Predikbeurten
DERDE BEAT?
„Veiligheid voor al|es- Wa„„
A C Q waneer U riitll pep
en ondergang van Zon en tijd
van hoog water (Texel)
Lichten op voor alle voertuigen.
Staosn 16u W!
MllIa i.-.iZENDINC HK. MS. „VAN GENT"
EN „KOUTEN AER".
Huldiging
L H. F. Leistikow.
Harte ijken huldiging in
intiemen kring.
HELDERSCHE COURANT VAN/ZATERDAG 19 JANUARI 1935.
KANTOOR; EMMASTRAAT22
BESTELKANTOOR: BRAKKEVELDWEG 142
13 bs >P»Ke «.SS
fe
R.-K. S aatspartij.
Zondag 20 Januari
Op
Wintertijd.
Zon
Jan-
op:"^
ond:
E 20
8.00
16.22
M 21
7.59
16.23
L -2
7.58
16.25
W 28
7.57
16.27
D 24
7.55
16.29
V 25
7.54
16.31
Z 26
7:53
16.32
Hoogwater
sm.
nam.
9.19
9.33
9.52
10.10
10.33
10.42
10.54
11.12
11.27
11.43
12:00
Ó.ÓO
0.15
0,33
Zaterdag 19 Jan.
Zondag 20
Maandag 21
16.50
16.52
16.53
~,,iiOnDMWe^h0Uders der gemeente Den Heider
zullen Maandag 21 dezer verhinderd zijn hun
spreekuur te houden. J
APOTHEKEN'.
Van hedenavond 10 uur tot Maandagmor-
gen is allen geopend de apotheek van H. J.
Rootlief, Binnenhaven.
Van Maandag 21 Jan. tot 28 Jan. wordt
de avond- en Zondagdienst. waargenomen
door de firma Smeets-Snel, Weststraat.
Volledig - voor het internationaal verkeer
- gefrankeerde .stukken bestemd voor Hr.
Ms. „Van Ghent" en „Kortenaer" kunnen wor
den verzonden naar:
Aden: 24 Januari laatste buslichting
hoofdpostkantoor 9.10.
Athene: 9, 11, 12, 13, 14 Jan. laatste
buslichting hoofdpostkantoor 20.55.
Daarna zijn de stukken te adresseeren
naai' Den Helder.
Vrijdagmiddag te 12 uur, even voor de uit
zending van het middag-programma door de
A.V.R.O., zou, aldus hebben wg in ons vorig
nummer medegedeeld, een kleine, huldiging,
plaats hebben van den heer Leistikow in ver
band met diens 30-jarigen militairen dienét. En
wij. zullen thans, zooals onze plicht is, daar
aan in dit nummer vertellen, opdat dezfe hul
diging in wijderen kring bekend worde.
I-teeds des morgens te 9 uur had een huldi-
de Werf de landingsdivisie gereedstond en de
ging plaats, toen op het excercitieterrein van
Commandant daarvan, de kapitein der mari
niers Ravelli, temidden dezer troepen het
Staf muziekcorps liet aantreden.
LOUIS H. F. LEISTIKOW,
Kapelmeester Kon. Marine.
„Ik heb," zoo sprak Z. E. G., „de manschap
pen en het Stafmuziekcorps in deze formatie
laten aantreden, omdat mij is ter oore geko
men dat het 30 jaar geleden is, dat de heer
Leistikow, de kapelmeester van het Stafmu
ziekcorps, in militairen dienst trad. Ik wensch
hem met dit jubileum geluk en meen dit ook
namens den geheelen .troep te mogen doen. Wij
hopen den kapelmeester nog vele jaren aan
het hoofd van dit Stafmuziek te zien en de
muziek te hooren die wij zoo graag wenschen,
de bekende pittige marschmuziek." Met een
hartelijken handdruk wenschte Z. E. G. Kapel
meester en corps het beste.
Bloemen en toespraken.
In het repetitielokaal op 's Rijkswerf had
den zich te half twaalf allen verzameld; klok
slag 12 uur zou daar de uitzending beginnen,
en vooraf zou een kleine huldiging plaatsheb
ben. Daar was allereerst de Commandant van
Hr. Ms. Wachtschip, kap. luit. ter zee Lagaay,
de Officier van Politie van 's Rijkswerf, luit.
ter zee Peereboom Voller, de heer can Balle-
gooyen, van de Muziekcommissie, een tweetal
photographen, die zullen zorgen, dat u er een
kiek van krijgt in de bladen, en verder na
tuurlijk de Heldersche pers. Reeds des mor
gens hadden de mannen hun commandant
bloemen toegezonden, waarmede deze kenne
lijk verrast was; nu trad te kwart voor 12 de
heer Krijger naar voren om met een hartelijke
toespraak den heer Leistikow een bureaustoel
aan te bieden.
Toespraak van den heer Krijger.
Daar het heden de dag is waarop U voor
30 jaar in den militairen dienst kwam, hebben
wij gemeend dezen dag niet onopgemerkt te
moeten voorbij laten gaan en willen wij U een
klein blijvend cadeau als herinnering aan dit
Jubileum geven.
Verleden jaar heeft tt
burgerij, na het beëinri. Va" de Heldersche
Winterconcerten een Uw 10de serie
voor het schoons aan hnjfburea" gekregen
den wij gedacht tin geboden, en nu had-
Wjj hopen dat wIneen St0el bij te doen'
maakt, het bii ir ri u"6" U er Sebniik van
dat U deze VMn i erlng zal wekken,
kapelmeester ter ee e° Van Uw onder"
baan als musicus ,n h -Uw 30"jar*e 'op
gekregen. militairen dienst hebt
van harte 'erM^ namens de leden en mij zelf
het hoo d van TViat U veIe jaren aan
staan de Ma™<*aPel zu.t mogen
Rede van overste Lagaay
sprak kaTTmfr Hr' Ms' Wachtschip
woord Derti^ i' Zee agaay een hartelijk
voor een huir F 13 °P zichzelf geen periode
treft huldl&mg. zoo zegt spr. Maar het be-
we LeSkrdeeen uZOnder gCVal' °mdat u ook
Voor de mn V derti^ daar gediend hebt.
sche iaren Hne F"™ in den regel da Indi-
jaren' dle dan dubbel worden eetelrt
hulde brengen wij u gaarne een woord van
Plechtige rnk; aIUjd Zijt aanwezig bij
marfnè V CCStelijke gelegenheden in de
marine, bij aankomst en vertrek van schepen,
Jn q.ffï!nparade, en b'j gr°ote gebeurtenis-
- teeds zijt gij er met uw mannen, en uw
nuziek doet ons voor een wijl politieken en
anderen strijd vergeten en voert ons op naar
een hooger peil. Straks zal men de muziek
over geheel Holland en ook in den vreemde
hooren; ook in Oost en West zullen er velen
zyn, die gaarne wederom de geliefde klanken
zullen hooren. Het zal hun allen goed doen en
wij wenschen u met de uitzending veel succes!
Dankwoord van den heer Leistikow.
Nu was het de beurt van den heer Leisti
kow zelf voor een speech. Lang heb ik bij de
landmacht gediend, zoo zegt hij, maar deze
tijd bij de marine is wel de prettigste geweest,
otccds heb ik bij de concerten de volledige
medewerking gehad van de leden, en dat wij
de concerten op zoo hoog peil konden brengen,
is wel aan die volledige en absolute medewer
king te danken. En wij zullen ermee door
gaan, wij zullen trachten het peil nog hooger
op te voeren.
Dan wendt de spr. zich tot het corps en zegt
de leden hartelijk dank voor die medewerking.
Kleine attentie van de AVRO.
En dan komt de heer Schreurs, de techni
cus van de A.V.R.O., die de uitzending ver
zorgt, en feliciteert den heer Leistikow na
mens de A.V.R.O., hem een klein stoffelijk
blijk van waardeering aanbiedend. Veel mede
werking heeft A.V.R.O. steeds van de Marine
kapel gehad en zij hoopt, dat ook in de toe
komst nog vele malen zal medegewerkt wor
den.
En danja, dan is het uit. Fiiii. Het
blitzlicht heeft geflikkerd, de photographen
pakken in. Wij wachten op de werfklok, die
over een, anderhalve minuut, het middaguur
zal verkondigen.
Radioluisteraars hebben natuurlijk gehoord
hoe van uit de Hilversumsche studio mét een
enkel woord het jubileum van den heer Leisti
kow werd bekend gemaakt. Hier, in delrepe-
titieloods van het Corps, gebeurt niets meer:
het lampje flikkert aan en de muziek zet iii,
het populaire programma, dat wordt uitge
zonden tot twee uur. is aangevangen. Zachtjes
sluipen wij weg, onhoorbaar valt de deur dicht
achter ons.
Naar wij vernamen is het concert prachtig
overgekomen, hetgeen voor den heer Leisti
kow wel een succes mag worden genoemd.
Laten wij hopen, dat het moge bijdragen tot
meerder populariteit van onze marine-kapel!
MEER DAN EEN HALVE EEUW SAMEN
OP DE LEVENSZEE.
Opa De Vries zat daar maar stilletjes op
zijn stoel, in het hoekje van de kamer. Aan
zijn pijp onttrok hij blauwe rookwolkjes,
zijn oog was nog niet verdonkerd, doch
glansde van innerlijke vrede, zijn stem trilde
als hij sprak en zijn beenen wilden bgna geen
dienst meer doen.
„Nee, dat gaat niet meer zoo gemakkelijk,
de beenen willen geen dienst meer doen."
Dat was met opoe anders. Nog vlug ter
been ging ze door het vriendelijke huisje, dat
ze hun eigendom mogen noemen. Haar haar
is nog niet vergrijsd en haar stem klinkt
nog vast. De schoone kopjes, de glanzende
deuren, de properheid in heel het huisje doet
zien, dat haar handen nog tot werken in
staat zijn. Toch zijn zij beiden, Maandag 55
jaar getrouwd.
„Daar kan heel wat in gebeurd zijn, in die
55 jaar," merken we op.
„Ja, meneer, maar we mogen niet klagen,
al onze kinderen leven nog en het ontbreekt
ons gelukkig nog aan niets."
Ja, alle kinderen leven nog, vijf dochters
en een zoon in Den Helder en één zoon in
Zaandam. De dochters komen binnen, flinke
vrouwen, moeders van kinderen, Ze hebben
zorg voor opa en opoe en al zal het feest
van de 55-jarige echtvereeniging niet ge
vierd worden als de gouden bruiloft 5 jaar
geleden, de nieuwe lamp in de kamer bewijst,
dat ze het gebeuren niet zonder meer heb
ben voorbij willen laten gaan.
„Nee, feest zal er direct niet gevierd wor
den", zegt moeder De Vries. „Maandag is een
broer van me man op Urk begraven en een
schoonzoon ligt op het oogenblik in het hos
pitaal."
In zoo'n groote familie gebeuren natuurlijk
ook donkere dingen en al werden geen kin
deren door den dood weggenomen, wel ont
vielen verschillende kleinkinderen aan den
familiekring, waardoor de oudjes smartelijk
getroffen werden, maar ze werden voor el
kaar gespaard en de bruid is nog zoo flink,
dat ze haar man nog goed kan verzorgen.
Dat is een voorrecht, dat ze wel waardeeren.
Vertel eens wat uit uw leven," vragen
we den ouden grijzen karrenverhuurder van
den vischafslag, want zoo kennen hem de
oude Helderschen. Jarenlang was De Vries
aan de Buitenhaven en moeder was daar
ook geen onbekende. Nam niet eens een offi
cier-machinist een foto van het tweetal in
hun Urkerkleeding. die nu nog goud-inge
lijst in hun kamer hangt?
Met bevende stem vertelt opa de Vries
van het groote gebeuren in zijn leven, toen
hij in April 1883, met zijn kleine visschers-
schuitje de Urk 27, in een storm bij Ter
schelling raakte. De heele Urkervloot was
uitgevaren en acht groote botters vergingen,
waarbij 28 menschen om het leven kwamen.
Nooit zal hg vergeten het angstig roepen van
een drenkeling, die hem een nieuwe Rotter
beloofde, als hij hem redde, maar het was
niet mogelgk in den storm den man op te
pikken en hij moest jammerlijk voor hun
oogen verdrinken. Een heel vers op rgnj kan
opa de Vries van dit verschrikkelijk giebeu-'
ren opzeggen, maar als hij met bevende; stem
begint: j i
,,'t Was in een Maandag in April,
Dat onze vloot aan 't varen ging.
't Was nog in den morgen vroeg."
Dan kan hij niet verder, want dan ontroert
hem de herinnering zoo, dat zijn stem i geen
klank meer uit kan bréngen. j."
Maandag zullen de oudjes, in hun familie
kring, in hun woning in de BrouwerstrasJ
43, hun 55-jarig huwelijksfeest herdenken en
al zal fer dan geen groote drukte zijn, er zul
len toch tal van vrienden en kennissen! eken
binnenwippen, zooals op dezen middag}, dat
wij er zitten. Kwamen er niet reeds brieyen
uit Harderwijk en Urk, van menschenj die
men in geen tientallen jaren had geziennocb
gesproken. j
Wij hopen bij de diamanten bruiloft nog
eens binnen te mogen loopen bij het echt
paar, dat deze 55 jaar voor elkaar werd
gespaand.
„DE STAD MET I'AARLEN POORTEN".
Als tweede in de voor dezen winter door
het Maranata-comité georganiseerde serie
lezingen hoopt op Dinsdag 29 dezer de be
kende Enkhuizer predikant, Ds. B. E. J. Bik,
in het gebouw Palmstraat, over bovenstaand
onderwerp te spreken.
Nadere bijzonderheden zullen binnenkort
per advertentie in dit blad worden bekend
gemaakt.
HET MARINE-CONCERT VAN
A.S. WOENSDAG.
trv'il)
Beethoven» Derde Symphonie,
Na de pauze lichtere muziek.
Op het programma van a.s. Woensdag, dat
de Stafmuziek zal geven onder leiding van
den heer Leistikow, prijkt als eerste ea
eenige nummer vóór de pauze Beethovens
Derde Symphonie, de Eroica genaamd door
een dankbaar nageslacht. Dit woord is ana
loog aan het begrip „heldhaftig", omdat de
componist in dit geweldige werk heeft willen
schetsen den strijd en de worsteling van een
held. Het is in deze derde symphonie, dat
Beethoven ,die met verschillende, van ouds
bestaande muzikale vormen brak, een
scherzo heeft gecomponeerd, dat tot een
van geweldige kracht is geworden. Ih de
eerste symphonie vinden we nog het aloude
menuet, dat bijv. Joseph Haydn zoo onge
meen toepaste in zijn symphonieën; reeds in
de tweede symphonie heeft Beethoven bet
menuet vervangen door een scherzo, maar
in zoo beknopten vorm, dat het hierdoor
weer verwant leek te zijn aan hetj dm;-.
nuet. Eerst in deze derde symphonie kwam
hij met een scherzo, dat op zichzelf, eyei^ls
trouwens de andere onderdcelcn van jfee.t
werk. tot een apart werk is geworden: van
geweldige kracht. j ~y.
Na een geheimzinnig begin groeit heit -aan
tot een uiting van de allergrootste machts
ontplooiing. Een uiterst bekoorlijk trio vomit
door zijn contrast met het eigenlijke schojzo,
hierin een lieflijk en boeiend element. In: dit
trio domineeren drie solohoorns, nu eens in
ridderlijken, strijdlustigen, geest, dan weder vol
smachtend verlangen des componisten gevoe
lens vertolkend. Beroemd en terecht! door
de grootschheid der conceptie is de; mar-
cia funèbre, de treurmuziek uit deze sym
phonie, die aan het scherzo voorafgaat. Kort
om, het is één en al kracht en moed, lust „om
te strijden, die uit dit machtige werk te. voor
schijn treden, en ook de treurmuziek is geens-v
zins klagelijk of sentimenteel, maar oök hier
uit klinkt hetzelfde, sterke karakter den
hoorder tegemoet.
Het enorme werk neemt het geheele deel
voor de pauze in beslag; om ook aan anderer
wenschen tegemoet te komen, is het tweede
gedeelte van het programma van wat lichter
aard. Met Fransche muziek (ouverture Si
j'étais Roi, van Adam) wordt geopend en
gesloten (Fantasie uit Carmen van Bizet),
hetgeen ongetwijfeld velen aangenaam zal
zijn te vernemen. Daar tusschenin zal de heef
Donkers, eenmaal bijgestaan door den héér
Hoogervorst, een tweetal composities voor
fluit (en hoorn) vertolken van den heer
Leistikow.
De vorige maal was, door allerlei omstan
digheden, het bezoek te gering; wij verwach
ten, dat het nu weer op het oude pei) van
altijd zal zijn gekomen, zoodat velen van de
muziek zullen kunnen profiteeren. Voor het
overige verwijzen wij naar de advertentie.
DERDE ABONNEMENTSVOORSTELLING.
Donderdag 24 Januari in „Casino".
Hedenmiddag heeft, zooals reeds is medege
deeld, de plaatsbespreking plaats voor de; voor
stelling van a.s. Donderdag. En de lezers heb
ben natuurlijk daarvan nota genomen, ómdat
dit bericht in de meeste gevallen te laat ónder
hun oogen zou komen dan dat hiervan nog
heden notitie zou kunnen worden genomen.
Dit is dan ook geenszins de reden, dat wij nog
een en ander over de voorstelling mededeelen.
Maar uiteraard zal men gaarne vooraf nég iets
over dit stuk vernemen.
Welnu: er treden in op een groot aantal per
sonen, vormend den staf van het St. Gyorge-
ziekenhuis. Dit zijn o.a. dr. Hochberg, chef van
de chirurgische afdeeling (Herman Schwab),
een zevental andere doktoren, jongere en ou
dere, waarvan wg noemen de acteurs Joan
Remmelts, Frits van Dongen, Ludzer Eringa,
enz., zuster Barbara (Mary Dresselhuys), zus
ter Jameson (Mien van Kerckhoven), zuster
Ryan (Peronne Hosangj, en verder twee ver
pleegsters en een broeder. Dan krijgen we,
buiten het ziekenhuis: John Hudson, een rgk
patiënt (Cees Laseur), Laura, zijn dochter,
(Rie Gilhuys), nog een tweetal artsen, de
zaakgelastigde van Hudson, een jong patiëntje
met haar ouders, een viertal commissarissen
van het ziekenhuis en nog een speler. Vele
dezer rollen zijn doublures. Het spel bestaat
uit drie bedrijven, die verdeeld zijn in negen
tafereelen en geschiedt binnen de muren van
het ziekenhuis.
Om nu nog wat van het stuk zelf te vertel
len: Opvallend sterk en knap werk, ep wat
meer zegt: voortdurend boeiend en diep tref
fend. Aldus werd het door den criticus van
„De Telegraaf" gekarakteriseerd. En de „N.
Rott. Crt.", liet zich aldus uit: Prestatie van
den allereersten rang en het Centraal Theater
(er werden hier meerdere voorstellingen te za-
men besproken), had bovendien het voordeel
een ntuk te kiezen, zoo sterk, zoo eenvoudig in
zijn menschelijkheid, zoo gespannen en toch
zoo licht geschreven, dat het wel een wonder
zou moeten zijn, wanneer hieruit niet een
groot succes geboren werd (dat dan.ook ge
komen is, red. „Held. Crt."). Tenslotte het oor
deel van „Het Volk": Deze schets geeft ons
een impressie, die nimmermeer zal worden uit-
géwischt. Een prachtig-gespeelde rol, die van
den chef-chirurg, sober, menschelijk, vol kleur.
Een kerel, aan wien je je graag zou toever
trouwen. De verschillende typen dokters
zoo weggeloopen uit de operatiezaal; de ver
tooning iets zeer bizonders.
Vele bezoekers zijn den vorigen keer teleur
gesteld...... door niet-begrijpen: zij zullen
thans worden schadeloos gesteld, meenen wij
door dit prachtige en boeiende stuk.
ONZE KBUISWOORD-PUZZLE.
Op pagina 8 van 't Juttertje vindt men
vandaag onze tweede kruiswoord-puzzle,
waarvoor opieuw een bedrag van 2.50 onder
de goede oplossera wordt verloot. De stroom
van oplossingen op onze pozzle van de vorige
week heeft ons verrast. Ook nu staat de in
zending weer open tot en net Woensdag
avond.
UITSLAG VERLOTING ZANGVEUEEN.
„KUNST AAN HET VOLK".
Prijsn.
Lotn.
g
Lotn.
Prijsn.
Lotn.
I
fb
Lotno.
1
1445
27
2055
53
942
79
3992
2
854
28
459
54
2374
80
1922
3
62
29
2718
55
3958
81
3203
4
2254
30
235
56
2366
82
2698
5
2459
31
3217
57
625
83
2508
6
3792
32
2656
58
3052
84
908
7
1219
33
816
59
684
85
1710
8
1561
34
3115
60
3088
86
1800
9
1668
35
2142
61
3767
87
3775
10
3001
36
2624
62
23
88
851
11
2400
37
303
63
509
89
2509
12
2245
38
34
64
2614
90
3271
13
1996
39
356
65
2779
91
644
14
2320
40
763
66
3409
92
1427
15
1471
41
1409
67
2421
93
3917
16
2599
42
1617
68
2782
94
3293
17
428
43
3600
69
2380
95
2965
18
3180
44
3393
70
3636
96
3720
19
3135
45
880
71
2608
97
3990
20
1187
46
2098
72
1472
98
3723
21
3998
47
2056
73
2871
99
1626
22
641
48
390
74
1902
100
2455
23
2440
49
953
75
2653
101
1980
24
1347
50
729
76
3315
102
2045
25
3335
51
3547
77
2964
103
2215
26
2310
52
1229
78
3435
Prijzen af te halen Ooievaarstraat 155
Maandagmiddag van 3-7 uur n.m.
Prijzen 14 dagen na de verloting niet afge
haald, vervallen aan de Vereenigingt
Rede van den heer Max van Poll.
Voor de afdeeling Den Helder der r.-k.
Staatspartij trad Donderdagavond de heer
Max van Poll, lid van de Tweede Kamer, in
het gebouw van den Volksbond op met een
rede, welke tot titel had „Onze weg door de
crisis". De belangstelling was niet overgroot
te noemen.
De Voorzitter, de heer D. J. Snel, wees
er in zijn openingswoord op, dat we in de
naaste toekomst de verkiezingen krijgen voor
de Provinciale Staten, het lichaam, dat de
Eerste Kamer samenstelt, en daarna, het jaar
er op, voor den gemeenteraad. Hij hoopt, dat
ook de vrouwen en de jeugdige elementen
eens wat meer belangstelling zullen toonen
voor de verkiezingen, die toch inderdaad van
groot belang zijn.
We leven snel we vergeten snel.
We leven snel, maar we vergeten ook weer
snel, aldus de heer Van Po'.l in zijn rede. Hoe
kort ligt nog de bekende bloednacht van 30
Juni in Duitschland achter ons, die nacht,
waarin ook eenige onzer geloofsgenooten zijn
vermoord. Wie denkt er thans nog aan?
Daarna kwam de moord op Dollfuss: ver
geten! de moord op den Yóego-Slavischen
koning en den Franschen minister: vergeten!
Zelfs de jubel en daarna de rouw van den
„Uiver", we denken er niet meer aan; ons
leven gaat te snel, er is dagelijks te veel wat
onze aandacht vraagt.
Maar één ding is er, dat we niet vergeten,
waaraan we dag en nacht denken. Dat is de
economische crisis waaronder we leven en dit
teekent wel den druk, waaronder we allen
staan. We voe!en de worgende hand van het
Crisisspook iederen dag om onze keel en
dagelijks vreezen wij, dat ook onze keel zal
worden dichtgenepen door die hand.
We moeten de crisis in 't groot zien.
Het gevaar is daardoor niet denkbeeldig,
dat we die crisis bezien van ons eigen, enge,
standpunt uit. We zien haar te beperkt, wij
moeten haar zien als een crisis van het gc-
heéle Nederlandsche volkshuishouden, willen
wij er eenig begrip van krijgen wat zij be-
teekent voor de samenleving. In allerlei krin
gen heeft spr. het persoonlijk meegemaakt,
dat men de crisis louter beziet uit het eigen
groepsbelang. Typische en niet onamusante
staaltjes deelt spr. daarvan mee. Zoo moeten
we de crisis niet zien. Hoe dan wel Uit
het algemeen oogpunt van het Nederlandsche
volkshuishouden.
Het Nederlandsche volkshuishouden, wat
is dat? Dat zijn ruim 8 millioen Nederlan
ders, die op een beperkte oppervlakte land
samenwonen en zich daarvan moeten voeden.
Maar dat land op zichzelf kon, zelfs niet in
het topwelvaartsjaar 1929, die taak vervullen;
wij moesten nog van het buitenland koopen.
Voor een bedrag van 2 milliard 752 millioen
gulden werd op deze wijze ingevoerd, waar
tegenover een uitvoer stond van slechts 1.989
milliard gulden. Wij hadden dus nog 763 mil
lioen gulden extra uit te geven aan invoer uit
het buitenland, wilden wij in staat zijn ons
volk van alle levensbehoeften te voorzien. Op
welke wijze verschaften wij ons die 763 mil
lioen?
Drie welvaartsbronnen.
Hiervoor konden drie welvaartsbronnen
worden aangeboord.
Ie. Onze scheepvaart; daardoor vloeide
200 millioen gulden ruim in de staatskas;
2e. de groote overzeesche cultures, die ruim
400 millioen Inbrachten; 3e de beleggingen
in het buitenland. Matig geschat is de rente
alleen van de beleggingen in Duitschland
200 millioen. Dan zgn er nog kleinere bron
nen van inkomsten, die hier niet in aanmer
king komen. Deze bedragen samen overtrof
fen reeds de noodige 763 millioen. Zoo'n
overschot was ook noodig, omdat onze be
volking jaarlijks aanzienlijk toenam.
Dat was in het topwelvaartsjaar 1929.
Daarna is de crisis gekomen, die onzen in-
en uitvoer aantastte. Invoer liep hard ach
teruit, maar uitvoer nog veel harder. Wel
iswaar is in 1934 het beeld iets gunstiger
geworden, maar dat is slechts schijn, want
de uitvoer naar Duitschland is wel toegeno
men, maar voor een deel staat daar geen
betaling tegenover. Spr. deelt verschillende
cijfers mee betreffende den achteruitgang
van onze scheepvaart, onze cultures, onze
buitenlandsche beleggingen, die een schril
beeld geven daarvan. De gevolgen bleven
voor onze volkshuishouding dan ook niet
uit: het belastbaar inkomen dat in 6 jaar
tijds vóór de crisis steeg met 3% mil
liard, liep in 4 jaar in de crisis terug
met 4 milliard 260 millioen. Terwijl de be
volking was toegenomen! In 1929 bedroeg
het belastbaar inkomen-gemiddelde per inwo
ner 2.013.in 1933-'34 was dit cijfer ge
daald tot 1.394.
Hoe brengen we de volkshuishou
ding op hooger peil?
We moeten nu het vraagstuk beantwoorden,
dat we een sterk verminderd inkomen moe
ten verdeelen over een grooter geworden
bevolking. En daarmee komen we te staan voor
de huidige problemen van werkloozenuitkee-
king en steun aan boeren en tuinders, e.d.
Er zijn er, die nog meer uit de belastingen
willen halen. Kan dat? Halen waar het zit,
zegt men. Laat ons zien.
X heeft een inkomen van niet minder dan
500.000. (zulke menschen zijn er overigens
slechts een paar in ons land). Hij betaalt aan
inkomstenbelasting zonder personeele be
lasting, zonder grond-, auto- en dergelijke
belastingen thans reeds circa 66% van
zijn inkomen. Men wil nu uit de inkomsten
belasting nog minstens 30 millioen halen.
Dan zou er minstens 60% meer op de in
komstenbelasting moeten worden gelegd en
uiteraard zouden de hooge inkomens dat moe
ten betalen. We komen voor X dan op een
bedrag van 4 ton, d.i. 80% van 's mans in
komen. Uitsluitend aan inkomstenbelasting.
'n Tweede voorbeeld; geen X ditmaal, maar
iemand, die spr. persoonlijk kent. Groot
grondbezitter, met terrein van hooge ver
koopwaarde. Heeft een inkomen van 200.000
waarvan hij thans een bedrag van 162.500.-
aan inkomstenbelasting moet betalen. Blijft
over 37.500 aan inkomen. Begrijp me goed,
zegt spr., ik heb niet in 't minst medelijden
met den man; ook van 37.500.-— kan hij
nog aardig leven. Maar kan men in gemoede
vo'houden, dat niet alles gedaan is om de
hooge inkomens te treffen en zou men wer
kelijk nog meer hiervan mogen afhalen?
Bovendien: wat voor practisch effect zou het
hebben? Wat men op deze wijze nog binnen
zou krijgen, zou bitter tegenvallen.
Alles grijpt in elkander.
Want men bedenke wel: als we weer zoo
veel afhalen van de inkomens, krijgen we
dus bezuinigingen in woning (pers. belasting,
en de rest), in weelde-uitgaven (omzetbe
lasting enz.). Want alles grijpt in ons econo
misch leven in elkander, en met zulke een
voudige middelen als verhooging van belas
ting komen we er niet. Ziet gij hoe noodig
het is de crisis in haar geheel te bezien en
niet van groepsstandpunt uit? Oplossing te
vinden is een moeilijk economisch probleem,
en we moeten leeren begrijpen, dat we allen,
min of fnèei- (meer „min" dan „meer" in-
tusschen) mede schuldig staan aan alles
wat over ons komt. Want de oorzaak van
de crisis wortelt dieper dan wij denken.
Diepere oorzaak der crisis.
In het tweede deel zijner rede ging spr.
de diepere oorzaken na, waaruit de crisis
is ontstaan. Wat ons tegenwoordig treft is
dit: dat nimmer de voortbrenging zoo groot
was als thans (do voortbrengingsmogelijk-
heden zijn nog veel, veel grooter dan de
voortbrenging zelve), en dat desniettegen
staande over de geheele beschaafde wereld
gebrek geleden wordt. Hier moet iets hape
ren in het systeem: een economisch systeem,
dat in staat is ruimschoots de menschheid
van het noodige te voorzien (en meer dan
dat!) maar dat er nochtans niet in slaagt
haar productie onder die menschheid te
plaatsen.
Hoe zijn we gekomen tot die hoogere goe-
deren-voortbrenging? Door de technische ver
volmaking onzer voortbrenging, door een
productie-systeem, dat van 50- tot 3000-vou-
dig maal is opgevoerd. Er is door moderne
productie-methoden een tarwe-voorraad ge
maakt, die voor 10, 20 jaar de gansche
menschheid kan voorzien, zoodat er practisch
nooit broodtekort kan heerschen. Maar
de banken in Amerika hadden op die tarwe-
voorraden enorme voorschotten aan kapita
len gegeven en toen steeds maar meer de
productie werd opgevoerd, daalde dienten
gevolge de graanprijs, in korten tijd spron
gen in Amerika 6000 banken, werden 100.000
pachters van hun grond verdreven. En dat
zelfde zagen we op elk gebied van het econo
misch leven; naarmate de mechanisatie
voortschreed, werd de menschelijke arbeids
kracht overbodig; het aantal arbeiders nam
af, niet alleen relatief, maar ook absoluut.
Gevolg: zij werden tevens uitgeschake'd van
het koopen, hetgeen dus den toestand ver
scherpte. Dit waren de directe, funeste ge
volgen van de particuliere winzucht.
Geen regelende kracht?
Was er dan, zal men vragen, geen macht
aanwezig in den staat, die dit productie
proces kon regelen? Neen, die was er niet.
Waarom niet? Omdat wij sinds k 2 eeuw
leven in den ban van de gedachte, dat w(j
niet mogen ingrijpen in de vrijheid van het
individu. Dat het voor de menschheid het
beste zou zgn als we ieder vrij lieten ten
aanzien van de productie en de verdeeling
der waren. En die gedachte steunde op deze
overweging: dat de mensch toch eigenlijk
goed was en zeer goed voor zichzelf kon
En deze laatste overweging was weer op
Ned. Herv. Gem. (Nw. Kerk. Weststraat)
's Morgens 10.30 uur, Ds. H. A. Enklaar
Onderwerp: „Niet met uiterlijk gelaat",
's Avonds 6.30 uur, Ds. F. W. J. v.d. Poel
Ned. Herv. Gem. Westerkerx, Westplein)
Geen dienst.
Geref. Kerk (Julianapark).
's Morgens 10 uur, Ds. Tollenaar
's Avonds 5.3Ö uur, Ds. Joh. Meyr.en
Geref. Kerk (Rehoboth-Kerk).
's Morgens 10 uur, Ds. Joh. Meynen
's Avonds 5.30 uur, Ds. F. Tollenaar
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat).
's Morgens 10 u. en 's avonds 5.30 U.
Ds. N. v.d. Kraats
Donderdagavond 7.30 uur, Ds. v. d. Kraats
G'hr. Geref. Kerk (Steengracht).
's Morgens 10 uur 's middags 5 uur
de heer J. Rebel.
Woensdagavond 7.30 uur, de heer Rebel
Bgbellezing.
Herst. Evang. Lutiu Gem. (Weezenstr.
's Morgens 10.30 uur, Ds. D. S. J. Bik,
van Enkhuizen.
Doopsgez. Gem.
Geen dienst.
Evangelisatie Palmstraat
'-S Morgens 10 uur, de heer G. Chr. Dun,
van Alkmaar.
's Avonds ZES u., de heer J. Luther Ramp
van Oegstgeest.
Gebouw Orocusstraat 60.
Donderdagavond 7.30 uur.
Bijbellezing door den heer Franck,
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 78)
's Morgens 10 uur, kerkdienst.
Evangeliesatiegebouw, Vijzelstraat:
Zondagmiddag 4 uur, straatprediking
Molenplein Verschillende sprekers.
Bijeenkomst 's avonds 8 uur.
Verschillende sprekers.
Leger des Heils.
10 uur v.m. Heiligings-Samenkomst
3.30 Openiuchtsamenkomst.
8 uur n.m. Verlossings-Samenkomst.
Hersteld Apostolische Zending Gemeente
Sluisdijkstraat hoek Schagenstraat.
's Morgens 10.30 uur, dienst.
Kerk van Jezus Christus, Janzendw.str. 8
's Morgens 9.30 en 's avonds 5 uur
Samenkomsten.
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente.
's Avonds 7 u., Ds. M. v. Wichen
nog dieper basis gegrondvest, n.1. dat de
meüsch geen verantwoording schuldig is dan
aan zich zelf. Het is de z.g. autonomistische
levensbeschouwing, en het is juist de katho
lieke, die daar lijnrecht tegenover staat. En
reeds een eeuw geleden heeft Paus Gregorius
in een zijnre Encyclieken er tegen gewaar
schuwd en tal van groote katholieke schrij
vers eveneens, en die voorspelden, dat het
tot deze catastrophe moest komen onver
mijdelijk. Dit neemt niet weg, dat ook onder
de katholieken zelf veel aanhangers waren
van deze autonomistische leer. Als een jaar
of 10, 20 geleden er' katholieken waren, die
een waarschuwend woord deden hooren, wer
den ze smalend ontvangen en werd van hen
gezegd: dat zijn rooden of tenminste
rozen, die zoo spreken! Neen, wij allen zjn
min of meer mede-schuldig aan de toestan
den en het woord van den Paus: dat alleen
een terugkeeren naar de christelijke levens
beschouwing ons redden kan, is waarlijk geen
hol, integendeel een diep doordacht en diep
ernstig woord!
Deemoedig schuldbesef.
Wij moeten ten opzichte van de beproe
vingen van de crisis staan met het deemoe
dig schuldbesef, dat wijzelf mede-schuldig
zijn; slechts dat besef zal ons de kracht
geven die crisis in haar wezen aan te tasten.
Dat kan alleen wanneer deze gedachtengang
krachtig wortelschiet in het katholiek christe
lijk beginsel. Men zegt van ons, katholieken,
dat er geen eenheid in onze gelederen is, dat
wij uiteenvallen in allerlei meeningen en in
zichten. Maar is dat niet met elke partij het
geval? Men heeft overal verschil van inzicht
ten aanzien van allerlei problemen, ook als
men het fundamenteel eens is met elkaar.
Wij moeten tezamen zoeken naar datgene
wat ons verbindt: dan zal die eenheid zich
daarin kristaliiseeren. Spr. herinnert aan onze
prachtige sociale wetgeving, beter dan in
welk land ter wereld. Men was het lang niet
over de voorstellen eens, bittere en harde
woorden zijn er gevallen. Maar tenslotte is
uit al die meeningen de eenheid van ge
dachte gegroeid en ook dé 30 katholieke
Kamerleden konden zich aan de zijde der
regeering scharen.
Eenheid in het katholieke beginsel is geen
statisch, d.w.z. onveranderlijk vaststaand, be
grip, maar een dynamisch, een bewegend be
grip, dat groeit en in voortdurende beweging
is. Onverantwoorde'ijk is het daarom het
katholieke volksdeel ih politicis te splitsen;
nog onlangs zeide een liberaal staatsman
tegen spr., dat de eenheid der katholieke
staatspartij op het oogenblik van vitaal be
lang is voor het land, omdat wij, zonder die
eenheid, uiteenvallen in fascisme en commu
nisme!
Debat. -Concreet werk der
r.k.- staatspartij.
Van de gelegenheid tot gedachtenwisseling
werd. gebruik gemaakt door eenige aan
wezigen. De heer Grol had van den spr.
meer concrete feiten verwacht over de r.-k.
staatspartij. Heel wat katholieken hebben
door het uitblijven daarvan een stuk van hun
liefde voor de partij laten vallen. Hij laakt
het voorts, dat werkloozen verplicht worden
eerst hun opgespaard geld op te maken al
vorens voor steun in aanmerking te komen
en gaat uitvoerig op verschillende regeerings-
maatregelen in.
De heer Ruhland bepleit opheffing van
het bankgeheim.
