Amsterdamsche Brieven.
Marine brieven uit indiè
ZATERDAG 9 MAART 1935
fAG.
ITTERTJE
Zomer, winter en hygiëne.
t roert z'n staartnu eens wjjst
>IaS'rt in de richting van den winter,
die 3 vertrekkcn staat, dan weer, een
riie °P len 'ag, wijst h(j naar de komende
voIeC'llzonier. Bi) wijze van vriendelijke in-
z°n e°tie deed deze maand op haar eersten
trodUhCet laatste, met zulk een overtuiging
dag n ,jit ZOOWaar reeds de eerste rieteD
OP de caféterrassen verschenen,
3 n voc t-durend klanten z. h nestelden
hun gedachten i.eten gaan over de
.«-ten van het .vare seizoen. Daarbij
ScnÊ gn hun waarschijnlijk ook -eeds beel-
kwa"1QOr oogen van de „natuurbaden", die
deDIaatste Jaren in alle deelen deo lands,
de gtrand en zonnebad, met kunstmatige
nlCfslag zelfs werden aangelegd en die ook
ft binnen de grenzen van de stad, zie
h°i orbeeld ons z.g. de Mhanda-bad,
Hoordrong- n- Een wat beschouwend aange-
terras-bezoeker, die dergelijke beelden
voor zijn geest opriep, zou daarbij mogelijk
tot de beschouwing gekomen zijn, dat dit
geleidelijk -er ons
dan toch maar ten
Inderdaad
ieft uitgebreid,
route vooruitgang in
QBJI l(vv- w
hygiënische richting beteel-ent en de volks
rezondheid daarmede dan toci. maar eer,
Led stuk bevorderd is: daar toch vinden
ook duizenden bewoner van de groote „tad
datgene da* »tj tot voor kort v-ijwel ge
heel ontbeerden: lucht, licht m... een ge
voel van bevrijding... Moch' iemand in deze
dagen zulke optimi tlsche beschouwingen
inderdaad gehouden hebben, dan is zeker
de vrij.» pessimistische beschouwing, die
juist ln dezen zelfden tijd onze gemeente
lijke Inspecteur voor I ichamelijke Opvoe
ding, de heer Van Schagen, aan dergelijke
.baden" gewijd heeft, hem als een... koude
douche op het lijf gevahen. Genoemde offi-
cleele beheerder van het aards-he omhulsel
van ons Amsterdammers toch moest, zeide
hij, met stelligheid ontkennen, dat deze na-
tyurbaden in den regel een actief beeld ge
ven. „Deze etablissementen, die monumen
ten voor de volksgezondheid zouden kun
nen zjjn," ging hij voort, „vertoonen een te
veel aan zand en een tekort aan water...
Ze hebben de slechte eigenschap moderne
zonaanbidders te kweeken, voor wie het
verkrijgen van de cafó-au-lait kleur een
r nfewen levensinhoud schijnt te beteeke-
tien! Tegen dit oycrm.i'ig en vers apnend
^■Bfebaden kan niet geno.g gewaarschuwd
worden."
Daarmede zit dan onze optimistische
fvroeg-lente-terras-bezoeker... en hij kan
teruslelijk weer met z'n gedachten terug-
keeren tot den winter, waar overigens ook
andere Maart dagen aanleiding genoeg ga
ven. ,'at die a.gelocpen w'nter cn de volks-
gezondheid.betreft, daarove valt geluk
kig voor hem, den wederom wel wat opti
mistisch te denken, gezien de recente ver
klaring van een andere gemeentelijke
li.hamclrjk-welzijn dcskuncige. d.. rieij-
ermans -ar. onzen Geneeskundigen Dienst,
die constateerde dat wij. wat de gezond-
heidstoestend vgn onze bevolking aangaat
„buitengewoon goed door de afgeloopen
maanden zijn heengekomen"...
De Gemeente-artsen ln het gedrang!
Dat laatste hebben we.zeker te danken
aan het „zachte weer" en niet aan de ge-
undige verzorging, die anders in Am-
irdam in vele opzichten zoc rtreffelijk
mag heeten. Het is namelijk, juist on
langs heeft ook de Raad zich me' deze
kwestie bezig gehqpden, het laatste jaar
met di verzorging zoo niet spaak geloo-
pcn. dan toch uiteist moeil'jk geworden.
En dit wel vooral tengevolge van den groe
ien 'neloop van patiënten naar de zooge-
naarr.je armen-artsen, gevolg oor een
&n>ot deel- van het verloop in de zieken
fondsen,, waarop wtj in eei vorigen brief al
eens gewezen hebben. Een gen t(jd geleden
heeft men al eens getracht, met medewer-
bng van de gemeente en de doktoren te
mmen tot een regeling waarmede men dit
fcrloop zou kunnen remmen: voor crisis-
kchtoffers werden speciale gereduceerde
*rie.-en opgesteld. Dit middei heeft echter
te voldoende mogen baten en zoo doet
'oh het telt voor, dat, terw\jl er vroeger
•geveer 40.000 patiënten tenlaste der ge
teute kwamen, thans ait aantal opge
spen lot tusschen de i20 êi 130.000; het
tekl gemeente-artsen ls in dien tusschen-
p echter slechts verhoogd van 20 op 30.
"gens dr. Sajet, die de kwestie op het
*™enhof aansneed zijn deze artsen dan
egen.voorÜig ook verre overbelast. Geval-
«'aar 180 tot 200 patiënten op hun
'feekuur komen, zrjn uitzondering.
rie z.g. half-ambtenaren onder dit
rt doktoren d.w.z. diegenen die er, naast
^gemeente-praktijk nog een andere
naast mogen waarnemen, er nog
op eeh dag 100 in hun wachtkamer
b. De armen-artsen, aldus genoemd des
a's Raadslid, worden „lichameltjk en
NeUJk gesloopt": verscheidene van hen
Weg, voordat zij invalide worden;
kan
vroeger was dat anders en was men blfl
met zoo'n taak. „Tegenwoordig is het een
straf armenarts te moeten zjjn."
Ook het salaris 2500,zoor een z.g.
half-ambtenaar, die geen ziekenfonds-prak
tijk mag hebben en dikwijls in een woning
van 1000,moet wonen) werkt er toe
mede om artsen er toe te brengen den ge
meentedienst zoo spoedig mogelijk te ver
laten. Op deze en andere argumenten ba
seerden dr. Sajet en mevr. Tilanus hun
voorstel om het maximum aantal patiënten
per armenarts in vollen dienst op 50ti0 te
stellen en per armenarts in halven dienst
op 2000.Een .oorstel dat, hoewel rede
lijk en met redenen omkleed ook, geen ge
nade in de oogen van B. en W. gevonden
had, een afwijzend prae-advies werd
uitgebracht, en ook door den Raad niet
geaccepteer' werd. Men vertrouwt er voor-
loopig nog op, dat men, met een zekere
min of meer zachte drang, via Maatschap
pelijke Steun, vele adsplrant-patlenten voor
de gemeente-artsen alsnog zal kunnen doen
terugkeeren totde ziekenfondsen en mis
schien ook wel op de verdere gunst der
weer-goden, die ons, zooals gezegd, ook ln
het afgeloopen winterseizoen zoo vriende
lijk gezind zijn geweest...
Werkeloosheldslnterpellatie.
Van prae-adviezen gesproken... Steeds
nog wachten wtj op het prae-advies over
het, reeds op 20 Febr. 1934 door de S.D.
A.P.-sche fractie ingediende „Plan tot in
perking der werkloosheid". Het was de
fractie-aanvoerder De Miranda die in een
der jongste Raadszittingen op dit wel zeer
lange uitblijven, per interpellatie, wees.
Inderdaad kan men, hoe men overigens
ook politiek georiënteerd is, niet ont
kennen, dat in dit steeds maar uitstellen
een goed punt van aanval schuilt. Indien
het gemeentebestuur mogelijk geaacht
mocht hebben: „we onthouden ons nog
nog maar wat van het uitspreken van een
oordeel, want we krijgen den tijd mee en
weldra zal de werkloosheid in de stad toch
althans wat beginnen af te nemen, waar
door de zaak dan niet meer zóó pressant
wordt", dan heeft het... verkeerd ge
dacht Het heeft inplaats van den tijd
mee te krijgen, hem steeds meer tegen ge
kregen, zooals helaas de cijfers met onver
biddelijke zekerheid uitwijzen: toen het ge
noemde voorstel werd ingediend waren er
in de hoofdstad 43.327 werkloozen- ln Fe
bruari '35, dus een jaar later was dit aan
tal gestegen tot 55.213: een toename in
één jaar met niet minder dan 12000. De
vraag of het nu niet eindelijk tijd wordt
dat B. en W. „iets gaan doen" en althans
goedgemeende voorstellen gaan beoordee-
len, die bedoelen een zekere verlichting te
brengen, mag dus alleszins gerechtvaar
digd heeten... Temeer waar wat nu reeds
van gemeentewege inzake „werkverrui
ming" gedaan wordt, toch, gezien de situa
tie geen, of althans weinig naam mag
hebben... Gelijk wethouder Boissevain van
achter de groene tafel mededeelde zijn er
toch op het oogenbllk niet meer dan... 1659
arbeiders in „gemeentelijke objecten van
werkverruiming" werkzaam...
Tenslotte heeft deze werkloosheids-inter
pellatie niet veel meer opgeleverd dan de
toezegging van genoemden wethouder, dat
nu dan toch het langverbeide prae-advies
„binnen enkele weken" kan worden tege
moet gezien. En we moeten ons dus maar
troosten met de hoop. dat het begrip „en
kele weken" door B. en W. niet al te ruim
zal worden genomen...
Plannen op stapel.
Intusschen zou men, indien de diverse
groote bouwplannen die ten stadhuize „op
stapel staan", met de noodige energie en
spoedig „te water werden gelaten" al een
stuk in de werkverruimings-richting ko
men. Van dergelijke groote plannen zijn er
niet minder dan 5 in een „ver gevorderd
stadium van voorbereiding", te weten: 1.
Bouw van een nieuw Raadhuis op het Pa
leis voor Volksvljjt-terrein (principieel
schijnt al vast te staan, al moet de Raad
nog beslissen over het Paleis-op-den-Dam-
Raadhuis-rapport, dat het Raadhuis in de
toekomst niet op den Dam zal komen, aJ
blijft mogelijkheid open dat de .oekom-
stige geslachten daar wel zullen gaan
„trouwen" en toekomstige gemeentelijke
gasten er officieel zullen kunnen ontvangen
worden!); 2. een nieuw Hoofdbureau van
Politie aan de Marnixstraat, ln de buurt
van de A.T.VA, het bekende A'damsche
Tehuis voor Arbeiders, waar men, tus
schen haakjes gezegd, zelden een echten
arbeider, maar des te meer „gesjochte"
artlsten en intellectueelen aan de eettafels
pleegt aan te treffen!; 3. een Museum
van Natuurlijke Historie, in samenwerking
met het Rijk te stichten op het terrein van
het Panoramagebouw aan de Plantage;
4. een an 'ere huisvesting van de Universi
teitsbibliotheek en tenslotte het nieuwe ho
tel-restaurant en stationsgebouw op Schip
hol, over de plaats waarvan men juist dezer
dagen tot overeenstemming tusschen de
verschillende instanties is gekomen en dat
gebouwd zal worden op de plek waar zich
tegenwoordig nog de militaire loodsen be
vindt
Men zou een schietgebedje kunnen doen
in dezen vorm: mogen deze gedeeltelijke
bouwplannen even vlot van stapel loopen
als de bouwplannen voor de steeds weer
nieuwe bioscopen, bioscopen, die nadat
men er nog maar ternauwernood van ge
hoord heeft...... ook al „staan" Zoo zal er,
om het laatste voorbeeld ten deze te noe
men, waarschijnlijk ook weer binnenkort
een nieuw schaduwbeelden-palels staan aan
het Koningsplein, op de plaats van de
eenigen tijd geleden buiten gebruik gestel
de R.K. Kerk...
Gratis zomci-aanbieding...
Om tenslotte nog even op den aanstaan
den zomer en... wethouder Boissevain
terug te komen: 's wethouders zomerplan-
nen met den Stadsschouwburg, een van
uit Engeland te importeeren revue, zjjn
nu blijkbaar wel voor goed van de baan.
Zelfs is een ambtenaren commissie ten
stadhuize dezer dagen bezig een, door een
combinatie uit de burgeren, Ingediend voor-
te bestudeeren, de geh^ele gem. exploi
tatie van dien Schouwburg maar „van de
baan" te schaffen en ln particuliere handen
over te geven... Wat ook de resultaten
van deze bestudeering zullen zijn, we
zullen t.z.t. nog wel genoeg in en buiten
den Raad over het opgemelde „particu
liere initiatief" te hooren krijgen!, dezen
zomer in a-y geval zal de gemeente nog op
het Leidsche plein moeten doortobben. En
zfl stelt zich voor, het is voorloopig wel
de eenlge uitweg!, dit te doen door ln
de vacantiemaanden haar theater gratis
aan te bieden aan gegadigden onder het
uitsluitende beding, dat als er iets verdiend
wordt de gemeente ook zal mee profiteeren.
SPLINTERTJES.
De schilder Jacques Blanche trof eens in
gezelschap een dame, die weliswaar haar
eerste jeugd achter den rug had, maar des
alniettemin toch een mooie vrouw was. Een
welng onbedachtzaam zelde blanche: „Me
vrouw, wat zou ik een prachtig schilderij
van u hebben kunnen maken, vijftien jaar
geleden!"
Waarop de dame zeer adrem antwoord
de: .Hebt u nu dan geen talent meer, mijn
heer Blanche?"
„BUS-OORLOG".
door
Guus Betlem Jr.
Wekenlang de strijd gestreden
Tegen 't autobus-verkeer.
En ze toerder nog maar lustig
Hofstad-hoofdstad, heen en weer.
Massa's „wilde" autobussen
Reden daag'lijks af en „an,
Alsof in ons brave landje
Heel geen wetten meer bestaan!
Hofstad-hoofdstad... vice-versa.
Elke dag 't geen wel bewijst,
Dat, wanneer de prijs maar laag ls,
Ook de Hollander wel reist!
Zéker, ja., 't ls overtreding,
Plicht ls plich* en wet ls wet.
Zonder een vergunning rijden.
Dat is openbaar verzet!
Maar... één ding is óók bewezen
Door die autobussenstrijd;
Billijk en gerieflijk reizen
Is een eisch van dezen tijd!!
En de autobus is eenmaal
't Huidig midoel van vervoer,
D&t ln Holland te aanvaarden
Is voorwaar, een heele toer!
En vooial, wanneer de Staatskas
Nog een klein te-kortje telt,
Zoo terloops op ue begrooting
Onder spoorwegen, vermeld!
Hofstad-Hoofdstad... voor drie kwartjes,
Het publiek dat profiteert...
Spoorwegen, die eiscben dubbel,
Dus... de autobus floreert!
Heeren in ce Residentie,
Maakt een einde aan de plaag
Op een „sympathieke" wijze;
Ook Uw pi jzen naar omlaag!
Want. wat reist met autobussen
Heusch wanneer ge 't ze verbiedt
Kan Uw trein... loei niet betalen
Dus... reist doodgewoon dan nlèt
Zeelui.
Hendrik wil eindelijk eens naar huls
schrijven.
„Piet, spel Buenos Aires eens voor me!"
„Buenos Aires? Ach Hendrik, schrijf uit
een andere haven!"
Wanneer eierlepeltjes vlekken vertoonen
moet men ze met zout inwrijven, daarna
in zeepsop wasschen.
Zeemlappen moeten na het gébruik uit
gespoeld worden in lauw-warm zout water.
Beste Klaas.
Hr. Ms. „Java" is weer uit het dok van
de Droogdok maatschappij en ligt weer on
der de mastenbok. De equipage gaat weer
aan boord, de Eskader Commandant ver
laat zjjn paviljoen aan de kruiserkade
weer en het eskader in Nederlandsch-In-
dië gaat weer uit. De jagers zijn reeds
eenige weken buiten. Dit weekend bracht
de „Van Nes" op Banjoewangi door, een
plaats waar we als regel nu niet zoo erg
veel komen met onze jagers. Gisteren ls er
een Portugeesch ïlottille vaartuig hier op
de re ede verschenen. De Conservatie gaf
het gebruikelijke saluut af. De „Gocalves
Zarco" is een nieuw schip dat een wereld
reis maakt en nu komende van Macao, via
Soerabaja waar het schip 3 dagen blijft
naar Timor Dilly gaat. Aan het Portu-
geesche consulaat in de Palmenlaan waait
de Portugeesche vlag, terwijl de Portu-
geesche Jantjes door de Krokodillen stad
„Sisleren"
Het succes van de Marine op de wed
strijden van de officieren Schermbond in
Bandoeng is geweldig. Vrijwel iedere deel
nemer van de Marine wist een prijs te be
halen terwjjl ook de equipe van het Eska
der een eersten prijs won. Kolonel Olivier
won den eersten eereprijs op personeele
degenwedstrijden. Verder behaalde prijzen:
luitenant ter zee le kl. Jhr. de Koek, de
officier-vlieger Schaper, en natuurlijk ook
onze Olymplad" ganger luitenant van Rijn.
Ook was men in Bandoeng vol lof over
het carrée van de mariniers, hetgeen hier
nog nimmer vertoond werd. Echter werd
hier een vierde plaats bezet bij een zeer
groote deelname die geen recht op een
prijs gaf. Onze Commandant Zeemacht
zoo je nog wel weet, ook een groot scher
mer, die meermalen voor Holland ook op
de Olympische spelen uitkwam woonde
de wedstrijden te Bandoeng bij.
Het elfta' van de Goebeng-kazerne won
een vriendschappelijke voetbalmatch tegen
de Arabieren club Anasher met 31.
Verder werd er door de Flores een voet
balwedstrijd gespeeld tegen Fak-Fak. In
de couranten verscheen een keurig verslag
van den F&k-Fakschen correspondent. De
mannen van overste van Aller hebben dezen
wedstrijd verloren, maar werden als
hoogst sportieve voetballers gekenschetst.
In de tuinen van „gebouw A" op het
M. E. is sedert je vertrek een groote ver
andering gebeurd. Alle klapperboomen zijn
er geveld. Het werd levensgevaarlijk er
Vond te loopen, want de kroon van dezo
boomen zaten vol met rijpe klapper. Nu,
en je weet dat ls één van de dingen dia
je hier in ae Oost overkomen kunnen, dat
je zoo'n klapper moeda of toea op ja
hoofd krijgt. Nu is dat gevaar geweken en
kunnen we weer rustig in „de gebouwen"
debarkeeren.
Was tot voor kort Brastagi op Sumatra
voorzien var het hoogste vliegveld hier in
de Oost, omdat dit ongeveer 1400 irt hoog
lag, thans spant Java weer de kroon met
een vliegveld op de Jang hoogvlakte Je
weet wel in de buurt van Probolingo
welk vliegveld op een hoogte ligt van ruim
2200 meter en zoodoende het allerhoogste
vlieveld van Azië is. Door het bureau
luchtvaart is het veld goedgekeurd. In Ma-
lang zjjn reeds 3 zweefvliegtoestellen aan
geschaft en dezer dagen zag ik dat nieuwe
in Indië gebouwde vliegtoestel van den
heer Walrave uit Bandoeng, hier boven
Soerabaja demonstreeren. Het leek pre
cies een kleine Uiver. Ik schrijf je zoo één
en ander opdat je ziet dat de luchtvaart
hier in de Oost steeds meer vooruit gaat.
Een groep bommenwerpers van de Ma
rine is naar Priok geweest. Er werden op
Amsterdam bommen geworpen, terwijl er
op verzoek van de vulcanologische dienst
ook een vlucht naar de Krakatau ge
maakt werd in verband met de verhoogde
werking van die vulcaan.
Verder werden Benkoelen en Biliton be
zocht.
Nu Klaas, er was deze week niet zoo erg
veel om te verslaan, maar stel je gerust
binnenkort gaan we weer varen en je
weetwanneer men verre reizen
maakt, dan kan men veel verhalen". En
nu weet ik wel dat Indiè' jou en de meeste
Nieuwediepers weinig nieuws meer kan
bieden, maar overal kom je „Jutters" tegen
en altijd hoor je dan .weer nieuwtjes die
geschikt zijn om per „Juttertje" aan do
goegemeente van Den Frider te vertellen.
Saluutjes hoor, je vriend.
HENK.
