
toch misschien beter te schrijven „Hoop
der toekomst"?
Alle boekenkasten staan vol en er moe
ten waarlijk halsbrekende toeren verricht
worden om de boeken te bereiken, die op
de bovenste planken staan. Dat dit bij het
uitleenen te veel stagnatie geeft, is be
grijpelijk.
Bezoek. Het bezoek aan de Leeszaal
bleef ongeveer gelijk aan het vorige jaar.
Vooral 's avonds is de zaal flink bezet,
's Morgens is het meestal zeer rustig.
Hoewel meermalen bekend wordt ge
maakt, dat de toegang tot de leeszaal
kosteloos is, wordt slechts door enkele
werkloozen gebruik gemaakt van de lees
zaal. Een zekere schroom om de leeszaal
voor 't eerst binnen te gaan, schijnt nog
bij velen te bestaan, want die den eersten
stap durft wagen, wordt meestal een
trouwe bezoeker!
Aan 10 personen van 16—18 jaar werd
een bewijs van toegang tot de leeszaal
verstrekt.
lil Mei 1933 werd bekend gemaakt, dat
werkloozen op vertoon van hun stempel
kaart, gratis boeken uit de O. L. B. tel
leen konden ontvangen. Slechts 12 per
sonen vroegen op deze wijze boeken aan.
Met twee hunner deden wij minder pret
tige ervaringen op, daar zij verdwenen
met medeneming van de geleende boeken.
an één persoon konden wij door bemid
deling der politie te Terneuzen nog scha
devergoeding ontvangen. De ander is ech
ter spoorloos verdwenen! De overigen zijn
trouwe leden en gebruiken hun gedwon
gen yryen tyd zooveel mogelijk voor zelf
ontwikkeling.
Uitleeninq. Wanneer wij het staatje
van de uitgeleende romans en studieboe
ken bekijken, vertoonen beide rubrieken
weer een stijging. Vooral het aantal uit
geleende studieboeken is weer flink om
hoog gegaan. Als men bedenkt, dat een
studieboek heel wat meer tiid vergt om
doorgewerkt te worden dan een roman, is
het cijfer der uitgeleende studieboeken
zelfs buitengewoon gunstig te noemen.
De nieuwe catalogus van studieboeken,
I afdeeling N.V., werd in Januari ver
krijgbaar gesteld a 20 et. In October werd
een aanvullingsliistje op den romanoata-
logus uitgegeven en a 5 et. verkocht. De
rubrieken W—Z. werden geheel opnieuw
bewerkt en voor zoover mogelijk, aange
vuld. De catalogus van (jeze rubrieken
kwam in December gereed en wordt even
eens voor 20 ct. verkocht.
De catalogus van de rubrieken A.L.
is geheel uitverkocht. Wij hopen in 1934
althans de rubrieken A.E. te kunnen
bewerken voor een nieuwe uitgave.
Voor verschillende leden werden boe
ken aangevraagd uit wetenschappelijke
bibliotheken, die ons steeds met de meeste
bereidwilligheid werden gezonden. Totaal
werden 68 boeken uit andere bibliotheken
tér leen ontvangen.
Jeupdbibliotheek. Hoewel niet veel. is
ook thans het cijfer der uitgeleende jeugd
boeken teruggeloopen. De jeugdbiblio
theek kan nog steeds niet voldoende wor
den uitgebreid, daar een groot deel van
het beschikbare bedrag noodig is voor
vernieuwing van stukgelezen boeken.
De nieuwe catalogus van jeugdboeken
kwam eind Mei gereed en werd voor 20
ct. verkrijgbaar gesteld.
Op 31 December omvatte de O. L. 12434
banden en de jeugdbibliotheek 1984
banden.
VERSLAG VAN DE
GEMEENTELIJKE ARBEIDSBEURS.
Over de maand Februari 1834.
Mannen.
Aanbiedingen kwamen in van:
1 bakspipper, 4 banketbakkers (1 ben.
18 j.), 3 bankwerkers, 1 betonwerker, 1
bloemist, 1 bollenarbeider, 11 chauffeurs,
5 conciërges, 1 electriciën, 1 filiaalhou
der, 42 grondwerkers, 1 hulp-fitter, 5 kan
toorbedienden (1 ben. 18 j.), 1 kapppers-
bediende, 1 kellner, l kok, 48 landarbei
ders, 1 letterzetter, 6 loodgieters (2 ben.
18 j.), 4 loopknechts (1 ben. 18 j.), 3 ma
chinisten, 1 matroos, 7 metselaars, 1 meu
belmaker, 2 monteurs, 8 opperlieden, 1
opzichter, 4 schilders, 1 slager (ben. 18 j.),
1 smid, 1 steendrukker, 1 stoker, 6 straat
makers (3 ben. 18 j.), 2 stucadoors, 1
stuurman, 11 tellers, 27 timmerlieden (3
hen. 18 j.), 69 transport arbeiders, 2 tuin
beden, 99 losse werklieden.
Totaal 387 personen.
Aanvragen kwamen in om:
1 conciërge, 1 glazenjongen (ben. 18 j.),
54 grondwerkers, 1 hulpbrugwachter. 1
hulp-fitter, 1 kantoorbediende, 4 landar
beiders, 1 loodgieter, 1 loopknecht, 1 met
selaar, 3 opperlieden, 2 schilders (1 hen.
18 j.), 8 straatmakers (5 ben. 18 j.), 11 tel
lers, 4 timmerlieden (2 ben. 18 j.), 74
transport arbeiders, 1 tuinman, 1 verte
genwoordiger, 2 wachters, 97 losse werk
lieden.
Totaal 269 personen.
Geplaatst werden:
1 conciërge, 1 glazenjongen (ben. 18 j.),
54 gronderkers, 1 hulpbrugwachter, 1
hulp-fitter, 4 landarbeiders, 1 loodgieter,
1 loopknecht, 1 metselaar, 3 opperlieden,
2 schilders (1 ben. 18 j.), 8 straatmakers
'5 ben. 18 j.), 11 tellers, 3 timmerlieden (1
ben. 18 j.), 74 transportarbeiders, 1 tuin
man, 1 vertegenwoordiger, 2 wachters, 97
losse werklieden.
Totaal 267 personen.
Vrouwe n.
Aanbiedingen kwamen in van:
13 aardappelschilsters, 6 dagdienstbo-
den, 11 dagmeisjes, 6 dienstboden, 1 ka
mermeisje, 1 kantoorbediende, 3 kantoor-
b dienden (ben) 18 j.), 1 kapster (ben. 18
j.), 1 tweede meisje, 14 werksters, 4 win
keljuffrouwen (3 ben. 18 j.).
Totaal 61 personen.
Aanvragen kwamen in om;
12 aardappelschilusters, 12 dagdienst-
boden, 6 dagmeisjes, 3 dienstboden, 1
huishoudster, 1 hulp in de huishouding,
1 keuken werkmeisje, 1 kapster (ben. 18
j.), 1 tweede meisje, 9 werksters, 1 winkel
juffrouw.
Totaal 48 personen.
Geplaatst werden:
12 aardappelschilsters, 5 dagdienstbo-
ciep (intern), l dienstbode (uit Leeuwar-
deh), 1 hulp in de huishouding, 1 tweede
meisje, 9 werksters, 1 winkeljuffrouw.
^otaal 35 personen.
Voorlezing van verhooren en
verklaringen.
u
Aneta meldt dd. Zaterdag uit Soerar
baya:
Voor den raad van justitie in de
zelfde samenstelling, welke de bon- -
derden muiters van de „Zeven Pro
vinciën heeft gevonnist, verschenen
vandaag in het tot rechtszaal inge
richte gymnastieklokaal van de Mari
ne Kazerne Goebeng, de 17 officieren
van de „Zeven Provinciën".
President is de luitenant-kolonel der
mariniers C. J. O. Dorren, leden de
luitenants ter zee 1ste klasse H. Pitlo, G.
G. Bozuwa, de officier van den marine-
stoomvaartdienst eerste klasse J. Wal-
rave, en de officier der administratie
eerste klasse J. C. Nidelstein Walter; de
officier der administratie L. P. van Doven
treedt op als fiscaal, de officier van 'id-
ministratie tweede klasse S. D. Duyver-
man als secretaris.
In het middenvak van de rechtszaal is
de groep der beklaagden in vier rijen ge
zeten met den oudsten officier, den heer
F. in het front. Links worden zij geflan
keerd door de pers, rechts door vier raads
lieden te weten de officier van den M.S.D.
eerste klasse C. B. Eenhoorn voor
den luitenant ter zee eerste klasse
F. en den officier van den M.S.D. S., de
luitenant ter zee der eerste klasse H. D.
Lindner voor alle terechtstaande luite
nants ter zee derde klasse, met uitzonde
ring van baron de V. van S., de officier
van administratie der tweede klasse II. C.
van 't Hoif voor de officieren van den
marinestoomvaartdienst tweede klasse d.
W. en v. B. en de eerste luitenant dei-
mariniers H. O. Romswinekel voor den
luitenant ter zee D.
De krijgsraad zoowel als de beklaagden
zijn in klein tenue, te weten gewone witte
kleeding met sabel en handschoenen.
In tegenstelling met hetgeen tot dusver
is geschied, roept de president een voor
een de beklaagden binnen Hij controleert
naam, stamboeknummer euz. alvorens de
zitting publiek te verklaren, waarna de
pers en het publiek, bestaande uit marine
officieren binnentreedt, als de groep dei-
beklaagden is gezeten.
Te 9.15 v.m. verklaart de president de
zitting geopend. Het sombere karakter
van deze zitting wordt verhoogd door het
feit, dat allen rouw dragen in verband
met het overlijden van H M. de Koningin-
Moeder.
De fiscaal leest de ten laste legging
voor, waarna de door den raadsman van
't Hoff gedaagde deskundige, de officier
van gezondheid Bottema, verklaring n za)
afleggen.
Alvorens zulks zal geschieden heeft een
kort debat plaats tusschen den fiscaal en
den raadsman, waarbij laatstgenoemde
verzoekt raadpleging van de aanteekenin-
gen door den getuige-deskundige, het
geen eerstgenoemde ongeoorloofd acht,
daar dit zou neerkomen op te voren be
antwoorden van te voren gestelde vragen,
hetgeen gelijk staat met tevoren opge
steld pleidooi ten behoeve van den be
klaagde, officier van gezondheid B.
De raad begeeft zich in raadkamer, na
melijk het kantoor van overste Dorren,
gelegen aan de andere zijde van het
oefenveld, behoorende bij de marine
kazerne. Na terugkeer -van den krijgs-
i'aad wordt medegedeeld, dat getuige-des
kundige Maandagochtend 8 uur zal wor-
'cïep gehoord, terwijl de krijgsraad zich
'rtader zal beraden over het bezwaar van
'den fiseaal.
1 De officier van gezondheid Bottema ver-
baat den getuige-stoel, waarna dt secretaris
van den krijgsraad de officier van admi
nistratie der tweede klasse S. D. Duyver-
man, de telegrammen voorleest, welke be
trekking hebben op de muiterij en dienst
weigering.
He secretaris leest het eerder beklaag
den verhoor voor van getuige Eikenboom,
betreffendne o.a. het bekende telegram
in zake de orders tegen opruiing en de
salariskorting, hetwelk commandant E.
uitlegde als zou de korting voorgoed van
de baan zijn; het omslaan van de stem
ming, toen de korting doorging; het ge
drag van de bemanning tijdens de reis
naar Sumatra; de ontvangen telegrafi
sche order om toch vooral Bosliart in de
gaten te houden, de telegrafische order
inzake de bewaking van de radiohut, die
was opgedragen aan den luitenant ter zee
zee derde klasse baron de V. van S., die
echter 30 Januari het bekende telegram
van de onderofficieren, waarin om infor
maties wei-den verzocht, doorliet, wes
halve hij werd gestraft.
Het verhoor wordt snel doch duidelijk
voorgelezen.
Beklaagde, luit. ter zee eerste klasse
F., knikt instemmend met gebogen hoofd
als voorgelezen wordt dat commandant
E. heeft verklaard, dat de heer F. waar
schuwde om in dezen tijd maar liever
heelemaal geen feesten te houden. De
heer F. verzinkt opnieuw in somber ge
peins, als blijkt, dat commandant E. heeft
verklaard geen reden te hebben om den
officier van dienst F. ongeschikt te ach
ten leiding te geven bij afwezigheid van
den commandant en den eersten officier.
Overigens wekte de langdurige voorlezing
van de den beklaagden bekende verkla
ring bevattende overbekende feiten bij
hen geenerlei reactie.
De voorlezing gaat voort tot de over
gave door de muiters en daalt daarna af
in details. O.a. wordt verklaard, dat er
geen reden aanwezig was om de officieren
van geladen pistolen te voorzien, dat er
geen motief aanwezig was tot verwijde
ring van korporaal Boshart,
Beklaagde luitenantn ter zee le,kl.
F., wordt voorgeroepen. Hij heeft
geen vragen te stellen.
De secretaris van den krijgsraad leest
het tweede verhoor van commandant E.
voor, naar aanleiding van vragen en
niededeelingen van den beklaagde F., die
in bijzijn van den eersten officier van den
commandant de verklaring zou hebben
ontvangen bij onregelmatigheden niet te
schieten en geen bloedbad aan te richten,
hetgeen de heer Eykenboom ten stellig
ste ontkent.
Bekl. F. wordt wederom voorgeroe
pen en deelt op bewogen toon mee,
is een geweldige afstand! Toch zou alle
Sunlight Zeep die per jaar in ons land
gebruikt wordt een afstand vormen, die
meer dan dubbel zoo lang is!
Door jarenlange ervaring geleid, hebben de
Nederlandsche huisvrouwen met groote
meerderheid van stemmen Sunlight Zeep
uitverkoren tot haar doelmatigste hulp in de
huishouding,waar zij niet meer buiten kunnen
StZA.0252 H
dat de geciteerde woorden betreffen
de het niet schieten en het niet aan
richten van een bloedbad woordelijk
door den commandant zijn gespro
ken. „Daar blijf ik bij. Dat verklaar
ik voor God".
De heer F. had den commandant die
vraag over het optreden bij onregelmatig
heden gesteld daar hij, evenals de eerste
officier indertijd de muiterij op de „Ko
ningin Regentes" had meegemaakt.
De secretaris leest thans voor het ver
hoor van den getuige, officier van den
marinesctoomvaartdienst Beets, die mel
ding maakte van de zijnerzijds aangewen
de pogingen om zich naar de machine
kamer te begeven, toen het schip nog niet
onder stoom was. Bij dit verhoor werd
verklaard, dat hij geen antwoord kreeg
op zijn voorstellen, behalve van luitenant
ter zee derde klasse baron de V. v. S„
die hem in de rug zou dekken hij het
gaan naar de achterstookplaats.
De speciaal voor deze taak aange
wezen officieren van den marine
stoomvaartdienst waren ondanks het
driemaal gedane verzoek niet bereid
mede te gaan. Getuige noemt hierbij
speciaal de namen van bekl. S. en
v. B.
Getuige brengt in herinnering het in-
koppelen van de stuurinrichting met toe
stemming van de hoogere officieren,
voorts om op het achterschip te vuren,
indien de gewapende muiters doordron
gen, zulks in tegenstelling met de orders
van anderen, wier beleid was gericht op
het voorkomen van gewéld, hetgeen
eveneens een reden was om geen uitval
te wagen, tenzij hulp van buiten werd
verleend.
De officier van den marinestoomvaart
dienst tweede klasse F. maakte echter een
uitvalsplan op, hetgeen geen steun kreeg
van zijn collega d. W. uit angst, van zijn
collega v. B. uit onverschilligheid, van
den luitenant ter zee D. op grond van
diens opvattingen, dat toch alle officieren
ongetwijfeld zouden meewerken, indien
het tot een uitval kwam.
De voorlezing van het verhoor van den
heer Beets gaat voort O.a. volgt een
detailleering van het gedrag van de ver
schillende officieren, waarin wordt mede
gedeeld dat de heer v. B. hoofdzakelijk
overleg pleegde met den officier van ge
zondheid, voorts speciaal met den heer
S., alsmede met de jongere zee-officieren
K. en S.
Baron de V. v. S. was bereid „iets te
doen."
Na een pauze van een kwartier maakt
bekl. S. aanmerking op de verklaring van
den heer Beets als zou S. tegen den luit.
ter zee 3de klas R. hebben gezegd: het
pistool niet zoo zichtbaar te dragen, doch
de woordenwisseling tusschen den presi
dent van den krijg/laad en bekl. S. is vrij
wel niet te verstaan. Blijkbaar komt een
en ander neer op een waarschuwing om
de pistolen niet in de longroom te laten
slingeren.
De secretaris van den krijgsraad leest
verklaringen voor van Kawilarang, be
vattende de bekentenis van den opzet en
de uitvoering der muiterij plannen, welke
reeds hekend zijn.
De zitting wordt verdaagd tot Maandag
16 April.
Aneta meldt uit Batavia Aan het slot
van de zitting van Zaterdag nam de
president de voorlezing over nadat de
secretaris de verklaring van Kawilarang
had voorgelezen. Deze voorlezing duurde
ruim een uur.
Verklaring deskundige Jhr. van
Foreest.
De president ving aan met een ver
klaring van den getuige-deskundige jhr.
H. A. van Foreest, luitenant ter zee der
eerste klasse, welke verklaring belangrijk
is voor de verdediging.
De heer Van Foreest brengt in zijn
verklaring allereerst rapport uit betreffen
de de stemming onder de bemanning.
Hij constateert dat er geen aanleiding
was om aan samenspanning te denken,
doch getuige-deskundige kon wegens zijn
bemoeienis met de artillerie-oefeningen,
alsmede den korten duur van zijn werk
zaamheid aan boord van de De Zeven
Provinciën geen goed gefundeerde mec-
mng vormen. Hij legt verklaringen af
ten aanzien van het openen van de pa
tronen-blikjes voor de pistolen der offi
cieren, hetgeen nimmer is geschied hii
geeft bijzonderheden over de^bergpT^tsèï
van handgranaten, mitrailleurs en slag
hoedjes voor handgranaten.
Onder de mariniers zijn menschen, die
volledig bekend moeten worden geacht
met de monteering van handgranaten,
hetgeen den ouderen officieren bekend
was.
Na de verklaring omtrent de bespre
king van commandant Eikenboom met
de officieren is getuige-deskundige van
oordeel, dat het niet direct zenden van
hulp als een tekortkoming van de
landmacht moet worden beschouwd.
Ofschoon de gewestelijke militair com
mandant in de sociëteit tegenover de
officieren beloofde onmiddellijk hulp te
zenden, arriveerden de karabijnen eerst
3 uur 30, waardoor kostbare tijd om de
muiters te kunnen overrompelen verloren
ging-
De gezagvoerder van de Aldebaran was
van dezelfde meening. Deze had een
sloep gereed, doch kon niet vertrekken
wegens het ontbreken van gewapende
troepen van de landmacht.
Herovering van de De Zeven Provin
ciën was, indien de muiters waakzaam
waren, practisch uitgesloten, doch het
was zeker mogelijk tot het schip door te
dringen, vermoedelijk tot de brug en de
machinekamer, hetgeen, tezamen met het
onklaar maken van de stuurinrichting,
een belangrijke moreele verzwakking van
de muiters zou hebben beteekend.
Tenslotte verklaart getuige-deskundige
dat een aanval met bandgranaten fataal
zou zijn geweest, doch door de voorlezing
der verklaring wordt niet duidelijk ge
maakt of het een aanval van de zijde der
muiters, dan wel van die der officieren,
dan wel van de landmacht-troepen is
bedoeld.
Zitting van gisteren.
Gisteren hebben de beide persvertegen
woordigers gunstiger plaatsen gekregen.
De president deelt mede, dat beklaagden
op vrije voeten blijven.
De off. v. gezondheid Bottema
niet als getuige-deskundige ge
hoord.
Aan de orde is de eventueele getui
genis van den getuige-deskundige, den
officier van gezondheid Bottema.
De secretaris leest de tevoren vanwege
den raadsman gestelde vragen voor.
ie. Moet een officier van gezondheid
optreden indien de oudst aanwezend
officier het gebruiken van geweld ont
raadt?
2e. welke is uw militaire opleiding?
3e. was deze opleiding zoodanig dat
bij het beëindigen van den medischen
plicht gewelddadig optreden door een
officier van gezondheid, desnoods alleen,
mogelijk is?
De fiscaal is ten aanzien van deze
vragen van het volgende oordeel;
ie. deze vraag is zinloos;
2e en 3e. deze vragen zijn niet ter zake
dienende.
Nadat de krijgsraad in raadkamer was
geweest wordt beslist dat deze vragen
niet toegelaten kunnen worden.
Het verhoor van getuige-deskundige
Bottema vindt niet plaats.
Beklaagde, de off. van gezondheid H.
C. B. acht alsnog eenige verklaring van
een getuige-deskundige noodig door geen
officier van gezondheid of lid van den
Krijgsraad. Dit zal nader worden over
wogen.
De voorlezing van de stukken wordt
hervat. O. a. van het tweede verhoor van
den getuige-deskundige, jhr. H. A. van
1'oreest. Dit bevat detailleering van den
taak van een officier, diens dienstver
vervulling en de taak van een officier
van de wacht.
Daarna wordt het verhoor van korporaal
Boshart voorgelezen, waarin wordt ge
memoreerd Boshart's rol van redder tijdens
de bedreiging van den luit. t. z. D. en
het conflict met pistolen in de radio-hut
tusschen den luit. t. z. baron de V. v. S.
en Boshart, waarbij niet de pistolen, doch
argumenten den doorslag gaven, enz.
Verhoor beklaagde F.
De raadsman van beklaagde luit. t. z. F.,
de officier van den marine-stoomvaart
dienst lekl. C. B. Eenhoorn, deelt mede,
dat deze beklaagde bezwaar maakt, als
zou bij tegen den korporaal Boshart
hebben gezegd „Wat moet ik doen, wat
moet ik doen? Hij heeft uitsluitend gc-
