Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit indië
T JUTTERTJE
ZATERDAG 5 JANUARI 1935
PAG- 5
Venus komt langzamerhand uit de avond
schemering te voorschijn en wordt aan het
einde van de maand wellicht aan den avond
hemel zichtbaar. Op 26 Jan. 's avonds en
31 Jan. 's avonds staat Mercurius 0°6, resp.
1*8 ten noorden van Venus.
Mars beweegt zich rechtloopend in de
Maagd. Begin Januari komt de planeet on
geveer te middernacht op, einde Januari
ongeveer llu 's avonds. De helderheid
neemt toe van lmO tot 0m4. Begin Januari
staat Mars niet ver van de ster der derde
grootte: gamma Virginis.
Jupiter beweegt zich rechtloopend in de
Weegschaal. Begin Januari komt de pla
neet om ongeveer half vier des morgens op,
einde Januari cm ongeveer 2 uur 's nachts.
Saturnus verdwijn»- langzamerhand in r,3
avondschemering. Begin Januari gaat de
planeet om ongeveer half acht 's avonds
oifder, einde Januari reeds om 6 uur. De
planeet beweegt zich rechtloopend van den
Steenbok naar den Waterman.
Het Zodiacale Licht is nog niet geschikt
voor de waarneming.
Sterrenbeelden.
Bo.ven het Zuiden, op het verlengde van
de ljjn, die door de sterren van den grooten
gordel van Orion gevormd- wordt, prijkt
Sirius (schijnbare grootte —lm6; spectrum
Ao)„ de helderste ster van den geheelen
hemel en de kenmerkende ster van het
sterrenbeeld de Groote Hond (Canis Major).
Haar parallax bedraagt 0"36 (haar afstand
dus 9 lichtjaren). Iets ten zuiden van het
verlengde van de verbindingslijn van gamma
en alpha Orionis (Bellatrix en Beteldjuza)
staat Procyon (schijnbare grootte 0m5;
spectrum Ao; paralaxe 0"30; afstand 11
lichtjaren), de helderste ster van den Klei
nen Hond (Canis Minor).
Sirius en Procyon zijn beide physische
dubbelsterren met zeer zwakke begeleid
sters (grootten resp. 7m en 13m). Dé pé
riode van het Siriusstelsel is 50 jaren, die
van het Procyonstelsel is 39 jaar. De
Groote Hond bevat de open sterrenhoop
M41, die reeds voor het bloote oog als een
ijl, wazig vlekje zichtbaar is en een afstand
van 1300 lichtjaren heeft.
De Eenhoorn (Monoceros) bevat twee
heldere open sterrenhoopen: N.G.C. 2244
en M50, die respectievelijk de afstanden
4000 en 2700 lichtjaren hebben.
Tusschen den Leeuw en de Tweelingen
staat het kleine sterrenbeeld Kreeft (Can-
cer). Zêta Cancri is een interesasnte dub
belster. Beide componenten wentelen om
haar gemeenschappelijk zwaarteput in 58
jaren. De halve groote as der schijnbare
relatieve baan bedraagt 0"87. Op 5"5 af
stand staat zêta C, die physische met zêta
A én zêta B verbonden is en door onregel
matigheden in haar beweging aantoont een
begeleidster, zêta D te bezitten. Deze vierde
componente van het veelvoudige stelsel
zêta Cuucri, is tot. nu toe onzichtbaar. Zêta
C en zêta D wentelen in 17 jaren om elkaar.
Het feit, dat men weet welfeen.omlooptijd 2
sterren om elkander hebben, terwijl een der
componenten toch onzichtbaar is, vormt
een interessant astronomisch vraagstuk,
waarop wij hier niet kunnen 'ngaan. De
Kreeft bevat twee mooie sterrenhoopen:
M44, Praesepe of de Krib, die zich aan ons
oog voordoet als een lichtend wolkje (af
stand 450 lichtjaren) en M67, met een af
stand van 2400 lichtjaren.
Copyright Redactie „Kemel en
Dampkring" en „De Jutter"
De Nieuwjaarswensch.
Met de Nieuwjaarswensch, door Tho-
masvaer, tijdens de viering van de Brui
loft van Kloris en Roosje op de planken
van het „Leidsche plein" uitgesproken,
ten overstaan van een zaal vol hoofdstee
delijke notabelen, öirdër"wiê diverse stads
bestuurders, zijn we dan het jaar 1935 in-
gezeild. Veel auteurs hebben in den ioop
der jaren reeds hun krachten op deze tra
ditioneele wensch beproefd. Dit keer was
j de taak aan Barbarossa ten deel gevallen,
die, .'het: dient gezegd, met deze rijmelarij
niet "opleefde; tot zijn, als S.O.S.-schró'ver
en criticus verdiende reputatie van pun
tigheid.' Wat'„esprit" betreft kwam zijn
„wensch" zeker niet uit boven vroegere
„wenschen" als b.v. die van den, zoojuist
geridderden Speenhoff, Rido of Hunsche.
Wèl waren er enkele geslaagde „poin
tes" in, die dan ook niet nalieten een in
stemmend applaus '.aan het min of meer
feestelijk gestemde publiek te ontlokken.
Zoo kregen b.v. de Amsterdamsche Zomer
spelen, een gebeurtenis die vrijwel on
gemerkt aan-het: groote publiek voorbij
ging, de volgende steek:
De zomerfeesten, jongen wat een prét,
Van verveling lag menigeen om tien uur
in bed
en werd ,Den Haag", naar aanleiding
van de voogdij pogingen van de Regeering,
in een woord tot onzen Burgemeester, de
volgende „lik uit de pan" toegediend:
Blijf baas op 't Koggeschip, houdt vast
aan ons devies,
Regeeren doen w'ons zelf, en niet een
Haagsch commies...
Al stak de Wensch, naar behoort, de
Amsterdammers tenslotte een flink hart
onder den riem, al werden-Zij terecht; op-
gewékt: niet te „versagen", toch kon het
moeilijk anders of mihéur-accóördën wér
den hier en daar aangeslagen. Zoo leverde
Thomasvaer o.a., naar aanleiding van de
gehouden Zesdaagsche het volgende com
mentaar:
Het eenige dat nog in Amsterdam tiert,
Is de sport, die er vele triomfen viert...
Nieuwjaarsrede in de Kamer
van Koophandel.
Naast de traditioneele Nieuwjaars
wensch op de planken, die dan de „luim
vertegenwoordigt, krijgen we op een der
eerste dagen van het jaar ook steeds de
traditioneele Nieuwjaarsrede van den voor
zitter van onze Kamer van Koophandel,
die in deze „ernst" representeert. De te
genwoordige Voorzitter, de heer Gottf. H.
Crone, die in dezelfde vergadering van de
Kamer met algemeene stemmen als leider
herkozen werd, sprak ook voor een groot
deel nog in een mineurtoon, al ging hij
niet zóó ver als de bruiloft-rymeiaar, die
geljjk men gezien heeft, in den bloei der
.sport nog het eenige lichtpunt ontdekte.
Hü drong, voor wat Amsterdam betreft,
aan op verlaging van den erfpachtcanon
en van de tarieven voor electriciteit, gas
water en telefoon en spoorde tenslotte zijn
hoorders aan, niet al te sterk den nadruk
té legg op zwarigheden en nood, die zeker
ook in de komende twaalf maanden nog
een groote druk op velen zouden uitoefe
nen. „Beter is het" besloot hjj, „om dé
mogelijkheid te ontdekken, die ook thans
nog bestaat"Die mogelijkheid, dit
was verder zeer zeker wel het belangrijk
ste punt uit deze rede, zou, naar
hêt "Inzien van déze leidende figuur van
het hoofdstedelijk ecpnomiscji leven, onge
twijfeld niet vermeerderen indien de Re
geering hier ter lande ook zou overgaan1
tot „devaluatie". De Regeeringspolitiek
die bij voortduring gericht blijft op hand-,
having van den gouden standaard, vónd
in hem een krachtige medestander. Nu
van enkele zijden, o.a. ook van de zijde
onzer groot-industrie, den laatsten tijd,
met behulp van een speciaal daarvoor in
het leven geroepen vefeeniging voor
„waardevast geld" en van hoog en
zeergeleerde adviseurs, den laatsten tijd
op energieke wijze propaganda wordt ge
maakt vöor het loslaten van die gouden
standaard, is het wel van belang even, de
woorden van dezen autoriteit uit de
praktijk te vermelden, waarmede de gave
gulden verdedigd werd. „Niet alleen", al
dus dan de heer Crone, „hébben terecht
onze Regeering en circulatiebank zich bij
herhaling verklaard tegen iédere manipu
latie van onze geideenheid, doch ook de
groote meerderheid van het Nederlandsche
volk verzet zich hiertegen. Het ware wel
licht gewenscht, dat zulks niet alleen door
individueele uitingen, doch ook door een
collectieve verklaring van een aantal voor
aanstaande persoonlijkheden werd beves
tigd. Erj waaróm verzet nien zich tegen
devaluatie? Omdat het oneerlijk is; om
dat het onnoodig is: omdat het... niet
doeltreffend is.'! Met een dergelijken
ruwen maatregel als devaluatie kunnen
wij in Nederland de crisis niet bezweren
En inteimatiónaalzou'de" algemeene ont
reddering slechts worden vergroot..." -
Inderdaad zou een dergelijke collectieve
verklaring, als waarop hier gedoeld wordt,
gezien de bovengenoemde tegen-actie, een
goed din g zijn! Dit door een figuur als de
Heer Crone opgeworpen denkbeeld is ove
rigens een goed aanknoopings-punt voor
minister-president Colijn, als hjj, naar zijn
voornemen is, hier ter stede aan een kof
fiemaaltijd, georganiseerd door „De In-
dustrieele Club" en „De Groote Club" een
rede houdt. Het zou ons inderdaad niet ver
wonderen indien dr. Colijn bij die gelegen-'
heid op deze uitlating van den Voorzitter
van onze K. v. K. teruggreep...
Stand der bevolking.
Een punt, dat bij de wisseling des jaars
van velen ook steeds even de aandacht
heeft is: de stand van de bevolking der
hoofdstad. Die stand is volgens de laatste
cijfers iets teruggeloopen, niettegen
staande de nog steeds vrij groote buiten-
landsche import aan nieuwe ingezetenen...
Op 1 Januari j.1. bedroeg zij 778442 in
woners tegen 780.085 op 1 November j.1.
Nog steeds bleef het aantal geboorten dat
der sterfgevallen aanzienlijk overtreffen
(het eerste: 14.37 per 1000 inwoners; het
tweede 8.82 per 1000), zoodat de terug
gang wel moet geweten worden aan een
zekere „terugvloeiing" naar de provincie,
die zeer zeker op haar beurt weer veroor
zaakt wordt door een soort belasting-
vlucht... Een niet geheel onaanzienlijke
aderlating van onze bevolking heeft ons
den laatsten tijd, boven en behalve deze
reeds ingetreden „terug-vloeiing", ook nog
boven het hoofd gehangen met de plan
nen die bestonden om de Rijksverzeke
ringsbank, die met een zeer groot perso
neel werkt, naar Delft te verplaatsen.
Voorloopig behoeven we echter, naar zoo
juist bekend werd, voor deze bijkomende
aderlating niet bevreesd te zijn. De Burge
meester heeft zich namelijk onlangs, naar
hij op desbetreffende vraag verklaarde,
„op de hoogte gestéld van hetgeen er
gaande is". Bij dit, zijn onderzoek is geble
ken, dat, „op het oogenblik bij den Minis
ter van Sociale Zaken de verplaatsing van
de Rijksverzekeringsbank naar Delft niet
in overweging is."...
Een nieuw monument.
Een aantal Amsterdammers heeft, blij
kens een dezer dagen opgericht Comité,
het nieuwe jaar niet willen ingaan, alvo
rens de hoofdstad op te roepen tot het
stichten van een blijvende herinnering aan
een figuur die ons volk in het afgeloopen
jaar ontviel, een figuur die ook aan
Amstel en IJ zeer geliefd was: de Ko
ningin-Moeder. Bedoeld Comité, dat onder
voorzitterschap staat van wethouder J. ter
Haar Jr„ en dr. de Vlugt tot eerevoorzitter
heeft, wil komen tot het oprichten van
een monument, dat „dén zin van haar
schoon leven, de verheven taak, welke de
ontslapen vorstin z.chzelve had opgelegd,
aanschouwelijk maakt." Een initiatief
zeer zeker dat veler sympathie zal hebben
en dat men van ganscher harte succes kan
toewenschen, al was het alleen maar om
dat Amsterdam nog steeds arm, al te
arm, is aan waarlijk zinrijke gedenk-
teekenen...
Verbinding met Amsterdam aan Zee.
De overgang van het jaar geeft altijd
de optimisten het gevoel, dat men „nu
toch weer met snelle schreden de lente
tegemoet gaan"... Dit keer hebben zjj, ga-
zien de tot nu toe „onnatuurlijk" zacht*
winter, niet alleen het gevoel van die snel
le schreden, maar zelfs van „er al met
één voet in te staan"... Bij die, bij velen
dit keer wel wat ontijdig opkomende len-
te-gevoelens, behoort, al sedert verschei
dene jaren, de... wensch voor een betere
treinverbinding met Amsterdam-aan-Zee,
alias Zandvoort. Aan die wensch, die den
laatsten tijd in min of meer georganiseer-
den vorm werd voorgestaan door het „Co
mité Trein 8.08", grootendeels bestaande
uit Zandvoortsche forensen, zal nu, vol
gens een door dat Comité bijwijze van
nieuwjaarsgroet dezer dagen van de
Spoorwegen ontvangen schrijven, - in
1936 voldaan worden. Het baanvak Haar
lemZandvoort zal namelijk in dat jaar
geëlectrificeerd worden.
„Ja, ik kan me er op beroemen, dat ten
minste een van mijn aanbidders zich voor
het hoofd heeft geschoten."
„Inderdaad? Ik meende, dat je man een
natuurlijken dood was gestorven."
Beste Lange!
Zoozoo! dus eindelijk zal jij ook weer in
deze gewesten aankomen. „Slamat djalan
en slamat dateng!" hoor. We zullen je met
open armen ontvangen. Het treft dat ons
beider makker Nicolaas binnenkort „het
warme met het koude" zal gaan verwisse
len en ik heb met hem reeds afgesproken
dat ik, zoodra jij hier bent, aan hem zal
gaan schrijven.
Dank zij mijn brieven zal je hier weinig
vreemds voor je vinden. Al het onbekende,
dat je hier vinden zult, heb je in het „Jut-
tertje" kurtnen lezen en zul je bemerken
.dat ik noch overdreven, noch onwaarheid
gesproken heb.
Van da Oedjoeng valt deze week weinig
nieuws te vertellen. Mr. Ms. „Prins van
Oranje" ging dezer dagen het zeegat uit,-
met aan boord Zijne Excellentie den Leger
commandant, generaal Koster. Deze hoog
geplaatste 'egerautoriteit ging met zijn ad
judant een inspectiereis maken. De jagers
„Witte de With" en „v. Galen" brachten een
laatste bezoek aan Batavia, waar op het
oogenblik veel vreemd vlootbezoek is. De
Engelsche aucraft career „Eagle" en de
Amerikaansche kruiser „Augusta". Boven
dien was er een escadrille Dorniers van ons,
onder bevel van den Commandant van Mo-
rokrembangan, de overste Josselin de Jong.
De verrichtingen van onze vliegers wekten
de bewondering van hun Engelsche colle
ga's, onze gasten.
Hier op Soerabaja was weer op bezoek
een escadrille vliegtuigen van de Royal Air
force, van Australië terug naar de moeder-
landsche basis.
De Eskadercommandant inspecteerde de
jagers en de divisie onderzeebooten. Deze
week kwam Z.H.E.G. aan boord van de.
„K 12" hier weer de haven binnen en nam
zijn intrek in het paviljoen aan de Kruiser-
kade.
Op het terrein van de „Dee Cee" (Dienst
Conservatie) is aan de Öostzijde een oud
dekhuis neergezet, hetwelk thans is inge
richt als radiocentrale voor deze kazerne.
Voor de seiners aan den Oostkant van de
basiningang zal eenzelfde huisje geplaatst
worden.
Hr. Ms. „Floris" en „Soemba" gaan weer
GS.O. houden (gevechtsschietoefeningen)
waarvoor de Serdang schijven uit gaat leg
gen, samen met den mijnenverger D. Je
kent dat werk nog wel van vroeger.
Zeemacht, de voetbalvereeniging, ver
richtte goed werk door tegen het sterke
H.B.S.-team uit Soerabaja gelijk te spelen.
Zij hebben nu een goéde kans om wederom
in de hervormde eerste klas te worden in
gedeeld. Hierover schreef ik je reeds in
mijn vorigen brief. Het elftal van de M.L.D.
boekte helaas een nederlaag. Dit laatste
elftal, samen met dat van de M.K.O. maakt
eèn goeie kans om het de Ruyterschild te
winnen, dat, nu de vloot weer wat meer
binnen is, weer verspeeld wordt: Van de re
sultaten van de Tjimahi schutters is nog
niets bekend, ze zijn daar in Bandoeng druk
bezig. In ieder geval gaven de resultaten op
Goenang Sari veel hoop op een goeden uit
slag. De mitrailleur- en geweerschutters
van Soekaramé zijn juist' vandaag terug
gekeerd.
De pas afgetreden adjudant van Zijne
Excellentie den Gouverneur-Generaal, lult.
ter zee le kl. Van Bemmelen is tegelijk
met dezen brief thuis gevaren. Het moet
enorm druk geweest zijn aan boord, toen
Z.W.E.G. per „Oldenbarnevelt" uit Priok
vertrok.
In de haven van Priok heeit weer eens
een „Sumatraantje" huis gehouden. Een
windhoos deed menig schip van zijn trossen
losslaan, terwijl eenige daken vart goedangs
het ook weer moesten ontgelden. De ma
rineschepen bleven echter rustig liggen.
Uit de couranten vernam ik het thuis-
vaartbericht van den Chef Staf op het De
partement.
Dat zijn wel alle berichten, die ik. op het
oogenblik voor je weet.
Natuurlijk,, dat begrijp je, waart Sinter
klaas weer rond in Soerabaja. Ook bij den
Dienst Conservatie zal de goede bisschop
op den avond van 4 December komen. Dat
belooft weer een mooie avond te worden,
de recreatiezaal in deze niéuwe gebouwen
leent zich bij uitstek voor zulke festijnen.
In Soerabaja zelf natuurlrjk weer voorop
Sinterklazen. Einde November reeds hield
er één zitting in een Japansche toko. Je
begrijpt wat een doodsangst of "we met de
kinderen uitstaan dat er twee tegelijk zul
len manifesteeren, want dan sta je als Papa
toch maar gewoon voor „leelijkerd".
Het vliegveld Darmo wiens station
chef; de statige robuste héér Beelaarts,
thans met verlof is kreeg de afgeloopen
week weer bezoek van 2 militaire vreemde
vliegers. Een Portugeesch officier, die naar
Timor was geweest en de Deensche mili
taire vlieger Hansen, die aan de Melbourne-
race met zooveel succes deelnam. Beiden op
weg naar het moederland.
Per Holland-Indië vliegtuig bestaat er
gelegenheid om 'n brief te sturen naar Am
sterdam en vandaar per „Snip" door t e
gaan naar Curagau. Nu er weer zoovele
marinemenschen een termpje op Curagau
doorbrengen, zal er ook uit deze gewesten
wel gebruik van gemaakl orden.
Maar nu, het beste kerr' eindig ik mijn
praatje. Het beste maar weer, nog een paar
keer en ik verander weer van adressant.
Tot slot rest mij nog om al mijn geachte
lezers en lieftallige lezeressen een gezegend
Nieuwjaar tc wenschen en jou speciaal
Lange in den vorm van een ferm - pap'c-en
vijf.
HENK.
