Weer en zonnevlekken Greta Garbo voor de camera. JOB NOOIT HOEKJE PAG. 2 ZATERDAG 28 APRIL 1934 'T JUTTERTip Chef: „Je begint met 10.— per week en het volgend jaar meer". Leerjongen: „Best meneer. Dan kom ik volgend jaar terug." Iedere 23 jaar hetzelfde weer. Meteorologische oorzaken. door DR. C. G. ABBOT. Secretaris Smithsonian Institution te Washington. Uit de merkwaardige waarnemingen van de laatste 50 jaar is gebleken dat er in de natuur een fundamenteel kli matologisch interval bestaat, dat slechts ondergeschikt is aan het jaar zelf. Na een periode van 23 jaar, bekend als de dubbele zonnevlek-periode en ook wel genoemd Hale's magnetische cyclus, schijnt het weer zich overal op deze aarde in groote lijnen te herhalen. Zoo zal dus de aanstaande zomer ongeveer hetzelfde klimaatbeeld vertoonen als die van 1911, hoewel er natuurlijk ver schillen kunnen zijn in de dagelijksche détails. De belangrijkste weersfactoren voor de menschen zijn temperatuur en neer slag. Deze vertoonen groote verschil len in opeenvolgende jaren en op ver schillende plaatsen. Doch de herhaling van de 23-jaar-periode schijnt even regelmatig te zijn als die van de 12- maandelijksche periode oftewel het jaar. Op deze wijze zal het natuurlijk mogelijk zijn, weersvoorspellingen voor een langen termijn te doen deze zul len echter slechts tot op zekere hoogte juist blijken en men zal ze wel nooit kunnen vervolmaken. Het is reeds lang bekend, dat het weer op aarde eenigszins in verband staat met de welbekende zonnevlek cyclus van 11 jaar. Gedurende deze periode neemt het aantal zonnevlek ken toe van een minimum tot een maximum en vermindert dan weer tot een minimum. Wanneer het maximum bereikt is, is de zon het heetst, maar op het grootste deel der aarde is het aanmerkelijk koeler. Deze paradox is een gevolg van bijkomstige omstandig heden als zware bewolking, e.d. Gedurende vele jaren doet het Smith sonian Institution reeds waarnemingen over de dagelijksche variaties in de totale warm te-uitstraling der zon. Op het oogenblik zijn voor dit doel vier sterrewachten ingericht: te Washing ton, op de Table Mountain in Califor- me, op de Montezuma in Chili en op de Mount St. Catherine bij de Sinai. De totale uitstraling toonde een aantal m elkaar grijpende cyclische verande- ringen, die alle min of meer in ver- band stonden met de zonnevlek- cyclus. Het weer op aarde vertoonde gelijksoortige cyclische veranderingen. liet juiste verband hiertusschen te vinden was echter uiterst moeilijk door de herhaaldelijk voorkomende contra dicties. Niettegenstaande veelvuldige tegen slagen hield ik vol, dat de verwarren de lactor moest worden gelocaliseerd, zoodat het probleem kon worden opge- ost. De weg hiertoe werd drie jaar ge- en vrijgemaakt door de uitvinding van den periodometer, waarmee men de statistieken over de de variaties in het weer en de bestraling kan analy seeren. Hiermede vond men tallooze cycli van i tot 92 maanden, die in com binatie met elkaar heel ingewikkelde klimaatbeelden veroorzaken. Dr. Cieorge E. Hale ontdekte onge veer een kwart eeuw geleden het mag netisme der zonnevlekken. Hij nam waar, dat de magnetische polariteiten in twee aangrenzende vlakken tegen gesteld waren. Verder ontdekte men, dat de volgorde van de twee polaritei ten tegengesteld is in het Noordelijk en Zuidelijk halfrond en dat deze volg orde onveranderd blijft gedurende iedere zonnevlekperiode van tl jaar, maar wisselt bij het begin van de vol gende periode. Derhalve zijn de twee perioden van 11 jaar noodig om de zon door een volledigen cyclus van mag netische veranderingen te brengen. Onderzoekingen op dit gebied toon den aan, dat de magnetische periode iets langer is, dan tweemaal de zonne vlek-periode en precies 23 jaar be draagt. Hier vonden wij, wat wij zoo lang gezocht hadden een periode, die het kleinste gemeene veelvoud was van alle tot dusver gevonden cycli. Inderdaad is dus gebleken, dat dit de periode is, waarna het weer op aarde zich herhaalt. In verschillende deeleu der aarde is dit bewezen voor tempera tuur en neerslag. Een van de treffend ste voorbeelden levert de regenval in Centraal-Indië, niet in inches berekend maar in percentages van het maande- lijksch gemiddelde over vele jaren. Eenige onregelmatigheden, die zich hierbij vertoonden, waren veroorzaakt door afwijkingen in de werkzaamheid der zonnevlekken. Teruggaande tot het pleistocene tijd perk, vond ik dezelfde regelmatig te- rugkeerende perioden van 23 jaar. De klimatologische veranderingen uit die periode kunnen bij benadering vast gesteld worden uit de kleilagen, die zijn afgezet door rivieren, ontstaan uit de terugwijkende gletschers. Over het algemeen volgen de variaties in deze periode de cyclus van 2H jaar. Het zelfde is gebleken uit de jaarringen van boomen uit latere tijdperken. Ver scheidene belangrijke détails in den groei herhalen zich binnen deze pe riode. Op grond avn deze onderzoekingen kunnen wij voorspellen, dat er een ab normaal groot percentage te verwach ten is voor de neerslag in Centraal- Indië tusschen 1924 eri 1948 en dat er een gelijksoortige periode van droogte zal zijn in Nebraska tusschen 1939 en 1948. Dit zijn natuurlijk slechts specu latieve voorspellingen, gedaan om te illustreeren, wat men baseeren kan op de gedane ontdekkingen. Zij zullen zeer sterk verbeterd moeten worden, naarmate de wetenschap zich ontwik kelt. Wij vestigen er den nadruk op, dat wij nog niet ver genoeg zijn om defi nitieve voorspellingen over het weer te doen. Daarvoor is het geheele onder werp nog niet genoeg onderzocht en de techniek moet nog veel verbeterd wor den, voordat geheel betrouwbare voor spellingen kunnen worden gedaan. De meteorologische oorzaken, waar door het weer gedurende de genoemde periode verschillend is op verschillen de plaatsen, blijven duister en zeer ge compliceerd. Voorloopig moet iedere plaats op zichzelf worden beschouwd. Eventueel kan er later een samen hangend geheel van worden gemaakt, wanneer men meer en meer nauwkeu riger data heeft verzameld. Resumee- rende komen wij tot vier belangrijke conclusies: De voornaamste afwijkingen van het normale klimaat voor een bepaalde streek, die het „weer" worden ge noemd, zijn in hoofdzaak het gevolg van een samenstel van periodieke ver anderingen in de straling der zon en veel minder van allerlei omstandig- heden op aarde, waaraan zij veelal worden toegeschreven. De zonnevlekken staan in verband met belangrijke wijzigingen in het weer, waarmee men tot dusverre geen rekening heeft gehouden. Het weer herhaalt zich in hoofdzaak voor alle streken op aarde met een pe riode van 23 jaar de dubbele zonne vlekperiode welke tevens het kleinst gemeene veelvoud is van alle belang rijke kortere perioden. Voor vele streken kan men met be hulp van deze 23-jarige periode in grootere lijnen de temperatuur en neer slag voor vele jaren van tevoren voor spellen. Voor nauwkeurige voorspel lingen met betrekking tot elk jaar getijde afzonderlijk zou men echter moeten beschikken over een vollediger kennis van de oorzaken, die de weers- perioden min of meer doen verschui ven. Gemeente-veldwachter streng tot fuifnummer: Dit is nu de derde avond van de week, dat ik je hier dron ken aantref! Fuifnummer: En waar ben je de overige avonden van de week dan ge weest? Ik heb je niet gezien. Toch wel je plicht gedaan, hoop ik? Ook een operateur dient „ontdekt" te worden door WILLIAM DANIELS. Zoolang als Greta Garbo in Hollv- wood werkt, heb ik haar films opge nomen. Ik weet, dat ik hierom niet alleen word benijd door mijn collega s, doch ook door alle bewonderaars der Garbo-films (en wie behoort daar niet toe?). De redenen van die jaloezie zijn verschillend. De buitenstaander stelt zich voor, hoe verrukkelijk het is Greta Garbo zoo dikwijls te zien. De vakman zou ook wel eens een kans willen krijgen, om de grootste actrice voor zijn camera te hebben, om een zóó expressief gezicht op celluloid vast te leggen, alsof het levend was, Om die reden wil ik eens iets vertellen van ons gezamenlijk werk. Alles in het leven is van kleinig heden en toevallige omstandigheden afhankelijk. Zoo ben ik Greta Garbo's filmoperateur geworden, omdat mijn collega, die aangewezeen was voor haar eerste Amerikaansche film „The Torrent", kort tevoren zijn arm ver stuikte en dus ongeschikt was voor zijn werk. Ik was degene, die hem moest vervangen. Destijds verstond Greta Garbo nog geen woord Engelsch. Terwijl zij van nature reeds menschenschuw was, moest elke aanwijzing haar nu nog door een tolk worden overgebracht; hierdoor werd alles natuurlijk nog moeilijker. Het werken met de grootste ster van de filmwereld is ensemblewerk in den besten zin van het woord. Over de „sterren" zijn zooveel wanbegrippen in omloop, dat wellicht het beste mid del ter bestrijding daarvan bestaat in het vertellen van de wijze, wraarop er in een Garbo-film wordt samenge werkt. Men krijgt dan een indruk er van, wat en hoe een ster moet zijn om op grond van zijn of haar prestatie» de genegenheid en bewondering van een groot aantal menschen te winnen. Zulk een ster weet, dat filmen altijd ensemblewerk beteekent. En dat de toevallige invaller nu reeds jarenlang de eenige fotograaf van Greta Garbo is, heeft hij uitsluitend te danken aan de omstandigheid, dat reeds het geza menlijk werken van die eerste film aan het licht bracht, hoe goed wij over en weer op elkaar waren ingesteld en hoeveel vreugde die samenwerking ons gaf. Het verbreken van de combinatie Garbo-Daniels zou voor alle partijen verlies zijn geweest. Slechts zij, die niet weten, hoezeer men zich bij elkaar moet aanpassen om een goed resultaat te bereiken, zullen een dergelijke uit spraak overbodig vinden. Bij een werkkring, die zooveel eischt, is het n.1. niet mogelijk, dat ieder vasthoudt aan zijn persoonlijke rechten. Integendeel, ieder moet zelf zijn plichten op zich nemen en daarbij niet aan zichzelf denken, doch alleen aan het voor oogen gestelde doel. Wan neer men ziet, hoe de groote Greta Garbo vóór het begin der opnamen een geheelen ochtend lang eenzelfde ge baar vaker herhaalt dan één andere ster zou kunnen doen zonder ongedul dig te worden en dan nog steeds in staat is om haar rol als geheel even innig te spelen en er even volkomen in op te gaan als ooit, dan is het voor iedereen, die weieens met haar heeft samengewerkt, duidelijk, waarom zij cie grootste actrice ter wereld is ge worden. Hoeveel zij ook bereikt, altijd is zij nog ontevreden over zichzelf Door de scherpste zelfcritiek brengt Z" er,?'c!1 ^oe' s^ee<^3 °P haar best te zijn. Als het om haar werk gaat is zij onverbiddelijk voor zichzelf. Nooit is zij zoo vermoeid, of zij zal altijd be leid zijn om het effect van een ver- moeiende pose nog eens te probeeren, „1 heeft zij ook reeds twaalf uur in het atelier gestaan! De camera is de bemiddelaar tus schen Greta Garbo en haar reusach tig publiek En zij heeft het de camera gemaakt- Haar gezJcht dat bij elke belichting, onder eiken hoek edel en schoon is, maakt het vreugde °r filmopei'ateur tot een dipEfn„°ri?eltrapper had al veertig jaar n;l, vervuld en hoorde dat de K'ei -t6 ^an'St v°orspel op Kerstmis een ander lied zou SDelen dan sinds veertig jaren was geschied Hij was het daar heelemaal liet mee eens en besprak de zaak met een- gemeenteleden. Die vonden het niet erg, dat er eens een variatie zo° Maar de orgeltrapper hield stuk en zei tenslotte boos 1 U Kwam. KTVOet bij Nou, maan zal .ik ie eens wat vertellen! Hij voor mijn part wel wat nieuws sneii8 maar op trap het oude". en> HELDENMOED ZONDER LAUWEREN. Een hulde aan onbekende helden en heldinnen. Wat is een held? Of een heldin? in het algemeen verstaat men daaronder- iemand die iets gedaan heeft, waarvan algemeen erkend wordt dat er helden moed voor noodig is. B.v. de piloten van een vliegtuig, dat een extra snelle vlucht naar Indië on- der moeilijke omstandigheden vol! bracht heeft, zijn helden. Zeer zekert Een brandweerman, die een kind redt uit een brandend huis dat op in. storten staat, is een held. Ongetwij. feld! En het meisje dat met levensge vaar door de branding zwom, om een vriendinnetje dat kramp had gekregen veilig naar de kust te brengen, is een heldin. Natuurlijk! Alle respect en hulde voor dergelijke prestaties. Wij zouden daaraan in geenen deele af breuk willen doen. Het eenige, wat wij willen opmerken, is dit: niet iedereen krijgt gelegenheid, om in het open- baar van heldenmoed blijk te geven. En toch, zijn er talrijke helden en heldinnen, die nooit op de film komen, die nimmer gehuldigd worden, van wie niemand het weet, dat ze dag aan dag heldenmoed noodig hebben, van heldenmoed blijk geven en zich daar van niet eens bewust zijn. Wat denkt u b.v. van een jongen man, die een groot talent heeft voor schilderen, die artist is in hart en nieren, maar die dag aan dag in een donker kantoor zit, en eindelooze kolommen cijfers optelt, omdat er met schilderen geen vast inkomen te verdienen is en hij voor zijn moeder en zuster moet zorgen. Hij schildert zelfs in zijn vrijen tijd niet meer, omdat schilderbehoeften van hetJ bescheiden salaris niet af kunnen. Zijn hart hangt aan de natuur en aan mooie kleeren. Hij is gedwongen zijn leven tusschen vier kale muren te slijten. Toch klaagt hij nooit, en is altijd even opgewekt en vriendelijk, maakt grapjes met zijn moeder, die niet sterk is, en brengt ge regeld iets extra's mee, room, vruchten of wat bloemen. Is dat geen held? En hoe beoordeelt u een jong vrouwtje, moeder van drie kleine kin deren, wier man's salaris, dat toch al niet ruim was, met een derde ver minderd is, wanneer u hoort dat de kinderen zeggen: „Moedre lacht altijd, als moeder er maar is gaat alles goed." Rekenen en nog eens rekenen moet moeder, om van het kleine inkomen de kinderen goed te voeden, behoorlijk te kleeden, huur, gas, licht, brandstof te betalen. Een werkvrouw kan er nipt meer af, van 's morgens tot 's avonds werkt ze, houdt het huis onberispe lijk, wascht, strijkt, kookt, wascht af, verstelt, maakt van twee oude jurkjes een nieuw. Bezuinigt waar ze kan. En toch, het gaat haast niet! Er zijn twee fijne groeven om haar mond en er loopen een paar zilveren draden door haar donker haar. Maar klagen? Neen immers: „Meoder lacht altijd.' Niemand weet, wat moeder soms weg lacht. Maar als haar man thuiskomt, heeft ze altyd een hartelijke groet, een opwekkend woord. Ga gauw zitten. Wil je thee? Ik ben heerlijk opgeschoten vandaag." En hfl voelt zich opeens minder moe, minder gedrukt. Als Lia erge zorgen had. zou ze zoo zonnig niet kunnen kijken, 's Avonds vraagt hij: „Kom je er mee uit, kind, tot de eerste?" En ze fronst heel even haar blanke voorhoofd, en zegt dan monter: Natuurlijk, dat moet! Is dat geen heldin? Wanneer het leven onze zorgen en ons werk verdubbelt, ons scheidt wan alles wat gemakkelijk, licht en vroon,1 is, wanneer wij dan nog welgemoe onzen weg gaan, zonder klagen- zonder morren, óók zonder inneru£ ztlfbeklag; wanneer ons deviesis- „het moet, dus het kan. Vooruit!' dan geven wij blijk van heldenmoe En dan zullen ook onherroepelijk o kosmische wetten, die immer recm- vaardig zijn, dien moed beloonen, al zij het anders dan met een lauw krans en een openbare huldiging. DR. JOS DE COCK.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1934 | | pagina 18