Kimm Jeruzalem
WMEÜIIINXGIEI&IMIEIEI^
Bij
de Provinciale Waterleiding
op bezoek.
*Wat wilt Ivzwï
§am tm ftwn/
tweede blad
HELDERSCHE COURANT VAN
DONDERDAG 4 OCTOBER 1 934.
5
IN DE
400 gemeentebestuursleden te Bergen.
De hutten der Joden - de leerschool. Deutsche Pünktlichkeit.
In 't zweet uws aanschijns. Doktoren die in den koestal arbeiden.
Moderne Rebecca's aan de waterwellen. De tent der samenkomst.
MacDonald, de Hooge Commissaris.
Opdat al uwe nakomelingen zullen weten, dat
Ik de kinderen Israèls in hutten heb doen wonen
(Leviticus XXIII 43).
In het Oude Boek staat het geschreven
Het Is de dag na het Loofhuttenfeest der Joden.
Nu, nog duizenden jaren later, komen vele Joden
jiet gebod om in hutten te wonen naDe schat
rijke Joodsche bankier en ook de arme straatven
ter die van huis tot huis zwerft, hebben zeven
dagen hun huis verlaten.
Achter, op een klein plaatsje, hebben ze vier
houten wanden getimmerd, er boven een dak van
riet, meer is het niet! Arme en rijke Joden zitten
zeven dagen in deze barak; de rijke zal zich her
inneren, dat hij een zoon van een zwerver is, geen
haar voornamer dan de straatventer, dat beiden
hooren tot het volk, dat eens, met behulp van
Hoogere Leiding, Egypte, de zee. de woestijn
overwon, in barakken en hutten rustig en be
schermd leefde.
In de Wieringermeer, den dag na het Loofhut
tenfeest, die Isroegak genoemd wordtIsroegak
wil zeggen: Bindt het feest Driemaal in het jaar
verzamelden zich de Joden in Jeruzalem. De dag
na het Joodsche feest, bleven zij in de Heilige Stad
toeven. Isroegak! zij konden nog niet scheiden van
Jeruzalem. Zij bonden nog één dag aan het feest.
Het is vandaag Isroegak! Een dag na het feest!
En in Nederland, 't Palestina onder de naties, komen
Joden en Christenen te zamen. Ziet, ze stroomen
allen naar Klein-Jerezualem, in de Wieringermeer.
Ze komen samen bij de hutten, bij de barakken op
den dag m '--t feest der hutten!
Isroegak! Ze zijn verbonden, de Joodsche en
niet-Joodsche staatsburgers in Nederland, verbon
den door vreugde, en haat is verre. Rondom de
hutten, de barakken der Joden in de Wieringer
meer, in Klein-Jereuzalem, vieren zij Isroegak, bin
den een feestdag aan het Loofhuttenfeest der
Joden
Gezegend Nederland. Waar Jood en Christen
zich met elkaar verheugen, waar beiden elkaar
waardeerenEén volk vormen. Kinderen van
één Schepper.
Ze zullen uitzwermen over den wereldbol.
De winsterstormen joegen nog over de grijs-
grauwe velden, die eens den bodem van de Zui
derzee vormden, toen dr. Lubinsky met zijn dap
pere vrouw en de eerste pioniers in de Wieringer
meer, de eerste spade in den grond staken om een
woonplaats te stichten voor hun broeders, die, door
de veranderde omstandigheden, genoodzaakt waren
het land, waar zij jarenlang geleefd hadden, te
moeten verlaten.
Een woonplaats is eigenlijk niet juist uitgedrukt.
Want hier dient vooral de nadruk worden opge
legd. Het zou slechts een tijdelijke woonplaats, een
tijdelijk asyl zijn, een doorgangshuis.
De Wieringermeerkolonie zou uitsluitend zijn
een school, een practische vakschool, een land- en
tuinbouwschool.
Na afloop van den studietijd zouden de leer
lingen weer uitzwermen over den wereldbol. Zou
den ze gaan naar farmers in Amerika, Canada,
Frankrijk en velen zouden ook gaan naar het oude
land aan de Euphraat en Tigris, naar de overzijde
van den Jordaan, om daar, evenals in de oudheid,
de kudden vee en kleinvee te weiden. Anderen zou
den den. bodem van Palestina bearbeiden, daar de
vruchten van het veld binnen halen, of rioleering,
Qas, waterleiding, electrische geleidingen aanleg-
gen om en bij Jereuzalem en ook in de groote
nieuwe wereldstad, die in enkele jaren massaal en
machtig verrezen is, in Tel Awiw.
Dr. Lubinsky weet wat koloniseeren is. Het is
liet de eerste keer, dat hij als leider van een kamp
optreedt. In Polen heeft hij reeds met succes eenige
jaren aan dit werk zijn krachten gegeven.
Zij, die hier in Nederland, deze leerschool be-
2o^jCI1, z'jn meest intellectueelen.
Menschen, die in het land hunner geboorte, de
universiteit bezochten, het ambt van medicus of
vocaat uitoefenden. Anderen waren werkzaam
a s ingenieurs. Ze arbeidden vreedzaam en rustig,
!riaar ze waren alleen maar niet-arisch. (Wie
c™ daa<" in Nederland?)
s je ze echter aanziet, dan zijn het toch dood-
ewone menschen. De Schepper heeft geen bijzon-
__^ren stempel op hun voorhoofd gedrukt.
Boekengeleerden, die aanpakken.
n hun hart houden ze nog van Duitschland, die
rj'onicrs, ^ie nu in y,e( Werkdorp Wie-
ni"?eI"leer hun bivak opsloegen. Alles gaat hier
_a|\ Ultsche Pünktlichkeit. En ze weten van aan-
Cn' d'e boekengeleerden. Zonder ophouden
in c/0" Ze 9earbeid, aan de huizen, de barakken.
Ma e Sta' C" °P 'let 'and- Gemakkelijk is het niet.
«ch^ Ze Weten 'let- 'n de Oude Leer is reeds ge-
6 Cl^en met een waar woord: ,,In het zweet uws
flfauw ZU'' UW ^rood verdienen". En op de
we velden van Wieringermeer, die gedrenkt
was met het zoute water der zee, hebben de Jood
sche kolonisten menige droppel zweet gelaten in
den zwaren arbeid dien zij moesten verrichten op
het veld, bij het rooien van aardappelen, bij het
aanbrengen van bouwmateriaal voor hun dorp.
Maar hier, in het vrije Nederland, arbeiden zij
als vrije lieden. Hun rug is gekromd onder den
arbeid, maar na den arbeid heffen zij het hoofd fier
omhoog, de oogen stralend van energie. Nazaten
van het volk, dat de eeuwen trotseerde!
Ziet dien jongen Jood; hoog opgericht staat hij
onder de grijze herfstluchten op zijn wagen, waar
voor twee paarden draven.
Overal op het land, rondom de houten barak
ken, zijn jonge menschen ijverig bezig.
Plotseling een kreet: Een jonge man, in een
blauw boezeroen, komt snel op mij toeloopen.
„Ah! Sind sie auch da", zegt hij met een blijden
lach op het vroolijke jongensgezicht. „Seit Marz
ist hier vieles gebaut, nicht? Der Kuhstall ist auch
schon fertig! Geben sie mit. Wunderbar!"
Enthousiast trekt Oscar mij bij den arm mee
naar den koestal.
Twee vroolijke, leuke, jonge mannen, ln blauw
boezeroen en pilobroek gestoken, zijn ijverig bezig
aan de ruif in den paardenstal. Beiden waren in
Duitschlanddokter.
Nu zijn ze dokter-af en leerling in het boeren
bedrijf.
„Vindt u het niet jammer", vraag ik.
„Jammer, wat jammer", zeggen beiden en "hun
oogen zijn vol blijheid.
„Ik leer hier boeren en ik leer hier timmeren. Is
dat een fijne ruif of is het kein feine ruif? Waar
vindt men zoon stal?"
De andere collega, die dokter in de chemie was,
roept enthousiast uit, terwijl hij een klodder cement
op een steen kwakt:
„Ob es mir gefallt? (Of het mij bevalt?) Durch-
aus! Es gefallt mir in jeder Hinsicht!"
Even verder is een jonge Jood bezig in den dras-
sigen grond te graven en hij zingt met klankvolle
stem: „Gilloel Hamakabim Kibourei hégajii".
Het is een lied, dat de vreugde van den arbeid
bezingt.
Maar ze hebben gelijk. De koestal mag er wezen
en de paardenstal ook. De werkmeester zegt het
vol trotsch tegen mij. Maar voegt er nijdig aan toe:
„Ihr Besuch ist uns angenehm, aber zu einer
anderen Zeit, jetzt muss hier gearbeitet werden, die
Stallungen müssen fertig sein, weil das Vieh nicht
langer mehr auf der Weide sein kann". (Uw be
zoek is ons aangenaam op een anderen tijd, nu
moet er gewerkt worden aan de stallen, dat het
vee bijtijds onder dak komt).
Arbeid is het wachtwoord!
Overal is de arbeid in vollen gang. Arbeid is het
wachtwoord van de Jonge Joden. In den landbouw
is arbeid in overvloed: 87 ha bouwland met vee
teelt en hoenderfokkerij! In het tuinbouwbedrijf
worden aardappelen en groenten geteelt. Het is
het eerste tuinbouwbedrijf in het drooggelegde deel
van de Zuiderzee.
Twee Hollandsche ervaren bedrijfsleiders leiden
de Joodsche jonge mannen op. Landbouw, tuin
bouw en veeteelt. De vruchten van dezen arbeid
dienen als voeding voor de kolonie. Behalve het
bouwbedrijf, waar timmerlieden en betonwerkers
en metselaars in noesten vlijt hun werk verrichten,
is er ook een meubelmakerij die 15 arbeiders telt.
Ze doen geen concurrentie aan de Nederlandsche
nijverheid, want alles wordt hier voor eigen ge
bruik vervaardigd.
Hoog laait het smidsevuur in de werkplaats,
waar smeden en loodgieters arbeiden. Ijverig zijn
ze met de steekvlam bezig.
En de meisjes? De jonge Joodsche vrouwen, zoo
als eens duizenden jaren geleden, hunne stammoe
ders naar de bron gingen met kruiken, om den
dorst van mensch en dier te lesschen, zoo gaan zij,
vlug als reeën, door de Kampstraat en zij dragen
water aan voor de spijzen en water om de Kamp
straat net en rein te maken, want zoo straks zul
len zij komen, de grooten der aarde en dan is er
veel te doen.
Israël was altijd gastvrij.
MacDonald, de hooge commissaris, en de re-
geeringsafgevaardigde en al die comitéleden, moe
ten thee en koffie en brood met eieren en zalm en
kaas en Jiddische cake hebben. En in de keuken
is het één en al bedrijvigheid. Je mag er kijken in
die keuken. Op elke minuut van den dag. t Is er
voor elkaar.
Het wakend oog van Frau dr. Lubinsky is
overal.
De Hollandsche vlag.
Hoog in de lucht wappert de Hollandsch drie
kleur. fier en frank, in het kamp der Joden.
Rondom het groote kantoor zijn vele hutten en
barakken.
Even terzijde staat een groote tent van linnen.
De tent is heel lang en heel breed.
Het is de tent der samenkomst, de tent waar
Joden en Christenen zich straks vereenigen.
Er zijn vele bloemen, herfstbloemen, langs de
wanden der tent en in het midden is een podium
waarop een katheder ln de Joodsche kleuren, blauw
wit, waarop het Joodsche wapen, de Mogein Do-
wied, het Davidschild.
De tent loopt vol.
Drie uur, de groote tent is nu vol met honder
den belangstellenden. Geen plaats is onbezet Het
lijkt alsof we in een groote schouwburgtent zitten.
Maar neen, het is iets hoogers, iets heiligers, het is
of we in den tabernakel in den woestijn zitten. De
wind speelt met de zeilen van den tabernakel.
Joden en Christenen zijn allen te zamen. Uit alle
hoeken van het land zijn ze samengekomen. Een
hooge, lange gestalte staat vooraan. Dat is de
Engelsche hooge commissaris MacDonald. Naast
hem de afgevaardigden van de Nederlandsche
Regeering.
Nog nimmer zag ik zooveel persmuskieten bijeen.
De heele Nederlandsche pers lijkt vertegenwoor
digd. Fotografen, filmmannen komen ln actie, om
te vereeuwigen het wonder, dat zich afspeelt in
dezen modernen tijd. Het wonder, dat in dit nieuw
Palestina verrijst, in de Wieringermeer, waar
Joden, uitgedreven uit het land hunner geboorte,
in het vrije Nederland weer het hoofd omhoog hef
fen.
Naast de lange flegmatieke gestalte van mr.
MacDonald. de kleine bewegelijke dr. Lubinsky,
de aanvoerder der Joden in de Wieringermeer.
Rede van den voorzitter.
Klokslag drie uur opent de voorzitter, dr. v. d.
Berg, de bijeenkomst. Welk een heterogene menigte
aanwezig was, blijkt uit den aanhef zijner rede,
welke als volgt luidde:
Mijnheer de vertegenwoordiger van de Neder
landsche regeering, mijnheer de vertegenwoordiger
van den Volkenbond, mijne heeren autoriteiten van
land, gewest, gemeente en van regeeringscolleges,
afgevaardigden van Nederlandsche en buitenland-
sche Joodsche organisaties, vertegenwoordigers van
Rabbinaat, mijnheer de pastoor van Slootdorp,
mijne heeren, voorgangers van Protestant-Christe
lijke gemeenten en gij alle anderen, hartelijk wel
kom!
Een oogenblik zwijgt de spreker, dan vervolgt
hij:
Er leven op dit oogenblik verschillende gevoe
lens in mijn hart. Op den voorgrond is smart,
diepe smart. Smart over het feit, dat in deze eeuw,
de oprichting van een Werkdorp als dit, noodig
is gebleken. Smart, leed en rouw over veel, dat
hier beter onuitgesproken blijft, maar waaraan wij
immer moeten denken.
Maar naast smart, groote dankbaarheid! In de
eerste plaats tot de Nederlandsche regeering!
Wij staan hier op vrije grond. Op een bodem,
ontworsteld in den letterlijken zin, aan de baren,
maar in even letterlijken zin, ontworsteld aan
vreemde dwingelandij. Zoolang Nederland, Ne
derland zal zijn, zal hier het vrije woord weerklin
ken en hier vrijheid van geweten zijn. Zoolang
Nederland, Nederland zal zijn, zal niemand hier
om reden van godsdienst of ras achtergesteld wor
den bij anderen. Zoolang Nederland, Nederland
zal zijn, zullen zij, die om der wille van het ge
weten, andere landen moesten verlaten, hier toe
vlucht vinden.
De aloude Nederlandsche traditie getrouw, heeft
Holland ook ons geholpen. Hiervoor onzen grooten,
hartelijken dank.
Vervolgens brengt spreker hulde aan alle ande
re organisaties en aan het Nederlandsche volk in
al zijn geledingen. Alle groepen en partijen en ook
de pers hebben ons met groote welwillendheid ter
zijde gestaan.
In het Engelsch dankt spreker aan our British and
American frlends. Without their help, we would
not be here. (Zonder hun hulp zouden wij niet
hier zijn).
In het Duitsch wendt spreker zich voorts tot de
jonge Joden: Ihr habt, was euch lieb war in der
Welt, verlassen müssen. (Wat u lief was, hebt u
moeten verlaten). Maar gij zult optrekken naar het
land wo einst die Vater wohnten. Hier zijt ge
slechts tijdelijk. En ik zeg u: ademt diep de lucht
in de vrije lucht, die hier van zee tot u komt. Dit
dorp. waar ge woont, hebt ge zelf gebouwd. Hier
wordt gearbeid, gezaaid, geoogst. Hier wordt ge
leefd. Hier könnt ihr Juden und Menschen sein.
Dan richt spreker zich in het Engelsch tot mr.
MacDonald. We are glad, that you have come, to
honour the opening of our village, with your pre-
sence. (We zijn blij, dat gij wel hebt willen komen,
ter eere de opening van ons dorp). Het is moge
lijk, aldus vervolgt spreker in het Engelsch, dat gij
niet alles hebt kunnen verstaan. Maar, mr. Mac
Donald, wees verzekerd, dat wij zeer dankbaar
zijn, dat gij uwe moeilijke taak hebt willen aan
vaarden en dat gij heden te midden van ons zijt
Tot slot wendt spreker zich tot de overige aan
wezigen weer in de Nederlandsche taal.
Zoo aanstonds zal, als symbolische daad. de
eerste paal van het gemeenschappelijk huis van
dit dorp, in den grond worden geslagen.
Een nieuwe grondslag, voor een nieuw leven,
van honderden menschenkinderen, wordt hier ge
legd. Indien onzen arbeid slaagt, zal later in ge
lukkiger eeuwen het Joodsche Werkdorp, Nieuwe
Sluis, als een klein lichtpunt, in donkere tijden,
worden herdacht. Dan zal misschien eens, te mid
den van bloeiende, lachende landouwen, hier een
eenvoudige steen worden geplaatst met de woor
den: „Hier stond het Joodsche Werkdorp Nieuwe
Sluis".
Mogen dan alle volkeren en alle godsdiensten
en rassen met eerbied dien steen aanschouwen.
(Daverend applaus).
Rede dr. ir. Rocbrock.
Alsnu betreedt dr. ir. Roebroek het podium, als
officieel persoon, namens de Wieringermeer spre
kend.
Hij is zeer erkentelijk voor de woorden van den
voorzitter, dr. v. d. Bergh, en stelt het op prijs,
dat hij medewerking heeft kunnen verleenen. Spr.
roemt den goeden geest die er heerscht. De samen
werking heeft nimmer gefaald. Moge dit zoo ook
in de toekomst blijven. (Applaus).
Rede MacDoanld.
Dan betreedt de lange gestalte van mr. Mac
Donald het podium, eveneens met applaus be
groet.
In het Engelsch spreekt de hooge commissaris
zijn auditorium toe, ongeveer als volgt:
In een wereld van wantrouwen, aldus Sir Mac
Donald, een wereld van onveiligheid, is de kolo
nie, die heden officieel geopend wordt, een lich
tend teeken.
Spr. wijst er op, dat mannen en vrouwen van
goeden wille besloten zijn, aan onschuldige slacht
offers van een politiek systeem, de gelegenheid te
bieden, zich een nieuw bestaan te scheppen in
een nieuw vaderland.
De hooge commissaris brengt hulde en dank aan
de Nederlandsche regeering en het Nederlandsche
volk.
Het is een belangrijk iets. jonge mannen en vrou
wen geschikt te maken voor den arbeid.
Dit is een prachtige opleidingsschool voor de
vluchtelingen. Hulde aan de Nederlandsche regee-
ring, die dit Werkdorp, gesticht op grond, aan de
zee ontworsteld, beschikbaar stelde.
Hulde aan het Nederlandsche volk, dat steeds
asyl verschafte aan onderdrukten.
De Nederlanders van heden, zijn waardige
zonen van het voorgeslacht. (Daverend applaus).
Hierna voerde het woord, de bekende Ameri
kaan, Bernhard Kahn, uit Parijs, die eveneens in
het Engelsch hartelijke woorden sprak tot regee
ring en Nederland.
Rede prof. Cohen.
Na dezen spreker betrad prof. Cohen het podium,
die namens het officieele Nederlandsche Joden
dom, het woord voerde.
Iedere Hollander, aldus spreker, die in Palestina
komt, wordt daar met bloemen en groote harte
lijkheid ontvangen, omdat hij komt uit Nederland,
dat een grooten naam heeft in de Jodenheld der
geheele wereld.
De kracht, die de Joodsche jongeren toonen in
deze dagen, is een eer voor het heele Joodsche
volk.
In Palestina is de Emek ontworsteld aan het
water, de Emek, de schoonste plek van het Heilige
Land. In Holland is de Wieringermeer aan de
zee ontrukt. Holland, Palestina toonen zich hier
één. (Langdurige toejuichingen).
Rede van rabbijn Sarlouis.
Tenslotte spreekt namens het Opperrabbinaat
rabbijn Sarlouis, uit Amsterdam.
1 Januari a.s. zal bet vijftien jaar ge
leden zijn, dat met de waterlevering door
liet Provinciaal Waterleiding-bedrijf een
aanvang werd gemaakt. Om de besturen
van de gemeenten, welke op het oogen
blik door dit bedrijf van water worden
voorzien, in nader contact met het zoo
snel gegroeide P.W.N. te brengen, had
de Directeur, de Heer J. van Oldenborgh,
de gemeentebesturen uitgenoodigd om in
een vergadering te Alkmaar bijeen te
komen. Deze vergadering heeft gisteren
plaats gevonden voor de afdeeling Noord.
Het P.W.N. verdeelt zijn arbeid in drie
afdeelingen, zoodat nog voor twee afdee-
lingen dergelijke vergaderingen zullen
volgen, n.l. te Oastricum en te Laren.
Ongeveer 400 leden van Gemeentebestu
ren, vallende onder de afdeeling Noord,
hadden aan de uitnoodiging van den heer
van Oldenborgh gehoor gegeven, zoodat
de Harmonie-zaal te Alkmaar geheel bezet
was. De heer van Oldenborgh heette zelf
de gasten hartelijk welkom en gaf ver
volgens verschillende uiteenzettingen, het
bedrijf betreffende.
Spreker stelde er prijs op de gemeente
besturen juist nu in nader contact met
het P. W.N. te brengen. Immers dit be
drijf is in de nagenoeg 15 jaren de kin
derschoenen ontwassen. Het moge voor
de kinderziekten niet gespaard zijn ge
bleven, gezegd mag worden, dat het flink
is gegroeid en zich in een krachtig ge
stel kan verheugen. Tot vollen wasdom
gekomen, blikt het slechts een oogenblik
achter zich, om met vasten tred de toe
komst tegen te gaan. Wat deze toekomst
brengen zal? Veel is nog in haar schoot
verborgen, maar één gebeurtenis kon
reeds aangekondigd worden: de ingrij
pende tariefsverlaging per 1 Januari 1935.
Voorwaar een daad, die in de donkere
tijdsomstandigheden als een heldere licht
straal zal worden begroet.
De korte terugblik levert spr wanneer
hij de oprichting van het P.W.N. op 1
Januari 1920 nagaat, welke oprichting
wordt ingezet met de overneming der
bezittingen van de Alkmaarsche en de
Zaansche waterleidingen.
Bij den opzet deden zich in sterke mate
een drietal factoren gelden, die op de
ontwikkeling en de uitkomsten van het
Bedrijf van overheerschende beteekenis
zijn geweest en waarmede, zooals de resul
taten hebben bewezen, gelukkige grepen
zijn gedaan, n.l. het stelsel der directe
levering, de bevordering der verplichte
aansluiting en het systeem om per giro
de gelden te innen.
Spreker wijst vervolgens op den grooten
uitbouw van het hoofdleidingnet, van
220 km per 1 Januari 1920 tot thans ruim
2000 km. Sedert eenige jaren heeft de
regeling, in het leven geroepen om zgn.
niet-rendabele uitbreidingen mogelijk te
maken, gunstig gewerkt. In het laatste
jaarverslag kon er op worden gewezen,
dat daardoor werken tot een bedrag van
6'/a ton gouds mogelyk werden gemaakt,
terwijl dientengevolge de bewoners van
meer dan 1600 perceelen in het genot van
leidingwater werden gesteld, die anders
niet of althans veel later in aanmerking
zouden komen.
Het spreekt vanzelf, dat bij de groote
vermeerdering van bet aantal waterafne
mers niet met de waterwinplaatsen en
Het is met een gevoel van bewondering, dat wl),
wat hier gewrocht is, gadeslaan, doch niet met
verwondering.
Want dat dit in Nederland mogelijk is, verwon
dert niemand!
Nederland, met zijn geest van éénheid!
Hier in dit werkkamp, kan de meest wettische
Jood zijn godsdienst naleven. Een heilige wetsrol,
op perkament geschreven, waarin de wet uit Sinaï
is vereeuwigd, is hier in dit Werkdorp.
Wanneer Joden van de plaats hunner inwoning
door een progrom verdreven worden, ze moesten
vluchten voor bruut geweld, dan ging voorop een
man, die als een kostbaar kleinood een Thorarol
vol zorg in zijn armen meevoerde. De Oude Wet,
die den tand des tijds heeft getrotseerd!
Llit die Oude Wet hebben wij de kracht geput,
ondanks de hardheid der tijden, te vertrouwen, op
timist te blijven.
Als Joden leeren wij: Alle menschen zijn broe
ders. Allen moeten wij liefhebben! Mogen allen, die
hier, in deze kolonie arbeiden, waarheen zij zich
ook in de wereld mogen begeven, deze leus uit
dragen en de vaan van het Jodendom hoog hou
den. Onbesmet blijve deze vlag, ondanks alle las
ter die haar poogt te besmeuren, door het slijk
tracht te halen.
Hiermede was het officieele gedeelte afgeloopen
en werd door een heimachine een paal in den
grond gedreven, de eerste van het Gemeenschaps
huis. Daarna werd den genoodigden een tea aan
geboden en bleef men heel gezellig bijeen.
waterwinningsmiddelen, zooals die werden
aangetroffen te Bergen en Heemskerk
kon worden volstaan. De bestaande wer
ken werden uitgebreid,nieuwe winplaatsen
werden gesticht te Oastricum, te Benne-
broek en Laren. Ook werd in den loop
der jaren een groot kwantum water van
een tweetal andere bedrijven betrokken.
In dit verband wenscht spreker speciaal
melding te maken van de medewerking,
welke het P.W.N. steeds van de gemeente
Amsterdam heeft mogen ondervinden,
een medewerking, die vooral in de jaren,
dat het P.W.N. nog niet over de eigen
winplaatsen in het Gooi en te Bennebroek
kon beschikken, van groot belang is ge
weest.
Enkele interessante cijfers, welke de
groei van het bedrijf duidelijk maken,
zijn de volgende:
in 1920 werd een hoeveelheid van ruim
851.000 M3. water te Bergen verwerkt,
terwijl dit in 1933 bijna 5.728.000 M3. be
droeg. De reinwaterkelder kon in 1920
25 M3. water bevatten. Nu bedraagt dit
1500 M3. De waterbehoefte bedraagt op
het oogenblik ongeveer 20.000 M3. per dag.
Sinds 1920 werd 45 millioen M3. water
geleverd.
Aan de hand van eenige teekeningen
wordt vervolgens een uiteenzetting ge
geven van de wqze, waarop het water in
en onder de duinen voorkomt en daaruit
gewonnen wordt, bij welke gelegenheid
de voordeelen worden in het licht gesteld
van het door het P. W. N. toegepaste
systeem (de gesloten winning van diep
duinwater). Voor de vegetatie, die alzoo
gespaard blijft voor den verarogenden
invloed eener bovenwaterwinning, is het
toegepaste stelsel van het grootste ge
wicht.
Bij de vroegere methode (het graven
van een kanaal en daarvan door weg
pompen de waterspiegel lager houden
dan de waterstand in de duinen) werd
veel water aan de duinen onttrokken,
hetgeen een nadeelige invloed op de
vegetatie had. Ook van boeren- en tuin
ders-zijde werd ten rechte en dikwijls
ook ten onrechte geklaagd over onttrek
king van water, dat voor de gewassen
onontbeerlijk was. Door de methode van
diep-waterwinning is hieraan grooten-
deels tegemoet gekomen. Momenteel wordt
het water gewonnen uit 7 ondiepe en 36
diepe putten.
Ten einde de zekerheid te hebben, dat
tot in lengte van dagen over voldoende
en deugdelijk water kan worden beschikt,
kocht de provincie in het vorig jaar on
geveer 1.800 ha duingrond aan, welk ge
bied, vereenigt met het provinciale land
goed Bakkum (ruim 1.000 ha) en de be
staande waterwingebieden bij Bergen en
Wijk aan Zee (550 ha) onder het beheer
van het P.W.N. werden gesteld.
Toch wordt voor de toekomstige water
winning ook nog het oog gericht op het
IJsselmeer, dat geleidelijk aan het ver
zoeten is.
Spreker gaf vervolgens een korte
schets van de organisatie.
Het hoofdbureau is te Bloemendaal
gevestigd. O.a. bevindt zich daar ook de
afd. scheikunde en bacteriologie, welke
het geleverde water regelmatig op de
zuiverheid onderzoekt. Misschien kan dit
Buitenlandsch Overzicht p^g. 1
Feuilleton1
Radio-programma2
Het communistische incident in de
Ridderzaal. Opnieuw vragen van
Lou de Visser2
De opening van het eerste werk
kamp van de Duitsch-Joodsche
vluchtelingen5
Vergiftigingsverschijnselen in een
gezin te Amsterdam2
Boerderijbrand in den Wieringer-
meerpolder. Een schade van pl.m
f 30.000.—2
Dinsdagmorgen is een Engelsch
passagiersvliegtuig in het Kanaal
gestort. Er zijn tenminste vijf
slachtoffers6
Prinses fuliana voor de microfoon. 2
Nederland en de overbevissching
van de Noordzee2
Het Engelsche vrachtschip „Ain-
derby" in noodM 6
De spoorwegramp in Engeland
aan onoplettendheid te wijten 6
Spoorwegongeluk bij Ktakau (Po
len). Tien doodendertig zwaar
gewonden6
Bij een ontploffing in een Japan-
sche mijn zijn 26 mijnwerkers ge
dood 6
De gestie van de Nederlandsche
varkenscentrale. Geen sprake van
fraude6
Drie maanden gevangenisstraf ge-
eischt tegen een journalist wegens
opruiing6
Omtrelc-nieuws8
Marktberichten8
Marineberichten10
Sportnieuws10
Tivoli bioscoop, 7 uur.
Witte bioscoop, 7Yz uur.
Zaterdag 6 en Zondag 7 October.
Oost-Indische feesten. Casino.
Maandag 8 October.
Propaganda-film-avond. Ger. Jong. Ver.,
Kerkgebouw Julianapark, 8 uur.
Maandag 8 en Dinsdag 9 October.
Bazar Bond van Oud-Onder-officieren
Dames-af deelingBovenzaal v. Weelde.
Woensdag 10 October:
Seance telephaat Maloitz, Casino, 8.15 u.
het vertrouwen in het product van het
P.W.N. nog versterken.
Aan de hand eener graphLche voor
stelling, betrekking hebbende op het
aantal aansluitingen, het waterverbruik
en de inkomsten wordt de ontwikkeling
van het bedrijf geschetst vanaf de op
richting tot 31 Dec. 1933.
In de afloopende 15 jaren werd regel
matig, doch zoo mogelijk, een reserve
aangekweekt. Deze reserve wordt ver
wacht aan het einde van dit jaar vol
doende te zijn, waardoor tot de reeds
aangekondigde verlaging van het tarief
kan worden overgegaan. De inkomsten
zullen door die maatregel vermoedelijk
met rond 400.000 gulden dalen, doch de
heer van Oldenborg wijst er op, dat het
het P.W.N. er niet om te doen is om
winst te maken, doch de inwoners van
Noord-Holland aan goed, zuiver water te
helpen, tegen den kostenden prijs. Aan
den anderen kant mag het bedrijf natuur
lijk niet een nadeelig saldo opleveren,
daar dit dan door belastingen zou moeten
worden aangezuiverd.
De verlaging zal voor mimuiuuiver-
bruik plm. 15°,0 bedragen, terwijl voor
grootere verbruiken procentsgewijze die
verlaging zal toenemen. Het minimum
tarief is op het oogenblik 48 M3. per jaar
f 0.25, hetgeen zal worden gewijzigd in
53 M3. a f0.20. (Hoewel dit misschien
vrijwel overbodig is, meenen wij goed te
doen er ep te wijzen, dat voor Den Helder
deze verlaging niet geldt. Zooals bekend
heeft Den Helder een gemeentelijk water
leidingbedrijf met eigen waterwinning,
dat jaarlijks aangevuld wordt met een
hoeveelheid (rond 400.000 M3.) water.dat
gekocht wordt van het P.W.N. Een ver
dere verlaging bestaat hierin, dat de
meterhuur van f6.- op f4.— en van
f 12.— op f6.— wordt teruggebracht.
De Directeur constateert, dat hiermede
zijn streven, om het Noordhollandsche
platteland tegen redttiijken prijs goed
leidingwater te brengen, is opgelost en
hoopt thans op de medewerking van allen,
om hun bedrijf tot verderen bloei en
daardoor tot nog lagere inrieveri te
brengen.
Hierna krijgt ir. Mensi-rl het woord,
om in het kort een uiteenzetting te geven
van verschillende technische bijzonder
heden, welke des middags zouden te zien
zijn bij de excursie, welke aan deze ver
gadering verbonden was.
De deelnemers begaven zich na afloop
in 17 autobussen, ten einde in de Rus
tende Jager een koffiemaaltijd te gebrui
ken. Aan tafel heerschte een gezellige
stemming en de door het P.W.N. aan
geboden. maaltijd was blijkbaar zeer
welkom.
De aulobu-sen brachten ons vervolgens
naar het terrein van de Bergensche water
leiding. ln acht groepen, elk van ongeveer
50 personen, werden de gebouwen en
inrichtingen onder deskundige leiding
bezichtigd.
Het eerste werkkamp van de Duitsch Joodsche vluchtelingen Is Woensdag te Nieuwe
Sluis in den Wieringermeer geopend. De hooge commissaris voor Duitsche vluchte
lingen. James G. Mac Donald, tijdens zijn rede
