Stadsnieuws TPot wilt himl DROGE BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS C. KIESEWETTER Gedurende 14dagen speciale aanbieding tweede blad HELDERSCHE COURANT VAN DINSDAG 5 JUNI 1934. 5 in eiken-, eiken met noten-, mahonie- en palisander Slaapkamers met 5% korting °P onze toch reeds lage prsjzen P. GOVERS, ALLÉÉN SPOORGRACHT 24 Kanaalweg 135. Gemeenteraad Aanvaarding Monument Nederlandsch Reddingwezen. Jaarvergadering V.V.V. „Helders Belang", IVcuw gaan m fenf „Freude, schoner Gotter- funken! Licht op voor alle voertuigen. Dinsdag 5 Juni 21.42 uur Woensdag 6 21.43 In de vacature, ontstaan door het vertrek van Ds. Borgers, is Zondag na afloop der godsdienstoefening uit het tweetal Ds. van BemmsJ en Ds. W.Spiiet- hoff, beroepen Ds. W. Spliethoff, Ev, Duth. Pred. te O. en N. Pekela. Bii het laatst gehouden examen voor Radio-Telegrafist 2e klasse slaagden te 's-Gravcnhage de heeren J. van Bergen en J. M. Bossi'nga. Onze oud-stadgenoote, rnej. Alb. Dekker, leerlinge van de Nuts-Kweek- school te Haarlem, slaagde aldaar voor de acte L.O. ZILVEREN JUBILEUM VAN DEN HEER E. H. BOS. Naar aanleiding van het feit, dat de heer E. H. Bos, hoofd der chr. U. L. O.- school aan den Kanaalweg, 25 jaar bij het onderwijs werkzaam is geweest, hoopt het bestuur van de vereeniging „Laat de kinderkens tot Mij komen" a.s. Woens dag 6 Juni dit jubileum te herdenken in een bijeenkomst in het Chr. Mil. Tehuis, Kanaalweg, des n.rn. 3 uur. Deze bijeen komst is voor belangstellenden toegan kelijk. ORGELBESPELING LUTH. KERK. Wij herinneren nogmaals aan de or gelbespeling, die morgenavond om 8.30 uur gegeven wordt door mejuffr. Aafje Kamp, in de Luthersche Kerk. FREDDY JOHNSON'S NEGERBAND; CONCERTBUREAU DR. DE KOOS.' Na het succesvolle optreden der meest bekende bands, brengt de Casino-Directie thans de clou op dit gebied. Zjj heeft n.l. met het groote Concertbureau van Dr. de Koos in Den Haag een contract aangegaan voor 3 gala-dansavonden, te geven door de fenomenale negerband van Freddy Johnson and his Harlemites, het vermaarde negerorkest, bestaande uit 10 personen, dat in Den Haag en Rotterdam een succes was. a s. Zaterdag en Zondag treedt de band op. Dat dit iets heel bijzonders is, garandeert reeds de naam van Dr. de Koos'concertbureau, onder wiens auspiciën dit orkest optreedt. WIJDINGSAVOND C.J.M.V. Zondagavond hield de Christelijke Jonge- mniinen Vereeniging «Spreuken 9:10a» in liet gebouw Palm-traat te midden van vele belangstellenden een wijdingsavond ter inleiding van hét 75-jarig bestaan, ü-t. op 26 Juni a.s zal worden gevierd. ia net zingen van Psalm 100 werd m t geiled geopend. De Heer M. Leemai s; voorzitter, zette in een kort openings woord de strekking van dezen avond uit en: «Vanavond willen wij ons bezinnen op liet. Bezit, dat wij hebben». >oor middel van een aaneensluitende sei.e fragmenten, b staande uit bijbel gedeelten, zang en declamatie werd een b -ld van de jeugd gegeven. Dan begon de Heer C. V. Dooischodt, Algemeen Secretaris van het Ned. Jonge ling-! Verbond zijn onderwerp «Ziende op Jezus» te behandelen. Dit onderwerp raakte de kern van het C. J. M V.-werk. «Want, dat deze vereeniging 75 jaren beslaat is niet aan eigen kracht toe te kennen, doch dit is mogelijk geweest, o Tanks alles, in tegenslag en voorspoed, doordat het oog naar boven gericht bleef. En nu het 75-jarig bestaan aangebroken is, nu wordt allereerst weer het oog naar boven gericht en dat is goed, daar is onze kracht Na dankgebed en gemeenschappelijken za g werd gesloten. HELDERSCHE RADIO-CENTRALE. De H.R.C.O. heeft vorige week een aan vang gemaakt met den aanleg van het nieuwe distributienet. De nieuwe straten bij den Rui.jghweg worden in de eerste plaats op de nieuwe wijze aangesloten en de eerste blokkabels zijn reeds aange bracht. Voor bijzonderheden verwijzen wil naar het orgaan der onderneming. „Ons Week blad", van deze week. INSCHRIJVINGEN HANDELSREGISTER. Wijzigingen: Den Helder: N.V. Vereenigde Vleesch- houwerijen, Amsterdam. Filiaal Den Hel der, Koningstraat 57, opgeheven. AANKOMST INDISCHE MAIL. Woensdag In ons land. De boottrein in aansluiting op het thuis komende mailschip „Indrapoera", dat hedenmorgen te Marsaille wordt ver wacht, komt morgen (Woensdag) te 15.14 uur te Amsterdam. NOORDER KUNSTKRING. Als de dagen op z'n langst zijn is het goed exposeeren; de hierboven genoemde vereeniging zal dan ook de volgende week van het lange daglicht gebruik maken, om haar tentoonstelling, zooals zij dat jaar lijks doet, te openen. Na het bijzonder mooie werk van An- ton Pieck verleden jaar, was het niet ge makkelijk even goed voor den dag te komen als in 1933. Gelukkig telt Den Hel der onder de oud-ingezetenen nog méér kunstenaars van naam, In dit geval betreft het Dick Ket, uit Den Helder geboortig. De meer dan bijzonder goede critieken die hij in de laatste tijden kreeg, waar hij ook exposeerde, met zijn reproducties van zijn werk in alle kranten en periodieken, waarborgen wel de bijzondere kwaliteiten van zijn werk. Hij is een der genoodigden. Jan A. Bakker, uit Noordwolde, wiens werk reeds in verschillende musea in Am sterdam en Den Haag werd aangekocht, zal ook een kleine veertig werken expo seeren. terwijl ons vroeger lid, Lambert Simon der dritte im Bunde is. Al wie zijn naam in kunstcritieken heeft gezocht, zal steeds goede of voortreffelijke beoordee lingen hebben gelezen. In een volgend nummer hopen we op een en ander terug te komen. BOTSING TUSSCHEN WIELRIJDERS. Gisterenmorgen kwam in snelle vaart een ongeveer 14-jarige jongen uit de Cor- nelis Ditostraat den Polderweg oprijden, juist toen daar de fietsrijder R. op een rijwiel passeerde. Een botsing was onver mijdelijk. Daarbij werd de fiets van R. licht beschadigd. De wilde jongen kwam er echter minder 'goed af. Zijn rijwiel werd ernstig beschadigd en bovendien be kwam hij eenige ernstige vleeschwonden aan een zijner handen. NUTSSPAARBANK TE DEN HELDER. Opgave betreffende de Nutsspaarbank te Den Helder, Polderweg 1, over de maand April 1934. Op Spaarbankboekjes werd in den- loop der maand ingelegd 240.186.84 en terug betaald 236.728.56. Derhalve méér inge legd dan terugbetaald f 3.458,28, Het aan inleggers verschuldigd kapi taal, by den aanvang' van dit, jaar 2.635.-844.65 bedraagt thans f 2.662.092,15. Het aantal in den loop van April nieuw uitgegeven boekjes bedraagt 71. Het aan tal in omloop zijnde boekjes steeg hier mede tot 8051. Onder in April uitgereikte 70 nieuwe boekjes zijn inbegrepen 10 boekjes voor jongeborenen (op de boekjes plaatst de Spaarbank een eersten inleg van 1. De lediging van spaarbusjes in den loop van April leverde een bedrag op van 4.488.76 aan kleine besparingen. Het totaal in omloop zijnde aantal spaarbusjes bedraagt thans 1725. VRAGEN VAN RAADSLEDEN. Het raadslid J. J. Schoeffelènberger heeft de volgende vragen aan B, en W. gesteld: 1°. Is het aan Uw College bekend, dat men door de thans verrichte werk zaamheden naar het stille strand, den toe gang daarnaar heeft versperd? 2°. Is het aan U eveneens bekend dat daar geen reddingsmiddelen aanwezig zijn en dat daar verleden week nog door iemand met veel moeite, een jongen is ge red? 3°. Is het waar dat het Zeebad „Huis duinen" een gedeelte strand heeft ver huurd, resp. voor 20, f 15 en 10 voor het seizoen? Zoo ja? Welke reden bestaat er tot dit prijsverschil? Gaarne zag ondergeteekende antwoord, Telefoon 253 Opgericht 1869 in de hedenavond gehouden raadszitting. 't Welk doende, J. J. Schoeffelenberger. Den Helder, 5 Juni 1934. VERKEERSCOURANT. Ter gelegenheid van de verkeersweek van 4 tot 9 Juni, is door het Verbond van Vereenigingen voor veilig verkeer een Verkeerscourant uitgegeven, waarin ver schillende artikelen zijn opgenomen, die waarschuwingen inhouden en voorbeelden betreffende de verkeerszonden, die wor den begaan. Wel sterk is hetgeen een Amsterdamsch commissaris van politie vertelt omtrent een pleiziertochtje met zijn auto. Het blad bevat voorts een uitge breide rubriek voor de jeugd, en is ver krijgbaar bij den secretaris der afdeeling Den Helder, den heer F, Grunwald. POLDER „HET KOEGRAS" Vergadering van Hoofdingelanden op Zaterdag 2 Juni, nam. 2 uur in Hötel »Bellevue«. 1. Opening en Notulen. Deze laatste worden zonder op- of aanmerkingen goedgekeurd. 2. Vaststelling Rekening en Verant woording 1933. Bij monde van den heer Laman Trip wordt geadviseerd tot goed keuring; enkele inlichtingen worden over een drietal punten gevraagd. 3. Wijziging Ambtenarenreglement. Deze wijziging heeft ter visie gelegen voor de Hoofdingelanden en is aange bracht in overeenstemming met de voor schriften, die daaromtrent zijn gemaakt door Ged. Staten. Zonder discussie of stemming goedgekeurd. 4. Rondvraag. De heer Jimmink bespreekt de be maling van de Gallantsoogervaart en stelt voor de inwerkingstelling van de inlaat, welk voorstel wordt aangenomen. De heer Laman Trip heeft in Wage- ningen vertegenwoordigers van bereide wagenteer gehad, die hun praeparaat aanbevolen voor den polder. Spr. meent van deze gelegenheid gebruik te moeten maken om het Bestuur in overweging te geven niet op die aanbiedingen in te gaan, omdat de van de Heldersche Gas fabriek betrokken onbereide teer uitste kend heeft voldaan. Men handhave dus deze wijze van teren, en mochten die vertegenwoordigers ook bij Dijkgraaf en Heemraden komen, dan zende men ze weg. De heer Verfaille sluit zich gaarne bij deze woorden aan. Gebleken is wel, dat onbereide teer verreweg het best is voor de wegen, indringing van stof is volmaakt uitgesloten, en nog tal van andere goede eigenschappen somt spr. op. Het èëriige bezwaar 'is, dat de wegen een tijdlang onberijdbaar zijn, omdat het wat I.ang moet drogen. Maar overigens, al die bereide teersoorten voldoen niet zoo goed als dit onbereide teer. Niets meer aan de orde zijnde, wordt de vergadering gesloten. BEKENDMAKING. De raden der gemeenten Den Helder, Texel, Anna Paulowna, Wieringen en Callantsoog hebben de gemeenschappelij ke regeling nopens het voor die gemeen ten instellen van een geneeskundig school toezicht zoodanig gewijzigd, dat artikel '1H 3de lid, te rekenen met ingang van 1 Januari 1934, is yervallen. Wij Ibswaresi Uw inboedel motvrij, hij wordt §oed oisderhowllen-em onder garantie weer afgeiewerd. Veie aan bevelingen, Billijk® prijsberekening. 9 Verhuizingen door gebeel Medor- land. Vraagt prijsopgaaf. Vervolg-agenda voor de vergadering van den Raad der gemeente Den Helder op Dinsdag 5 Juli 1934. Ingekomen stukken. Goedkeuring van Gedeputeerde Staten op de raadsbesluiten van 24 April 1934 tot: aankoop van grond van W. Hen- drikse; idem van de N.V. Zeebad Huis duinen en tot afstand van grond om niet aan de Woningstichting. Adres van J. Kreuger e.a. te Huisdui nen, waarin gewezen wordt op de schade, welke de neringdoenden aldaar ondervin den van de afsluiting van het duin terrein en van het ontbreken van een behoorlijken toegang tot het stille strand. Monument Reddingwezen. Voorstel tot het aanvaarden van het al hier te stichten nationaal Monument voor liet Nederlandsche Reddingwezen. Erfpacht. Voorstel tot uitgifte van grond in erf pacht aan W. Grimijser. Wegenbelasting. Voorstel tot vaststelling van het derde supletoir kohier wegenbelasting, dienst 1933. Mededeeling. Het voorstel in zake de radio-distributie wordt teruggenomen. B. en W. schrijven aan den Raad: In het bü de stukken gevoegd adres van het uitv. Comité oprichting monu ment Nederlandsch Reddingwezen wordt medegedeeld, dat het thans de beschik king heeft over een zoodanig bedrag als noodig is voor den bouw van een monu ment voor het Nederlandsch Redding wezen. Verder wordt medegedeeld, dat het na vele besprekingen aan liet Comité is mogen gelukken om Den Helder als standplaats voor het Nationaal Redding monument aangewezen te krijgen en dat spoedig tot de oprichting zal worden over gegaan. Het Comité stelt aan U de vraag of U er prijs op stelt, dat het monument in deze gemeente wordt gebouwd en, indien zulks het geval is, verzoekt liet tevens een plaats voor de oprichting aan te wijzen. Daarbij wordt nog medegedeeld, dat het Comité het Westplein als standplaats het meest geschikt acht en dat het in de bedoeling ligt om bij de onthulling het monument aan de gemeente over te dragen. In verband met een en ander verzoekt het Comité, onder overlegging van een drietal teekeningen, te willen mededeelen of U bereid bent meergenoemd monument te zijner tijd over te nemen en het onder houd alsdan ten laste der gemeente te brengen. Wij willen in de eerste plaats er onze vreugde over uitspreken, dat na langdu rige voorbereiding de oprichting van liet Nationaal monument voor het Redding wezen een feit zal worden en dat onze ge meente voor de oprichting daarvan is uit verkoren. Het wil ons met het Comité voorkomen, dat het Westplein voor de plaatsing van het monument het meest in aanmerking komt. Met betrekking tot de vraag of de ge meente bereid is het monument te ziiner tijd over tee nemen en het onderhoud te haren laste te brengen, deelen wij U mede, dat gezien de ontwerp-teekeningen, de onderhoudskosten vermoedelijk niet groot zullen zijn. Vooral in de eerste jaren is niet te verwachten, dat het massale, uit bak- en natuursteen opgetrokken en met metaal gedekte bouwwerk onderhouds kosten van beteekenis zal eisclien. Op den duur kan het wellicht noodig zijn muur werken te voegen en metsel- en beeld houwwerken schoon te maken. Tengevolge van den bouw van het mo nument dient er een radicale wijziging te komen in het tegenwoordig plantsoen. Volgens teekening moet de bestaande verdieping van het gazon worden opge hoogd en schelpenpaden en een nieuw plantsoen aangelegd worden. De bedoe ling is om fraaiere plantsoenhekjjes te plaatsen dan de gebruikelijke. Voorts moet op 4 plaatsen in het plantsoen, rond om het monument, gelegenheid worden gemaakt voor het aansluiten van 4 elek trische schijnwerpers voor feestverlich ting. Deze schijnwerpers werpen hun licht vanaf het eras naar boven op het monu ment: zij ztdlen alleen gebruikt worden bij feestelijke gelegenheden. De kosten van deze verandering van het plantsoen worden door den Directeur der Gemeentereiniging en Plantsoenen op 3000 geraamd. Hierbij komt nog voor de schijnwerpers enz. 200. terwijl voor liet plaatsen van een twaalftal eenvoudige, bijpassende, houten banken, moet worden uitgetrokken een bedrag van 300. Te zamen alzoo 8500. Voorts meenen wij, dat de kosten der ten behoeve van het monument aan te brengen fundeering mede voor rekening der gemeente moeten worden genomen, in dier voege, dat van gemeentewege voor dat doel aan liet Comité een bedrag van 2500 zal worden beschikbaar gesteld. Zooals de teekeningen aangeven, zal in het monument een carillon worden inge bouwd. Volgens van de zijde van het Co mité verkregen inlichtingen zal het on derhoud daarvan geen groote kosten ver gen. Er wordt momenteel nog onderhan deld om gedurende een tijdvak van 10 jaren het onderhoud hiervan voor reke ning van den bouwer van het carillon te laten komen. De bespeling ervan kan door iemand die fiet orgelspel machtig is, plaats vinden. Het ligt verder in de bedoe ling om dagelijks enkele malen het caril lon automatisch in werking te stellen. In dezen geest wordt thans voorgesteld te beslviten. Maandagavond hield bovengenoemde vereeniging hare jaarvergadering. Na de opening door den Voorzitter, den heer W. Biersteker worden de notulen der vorige jaarvergadering gelezen bn onver anderd goedgekeurd. Het woord was vervolgens aan den Secretaris voor het uitbrengen van het jaarverslag. Hieraan ontleenen wij het volgende: Het is ons aangenaam te mogen aan vangen met de mededeeling dat Den Heider-Huisduinen steeds meer in het verkeer worden opgenomen, dank zij de geregeld gevoerde propaganda, en het beter stadsaanzien dat wij in den loop der jaren hebben verkregen. Vooral het bad plaatsje Huisduinen dat in zooveel op zichten gemoderniseerd is mag daarbij niet uit het oog verloren worden. Vanzelfsprekend Komt de V.V.V.door het toenemend verkeer meer in het ver- eenigingswerk te zitten omdat men aller- wegeop onzen inlichtingsdienst gaat reke nen waardoor het secretariaat dreigt te worden overbelast. Wij achten het tijd stip gekomen dat daarin afdoende maat regelen worden genomen waardoor het opbouwende werk vooral ten aanzien van het vreemdelingenverkeer nog meer kan worden uitgebreid en voortgezet. In het bizonder vragen wij belangstel ling voor dit jaarverslag van hen die wel eens zachtjes, maar ook hardop verkon digen: Wat voert Helders Belang eigen lijk uit? Mogelijk zal er na kennisname van dit verslag voor deze groep aanlei ding zijn zich als lid te laten inschrijven, of, indien ze bedankt hebben opnieuw toe te treden. Vooral de plaatselijke middenstand moge haar belang inzien omdat bevordering van het vreemdelin genverkeer in hoofdzaak den handel ten goede komt. In 12 bestuursvergaderingen zijn in het afgeloopen jaar de belangen der V.V.V. besproken. Tal van commissievergade ringen welke daarop volgden gaven uit voering aan de bestuursbesluiten. De gemeentelijke subsidie van 400 gld. (toezegging is 500) maakte het ons mo gelijk een goede reclame naar buiten te behouden Gezien de teruggang van onze geldmiddelen hopen wij de nog resteerende 100 gld. over het afgeloopen boekjaar nog te ontvangen. In het voorjaar 1933 werden 13.000 geïllustreerde folders in Nederland ver- Buitenlandsch Overzicht pag. 1 feuilleton1 Radio-programma2 Van links en rechts2 Belangrijke uitvindingen van Marconi op medisch gebied i 2 De werkloosheid in ons land is eenigszins gedaald. De leeftijd van de werklooze arbeiders 1 Aanvaarding monument Neder landsch Reddingwezen door de gemeente5 De degradatiewedstrijd van H. R. C. tegen O. S. V8 Het zilveren jubileum van H.F.C. 8 Aardbeving in Britsch-lndië ver oorzaakt groote tnaterieele schade 2 Ondragelijke hitte in Britsch-In- die. Dieren bezwijken op straat 3 De Volkenbondsraad heeft het rapport-Aloisi. over de volks stemming in het Saargebied aan genomen 3 Nationaal-socialistische putsch- plannen in Oostenrijk 2 Hevige brand in de Bat'a fabrie ken te Zlin. Een schade van 10 millioen kronen 3 De Indische mail komt morgen in ons land j 5 Omtrek-nieuws 6 Marktberichten 3 Marineberichten 3 Sportnieuws8 Witte bioscoop, 7y2 uur, Tivoli bioscoop, 7 uurK Woensdag 6 Juni. Orgelbespeling door Aafje Kamp, Luther sche Kerk, Weezenstraat, 8.30 uur. spreid, waarna veel aanvragen om in lichtingen binnenkwamen, ook het bezoek uit verschillende provinciën was melk baar. Door het secretariaat werden 207 brie ven verzonden belangrijke onderwerpen rakende, doch in hoofdzaak het toerisme naar Den Helder en Omstreken betreffende Hierbij zijn niet begrepen tal van aanvragen van diverse V.V.V. en reis- bureaux binnen en buitenlands, waarheen geregeld ons propagandamateriaal is ge zonden. Aan 188 personen werden ten kantore van het secretariaat bij bezoek of per telefoon de gevraagde inlichtingen verstrekt. Tot het welslagen van de algemeene vergadering van »Ons Legers welke dit jaar in Den Helder is gehouden, hebbon wij bijgedragen door gelegenheid aan te bieden om per auto onze stad en om streken te bezichtigen, waarvoor hier opnieuw een woord van dank mag worden uitgesproken aan hen die ons hierbij wel willend en belangeloos hebben bijgestaan. De belangrijke algemeene vergadering van V.V.V.'s in Nederland dit jaar ta Vlissingen gehouden is door ons bestuur niet bijgewoond omdat de kasmiddelen dit niet toelieten. De penningmeester zal U daarvan straks een overzicht geven, waaruit blijkt dat wij, indien de middelen steeds terugloopen, soortgelijke beteeke- nisvolle bijeenkomsten niet meer kunnen bijwonen. Een groot succes boekte onze V.V.V. door haar propaganda-dagen in de maand Mei, waarbij tal van afgevaardigden uit Friesland, Groningen, Drente en Over- ijsel onze gemeente bezochten. Een goede pers uit deze provinciën hebben wij daar bij verkregen, de beoordeeling van Den Helder Huisduinen is zeer gunstig. Het gemeentebestuur van Den Helder in 't bijzonder, doch ook Anna Paulowna en Wieringen hebben veel bijgedragen tot het welslagen van deze vriendschap pelijke ontmoeting met onze overburen. Wij vermelden nog, alhoewel buiten onze bemoeienis omgaande, hoe doorona Gemeentebestuur een doeltreffende re clame is verzorgd op de aangifte-biljetten I.npressie van het Stadion-concert. Een toeval stelde mij in hel bezit van een toegangskaart voor het Stadion- coi eert van j.1. Zaterdag, alsmede voor ee.i plaatsje in de bus, di ons er heen zou brengen, en van die gelegenheid heb ik gebruik gemaakt om dit unieke concert bij te wonen. Ik wil den hzers eenige indrukken daarvan vertellen, maar stel op den voorgrond, dat, muzikaal gespro ken, de radio-luisteraars, die, over een goed toestel beschikten, waarschijnlijk beter af zijn geweest dan wij. Want een openlucht-uitvoering in een enorme ruimte als die van het Stadion, is, dat begrijpt ieder, 'n tamelijk hachelijke onderneming. Wat schrijver dezes betreft, met nog eenige andere Helderschen hadden w.ij een uits ekende plaats, in een der vakken naast het podium (zijvak E). Anderen van het Heldersche groepje waren minder goed af en hebben lang niet alles kunnen volgen, zooals wij later van hen vernamen. Wij in vak E hadden erg veel last van resonneeren: in 't bijzonder de fortissi mo's van het zware koper en de trommels enz., hoorden wij telkens tweemaal. Onze plaats was namelijk schuin tegenover de overdekte tribune, en, voor zoovel ik dat kan bcoordeelen, moet de dirigent zelf, dr. Willem Mengelberg, en moeten de musici deze echo's ook hebben gehoord. Afgezien hiervan kwamen op onze zit plaats alle nuanceeringen tamelijk goed door, al moest men zich bij pianissimo's van de strijkers bijvoorbeeld, wei eens terdege inspannen. Muzikaal gesproken is dus dit experi ment maar zeer ten deele gelukt; de verder af zittende toehoorders hebben er zeker nog minder van gehoord dan wij, terwijl wij bovendien nog het voor deel hadden, dat wij met een goeden binocle tevens den dirigent en de orkest leden konden zién. Maar ik voor mij geloof, dat men dit concert van een ander standpunt moet beschouwen dan uitsluitend van het muzikale. Ik zal het hier niet hebben over het vóórprogramma: een fantasie over het Wilhelmus, van dr. Willem Mengelberg zelf, niet over de pittige Piet Hein-rhapsodie van dr. van Anrooy, door den componist zelf gedirigeerd, niet over het voorspel der Meistersinger. Daarvoor was tenslotte geen open 1 u cht- coucert noodig. Hrel die grootsche opzet, dat dubbele orkest van Concertgebouw en residentie, dat legertje van zangers en zangeressen (waren het er geen 1200?) gold toch in de eerste plaats de Negende symphonie. De Negende Symphonie I Maar weinig orkesten kunnen dit werk uitvoeren, en voornamelijk niet om het groote zang koor dat ervoor noodig is. Daarom isdit, hoe men ook over de uitvoering zelve moge denken, een gebeurtenis geweest van primair muzikaal belang, en daarom ook is het goed, dat de radio-luisteraars over de geheele wereld - de Vara zond het in Nederland uit, de Amerilcaansche Radio-omroep nam de uitzending voor Amerika over, de Phohi deed ditzelfde voor Indië - het hebben kunnen hooren. Mij persoonlijk was het te doen een indruk van het grootsche werk te krijgen, en ik wist bij voorbaat, dat die indruk onvolledig zou zijn. Want tenslotte is een werk als de Negende, reproductief slechts te benaderen, - men kan niet anders dan onvolledig reproduceeren wat zich, bij het concipieeren ervan, in Beet- hovens geest heeft afgespeeld. Uit de diepten van het onbewuste is dit werk omhoog gerezen, de Meester heeft ermee geworsteld en gevochten, hij heeft het niel kunnen verdringen: het moest naar buiten, zijn geest moest ervan worden bevrijd. Maar hij had slechts onvolledige instumenten, - instrumenten, door men- schen uitgedacht, dio slechts tot op zekere hoogte zijn bedoelingen konden weergeven. Componisten na Beethoven hebben die onvolkomenheid misschien nog sterker gevoeld; Mahler werd eens door een dame aangesproken over zijn moderne muziek: zij begreep die niet en dus vond ze haar niet mooi. Mahler antwoordde toen: - Wij, moderne componisten, kun nen onze muzikale gedachten niet meer tot uitdrukking brengen door middel van ons hedendaagsclie notenschrift en onze onvolledige instrumenten. Wij hebben geheel nieuwe principes noodig voor de fijnere nuanceering onzer moderne muziek Zoo is het inderdaad, en dat verklaart ook het ingewikkelde notenschrift, dat b.v. noodig is voor de moderne piano muziek. Het krioelt van verhoogingen, verlagingen en herstelteekens, van dub bele kruisen en mollen, men zie maar eens de muziek van Reger, Moussorgsky enz. Zóó als Mahler moet het, dunkt mij, Beethoven te moede zijn geweest toeo hij dit geweldige werk concipieerde. Hij heeft gevoeld, dat zijn beschikbaar in strumentarium te kort schoot, en hij heeft de menscheiijke stem erbij gehaald: een symphonie met een zangkoor, het was iets ongehoords en het heeft ook tot veel kritiek aanleiding gegeven. Nu de kwestie dus of do uitvoering voldaan heeft, of zij in staat was ons een indruk te geven van de grootschheid van het werk. Daarop is maar één antwoord: ja, ja, ja! Na het weemoedige Andante, afgewisseld door het Adagio, en dat tel kens en telkens in verschillende variaties en toonaarden terugkomt, wordt instru mentaal reeds het komende recitatief ingeleid, en dan, schuchter, het jubel koor, waarmee straks de menscheiijke stem ter hulp zal komen, om vreugde, en broederschap te verkondigen,broeder schap, het ideaal van iederen welden kende, en waarvan de menschheid nooit zoover af is geweest als thans. Zachtjes en donker klinkt dit allegro op, maar het rijst' en rijst, een volgende inzet is telkens een octaaf hooger, en het jubelend naspel besluit deze inzet. En plotseling klinkt dan het geweldige geluid van een bariton. Het is het reci tatief, dat aarzelend reeds door het orkest even tevoren was aangegeven, en dat nu ons allen toeroept: Niet zoo somber, vrienden, laat ons blijdere en aangena mere tonen aanheffen! Nu kan de criticus zeggen, dat de solist reeds bij den aan vang te veel zyn voile kracht inzette, waardoor hij tegen de coloratuur van dit recitatief niet meer opgewassen was:wy hebben daar niet mee te maken, wy luis teren ademloos en in volle overgave naar dien inzet. Hoor! daar komen ze a! los: „Freude, Freude!" zingen ze, en dan zachtjes hoo ren we het jubelkoor, dat tot het einde zal blijven klinken: Freude, schoner Götterfunken, Tochter aus Elysiumt... Alle Menschen werden Brüder, Wo dein sanfter Fliigel weilt. En het jubelend tusschenspel, waarna solostemmen het tweede couplet inzetten: Wem der grosse Wurf gelungen, enz. Het derde couplet is in marscfa- tempo, we komen langs een sterken climax nogmaals aan het jubelkoor der vreugde, maar nu in de hoogere registers. Dan het Andante maestoso: in koraalvorm het bekende: „Seid umschlungen, Millionen! diesen Kuss der ganzen Welt!" Evenals in het geweldige lied „Die Ehre Gottes in der Natur", welbekend by onze zang verenigingen, demonstreert hier Beet hoven in dit koraal zijn eerbied voor het Opperwezen. En in een steeds grootscher wordenden zang komen we dan aan het slot. Hier is één enkel koor niet meer voldoende geweest: twee zangkoren klin ken door elkander en telkens en telkens weer wordt herhaald, dat alle menschen broeders zullen worden, waar de zachte vleugels waaien der vreugde. Ach neen, van al dit grootsche kwam, in zijvak E van het Stadion, niet al te veel terecht. Maar de verbeelding werkte mede, niet de visueele, maar de auditieve verbeelding, de verbeelding van het ge hoor, en het grootsche, kosmische, waar mede Beethoven geworsteld heeft, hoorde ons geestelijk oor wel degelijk. Ihr stürtzt nieder, Millionen? Ahnest du den Schöpfer, Welt? Such' ihn über 'm Sternenzelt, Ueber Sternen muss er wohnenï En zoo, met de ontoereikende instru menten van den menscli, kwam Beet- hovens kosmische geest toch tot ons, daar op dio koude en winderige zitplaats van het Amsterdamsche Stadion. En daar om ben ilc dankbaar dat ik toch maar niet de radio gekozen heb. Want nu waren er de jagende wolkf van den don keren hemel en de gewelu.ge, compacte massa in het Stadion tevens, die mee deden. Aan de broederschap?o, Freunde, nicht diese Töne, sonderti lasst uns angenehmere anstimmen und freuden- vollere....

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1934 | | pagina 9