Radio-programma
Op en om het Binnenhof.
RUWE
HU/D
MALIN1NE
GEMENGD NIEUWS
Brand en ontploffing
in de zuurstoffabriek
te Alblasserdam.
J REGENJAS
H. NEVILLE HART
Minnenijd.
Panische schrik bij de
bevolking.
HELDERSCHE COURANT VAN ZATERDAG 17 NOVEMBER (934.
Weekkromek
De algemeene beschouwingen zijn geëindigd. 'Het resultaat
is onzekerheid. Forsche verdediging van dr. Colijn
wat betreft zijn crisis-beleid. Het geld wordt gehaald
waar het zit
Den Haag. 15 Nov. '34.
De algemeene beschouwingen over de Rijks-
oegrooting voor '35 behooren alweer tot het
verleden!
En? is de vraag van velen, doelend op de
resultaten van het debat. Welnu, gezegd kan
worden, dat een situatie werd geschapen,
welke haar weerga in onze parlementaire
geschiedenis eigenlijk niet vindt. Want de al
gemeene beschouwingen hebben ten slotte
geen doorslaggevend resultaat opgeleverd,
zyn om 't zoo eens te zeggen „voor-
loopig" geëindigd, maar kunnen elk oogenblik
weer worden voortgezet!
Deze eigenaardige „constructie" mag vei
lig een „uitvinding" van Katholieken huize
worden genoemd, namelijk van prof. Aalberse,
cUe gelijk men zich herinneren zal aan
dr. Colijn de „voorwaarden" (of... eischen!)
had genoemd, onder welke het Kabinet den
steun zou kunnen erlangen van de grootste
fractie in de Kamer. Aangezien de premier
op hoofdpunten het been stijf hield, mocht
met groote belangstelling worden uitgezien
naar de republiek van den Katholieken leider.
Zou hij inderdaad het vertrouwen in het Ka
binet opzeggen?
Prof. Aalberse bleek daartoe vooralsnog
niet te willen komen, ook omdat dr. Colijn in
zijn antwoord-rede op tal van gestelde vra
gen, weinig of niet geantwoord had, wijzend
op de gelegenheid bij de behandeling der af
zonderlijke hoofdstukken. De afgevaardigde
verklaarde de zaak nog even te zullen aan
zien en zoo noodig „de „conversatie" nader te
zullen voortzetten (per interpellatie?. Dat
deze woorden een stille bedreiging inhielden
staat vast. want prof. Aalberse ging verder
dan het zinspelen op een mogelijk conflict,
verklaarde eventueel met open visier en in
het open veld tegen het gansche Kabinet te
zullen strijden. „Wij willen geen guarilla-
oorlog tegen de ministers afzonderlijk!", al
dus de afgevaardigde.
Met dat al verkeert het Kabinet-Colijn
momenteel in een weinig gewenschte situatie.
Het „zwaard van Damocles" zweeft in de
lucht en zoodra men zich het ongenoegen
der Katholieken op den hals haalt valt het
geduchte wapen omlaag, waardoor geluk
kig geen bloed vloeit, maar het „tafel
laken" tusschen Kabinet en Katholieke frac
tie wordt doorgesneden, hetgeen tevens be
duidt: Kabinetscrisis. Want dat S.D.A.P. en
Communisten meedoen als het tegen de Re
geering gaat, staat vast. Tusschen haakjes
zij echter opgemerkt, dat de Roomschen zich
nog wel tienmaal zullen bedenken, alvorens
zij het avontuur beginnen. Doch dat neemt
de weinige vastheid, waardoor het Kabinet
zich thans omringd ziet, niet weg! Het valt
dan ook niet te verwonderen, dat dr. Colijn
van een dergelijke weifelmoedigheid niet ge
diend was. Hy verklaarde namelijk best te
begrijpen, dat men naar een ander ministerie
verlangt, een, dat meer moed, meer frisch-
heid en meerfantasie bezit! (Vooral dat
„meer fantasie" was kostelijk!) „Wij zijn
niet strijdensmoe!", zoo riep de premier uit.
Doch hij vroeg spoedig en ronduit bescheid
van prof. Aalberse, in 's lands belang!
Inderdaad mag worden gehoopt, dat men
een definitieve beslissing niet te lang uitstelt.
Noodzakelijk is een breuk nog geenszins,
want wat den premier van prof. Aal
berse scheidt, geldt niet zoozeer een prin
cipe dan wel het tempo, waarin beide mannen
het nationale aanpassingsproces willen zien
aangepakt.
Echter: „verrassingen" zijn ook in de
naaste toekomst niet uitgesloten, hoewel
nogmaals gezegd een Regeeringscrisis in
dezen tijd mede door tal van Katholieken als
zeer ongewenscht wordt beschouwd.
De groote antwoord-rede van den premier
zal vermoedelijk ook het hare hebben bijge
dragen tot althans tijdelijke bedaring der ka
tholieke „opstandigheid". De minister wond
er voorwaar geen doekjes om en ging regel
recht op de hoofdpunten van het debat in.
Wel behandelde hij enkele detailpunten, zoo
wat betreft de bezuinigingen op het bijzonder
onderwijs. Te dien aanzien zullen namelijk
wettelijke maatregelen worden overwogen als
het bijz. onderwijs zich niet den maatstaf van
het openbaar aanlegt Wat betreft de werk-
loozenondersteuningen wil de Regeering meer
vrijheid laten aan de particuliere liefdadig
heid en in afwachting daarvan reeds dezen
winter extra hulp verschaffen in den vorm
van kleeding, schoeisel, enz. De critiek op het
defensie-beleid wees Z.Exc. af, zeggend, dat
voor ons land de bezuinigingen van het rap-
port-Idenburg worden verwezenlijkt.
Over het bekende 60 milioenplan
waarever in de Kamer immers ook zware
noten waren gekraakt zei dr. Colyn, dat 't
niet moeilijk zou geweest zijn het geld da
delijk in werken om te zetten, indien men al
leen te maken had met Overheidswerken.
AT aar het doel was, dat ook de industrie er
van profiteeren zou. Eventjes 130 industri-
eele projecten moesten worden onderzocht,
waarvan 80 werden afgewezen, 5 teruggezon
den naar de ontwerpers om nadere inlichtin
gen, 3 naar den Electriciteitsraad om advies,
1 naar den Mijnraad, 11 naar de technologi
sche afdeeling van Econ. Zaken en 20 zijn
nog in behandeling. Een inzender verzoekt
zoo maar eventjes 5 millioen voor oprich
ting van een kolenmyn; zulke dingen vorde
ren 'n nauwkeurig onderzoek. Als voorstellen
van het Werkfonds bij de Regeering binnen
komen, dan volgt in den regel binnen 24
uur de beslissing!
Maar nu wat betreft de hoofdpunten" van
de ministerieele rede!
Dr. Colijn wilde niet spreken over de geuite
teleurstelling, dat het Kabinet er niet in ge
slaagd is, Nederland aan de crisis te ont
trekken. erop wijzend, dat het Kabinet in
geen enkel opzicht verantwoordelijk is voor
ongegronde verwachtingen.
,J|Exc' herinnerde eraan, dat hij reeds in
1921 deze crisis voorzegd heeft, 't Zou dus
te mal zijn om te veronderstellen, dat hij
nu plotseling allen kijk op de dingen ver
loren heeft. Integendeel: de premier zeide
van oordeel te zijn. dat de algemeene toe
stand na het optreden van het Kabinet niet
onbelangrijk verbeterd is.
Komend tot de groote grieven, welke tegen
het Ministerie worden naar voren gebracht
omtronf steun aan het economische leven en
bestrijding der werkloosheid verklaarde
Z.Exc. dankbaar te zijn voor den steun, van
verschillende kanten toegezegd.
„Heeft de Regeering geen doel bij het steu
nen van het bedrijfsleven?" aldus vroeg dr.
Colijn. „Handelt zij als een brandweer, die
na het blusschen van den brand weer dade
lijk wegholt?" Of stopt zij lekken in het dak
en gaten in den muur van een bouwvallige
woning, zonder te zien, dat grondige verbou
wing noodig is? De premier ontkende dat met
groote stelligheid. De Regeering ziet heel
best, dat zij noodig moet worden geacht. Doch
men vergete niet, dat verbouwd moet worden,
terwijl wij allen in dat zelfde huis moeten
blijven wonen!
Nu ging dr. Colijn dieper in op hetgeen
prof. Aalberse in zijn rede betoogd had. En
gelijk wel verwacht kon worden de mi
nister verzette zich met kracht tegen de be
wering, als zouden wij thans omtrent de
naaste toekomst eenige helderheid hebben.
„Het blijft tasten", zei de premier, „het is
een bezonnen wachten tot de nevel is opge
trokken." Scherp veroordeelde dr. Colijn den
geen die beweert, dat hij den toekomstigen
weg reeds duidelijk ziet. Zoo iemand lijdt aan
gevaarlijke hallucinaties!" riep de minister
met kracht uit. 't Klonk voor den heer Aal
berse niet heel prettig
Wel erkende de premier, dat nieuwe oriën
tatie noodig is, want terugkeer tot oude toe
standen achtte hij weinig waarschijnlijk.
Maar men moet extreme situaties van het
oogenblik niet als onveranderlijk beschouwen,
want zoo zei dr. Colijn de landen in de
wereld zullen toch altijd vele materialen en
grondstoffen moeten blijven verkoopen om
weer te kunnen inkoopen; er zal dus wel
weer een toestand ontstaan, welke beter is
dan de huidige. Met deze dingen dient reke
ning gehouden te worden als men de eigen
productie wil opvoeren.
Z.Exc. wees er verder op, dat reeds aardig
wat tot stand kwam voor Indië: een rege
ling voor de thee-, tin-, kina- en rubber
productie; over andere goederen wordt nog
onderhandeld. Voor Nederland kunnen ge
lijksoortige dingen gebeuren, is al veel ge
daan. Het suikerbieten-arreaal werd terug
gebracht tot 70 pet., de fabrieksaardappe
len tot 60; in de veehouderij Werd de teelt
beperking ingevoerd: 50.000 kalveren en
300.000 varkens worden jaarlijks minder
voortgebracht. De zuivelproducten zijn vo»r
10 pet. teruggebracht en in den landbouw
kwam het tot 60 pet. teruggang. Men kan
dus niet zeggen, dat de Regeering blind is
voor de noodzakelijkheid van aanpassing.
Dr. Colijn verklaarde verder, dat de Re
geering zeker niet bot-afwijzend staat tegen
over nieuwe vormen. Edoch: het initiatief
moet uit de vrije maatschappij opkomen en
het algemeen belang mag er niet door ge
schaad worden. Alleen wat in het leven
groeit is wezenlijke vernieuwing, aldus de
premier, die vreesde, dat prof. Aalberse dit
tempo niet aanstond. Inderdaad!
Een en ander verklaarde dr. Colijn mede
van toepassing op de industrialisatie en op
het terrein van den landbouw. In dit verband
wees Z.Exc. er nadrukkelijk op, dat ons land
nog steeds groote hoeveelheden grove bodem
producten moet invoeren, daarom had hij al
tijd zoo geijverd voor de Zuiderzeedroogleg-
ging. Maar om te kunnen invoeren moeten
wij uitvoeren en als onze invoer daalt, daalt
tevens de export, omdat het buitenland dan
weer minder van ons betrekt. De minister
wees in dit verband op Duitschland. „Met
machtswoorden en phrasen komen we er
niet!" aldus dr. Colijn.
Aangaande onze industrie wil de Regeering
op den beganen grond blijven staan, daar de
rentabiliteit van ondernemingen vast moet
staan, wil men ze oprichten. Van „bankkapi-
taaal" verwachtte de premier niet veel, wet
van aandeelen-kapitaal.
De premier verklaarde vervolgens, dat de
Regeering dus afwijzend staat tegenover een
groote Centrale Industriebank. Zoo'n bank
moet werken met Staatskapitaal en Staats
garanties voor de deposito's, waarvoor de mi
nister van Financiën niets voeltEvenwel:
de Regeering heeft geen bezwaar tegen
kleine, regionale industriebanken, want daar
gaat het om kleine fabrieken en kunnen de
stroppen nooit zoo groot zijn.
Dr. Colijn kwam nu tot de bewering (ook
van prof. Aalberse), dat de Regeering op
eenzijdige wijze aanpassing aan het verlaag
de niveau zoekt. Z.Exc. zei, dat de Regeering
zich niet op het private terrein met loonen
en salarissen had bemoeid; wel op dat van de
overheid. Zij wenscht ook niet in private ver
houdingen ruw in te grypen, hoewel naar den
kant der vaste lasten meer is gedaan dan
naar de zijde der loonen. De kapitalen zijn
met nieti minder dan honderden millioenen ge
slonken! En voor ingrijpen in het degelijk ver
ankerde hypotheekwezen voelde de minister
niet dadelijk veel, hoewel de Regeering zoekt
naar een middel.
Ziehier de hoofdzaken van het ministerieel
betoog, dat zich natuurlijk ook richtte tegen
de devaluatie-gedachte. Naderhand kwam de
minister van Financiën ook nog een duit in
t zakje doen, doch diens rede zal ik maar
voorbij gaan op 'n enkele uitzondering na.
Zoo zette Z.Exc. verschillende misvattingen
welke onder het volk leven, ten aanzien van
het huidige regime, recht. Men zegt immers
wel, dat de Regeering weinig neiging toont
om de „bezitters" eens flink aan te pakken.
Zij verzet zich tegen opheffing van het bank
geheim, tegen een heffing-ineens, tegen
scherp verhoogde lasten op de „hoogst-aan-
geslagenen"; Mr. Oud riep uit, dat de Regee
ring de „bezittende klasse" heusch niet spaart
om een of andere reden. Maar men verlieze
niet uit het oog, dat reeds van de bezitters
een behoorlijke bijdrage wordt gevorderd.
Een voorbeeld: In het belastingjaar 1932'33
vormden degenen, die 10.000 of meer per
jaar inkomen hadden, 1V4 pet. van het totaal
aantal aangeslagenen. Zij genoten 16 pet.
van het totaal belastbaar inkomen en be
taalden ten slotte ongeveer de helft, ruim
49 pet., van de geheele inkomstenbelasting.
Een kwart van bovengenoemde hoog-aange-
slagenen had een inkomen van boven de
30.000 per jaar. Deze groep bracht niet
minder dan ruim 31 pet. van de totale in
komstenbelasting op! Uit een en ander
blijkt wel, dat inderdaad de duiten gezocht <«i
gehaald worden waar ze te vinden zijn
t Gaat er niet om zoo zei mr. Oud
of er hier en daar nog iemand is, die wat
méér zou kunnen betalen, maar 't betreft
slechts de vraag of een maatregel in het al
gemeen economisch verantwoord is: In deze
doet het groote gevaar, dat men de belastin
gen niet meer uit het inkomen, maar uit het
vermogen gaat betalen, opgeld, hetgeen ook
ter sprake komt in verband met de heffing
ineens gedachte. We mogen onze reserves niet
moedwillig opteren. Het belastbaar inkomen
is gedaald en de belastingen zijn daarentegen
verhoogd; dat is al bedenkelijk genoeg! De
bewindsman zei niet te behoeven uiteenzet
ten, wat de positie der werkloozen zal wor
den als het staatscrediet ineenstort. Het
staatscrediet, dat ten slotte de laatste stel
ling is waarop alles terugvalt, steunt momen
teel de gemeenten, Indië, de scheepvaart, den
middenstand. In dit verband beziet de Regee
ring ook de werkverschaffing en de industria
lisatie. „De Regeering wil oppassen, dat ze
niet zoo hard loopt, zoodat ze op haar neus
valt!", aldus de niet zeer fraaie beeldspraak
welke daarom niet minder juist behoeft te
zijn van den minister.
DE BEKENDE
gegarandeerd regendicht, zonder gum- ,i
mi en poreus leveren wij reeds vanaf
f 25.- ook naar maat. Elegante model
len voor Dames en Heeren. Wij bezoeken
U gaarne op aanvrage en geheel vrij
blijvend met onze uitgebreide collectie.
SCHOEMAKER
406 Heerengracht, Amsterdam
Eerste klas kleeding naar maat.Matige prijzen.
3innenlar»d
Onder vriendinnen.
Voor de rechtbank, gepresideerd door mr.
de Joncheere, heeft gisteren terecht gestaan
de Duitsche dienstbode Hermine H., thans ge
detineerd, wie bij dagvaarding zware mishan
deling met voorbedachte rade ten Taste was
gelegd.
In deze zaak werd als getuige gehoord een
vriendin van verdachte mej. M. C. K„ die ver
klaarde dat zij door haar vriendin in kennis
was gekomen met een verloofde van deze, ze
keren Emiel L. en dat tusschen beiden een
verstandhouding was ontstaan, welke aanlei
ding tot oneenigheid werd. Verdachte wilde
de zaak opgelost hebben en noodigde daartoe
het tweetal uit om op 20 September j.1. des
avonds te haren huize aan het Frederik Hen
drikplein te komen. In tegenwoordigheid van
getuige vroeg verdachte toen den jongeman of
hij nu definitief wilde kiezen. Aanvankelijk
had dit gesprek een normaal verloop, doch
naarmate de tijd vorderde wond verdachte
zich meer en meer op, totdat ze op een gege
ven oogenblik onder den divan, waarop zij
zat, een glas te voorschijn haalde waarvan zij
den inhoud in de richting van het gezicht van
getuige wierp. De jongeman kwam tusschen-
beide doch, daar er blijkbaar ook nog een
tweede glas gereed stond, werd ook in zijn
ZONDAG 18 NOVEMBER.
Hilversum, 301 m.
8.30 VARA. 12.00 AVRO. 5.00 VARA. 6.00
VPRO. 8.00 AVRO.
8.30 Gramofoonpl.
8.35 Tuinbouwpraatje S. S. Lantinga.
9.00 Voetbalnieuws.
9.03 Orgelspel J. Jong.
9.30 Declamatie A. Bouwmeester, en gramo
foonpl.
10.00 Gramofoonpl.
10.15 Tooneelnieuws.
10.30 Residentie-orkest. o.I.v. Dr. P. v. An-
rooy.
11.15 A. Pleysier: Van Staat en Maatschappy
11.30 Vervolg orkestconcert.
12.00 Carillon en Uurslag van de St. Pancras-
toren te Enkhuizen.
12.01 Disco-nieuws.
12.30 Stafmuziek 5de R. I. ol..v. J. R. v. d.
Glas.
2.00 A. v. d. Horst herdenkt Herman Heyer-
mans.
2.30 Kovacs Lajos en zijn orkest.
3.30 J. Godefroy: Het schilderij van de maand
3.50 Gramofoonpl.
4.00 Mandolinemuziek door „Ons Genoegen",-
en „Cresendo", o.I.v. J. den Daas.
4.45 Vaz Dias en Gramofoonpl.
5.00 Orgelspel C. Steyn.
5.30 Voetbalpraatje.
5.50 Gramofoonpl.
6.00 Boekbespreking Mej. W. Denijs.
6.30 Kerkd. u. d. Ned. Herv. Kerk te Culem-
borg. Voorg.: Ds. J. H. Klein Wassink.
8.00 7az Dias.
8.15 Omroeporkest o.I.v. N. Treep.
9.00 Radio-Journaal.
9.15 Mozart-concert d. h. Omroeporkest o.I.v.
N. Treep, m.m.v. J. Patrak (tenor) en Hé-
lène Cals (sopraan).
10.15 Gramofoonpl.
10.30 Orgelconcert P. Palla, m.m.v. Topy Gle-
rum (zang).
11.00 Vaz Dias.
11.10—12.00 Uit Carlton, A'dam: Melle
Weersma and his Red-White-Blue Aces.
Huizen, 1875 m.
8.30 NCRV. 9.30 KRO. 5.00 NCRV. 7.45—
11.00 KRO.
8.30 Morgenwijding o.I.v Ds. A. Klinkenberg
JAzn. M.m.v. Meisjeskoor der Evang. Luht.
Kerk te Weesp o.I.v. D. Bockweg JRzn.
9.30 Gramofoonpl.
10.00 Hoogmis.
11.45 Gramofoonpl.
12.00 Causerie.
12.15 Schlagermuziek.
1.00 Lezing.
1.20 Orkestconcert en lezing.
3.15 Gramofoonpl.
3.45 Orkestconcert.
4.30 Ziekenhalfuur.
5.00 Kerkd. u. d. Geref. Kerk te Voorschoten.
Spr.: Ds. J. C. Houtzagers. M.m.v. J. A. v.
Amerom (orgel). Hierna Chr. Zangver. „De
Lofstem", o.I.v. W. Mizée.
7.45 Sportnieuws.
7.50 Causerie.
8.10 Vaz Dias.
8.15 Concert m.m.v. bariton.
8.50 Gramofoonpl.
9.00 Hoorspel.
10.00 Zang en piano.
10.10 Orkestconcert.
10.30 Vaz Dias en Gramofoonpl.
10.4011.00 Epiloog.
MAANDAG 19 NOVEMBER.
Hilversum, 301 m.
Algemeen Programma, verzorgd door de
AVRO.
8.00 Gramofoonpl.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonpl.
10.30 Voordracht door L. Straus3. Piano
recital Egb. Veen en Gramofoonpl.
12.00 John van Brück en zijn orkest.
2.00 Orgelconcert P. v. Egmond Jr. m.m.v.
M. v. d. Kraan (zang).
3.00 Voordracht Kommer Kleyn.
3-303.45 Gramofoonpl.
4.00 Uit „Central". Den Haag: De Ramblers
o.I.v. Th. Uden Masman.
4.30 Max Tak: Prominenten van het heden-
daagsche podium.
5.30 Omroeporkest o.I.v. A. v. Raalte m.m.v.
het Liederen- en Oratoriumkwartet.
7.00 Piano recital G. v. Renesse.
7.25 Gramofoonpl.
7.45 PTT-kwartiertje door J. G. Pater.
8.00 Vaz Dias.
8.05 Omroeporkest o.I.v. A. v. Raalte m.m.v.
S. Swaap (viool) en het „Liederen- en
Oratorium-kwartet.
8.50 Gramofoonpl.
9.00 „De razende piano", hoorspel van J. W.
Broudelet. Regie: Kommer Kleyn.
9.30 Uit de Stads Schouwburg te A'dam: „Die
Fledermaus", operette van J. Strauss door
het Fritz Hirsch Ensemble.
10.35 Kovacs Lajos en zijn orkest.
11.00 Vaz Dias.
11.1012.00 Vervolg Kovacs Lajos.
Huizen, 1875 m.
NCRV-Uitzending.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.159.30 Gramofoonpl.
10.30 Morgendienst o.I.v. Ds. J. Pannebakker
Jr.
11.00 Chr. Lectuur.
11.30 Gramofoonpl.
12.30 H. Ludolph (sopraan), A. Alphenaar-
Boys (viool) en N. de Bock-Verdel (piano).
2.00 Voor de scholen.
2.35 Gramofoonpl.
2.45 Wenken voor de keuken,
3.153.45 Knipcursus.
4.00 Bijbelcursus door Ds. C. J. Sikkel. M.m.v.
zang en orgel.
5.00 Orgelspel D. Lincy.
6.30 Vragenuur.
7.00 Ned. Chr. Persbureau,
7.15 Gramofoonpl.
7.30 Vragenuur, (vervolg)
8.00 Een laatste woord.
8.10 Gramofoonpl.
8.15 Uit de Zuiderkerk te Hilversum: „Ein
deutsches Requiem" van J. Brahms m.m.v.
solisten, Chr. Oratorium-Vereen. Hilversum
en het Utr. Sted. orkest o.I.v. J. Wagenaar.
Van 9.009.30 Causerie door L. J. de Hoog.
10.15 Vaz Dias.
10.2511.30 Gramofoonl.
DINSDAG 20 NOVEMBER.
Hilversum, 301 m.
AVRO-uitzending. 5.30—6.00 VPRO.
8.00 Gramofoonpl.
9.00 Ensemble Rentmeester.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonpl.
10.30 Ensemble Rentmeester.
11.00 Kook- en bakpraatje door mevr. R. Lot-
gering-Hillebrand.
11.30 Gramofoonpl.
12.00 Omroeporkest o.I.v. N. Treep.
2.00 Vioolrecital J. v. d. Woude. Aan den vleu
gel E. Veen. In de pauze: gramofoonpl,
3.004.00 Kniples.
4.15 Gramofoonpl.
4.30 Rado-Kinderkoorzang o.I.v. J. Hamel.
5.00 Voor kleine kinderen.
5.30 Jeugdhalfuur v. d. VPRO o.I.v. Ds. B. J.
Aris.
6.00 Kovacs Lajos en zijn orkest.
6.55 Het Prager Strijkkwartet.
7.30 Engelsche les Fred Fry.
8.00 Vaz Dias.
8.05 AVRO's ZorgverdrijvingsbedrijfGeva
rieerd programma.
9.30 „Ann en Harold", hoorspel van L. Good
rich. Vertaling: Pine Beider. Spellelding:
Kommer Kleyn.
10.00 Omroeporkest o.I.v. N. Treep, m.m.v.
M. Rodriguez (cello).
11.00 Vaz Dias.
11.10—12.00 Uit „Caland", Rotterdam: Het
orkest „Ormenda" o.I.v. Nina Dolce, Aan
den vleugel: H. Stuurop.
Huizen, 1875 m.
KRO-uitzending. 4.005.10 HIRO.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonpl.
11.30—12.00 Godsd. halfuur.
12.15 Gramofoonpl.
2.00 Voor de vrouw.
3.00 Modecursus.
4.00 HIRO.
5.10 Gramofoonpl.
6.00 Orkestconcert.
6.40 Esperanto.
7.15 Lezing.
7.35 Kamerorkestconcert.
8.00 Vaz Dias.
8.05 Vervolg concert.
8.15 Interview.
8.45 Pianorecital.
9.05 Lezing.
9.15 Orkestconcert.
10.00 Pianorecital.
10.10 Gramofoonpl.
10.30 Vaz Dias.
10.35 Gramofoonpl.
11 nniq.00 Schlagermuziek.
richting met het bjjtend vocht, dat
zuur bleek te zyn, geworpen.
De getuige barstte tydenshet verhoo^^
snikken uit, waarop de president
de zaal deed geleiden. ,arsnrhte op
Tijdens het verhoor kwam verdachte op
vroeger door haar afgelegde verklaringen te-
rUMr N. S. Hoekstra, die het O. M. w**r
nam, wees er op. dat verdachte tevorenn g
vóór het resultaat van het onderhoud bekend
kon zijn. het lage plan had opge£om h»r
medeminnares blind te gooien, TtaBChenr»
plan en de uitvoering daarvan zijn eemguren
verloopen, zoodat hier van zware mishandel
met voorbedachte rade sprake is. Gezien
ernst van dit feit vorderde de officier twee
jaar gevangenisstraf.
Zooals wij Donderdag nog gemeld hebben
is Woensdagavond, vermoedelijk ten gevolge
van kortsluiting, brand uitgebroken in de
Zuurstoffabriek „De Alblas" (gem. Alblasser
dam).
Wij laten hier een meer gedetailleerd relaas
van de gebeurtenis volgen:
Aan den Hoogendijk in de gemeente Al
blasserdam, welke dijk de verbindingsweg
vormt van deze gemeente naar Papendrecht
langs den Noord, ligt even buiten de kom
van de gemeente, tusschen dijk en water
de zuurstoffabriek „De Alblas", directeur de
heer A. H. van Wijngaarden.
Tusschen het eigenlijke fabrieksgebouw en
den weg ligt een groot erf, dat onder andere,
dient tot opslagplaats van kolen, enz. Eenigs-
zins opzij van dit erf staat, of liever gezegd
stond een autogarage van gegolfd plaatijzer.
In deze garage stonden Woensdagavond
eenige auto's, waarvan er één, vermoedelijk
tengevolge van kortsluiting, in brand is ge
raakt. Op dezen auto lag een groot aantal
met zuurstof geladen cylinders. Personeel van
de fabriek er wordt in de fabriek dag en
nacht gewerkt is terstond met blusschen
begonnen, maar de vlammen werden zóó
hoog, dat men met -het oog op het gevaar
voor het ontploffen van de weldra gloeiend
geworden cylinders, de wijk moest nemen. In
derdaad is kort daarna het zal ongeveer
10 minuten over tienen zijn geweest de eer
ste flesch met een oorverdoovenden knal ge
sprongen. Er steeg een enorme vuurzeil op,
welke tot ver in den omtrek was te zien. Ook
in het Oosten van Rotterdam heeft men hier
en daar den vuurgloed waargenomen en den
knal gehoord. Kort daarna is een tweede cy-
linder gesprongen en even later weer een. De
brandweer, welke inmiddels met handbrand
spuiten en de autospuit van Alblassesdam
met het blusschingswerk was begonnen, moest
met achterlating van het materiaal vluchten.
De politie heeft het terrein tot op grooten
afstand afgezet.
Tengevolge van de ontploffingen in het
geheel zijn er in den loop van ongeveer drie
kwartier zes cylinders gesprongen zijn van
alle huizen in de buurt de ruiten vernield.
Bovendien zijn hier en daar daken ernstig Be
schadigd. De stukken van de gesprongen cy
linders zijn tot op meer dan 1000 meter af
stand op een sportterrein teruggevonden. De
rijkspolitie heeft de vaart over den Noord ge
durende anderhalf uur gestremd, met het oog
op gevaar, dat de zuurstoffabriek zelf een
prooi van de vlammen zou worden. Op onge
veer 25 meter van de garage, waarin de
brandende auto stond, de andere auto's heeft
men nog in veiligheid weten te brengen
staat een soort van gashouder, welke gevuld
is met zuurstof en op het aangrenzende erf
van de acetyleengasfabriek „De Graafstroom"
staat o.a. een gashouder gevuld met dat gas.
Dit reservoir was slechts ruim 80 meter van
de garage verwijderd.
Bovendien grenst aan het terrein van De
Alblas een houtloods.
De toestand was dus zeer critiek. Ondanks
het groote gevaar zijn enkele vermetele lie
den toch weer aan het blusschen gegaan en
het is hun gelukt den brand tot de garage te
beperken, waardoor een ramp is voorkomen.
Persoonlijke ongelukken zijn niet gebeurd.
Omstreeks 12 uur was de brand vrijwel ge-
bluscht en het gevaar geweken.
Van 11 12 huizen zijn de ruiten en
van 3 of 4 daken vernield. Het gebeurde
heeft veel consternatie gewekt.
De consternatie.
Toen de eerste cylinder ontplofte renden de
menschen uit de omliggende huizen dadelijk
naar buiten. Zij snelden naar het terrein van
de fabriek, maar werden tegengehouden door
de werklieden, die met de lossing van de
vrachtauto waren bezig geweest, toen de wa
gen in brand raakte. De werklieden, die be
grepen hadden welk groot gevaar dreigde,
waarschuwde de toesnellende bewoners der
omliggende woningen, wat ten gevolge had
dat de meesten dadelijk op hun schreden
terugkeerden.
Uit het dorp kwamen inmiddels groepen
menschen aansnellen. Er ontstond een gewel
dige verwarring. In de eerste oogenblikken
wist niemand wat er gedaan moest worden.
Dank zij het optreden van den directeur van
de fabriek en nog eenige anderen werden
daarop de eerste maatregelen genomen. De
toestroomende menigte werd tegengehouden.
En toen de menschen aan het verstand was
gebracht, welk gevaar dreigde maakte zich
van velen een panische schrik meester.
De huizen, die aan dijk tegenover en naast
de fabriek zyn gelegen werden ontruimd.
Overhaast zonder zich de tijd te gunnen iets
mee te nemen nam men de vlucht; kinderen
werden in dekens gehuld meegedragen om ze
by kennissen of familie, die op veiliger af
stand woonden, onder te brengen. Van de
huizen in de nabijheid bleef bijna geen ruit
heel. Telkens als er weer een ontploffing van
een cylinder plaats had vlogen er weer ruiten
I
17 November. De tyd waarin w*
leven is werkelijk buitengewoon. De tech.
niek viert triomfen, wy vliegen naar Austra
lië in een Pullmann, wij stijgen op naar da
stratosfeer, wij zien „ver", wy seinen draad
loos foto's, en zelfs films over, maar de
levensmiddelen, die wij voortbrengen, kunnen
we niet opmakenDat in Brazilië koffie
en in Canada tarwe wordt vernietigd, is be
kend. Wat zich echter in de kleine republiek
Lithauen afspeelt is minder tragisch, maar
leerrijker.
Dit landje, dat na den wereldoorlog zelf.
standig is geworden en dat een oppervlakte
heeft zoo groot als Nederland, met bij elkaar
nauwelijks twee-en-een-half millioen inwoners,
leeft van den landbouw en exporteert eieren]
boter en gevogelte. Duitschland was van deze
producten jarenlang de belangrijkste afnemer,
maar in den laatsten tijd kan Michiel niet
meer afschuiven, een verschijnsel, dat ook
ons niet heelemaal onbekend is. De export
haperde en plotseling zat Litliauen met een
reuzen overvloed vanganzen. Heel Li
thauen weergalmde van het gesnater der
100.000 overtollige beesten.
De ganzen hebben het niet gemakkelijk. Zij
hebben al eens Rome gered en nu moeten zij
een staat uit de economische crisis redden. De
Lithauers zijn slimmer dan de Brazilianen en
Canadeezen. Zij gaan kun ganzen niet ver
drinken. Een gans kost in Lithauen vier lit
of 1 Hollandsche gulden en wanneer de re
geering niet had ingegrepen zou een gans
over drie weken nog maar 1 lit of een kwartje
waard zijn geweest. Wat deed nu de regee
ring? Zij nam een wijs besluit: ieder be
ambte van staat of gemeente meet Voortaan
voor twee procent van zijn salaris ganzen
slikken. Ze moeten voor iedere 50 lit salaris
één gans van 5 lit koopen en wel vóór het
einde van het jaar. Met andere woorden: een
beambte, die 250 lit per maand verdient,
wordt verplicht 5 ganzen in te slaan, om niet
te zeggen naar binnen te slaan. Het ganzen-
overschot, ten beloope van 100.000 stuks, ver
dwijnt op die wijze in de buiken der beamb
ten, de boeren krijgen geld en de ganzencrisi3
is overwonnen!
Een gebraden gans is zeker niet te ver
smaden. Het is zelfs bijzonder smakelijk eten.
Wat moet echter de toch al welgedane be
ambte doen, die het ongeluk heeft 250 gulden
of 1000 lit per maand te verdienen? Hij moet
per maand twintig ganzen verorberen
iederen dagbij het ontbijt, bij het middag
eten en bij de avondboterham. Gebraden
gans, als voorgerecht, in de soep, als hoofd
gerecht en als dessert. Mijn maag draait om
als ik er aan denk!
De Lithauers hebben ons echter een weg
uit de crisis gewezen. Kan de bevolking niet
meer koopen, of gaat de export achteruit,
zoodat het overschot den prijs dreigt kapot
te maken, dan laat men eenvoudig de beamb
ten opeten wat er te veel is. De veelgesmade
ambtenaren, ze zijn blijkbaar nog ergens
goed vóór
Wie de rekening van den dokter moet be
talen, is natuurlijk een andere vraag.
Schrafe Lippen
Gesprongen Handen
stuk. De stukken ijzer vlogen soms honderde
meters ver weg. Elke ontploffing werd ge
volgd door een vuurkolom van soms bijna 200
m. hoogte. In een verren omtrek, tot zelfs in
Rotterdam, waren deze vuurstralen te zien.
Ook de harde knallen werden in een wijden
omtrek vernomen. Uit tal van plaatsen gin
gen menschen met fietsen en auto's naar Al
blasserdam, waar het een enorme drukte
werd.
De brandweer, die was toegesneld, had de
slangen afgepakt, maar was er daarna van
door gegaan.
Op last van hen, die de leiding hadden ge
nomen, hielden bezitters van auto's en auto
bussen zich gereed, om in geval van nood, da-
delijk gewonden te kunnen transporteeren.
Uit de woningen in de omgeving werden de
zieken naar buiten gedragen, waarna zij met
een autous naar familie of bekenden te Oud-
Alblas en Kinderdijk werden gebracht. Er
waren bij deze zieken, die getransporteerd
werden, menschen, die al vijf jaar bedlegerig
waren. Ook werden van verschillende families
de kinderen met auto's of met een bus naar
verder afgelegen familie gebracht.
Toen de zesde cylinder was ontploft en
men nog steeds vreesde dat de brand, die een
houten loods reeds naderde, de gashouder zou
bereiken, wist de fabrieksdirecteur de men
schen er van te overtuigen, dat er toch in elk
geval iets moest gebeuren. Men is toen tot
het blusschingswerk overgegaan, met het ge
lukkige resultaat, dat een groot onheil kon
worden voorkomen. De schrik bleef er echter
bij vele dorpsbewoners nog zeer lang in. Zelfs
het nemen van foto's met bliksemlicht ver
oorzaakte, lang nadat de blussching reeds
was beëindigd, nog een paar maal een ren-
partrj.
Het verhaal van een ooggetuige.
Een ooggetuige vertelt o.m.:
Een staaltje van ware heldenmoed lever
den de arbeiders Van Veen en De Haan, dis
aanvankelijk bezig waren geweest bij het op
laden van de zuurstofcylinders. Nog lagen er
enkele op den brandenden auto die konden
ontploffen.
„Als jullie ze er af halen is het voor eigen
risico!" riep de directeur. Toch haalden z(J
twee gloeiend heete cylinders, die elk oogen
blik konden ontploffen, uit het vuur.
„Ten slotte is alles erg meegevallen," be
sloot de heer De Waal zijn relaas, „maar de
gemeente is aan een groot gevaar ontsnapt
doordat de brand tijdig kon worden bedwon
gen."
