oofd gijnen
Aspirin-,
HONIG'S BOUILLONBLOKJES thans 6 voor 10 ct.
Radi
lO'programma
GEMENGD NIEUWS
verdwijnen
snel en zeker
door
'a en spinazie
De berechting
van de muiterij op
„De Zeven Provinciën".
Ernstig scheepsongeluk
op de Weser.
De moord op raadsheer
Prince.
Zandstormen in
Staten.
de Ver.
Kinderen verdronken.
Het spellingsprobleem
De bom op
J)e Zeven Provinciën'
Een spoorwegongeluk.
Insectenplaag in Zuid'
Slavië.
I TA B l E T T E N
U tsiuitend verkrijgbaar in de oranje-bandbuisjes van
2C tabi. 70 ets- en oranjezaKjes van 2 tabi. a to ets.
Daarna daalde de kiat, terwyi een frag
ment uit het oratorium Judas Maccabéus
van Handel werd gespeeld. Leerlingen
van de kweekschool voor de zeevaart, die
als slippendragers hadden gefungeerd,
stonden rondom de kist op bét podium
geschaard.
De zoon heeft dank gezegd voor
-~'e belangstelling.
de
Naar de vuilnisbelt.
.en schrijft uit Venlo aan de N. R. Ct.
Aangezien het contingent van 9.000.000
kg sla, dat in April en Mei naar Duitsch-
land mag worden uitgevoerd, tnans reeds
in Duitschland is ingevoerd, staat de uit
voer van dit product naar Duitschland
thans stil. Als gevolg hiervan liepen de
prijzen dei sla op de Venlosche veiling
en op de Coöperatieve veiling te Venlo,
waar begin dezer week nog 6 p. 100
stuks werd geboden, Vrijdag terug tot
1 per 100. 1000 kisten kassla haalden
niet het minimum-bod van 50 ct. per 100
stuks, zoodat zij naar de vuilinsbelt wer
den vervoerd.
Meer dan 1300 kisten spinazie, waarop
nog geen bod van 1 per 100 kg. werd
verkregen, werden eveneens onbruikbaar
voor consumptie gemaakt.
VEREENIGING VAN
SC'HEEPSWERKTUIGKUNDIGEN.
Bovengenoemde vereeniging hield op
21 April en 11 Mei haar jaarvergadering,
resp. te Amsterdam en Rotterdam.
De Voorzitter, de heer Veenstra, wees
in zijn openingswoord op de slechte toe-
stanuen in het zeevaartbedrijf, waarvan
de officieren de gevolgen in toenemende
mate ondervinden. Eenige honderden col
lega's, waarvan zeer velen bijna hun ge-
heele leven een bestaan vonden in de
zeevaart, staan nu broodeloos, terwijl van
diegenen, die nog in de vaart zijn, de
gages dusdanig zijn besnoeid, dat ver-
.-.cheidenen het loon van een ongeschool-
uen arbeider niet eens meer verdienen.
Spr. wees er dan ook op dat met de land
arbeiders, de zeevarenden verreweg de
„ïootste offers hebben gebracht en de
titans geldende gages die toch reeds tus-
chen 45 en 50 van 1920 liggen, ge
handhaafd dienen te blijven, wil men niet
j „goodwill" van een geschoold offi
cierencorps opofferen. Hy wekte de
tiien op om met het bestuur te blijven
y veren voor geordende toestanden in het
drijf en zich niet te laten meesleepen
.oor allerlei geestelijke stroomingen, die
ieh tegen de vakbeweging keeren en die
ot uitdrukking komen bij de extréme pe-
itieke partijen van links of rechts.
„oor den secretaris-penningmeester,
d .i heer van Mujjlwijk, werd verslag
uitgebracht over 1933. tloewel het ledental
is teruggeloopen, ongeveer in overeen
stemming met het uit de vaart genomen
aantal schepen, is de begrooting nog zeer
goed sluitend te maken, zij het ook ten
koste van reserveering. Bedroeg deze over
het afgeloopen jaar nog 10.668.voor
S4 wordt deze begroot op 7000.het
voordeelig saldo van de verlies- en winst-
r kening ten bedrage van 23.242.39
werd hoofdzakelijk verkregen van de
interest der belegde gelden. Aan werk
lozensteun werd 71.351.98 uitgekeerd
waartegenover aan ontvangsten stond een
bedrag van 67.499.79. I)e reserve van
9 werkloozenkas bedroeg op 1 Januari
1. 38.388.83.
De jaarverslagen werden onveranderd
goedgekeurd, alsmede de overige voorstel
en, op de agenda vermeld. Een motie,
oor één der leden voorgesteld, werd
iet algemene stemmen aa"genomen en
uidt:
)e jaarvergaturing dtr Vereeniging
mi Scheepswerktuigkundigen, enz.
Met verontwaardiging kennis genomen
ebbende van het besluit van den Mi
ester van Justitie om nu nog eens over-
g te plegen met het Departement van
conomische Zaken omtrent het tijdstip
an invoering van de nieuwe wettelijke
geling voor de zeevarenden, over welke
geling reeds gedurende 14 jaren overleg
verd gepleegd en welke reeds vóór bijna
ier jaren in de Staten-Generaal werd
angenomen;
protesteert krachtig tegen elk verder
uitstel;
draagt het bestuur op, alle maatregelen
te nemen, welke het noodig acht om een
onverwijlde en ongewijzigde Invoering
an de nieuwe wettelijke regeling der ar
beidsovereenkomsten van kaptaal en
"chepelingen te bevorderen;
en besluit deze motie ter kennis te bren-
van de Regeering en van de pers.
men, zoodat het schip per ongeluk ge
troffen is, doch dat wel degelyk dadelijk
een treffer bedoeld was.
Het bericht volgt hier:
„Door bijzondere omstandigheden trok
ken slechts vijf van de negen daartoe be
stemde vliegtuigen „De Zeven Provin
ciën" tegemoet. Vooruit twee Dorniers
in de eene de eskadrille-leider. daarachter
drie Fokkers, de eigenlijke bombarde
mentsvliegtuigen.
Op een zeker oogenblik was de leider
gedwongen met zijn Dornier een noodlan
ding in een baai te maken. De officier
vlieger 3e klasse F. H. J. Coppers, die
den anderen Dornier bestuurde, dit be
merkende vroeg draadloos, wie de lei
ding had, maar kreeg geen antwoord.
Kort daarop «einden de Fokkers hem,
vragende wie de leider nu was, waarop
Coppers, ofschoon de jongste van allen,
terugseinde, dat hij de leiding nam, daar
bij, waar hij de voorste was en het dichtst
bij den vijand, een gezond initiatief too
nende.
Na draadloos aan de muiters te ken
nen te hebben gegeven, dat, wanneer zy
zich niet overgaven, na tien minuten een
bom zou losgelaten worden, waarop het
antwoord volgde: „Hinder ons niet"
wierp hfj na den gestelden tijd zjjn bom.
Men weet. dat er over die bom heel in
het begin, nog al iets te doen ls geweest.
Deze zou namelijk bedoeld zijn geweest
als een waarschuwing, maar zou by on
geluk het schip getroffen hebhen.
Dit is nu geheel onjuist. De vliegers
hadden geen order om een waarschu-
wingsbom te werpen, wel om het schip
door het afvuren van één bom van 50
kilo, later te volgen door één of meerdere
van 200 kilo, tot rede te brengen.
De bom was dus wel degelijk bedoeld
voor het schip en trof verrassend goed
haar doel. Dit verrassend is eigenlijk mis
plaatst, want onze vliegeniers noteeren
bij oefeningen gewoonlijk plus minus
70 pet. treffers.
Daarna op zjjn weg terugkeerende,
hield Coppers de tweede bom voor het
loslaten gereed, een van 200 kilogram.
Het is een geluk voor de bemanning ge
weest, dat men snel het witte doek gespiYi-
nen heeft op het dek. Was men een halve
minuut later geweest, dan had de zware
bom het schip getroffen en het is vry
waarschijnlijk, dat de „Zeven" daardoor
wrak geschoten zou zijn.
Daar Coppers van officieele zijde geen
tevredenheidsbetuiging heeft gekregen
voor het gezond initiatief, bij die gelegen
heid ten toon gespreid, gelooven wij, de
tolk te zy'n van het grootste deel onzer
lezers, indien wij dezen jongeman, die
eerst in Juli 1931 tot officier-vliegenier
werd aangesteld, onze hulde brengen voor
zyn daad."
HELDERSCHE COURANT VAN DINSDAG 15 MEI 1934.
De eischen tegen de vijfde groep
voor het hof.
Aneta meldt uit Batavia:
Hedenmorgen behandelde het Hoog
Militair Gerechtshof de zaak tegen de
muitersgroep B c.s. De advocaat-fiscaal
eischte verzwaring van de vonnissen van
den Zeekrijgsraad te Soecabaja tegen d.
J. tot drie jaar, S. tot 5 jaar, B. tot 2 jaar,
d. G. tot 4 jaar, H. tot 2 jaar en 6 maan
den, H. tot drie jaar en zes maanden, H.
tot 2 jaar en 6 maanden, v. H. tot 5 jaar,
V. tot 5 jaar, K. tot 2 jaar, v. P. tot 3
jaar, S. tot 5 jaar en S. tot 2 Jaar en 6
maanden en bevestiging van de vonnis
sen van den zeekrygsraad tegen de ove
rige beklaagden van deze groep.
De uitspraak is bepaald op 19 Mei.
zonsopgang grazen. Een ander beveilings-
middel is om de beesten met sterk rieken
de olie of andere vloeistof in te smeren.
Het Zuidslavische ministerie van land
bouw houdt zich met het gevaar bezig en
neemt krachtige maatregelen.
Een sleepboot gekenterdzeven
menschen in levensgevaar.
Zaterdagmiddag heeft op de Weser, bij
Bremerhafen, een ernstig scheepsongeluk
plaats gehad. De sleepboot Mercur is bij
het sleepen van de Hapagboot Albert Bal-
lin, nadat de touwen waren losgegooid,
voor den boeg van dit schip geraakt, toen
zy langszij wilde komen om den loods af
te zetten. De sleepboot kenterde en zonk.
Vijf leden van de bemanning o.w. de ka
pitein, konden gered worden. Zeven ande
ren, o.w. een vrouw, de echtgenoote van
den kok, zftn In het gezonken schip op
gesloten. Zij gaven, nadat het schip ge
zonken was, nog klonteekens. Redding-
booten met duikers zijn dadelijk te hulp
geschoten.
TREBITSJ LINCOLN UIT HET LAND
GEZET.
De avonturier Trebitsj Lincoln, eens lid
van het Engelsche Lagerhuis, die thans
ais boeddistisch priester over de wereld
reist, is Vrijdag door de Engelsche auto
riteiten uit het land verwijderd. Onder
politie-geleide werd hij naar het stoom
schip Duchess of York gebracht.
Lincoln was enkele dagen geleden aan
boord van dit schip uit Canada in Enge
land aangekomen.
Negen van zijn leerlingen vergezellen
hem op de terugreis.
400.000 BANDIETEN.
Rechter Vaught, die den beruchten ma
chinegeweerbandiet Kelly in het tucht
huis gebracht heeft, verklaarde, dat er in
de Vereenigde Staten ongeveer 400.000
misdadigers zijn, die jaarlijks een schade
van 13 milliard dollar veroorzaken.
Deze toestand moet hoofdzakelijk wor
den toegeschreven aan de onverschillig
heid van een groot deel der bevolking
tegenover het misdadigerswezen.
den en zullen de magistraten, die het on
derzoek zullen leiden, een grootere dis
crètie in acht nemen.
Het is byna drie maanden geleden, dat
het lyk van raadsheer Prince op den
spoorweg by Dy'on is gevonden.
Buitenland
De minister van justitie heeft een com
muniqué uitgegeven, waarin de publica
tie wordt aangekondigd van de twee pro
cessen-verbaal betreffende de door twee u
verschillende groepen medici verrichte
schouwing van het lijk van den vermoor
den raadsheer Prince. Beide groepen zijn
tot de conclusie gekomen, dat Prince ver
moord is.
De justitie zet haar nasporingen in de
geheimzinnige zaak voort. Er blijven nog
stemmen klinken, die van zelfmoord van
den raadsheer spreken en er op wijzen,
dat in deze richting nooit een gerechte
lijk onderzoek is ingesteld, daar de hypo
these van zelfmoord steeds verworpen is.
Volgens een mededeeling van een der
rechterlijke personen, die met het voort
gezette onderzoek inzake den geheim-
zinnigen moord is belast, zullen alle plau
sibele veronderstellingen aanvaard wor-
Zandstormen, zooals sedert vijftig jaar
niet zyn voorgekomen, woeden van de
Noordelijke staten Minnesota en Dakota
over het Mississippi-gebied, naar de At
lantische kust. Het zand is in Minnesota
en Dakota door den krachtigen N.W. wind
opgewerveld en hult steden als Chicago en
New-York in een geel schemerduister.
Vliegtuigen maken melding van zand
wolken tot een hoogte van vijfduizend me
ter. Te Chicago is naar schatting 10.000
ton zand gevallen. De meteorologische
diensten voorspellen een aanhouden van
de stormen.
De ziekenhuizen te New York zijn over
vol, daar talrijke personen, die zand in de
oogen hadden gekregen, zich onder ge
neeskundige behandeling moesten stellen.
EEN DUIKBOOT VOOR DEN
SMOKKELHANDEL MET
NEDERLAND.
Iii het kanaal van Gent naar Brugge,
nabij Oostkamp, heeft een schipper een
kleine duikboot opgehaald, die in den
nacht van 5 Mei aldaar door onbekenden
tot zinken is gebracht. De boot is 3.25 m.
lang, 80 cm breed, voorzien van een
schroef en bewogen door fietspedalen, en
blijkt voor den smokkelhandel op de
waterwegen tusschen Nederland en Bel
gië bestemd geweest te zijn.
(Nw. Rott. Crt.)
DE NOODLOTTIGE DROOGTE
IN ROEMENIË.
Eindelijk regen.
De hevige regenval van de laatste da
gen heeft op het laatste oogenblik de
vooruitzichten voor den graanoogst in
Roemenië zoodanig verbeterd, dat de re
geering het onlangs uitgevaardigde graan-
uitvoerverbod waarschijnlijk weer zal in
trekken.
ZORGELOOZE WIELRIJDERS.
De Berlijnsche politie heeft in verband
met de nieuwe verkeersbepalingen op één
dag 5444 in gebruik zijnde rijwielen aan
een onderzoek onderworpen. Tegen niet
minde? dan 1640 wielrijders werd proces
verbaal opgemaakt, omdat hjun remmen
niet deugden of omdat er iets anders aan
de fiets haperde.
DE ONBEWAAKTE OVERWEG.
Een dcode, twee zwaar gewonden.
Bij Oppenau in Baden is een bóeren-
Vagen op een onbewaakten overweg door
een trein gegrepen. De boer, zijn moeder
en zijn elfjarige dochter, die op den wa
gen zaten, zijn er afgeslingerd. De oude
vrouw werd gedood, de boer en zyn doch
ter zwaar gewond. Het ongeluk gebeurde
doordat de jonge paarden voor den wa
gen van de locomotief schrokken en er
van door gingen toen de trein vlakbij was.
DE GENTLEMAN-OPLICHTER.
Het Hof van gezworenen der Beneden
Seine heeft den gentleman-oplichter Serge
de Lenz tot tien jaar gevangenis veroor
deeld.
AUTO-ONGELUK.
Jongen gedood.
uit
Zaterdag reed de heer v. d. B.
Breda met vry groote snelheid in zyn
auto op den weg naar Zundert. In een
scherpe bocht raakte hy de macht over
't sturu kwyt. De auto sloeg 3 maal over
den kop en werd totaal verbrijzeld. De
acht-jarige zoon van den heer v. d. B.
werd op slag gedood. De vader liep lichte
verwondingen aan het hoofd op.
BARAK UITGEBRAND
Brandstichting?
Vrijdagnacht is brand uitgebroken in
de barak van het Gereformeerde Knapen-
kamp te Tonsel (gem. Ermelo). De barak,
welke niet in gebruik was, was gevuld
met stroo, zoodat het vuur gretig voedsel
vond. Daar het gebouw in de onmiddellijke
nabijheid van een dennenboscn gelegen
is, bestond er groot gevaar dat de brand
over zou slaan. Omwonenden wisten dit
echter te verhinderen en het vuur te blus-
schen.
De barak brandde geheel uit. De politie
stelt een uitgebreid onderzoek in, daar
aan kwaadwilligheid wordt gedacht.
DE MOORDAANSLAG TE
'S-GRAVENZANDE.
Na langdurig dreggen is te 's Graven-
zande het wapen gevonden een zwaar
kaliber revolver waarmede P. de G.
den moordaanslag op den Gemeente
veldwachter v. Eendenburg heeft gepleegd.
Het wapen was door de G. in de Vaart
te 's Gravenzande geworpen.
Zondagmiddag om half een is in de
Delftsche Vaart te Rotterdam het 7-jarig
jongetje D. v. d. Kar, gewoond hebbende
in het Roode Zand, verdronken. Het kind
is bij het spelen aan den kant te water
geraakt. Eenige voorbijgangers doken het
na. Na een tijdje mocht het aan het 16-
jarig meisje N. Roelans, wonende in de
Leeuwenstraat, gelukken het kind op te
halen. De levensgeesten bleken echter
reeds geweken. Het lijkje is naar het
ziekenhuis aan den Coolsingel gebracht.
Zondagochtend is te Mijnden onder de
gemeente Loenen (prov. Utrecht) het 15-
jarige dienstmeisje T. v. M. van den land
bouwer Van der Pauw bij het spoelen van
melkemmers in de Mijndensche sluis te
water geraakt en verdronken.
Zondagavond is het zoontje van den
heer Brand te Lutten in de Dedemsvaart
verdronken.
door
J. HENDRIX.
IV.
(Slot).
De Voorwaarts ontleent aan het Soer.
bl. een bericht, dat wy noch in de door
is ontvangen exemplaren van dat blad
ebben aangetroffen noch in de per
chtpost ontvangen andere Indische dag-
aden overgenomen hebben gezien
"hrijft de N. R. Crt en dat evenmin
'oor Aneta is overfgeseind, hetgeen ons
i verband met de belangrijkheid ten
eerste verwondert
Het komt daarop neer, dat de bom, die
en eind heeft gemaakt aan de muiterij
op de „Zeven Provinciën", niet zooals de
fficieele lezing luidt, bedoeld was als een
aarschuwing en voor den boeg van het
"hip in het water had moeten neerko-
20 zwaar gewonden.
In het station La Rochelle is Zaterdag
middag een vrij ernstig spoorwegongeluk
geschied. Een rangeerende trein is met
een snelheid van ongeveer 50 KM op een
stilstaanden passagierstrein gereden.
Twintig menschen werden zwaar gewond.
De schuld ligt bij den machinist van den
rangeerenden trein die niet op de sig
nalen gelet had.
Gevaarlijk voor mensch en dier.
In
verschillende deelen van Servië
wordt ernstige schade aangericht door da
Golubatz-vlieg, een insect welks steek
voor mensch of dier doodelyk kan zijn.
Tot nu toe kwam de vlieg alleen voor in
de buurt van het plaatsje aan den Donau,
waaraan zij haar naam ontleent. Door de
groote droogte van dit jaar heeft het in
sect zich echter zeer verspreid. Men heeft
u.1. kunnen vaststellen, dat het zyn eieren
op steenen in rivierbeddingen legt.
Het vergif dat door den beet van deze
vlieg in het bloed komt. doodt de roode
bloedlichaampjes. Wanneer het aantal
beten groot is, kan het dientengevolge
den dood tengevolge hebben.
Het blijkt dat reeds verscheidene boe
ren en ongeveer 500 stuks vee zijn overle
den. In den regel doen de vliegen, die zeer
klein zyn, een aanval op den neus of de
keel van hun slachtoffer. De boeren laten
groote vuren branden om de insecten van
hun vee weg te houden: daarbij zijn her
haaldelijk stallen in brand geraakt. De
kudden worden overdag binnen gehouden
en mogen alleen van zonsondergang tot
WOENSDAG 16 MEI.
Hilversum, 301 M.
VAR A-uitzending.
9.00 Klein VARA-ensemble o.l.v. F. Bakels.
9.30 „Onze keuken" door P. J. Kers.
10.00 Morgenwijding VPRO.
io."5 Voor Arb. in de Continubedr.: Klein
VARA-Ensemble o.l.v. F. Bakels, Hetty
Beek (declamatie) en B. Kupers (lezing).
12.00 De Notenkrakers o.l.v. D. Wins.
2.00 Pauze.
2.15 Khipcursus.
3.00 Kinderuurtje.
5-30 De Flierefluiters o.l.v. J. v. d Horst.
6.05 Gramofoonpl.
6.40 Causerie A. F. Muller, voorz. der N.A.S.B.
7.00 Trioconcert.
745 H. A. Meerum Terwogt: Aan den voor
avond van Rome.
8.00 Herh. SOS-ber., Vaz. Ddas en VARA-Varia
8.15 Bonte Avond m.m.v. solisten, VARA-
Orkest, de Flierefluiters, strijk- en blaas-
ensemble.
ti.1512.00 Gramofoonpl.
Huizen, 1875 M.
NCRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.159-30 Gramofoonpl.
10.30 Morgendienst o.l.v. Ds. G. F. Bayer.
11.00 Orgelspel R. Parker.
12.'5 Gramofoonpl.
t.15 Zang door J Spruyt (i> riton). Aan der.
vleugel: Mr B. A Droogleever Fortuyn
200 Ensemble van der Ho:st.
5.00 Kinderuur.
6 00 Gramofoonpl.
630 Afgestaan
7.00 Ned. Chr. Persbureau.
ƒ.15 Gramofoonpl.
7 30 Landbouwpraatje.
o Gewijde muziek door de Chr. Oratorium-
Vereen. te Arnhem o 1 v. A. Wagenaar
m.m.v. mej. N. Gerritsen (sopraan), C. de
Wolf (orgel) P. Kalf, A. Bresser en M. J.
Bresser (trombones).
930 Prof. Dr. K. Schilder: De toekomst van
de Geref. Theoloog.
10.00 Vaz Dias. J
to.io11.30 Gramofoonpl.
DONDERDAG 17 MEI.
Hilversum, 301 M.
AVRO-uitzending.
8.00 Gramofoonpl.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonpl.
10.30 Vioolrecital B. Lensky. Aan den vleugel:
E. Veen. p
11.00 Knipcursus Kinderkleeding.
11.30 Piano-recital M. Wils.
i2.oo Omroeporkest o.l.v. N. Gerharz.
2.00 Voordracht E. v. Praag.
230 Vervog Omroeporkest.
3.003-45 Knipcursus.
4.00 Voor zieken en ouden-van-dagen.
4 30 Gramofonpl.
4.45 Uitz. voor den Goodwill-Day.
5.00 Voor groote kinderen.
5.30 Kovacs Lajos en zijn orkest.
630 Sportpraatje H. Hollander.
7.00 Kovacs Lajos (vervolg).
7.30 H. G. Tulp: Een uitgelezen tocht door
Oostenrijk's Hoogland.
8 00 Vaz Dias.
8.05 W. P. F. v. Deventer: Het Nationale
Luchtvaartfonds.
8.15 Concertgebouw-orkest, Toonkunst-Koor
en solisten o.l.v. Dr. Willem Mengelberg.
Beethoven's Missa Solemnis in D gr.t.
op. 123.
0.45 Gramofonpl.
10.00 Kovacs Lajos en zijn orkest.
11.00 Vaz Dias.
iT'.io12.00 Gramofoonpl.
Huizen, 1875 M.
8.009.15 KRO, 10.00 NCRV, 11.00 KRO,
2.0011.30 NCRV
8 co9.15 en 1000 Gramofoonpl.
11 3012.00 Godsd. halfuur.
!2 .5 ^rkcstconcert en gramofoonpl.
200 Handwerkcursi. s.
3.00 VrouwenhaFuur
3;<34S Gramofoo..p!.
4 v Bijbellezing .oer Ds. J. D.-enth
bariton en orgel.
5.00 Cursus handenarbeid voor de jeugd.
5.30 Concert. A. C. de Hoop (viool) en
Crafford (orgel).
6.30 Causerie Prof. Mr. V. H. Rutgers.
6.45 Causerie J Schipper.
700 Ned. Chr. Persbureau.
7.15 Gramofoonpl.
7.30 Journ. Weekoverzicht C. A. Crayé.
8.00 Enkrateia-Uur m.m.v. sprekers en gem.
m m v.
Mac
„Geloof en strijd" o.l.v. D. J.
Dubbelkwartet
v. Doorne.
9.00 NCRV-Klein-orkest o.l.v. P. v,
m.m.v. Th. v. d. Pas (piano). In
om 10.00 Vaz Dias.
11.0011.30 Gramofoonmuziek.
d. Hurk
de pauze
De beide laatste artikelen, aan dit on
derwerp gewijd, zijn uitgeloopen op een
pleidooi voor een eenvoudiger spelling en
een critiek op de bestaande. Een bespre
king van de voor- of nadeelen van een
nieuwe spelling kan dus uiteraard kort
zijn. Slechts enkele aanvullingen zullen nu
nog gegeven worden.
leder, die zich zijn schooltijd nog her
innert, zal het met ons eens zijn, dat daar
veel, zeer veel tijd besteed wordt aan het
onderwijs in de moedertaal. Op een werk
tijd van 26 uur per week, zijn er ongeveer
zes uitgetrokken voor Nederlandsche taal.
Dit is veel, maar gaat men de taalkennis
van leerlingen, die de lagere school eenige
tijd achter de rug hebben, eens na, dan
komt men tot de conclusie, dat die zes
uren per week misschien niet eens vol
doende zijn geweest. We bedoelen hier
mede niet de voortreffelijkheid van het
onderwijs zelfs in twijfel te trekken, we
kijken ook niet alleen naar de slechte leer
lingen, neen, de middelmatige leerling
heeft groote moeite zich behoorlijk in zijn
eigen taal uit te drukken. Wie daarvan
het bewijs geleverd wil hebben, moet maar
eens eigenhandig geschreven sollicitaties
van jeugdige candidaten critisch bekijken.
Bij de ouderen is dit verschijnsel natuur
lijk even sterk, misschien nog sterker. Een
critische beschouwing van de rubriek
„Ingezonden stukken" in welke krant ook,
kan ons hiervan de overtuiging geven.
Hoe komt dat? Hoe is het mogelijk, dat
de schrijvers zich zoo onbeholpen uitdruk
ken, geen variatie in hun zinnen brengen,
over een onvoldoende woordvoorraad be
schikken, zinnen of zinfragmenten ver
keerd laten aansluiten en ten slotte zulke
storende taalfouten (met deze term be
doelt men eigenlijk spellingfouten) maken?
Een ingewijde zal zeker niet aarzelen te
verklaren, dat de spellingfouten geheel op
rekening gesteld moeten worden van onze
te moeilijke spelling en dat de daarvóór
genoemde fouten veroorzaakt zijn, door
dat de slachtoffers dat taaigedeelte niet
goed hebben geleerd. Want verreweg het
grootste gedeelte van ons taalonderwijs
op de lagere school wordt in beslag qe-
nomen door het onderwijs in de spèllinq.
Het verruimen van de woordvoorraad de
bestudeering van woordbeteekenissen.' de
gevoelswaarde der woorden, de zinsbouw
en nog meer onderdeden van het taalon
derwijs, worden, voorzoover er aparte tijd
voor is uitgetrokken, ondergebracht in
eén enkel uurtje, dat men met de verkeer
de naam„stijl" uur aangeeft. Daartegen*
over staan vier a vijf spelling uren pei
week per klas, die dus besteed zijn aa»
een verloren zaak. Onze spelling is niet
te leeren en heeft jarenlang ons moeder
taalonderwijs ongezond gemaakt. Voege»
we hier nu bij. dat ook het aanleere»
van de verbuiging een deel van de tijd op.
eischte, dan is het duidelijk, dat we hiec
te doen hebben met een tijdverspilling ea
ook een verspilling van arbeid, die een
betere zaak waardig was. We moeten het
dan ook toejuichen, dat de Minister va»
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappea
de knoop heeft doorgehakt en een nieuwe
spelling heeft doen ontwerpen.
Wanneer we na het bovenstaande nog
eens kort onze eischen voor een nieuwe
snellinq mogen samenvatten, dan komen
we tot de volgende punten.
1 De spelling moet gemakkelijk te lee
ren zijn waardoor op de lagere school tijd
beschikbaar komt voor werkelijk taalon*
derwi^e spelling moet zijn gemakkelijk te
gebruiken in de practijk. Door een geheel
van logische regels moet ieder taalgebrui
ker met weinig moeite kunnen icdenken,
hoe een woord gespeld wordt, wanneer
het woordbeeld hem niet meer bewust is.
3. Bekijken we nu het ontwerp van de
commissie-Marchant, waarvan qc lezers
van de „Heldersche Courant" ook kennis
hebben kunnen nemen, dan kunnen we
constateeren. dat er een vrij aanzienlijke
vereenvoudiging tot stand is gekomen.
De enkele letterteekens e en o in open let
tergrepen, het weglaten van de r.et uit
gesproken ch zijn groote ve.weteringen.
Op de lagere school geen spitsvondig
heidjes meer van: De trotsche jongen gaf
trotsch ten antwoord, dat hij zijn trots nooit
zou onderdrukken, trots de straffen, die
hij daarvoor gekregen had, W e zullen ook
niet meer hooren van adellijke sloten, die
door breede slooten omgeven zijn ea
waarvan de deuren voorzien zijn vaa
groote sloten. Ook zal niet meer het ver
schil tusschen de kooien van de groente
boer en de kolen van de steenkolenhan
delaar een punt van bespreking uitmaken.
Jammer genoeg geeft het ontwerp nog
ruime gelegenheid wenschen aan de orde
te stellen. Maar dit was onvermijdelijk.
Een compromis heeft altijd iets halfslach
tigs. 't Is een geven en nemen en dat de
vereenvoudigers uit de commissie hebben
toegegeven is wel een bewijs, hoe men het
bereiken van een zekere eenheid op prijs
stelde. De z.g. uitzonderingen op de
e-regel (-eelen, -eeren en -eezen blijven
met -ee), het handhaven van de -ch in de
uitgang-isch, geven noodelooze moeilijk
heden, maar we zullen ze moeten aan
vaarden als een concessie aan de oude
richting.
Dit ontwerp is dus niet in alle opzichten
gelukkig uitgevallen, maar we begroeten
het toch met ingenomenheid, omdat het
tracht te brengen de eenheid in de spel
ling. Zal het die eenheid inderdaad bren
gen? We weten het niet, maar het heeft
een goede kans. De Vlamingen gaan er
mee accoord (uitgezonderd de regel van
de verbuiging) en de Vereeniging tot ver
eenvoudiging van de spelling heeft ver
klaard geen actie meer te zullen voeren.
En nu de nadeelen. Zoodra het ontwero
verschenen was, hebben de uitgevers zich
geroerd en gewezen op de belangriike
schade, die ze zouden lijden bij een plot
selinge invoering van de spelling. Men
sprak zelfs van millioenen.
Nu is echter de vraag, of alle boeken
in de oude spelling onbruikbaar zijn. Zon
deren we de lagere school even de lees-
en taalboeken af, dan zijn alle boeken te
gebruiken, tot ze versleten zijn of (en)
een volgende druk in de nieuwe spelling
is verschenen. Weliswaar zal men kunnen
tegenwerpen, dat het gezichtsbeeld dan
voor de leerlingen wordt vertroebeld,
maar hoe gegrond deze aanmerking ook
is, het mag ons van spoedige invoering
niet weerhouden, want iedere overgangs
tijd zal dezelfde moeilijkheden vërtoonen,
of het dit jaar is, of over tien jaar. De
leesboeken, vooral voor de aanvangsklas-
sen, vormen het groote struikelblok. Hier
zal men wel eerder tot aanschaffing moe
ten overgaan. In de hoogere klassen is dit
minder urgent. De taalboeken zullen voor
een gedeelte anders gebruikt moeten wor-
den. Tal van oefeningen kunnen worden
overgeslagen, vele dictéezinnen geschrapt.
In z n radiorede van 7 Mei deed Minis
ter Marchant ook nog een middel aan de
hand: De leerlingen konden hun boekjes
zelf omspellen. Hoewel dit op paedagogi*
sche gronden in andere tijden beslist af te
keuren zou zijn, is dit misschien in deze
overgangstijd aan te bevelen.
Op de middelbare scholen worden de
bezwaren nog minder gevoeld. Leerlingen
van de leeftijd van onze H.B.S.'ërs eit
Oymnasiasten, onze Handelsschool- en
Kweekschoolleerlingen krijgen zoo'n ver
scheidenheid van spelling onder de oogen,
dat het opgebruiken van de oude boeken
na de invoering der nieuwe spelling geen
bezwaar is.
Nnde«l zal de uitgever weinig of niet
hebben. Daartegenover staat het voordeel,
de omgespelde nieuwe druk van de
oerboeken spoediger uitverkocht zal raken
omdat het koopen van tweedehandsche
exemplaren voor de leerlingen het eerste
jaar althans is uitgesloten.
Resumeerende kunnen we nu zeggenf
et Ontwerp van de Commissie-Mar*
e iant, hoewel niet volmaakt, dient aan*
v aard te worden, omdat het verschenen is
in een tijd, dat spellingeenheid een eisch
is geworden,
omdat het deze eenheid wil en kart
rengen als compromis tusschen de oud«
en de nieuwe richting,
omdat het de buitenstaanders niet al ts
veel zal afschrikken door een ongewoort
gezichtsbeeld.
omdat het (en dit is in deze tijd va#
*er veel belang) niet kostbaar is.
