Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit Indië
'T -HJTTERTJE
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1934
PAG. 5
Toch vacantie!
Ovér komkommertijd hebben de
kranten dit jaar waarlijk niet te kla
gen Zeeslangen, monsters van Loch-
fjes,' verborgen schatten onder den
Dam en wat dies meer zij, behoeven
er ditmaal niet bij gehaald te worden
om de bladen in den stillen tijd met
copv te vullen. Het wereldgebeuren
rolt den laatsten tijd als een versnelde
film, steeds weer nieuwe, span
nende, tragische scènes af en men
heeft al moeite genoeg om met het
gesphreven woord de werkelijke ge
beurtenissen bij te houden, zonder zijn
toevlucht te zoeken in de fantasie.
Nochtans is er dan in het Amsterdam
sche leven toch een zekere pauze, een
soort van half-time ingetreden. Bin
nen de hoofdstedelijke muren is er, nu
de scholen gesloten zijn, de rechtbank
met vacantiekamers werkt, leeraren,
doktoren en ambtenaren even uit den
tredmolen treden, merkbaar. Het ge
beuren binnen die muren geschiedt,
na de ongelukkige eindspurt met de
yglletjes, min of meer in vertraagd
tempo; het heeft zich, voor enkele we
ken, zou men kunnen, dat de belang
stelling zich voor een groot deel ver
plaatst heeft naar wat er door onze
poorten in en uitgaat. Uitgaat met
plannen voor dé groote ontspanning
van het jaar of dé groote...sport of
wedstrijd-inspanning van het jaar; in
komt met zoo juist geoogste sportieve
lauweren. Een voorbeeld van dit laat
ste kon men b.v. Maandag j.1. mee
maken, toen de Amsterdamsche politie
mannen, die met zooveel succes aan de
Vierdaagsche afstandsmarsch te Nij
megen hadden deelgenomen, al tippe
lend onze poorten van den kant van
Diemen weer binnenvielen en door
collega's, zoowel als burgerij met mu
ziek en gejuich feestelijk werden in
gehaald en tenslotte op het hoofd
bureau van politie met toespraken en
bloemen werden gehuldigd.
De K.L.M. stoort zich niet
aan tijdsomstandigheden.
Een bijzondere, attractie, tevens een
van de weinige-dichtby gelegen buit-
tejigelegenhedeiv,:waar.-..:de op ho«k-
blijvende Amsterdammers.- in deze
midzomerdagen een luchtje plegen
f - vj. i jv_
te scheppen, is,
en wordt zelfs
meer onze gemeentelijke luchthav en,
Schiphol, die, het moet gezegd, dan
ook alles doet om, naast het luchtvel'-
keér, ook het bezoek van attractie en
ontspanning zoekende-„kijkers" te be
vorderen. Afgezien van de attractie
die, voor den on- of nog niet voldoen
de ingewijde steeds weer gelegen is in
het constateeren van het feit, dat daar,
cp Schiphol, het binnenkomen en ver
trekken van de diverse machines in
derdaad plaats heeft op de minuut af,
met eenzelfde regelmatigheid als ver
trek en aankomst der treinen op b.v.
ons Centraal-Station, is het, in deze
tijden., zeer zeker ook een attractie nu
eens in het hart van een bedrijf te ver
toeven, dat, voelbaar!, in een
voortdurend steiler stijgende lijn
gaat!.Dat er dan ook nog eens iets
is waar „muziek in zit" doet den, ont
spanning zoekenden Amsterdammer,die
anders den geheelen dag om zich heen
hoort fluisteren en klagen van zakén
en ondernemingen, die nu al jaren met
verlies werken en bezig zijn hun ka
pitaal op te eten, kennelijk goed.
De groei, de stijgende lijn, die
men daar, op Schiphol, duidelijk aan
voelt, werd overigens onlangs weer
eens met het jongste cijfer-materiaal
duidelijk gedemonstreerd. Een enkele
steekproef: Gedurende de eerste zes
ï'^a-c?611 van -1-933 vervoerde de K.L.M.
jfi Passagiers, tegen.... 33.101 in
jaar, hetgeen neerkomt op een
°or*g van niet minder dan
fiKo^\r5e Post vermeerderde van
nv! in 1933 tot 107.490 K.G.
ïao -e- eers^e z®s maanden van dit
ztltide een stijging van 25
ïipUr aantal passagiers over 1933
oeS 41.701; reeds in de dorde week
rveHvüft van dit iaar werd dit aantal
saaJf. ,n en werd de 41.702de pas-
trwpnc ^oekt. Die maand Juli bracht
F T w 200.000sten passagier der
dp èpj »lnds den 17den Mei 1920, toen
Ook ™Vlucht gemaakt werd....
vervol Indië-lijn vertoonde hef;
linie een over de geheele
Xederlandsch-Indië in Amsterdam.
vluehteTa611' hoe goed> die Indië"
luchttferhimr ook mo§en werken, die
mnding met grooter Neder
land is, en zal voorloopig nog wel niet
worden: een algemeen communicatie
middel met onze koloniën. Voor het
groote publiek is en blijft dit bindmid
del tusschen de twee deelen van ons
Rijk vrijwel buiten schotMaar we
hebben dan nog altijd dat uitstekende
en door het groote publiek eigenlijk
nog steeds niet naar waarde geschatte
bindmiddel op den beganen grond dat
Koloniaal Instituut heet. Gelukkig valt
er den laatsten tijd een toenemende be
langstelling te constateeren voor deze
bij de Amsterdamsche Muiderpoort
gehuisveste, ook voor den leek zeer
bezienswaardige instelling. Temeer is
die toeneming der belangstelling ge
lukkig omdat, anderzijds, niettegen
staande de reeds ingevoerde bezuini
gingen, er bij de exploitatie een na-
deelig saldo is ontstaan, dat, gaat in
de toekomst die belangstelling niet in
de stijgende lijn door!, het gevaar
van een sluiten, een opheffen, naderbij
zou kunnen brengen. Gelukkig, nog
eens, spreekt het niet lang geleden uit
gekomen 23ste jaarverslag echter van
een „alleszins bevredigend" zijn zoowel-
der belangstelling als van de werkings
sfeer en de resultaten bereikt door de
drie afdeelingen: Handelsmuseum,
Volkenkunde en Tropische Hygiëne.
Opmerkelijk is d6 toenemende inte
resse voor de bibliotheek, waarvan
steeds meer gebruik wordt gemaakt,
terwijl het museumbezoek, hoewel niét
onaanzienlijk, toch beneden de ver
wachting bleef „al mocht" zegt het
verslag, „het bezoek van verschillen
de hooggeplaatste buitenlanders een
voldoening zijn". Dit museum is even
wel, het is goed er nog eens nadruk
kelijke op te wijzen, ook hoogst in
teressant en leerzaam voor den vader-
landschen, al dan niet hooggeplaatsten,
leek
Eenspeciaal punt, waar de nadruk
nog wel op vallen mag, is de mogelijk
heid, die het Instituut aan inrichtin
gen voor onderwijs biedt, school-ver-
zamelingen en leermiddelen, in ver
band met de kennis van Indië, in
-bruikleen te bekomen; in 1933 maakten
52 van die inrichtingen van deze ge
degenheid gebruik, wat zéker nog te
weinig is!
Wij zullen verder jnaar niet in de
tails, aan de hand van genoemd ver
slag nagaan wat het Instituut in het
afgeloopen jaar al zoo gepresteerd
heeft inzake onderzoek van grondstof
fen, het verstrekken van adviezen over
in den Oost te vestigen industrieën en
ondernemingen, de bestrijding van tro
pische ziekten. Het Instituut heeft, ook
in dat jaar wederom in talrijke belang
rijke publicaties de resultaten van on
derzoekingen op de verschillende ge
bieden neergelegd en door tentoonstel
lingen, lezingen, cursussen en alle mo
gelijke voorlichting tracht het steeds
meer de belangstelling voor de tropen
op te wekken. Zoo ooit het groote nut
en belang van het Koloniaal Instituut
is gebleken, dan is het wel in dezen
moeilijken tijd, waarin het op elk ge
bied zulke onschatbare diensten be
wijst. Alles bijeengenomen, en de
conclusie trekkende, waarop wij, met
dit even op den voorgrond brengen
van het Koloniaal Instituut wilden af
gaan, verzuim bij een vacantie-be-
zoek aan de hoofdstad vooral niet een
bezoek aan het uiterst bezienswaardige
gebouw, daar aan de Mauritskade bij
de Muiderpoort en help, met zulk een
bezoek, mede aan de instandhouding
van deze buitengewoon nuttige instel
ling!
Tram-attracties.
Opdat het Amsterdamsche publiek
meer dan den laatsten tijd het geval
was, mede zal helpen aan het... in
standhouden van de nuttige instelling
die gemeentetram heet, tracht de
tegenwoordige tramdirectie steeds weer
nieuwe attracties te bedenken, die de
hoofdstedelingen binnen haar wagens
en van... de fietsen af zal lokken!
Kort geleden heeft zij het geprobeerd
met de verhoogde rij-snelheid, nu
gaat zfj het weer probepren met een
uitbreiding van het systeem der korte,
goedkoopere ritten, Tevens zal zij in
den vervolge ter verhooging van haar
nog steeds dringend versterking be
hoevende inkomsten, niet alleen hahr
ruiten, maar ook den buitenkant van
haar wagens en de balcons voor de
reclamemakende goegemeente beschik
baar stellen.
Hulp voor den Middenstand.
Vele zakenlieden, en in de eerste
plaats onze middenstand, zal, naar aan
leiding van dit laatste misschien ge
neigd zyn te zeggen: geef ons, inplaats
van meer gelegenheid om reclame te
maken, eerst maar eens gelegenheid
om wat meer te verdienen! Afgeschei
den van het feit, dat vermeerderde en
doeltreffende „publiciteit", zooals die
nieuwe tram-reclame inderdaad mag
genoemd worden, indirect „meer ver
dienen" kan beteekenen, steekt in
deze verzuchting een stuk waarheid.
Nu wordt er echter den allerlaatsten
tijd wel iets, zij het dan ook nog niet
veel, gedaan, om het bestaan van al
thans een deel onzer middenstanders
iets, op meer directe wijze te verlich
ten. Onder de maatregelen die den
dezen genomen worden zou men b.v.
kunnen rekenen de werkverruiming
voor banketbakkers en slijters op de
Zondagen, een maatregel die overigens
voor de betrokkenen in de hoofdstad
pas in de herfst van kracht zal worden.
Daaronder kan men verder rekenen de
onlangs plaats gehad hebbende, 'op
richting van de N.V. „Amsterdam
Diamond Companay", welke in hoofd
zaak beoogt den middenstand in den
diamanthandèl der hoofdstad weder
een kans te geven. Deze nieuwe instel
ling kwam tót stand op initiatief van
het bestuur van de Beurs voor den
Diamanthandel, die samenwerking
zocht en vond bij het bestuur der Ned.
Middenstandsbank, de instelling die
door de regeering belast is met de uit
voering der middenstands crisiscre-
dietverleening. In het begin van deze
maand nu zal de nieuwe N.V. overgaan
tot het inkoöpen van z.g. „ruw" te Lon
den, zoodat waarschijnlijk de stichting
aan haar arbeid weldra een begin van
uitvoering kan geven. De „Company",
die zelf geen handels, maar uitslui
tend een sociaal doel heeft, zal een
systeem van verkoopen toepassen zon
der eenige bevoorrechting en dus aan
iedereen dezelfde kans en gelegen
heid om in te koopen geven. Trans
acties tusschen koopers en de N.V. zul
len niet kunnen geschieden zonder tus-
schenkomst van een makelaar, zoodat
de tusschenharidel ingeschakeld blijft.
Men hoopt hiermede op de Amsterdam
sche diamantmarkt wederom een ruw
handel tot ontwikkeling te brengen,
waarin zeer velen zich een bestaan
kunnen verzekeren.
VI
Onaangenaam vooruitzicht.
Een ding dat als 't ware direct
indirect werkverruiming voor den
middenstand geeft is en blijft natuur
lijk ook werkverruiming voor de ar
beiders. Deze soort verruiming moet
echter door toedoen van den Raad,
die, naar men wcjet, de voordracht van
B. en W. in verband met het 60 mil-
lioenen-plan verworpen heeft, voorloo
pig nog uitblijven. Zooals wij in onzen
vorigen brief schreven, hadden, ware
de voordracht aangenomen, dezer
dagen in alle geval al weer 1000 werk-
loozen aan het werk kunnen gaan. Nu
zal dat, naar men ten stadhuize ver
klaarde, zeker niet eerder dan in Oc-
tober kunnen geschieden. „Het is zelfs
de vraag," aldus dat „stadhuis", „of
door het besluit van den Raad niet nog
erger stagnatie in het werk zal komen."
In elk geval verwacht men „ten stad
huize" niet, dat het aantal tewerk t6
stellen werkloozen dit jaar van groot6
beteekenis zal zijn. Geen aangenaam
vooruitzicht zeer zeker, waar we dan,
om te handelen in den geest van den
tijd, die ons nu eenmaal aan min of
meer onaangename vooruitzichten heef0
doen wennen! maar mede besluiten!
In Japan vindt men aan de deur van
elk hius een plataje met het huisnum
mer, den naam van den bewoner, het
telefoonnummer, de stempel van de
brandverzekering en een stempel van
de gezondheidspolitie als bewijs, dat er
in het huis geen besmettelijke ziekten
zijn geconstateerd.
Een Amerikaan, die in zijn tuin een
bijzonder mooi grasveld bezat, bemerk
te op zekeren morgen, dat dit gestolen
was. De dieven hadden het grasveld in
rechthoeken gesneden ert toen elk stuk
afzonderlijk afgestoken.
Kerel, -
In den vroegen morgenschemer ge
werd Soerabaja bij het ontwaken van
den dag de verschrikkelijke tijding
van het overlijden van Prins Hendrik.
Had men hier bij het sterven van H.M.
de Koningin Moeder den slag al eenigs
zins aan voelen komen, ditmaal kwam
de doodstijding van den Prins-gemaal
geheel onverwacht. Diepe ontsteltenis,
vooral bij de Marine. Verliest de Ma
rine niet een zijner hoogste vlagoffi
cieren, verliest het korps zeeofficieren
niet een zijner belangrijkste leden. In
Holland heb je natuurlijk, en in Nieu-
wediep speciaal, gelezen over het con
tact dat Z.K.H. met de Marine onder
hield, ik wil hier dan ook niet in her
haling vervallen, alleen maar zeggen,
dat ook hier onder de menschen van
de Navy de droefenis groot was, hier
is iemand, wienst hart warm voor onze
xMarine, die ook de zijne was, klopte,
te vroeg,- veel te vroeg ontslapen.
El* werd op den begrafenisdag een
speciale rouwdienst gehouden in de
Boeboetan kerk voor de militairen. De
kerk was stampvol, zoowel bezet door
Land- als door Zeemacht. De waarne
mend vlootpredikant hield een mooie
toespraak en wij voelden den over
ledene meer dan ooit als een oudere,
hooggeplaatste officier, toen hij uis
sprak: Groot Hertog van Mecklen-
burg, vice-admiraal van de vloot, luite
nant-generaal van het Nederlandsch-
Indische leger.
Wedreom was de stad in diepen rouw
Je weet het is hier in de Oost verbo
den een vreemde natievlag uit te han
gen zonder de Hollandsche op gelijke
hoogte er naast, waardoor direct het
aantal vlaggen, dat halfstok geheschen
werd, werd verdubbeld. In de Chinee-
sche buurt b.v. ging men onder eeu
dak van vlaggen door, alvorens de bo
venstad te bereiken, waar uit den aard
der zaak de Hollandsche vlaggen meer
op den voorgrond traden.
Bij alle openbare diensten werden
cp Woensdag 4 Juli door de chefs toe
spraken gehouden. Natuurlijk werd op
alle schepen van de Marine in een
„Voor de boeg" aan de Marine-sche
pelingen officieel kennis gegeven van
den slag, die ons getroffen had. Op het
Stadhuis, Gerechtshof en het Gouver-
nementskantoor hadden plechtige zit
tingen plaats. In het huis van den
Gouverneur van Oost-Java liggen de
rouwregisters wederom ter teekening.
Op dén begrafenisdag1 zelve, eqn-<r
nationale rouwdag,hadden wederom
„Voor de boeg" in groot tenue tóe-
spraken van de Commandanten plaafe,
naar alle rouwdiensten gingen of-jk,-
cieele deputaties en tegen den avond
vereenigde heel Soerabaja zich weer
evenals eenige maanden daarvoor i
niet gebogen hoofden voor de luidspre
kers der radio. Weer schalden ooi*1
hier de straten van het naar buiten
doordringende geluid der Delfsclie en
Haagsche kerkklokken-
Weer zag men vanaf de straat overal
groepen van menschen rond d6 radio
bijeen hokken, zich als het ware een
voelende met het treurende Holland'
en diep medevoelende met onze zwaar
bezochte Koningin en Hare Dochter.
Het tromgeroffel en het pijpen van de
Mariniers kon men hier hooren alsof
het langs ons heen ging. Diep ontroerd
hooren we hier het Wilhelmus, ge
speeld door kapelmeester Leistikow en
de Marinekapel voor de kerk in Delft
aan. De uitzending wordt steeds befsj.j
Tot op de straat toe zijn de woorden
van den predikant in de kerk te ver-]
staan, ja wij hooren zelfs hte omslaan
van de boekbladen op den katheder eif
de ademhaling van den spreker. Slechts
de visie ontbrak er nog maar aan om
de plechtigheid geheel te kunnen mee
maken. Dien avond was heel Indië en
niet het minst de Marine (met haar
mooie ontvang-installaties aan boord
en op de inrichtingen) diep onder den
indruk van dit droef gebeuren in Hol
land. Ook in Malang werd aan de daar
in het kampement vertoevende schepe
lingen de gelegenheid geboden om de
plechtigheid door de radio mede te
maken, hetgeen natuurlijk zeer op prijs
werd gesteld.
Tijdens den kerkdienst in Boeboetan
voor militairen van land- en zeemacht
brachten de padvinders nog een eer
biedigen groet voor het groote portret
van Zijne Koninklijke Hoogheid, het
welk voor den kansel was opgesteld.
Zooals ik reeds zeide, voor onze ftja-
rinemenschen is een rasecht zeeoffi
cier heengegaan. Bijna alle schepen
van de Marine heeft Zijne KoniklijSa
Hoogheid Prins Hendrik bevaren en
menig marineman kende den Prins vdh
zijn reizen niet een Marineschip.
Hierin Indië treurt de Marine dien,
over het verscheiden van zijn Prins'en
admiraal.
