Amsterdamsche Brieven.
ZATERDAG 16 MAART 1935
PAG. 5
Op de proef gestelde
moed.
Hoe Planken in het
Mansfelder-Regiment kwam
'T JUTTERTJE
Stille- en luidruchtige omgangen.
We beleven- dezer dagen in de hoofdstad
een' tijd' van avondlijke en nachtelijke, ru
moerige zoowel als „stille omgangen"...
Het laatste; een stille omgang, had op
deif eersten nacht van deze week plaats en
-'~was eenvoudig weg een voortzetting van
de reeks van dergelijke omgangen, een-
tiiaal, ver in het verleden in gezet door de
katholieken, die er het z.g. Mirakel van
.Amsterdam gedenken, dat eenmaal tijdens
een brand in de Begijnhof-kerk heet te heb
ben plaats gehad. In tegenstelling met dit
vanouds bekende staan de rumoerige
avondlijke omgangen, die wij nu al meer-
dére Vrijdagavonden vooral 'n de arbeiders
buurten hebben meegemaakt. Het zijn de
„cölportage-omgangen", waarbij men niet
alleen met argumenten op papier, op
strooibiljetjet en krantjes; werkt, maar
ook over en weer met armen en beenen en
van een derde zijne, van de zijde der po
litie nameljjk, met sabels en revolvers
Werkt... Dit is nieuw! Voor ons land en
onze stad tenminste. Dergelijke botsingen
tjjdens de z.g. „colportage", die overi
gens hier en daar het karakter van het
'verspreiden van geschriften verloor en
me'èr en meer overging in demonstratieve
optochten, tusschen „fascisten" en.„com-
munisten", heeft men in een nóg niet zoo
ver in het verleden liggen verleden over
onze grenzen meerdere malen kunnen aan
schouwen. Evenals toen in het buitenland
verwijt men thans ook hier elkaar over en
weer, dat men „begonnen is", dat men
provoceerend optreedt en den ander niet
met rust laat. Deze thans wekelijks zich
herhalende ongeregeldheden kwamen ook
reeds in den Raad ter sprake, waar o.a. het
Raadslid Seegers, dat als communist na
tuurlijk de algeheele verantwoordelijkheid
voor een en ander op de anderen gooide,
een poging deed den burgemeester te bewe
gen tot hét verbieden van de openbare-ver
gaderingen van den N.S.B., in dé eerste'
plaats dan wel de door deze .bewéging
eerstdaags in de hoofdstad te-höuden „land
dag". Deze poging was; bij voorbaat tot
mislukking gedoemd, omdat de burgemees
ter wél het récht heeft optochten en demon
straties op den openbaren weg te verbieden,
wat hij dkn ook inderdaad in het geval
der N.S.B. reeds gedaan heeft,?—* maar,
niet de vrijljeid bezit vergaderingenHa-:
nenshuis Zoqi maar zonder meer af te wimc
pelen. Verder moest genoemd Raadslid nog
een... hout snijdende critische opmerking
van dr. De Vlugt incasseeren, waarin ons
Hoofd van de Politie deed uitkonqpn, dat hij
niet van plan was zooveel reclame voor die
N.S.B. te-maken als... de communisten dat
deden!... 1.
Een zekere restrictie ten aanzien van
vergaderingen en dergelijke bijeenkomsten
zullen B. en W. tenslotte toch ook nog wel
gaan invoeren. Den Raad zal namelijk de
zer dagen, naar verluidt, worden meege
deeld, dat het gemeentebestuur geen ge
meenteterreinen meer in huur zal afstaan
aan vereenigingen, waarvaii de leden
krachtens K.B. van Mei 1933 wegens revo-
lutlonnaire gezindheid geen overheidsbe-
trekking kunnen vervullen. Zooals men weet
kad dit Koninklijk Besluit betrekking op de
Communistische Partij Holland, de Syndi
calistische Partij en de N. S. B. Voor ver-
gade.iagea, meetings, openluchtbtjeenkom-
®ten' enz. van andere politieke partijen zal
en aanzien van de verhuring van gemente-
rreinen of "gebouwen voortaan in. ieder
Seval afzonderlijk worden beslist.
Politioneel werk aan den winkel.
C«ze colportage-strubbelingen, indt-
ect een gevolg van de nadering' der ver
ezingen voor de Provinciale Staten,
1J" den laatsten tijd het werk van onze
ov die toch al in verlerlei opzicht
^rbelast is, komen verzwaren. En men
I zich voorstellen, dat het hoofd dier po-
e' m.a.w. de burgemeester, huive-
g s zijn ordebewaarders nog eens met wat
va-cohtróie werkzaamheden op te knap-
n'" Sommige. Raadsleden wilden dat
t0en het Prinsenhof even een
"kelsluitings-dc batje ontstond, waarbij
,,n' ket sluiten op Dinsdagmiddag der nap-
^erSzaken ter sprake kwam. Kan het niet
0 Worden gewijzigd, deze bepaling, vroe-
,eb enkele, met het lot onzer hoofdstede-
Figaro's begam vroede vaderen, dat
16 kappergzakep 0p den genoemden mld-
ag Wél-openblijven, maar "dan alleen voor
Verkoopen -van diverse ppmadetjes,
CUrt-jes, watertjes en derge.yke artikelen
k niet voor hét knippen én scheren En
n dan niet aan de politie worden opge
ien te contrcleeren of e.' inderdaad niet
®kn>pt of gésGhoren wordt?... Neen,
kan niet!, antwoordde de burge-
ester. Een, r.aar wij boven reeds hebben
kengezot; gerechtvaardigd antwoord...
Vej;at politie toch al overbelast is. Het-
:'0j- tlan ten overvloede nog eenr met en-
hop- °n'an£s bekend geworden „cijfers"
van*CAWorden aangedikt... De statistiek
kisterdam over het jaar 1934 leert
n.1. onder meer, dat het aantal „economi
sche misdrijven" (diefstal, verduistering,
heling, bedrog steeg met niet minder dan
22 van 14.641 in '33 tot 17.847 in '34!
Vooral het aantal diefstallen nam toe
(16.556 tegen 13.611); hiervan bedroegen
alleen rijwieldiefstallen 9179, tegen een
goede 7100 in het vorig jaar...
Om ook nóg even terug te komen op de
a.s. Statenverkiezingen: geklodderd en ge
plakt zal er1 dit keer, dank zj, het on
langs uitgevaardigde, toe te juichen ver
bod, bij de voorbereidende campagnes
niet worden. De verkie. ing-reclames zullen
uitsluitend mogen worden aangebracht op
door de Gemeente aangegeven plaatsen op
bruggen. En de betreffende borden zullen
overigens ook pas na de candidaatstelling
geplaatst worden, waarbjj dan ook nog met
aesthetlschi overwegingen zal worden re
kening gehouden. Voor de Statenverkiezin
gen is nooit zoa'n animo als voor Raads- of
Kamerdito's, maar er zijn toch ook nu
al vele gegadigden voor deze bruggen-
reclame, hetwelk wel blijkt uit het feit, dat
reeds elf part~'en plaatsruimte hebben ge
vraagd en door het gemeentelijke reclame
bureau, dat'van-déze zaak de leiding heeft,
reeds ver over de 800 piaatsen zijn uitge
deeld... -
- Twee jubilea.
Al maken dan diverse politieke enthou
siastelingen zich in deze dagen druk met
diverse vormen van reclame, het nuch
tere feit is 'daar, dat het groote publiek
zich van deze reclame weinig aantrekt,
zich er b.v. veel minder van aantrekt dan
van de reclame 7 ie thans gemaakt wordt
voor twee vlak voor de deur staande jubilea
op amusements- en kunstgebied, te weten
het 25-jarig tooneel-jubileum van ten eerste
Buziau en ten tweede van Dalsum, respec
tievelijk grooten in het Rijk der lichte en
der... zwaardere Muze. De eerste „jubelt"
aanstaanden Dinsdagavond in Carré in de
Bouwmeester-Revue „Met Vlag en Wim
pel" en het zal hem bij die gelegenheid on
getwijfeld blijken, voor zoover hij het
nog niet wist, dat hij met. vlag en wim
pel de gunst van het hoofdstedelijke uit
gaande publiek, van alle rangen en standen
(vindt men prof. dr. Willem Mengelberg
niet als Voorzitter van 't Eere-comité ver
meld?!) gewonnen en in den loop der jaren
-in-stecdo grootor-omvang gewonnen-heeftt-
De; tweede herdenkt met een Othello-
opvöefing op het Lé'dsche plein zijn kwart
eeuw tooneel en zal daarbij ondervinden,
dat vooral zij, die niettegenstaande de on
gunst der tijden nog steeds in de kunst
van het tooneel gelooven op haar „ver-
trouwén", het hoogelijk in dezen acteur
waardeeren, dat hij, in den strijd om het
bestaan nooit zijn kunstenaars-idealen ver
loochende en zelfs in de afgeloopen moei
lijke jaren die idealen wist hoog te houden
en ten deele, eerst bij de Oost-Nederland-
sche, later bij de Amsterdamsche Tooneel-
vereeniging, wist te verwerkelijken. De
huldiging die hem dezen Zaterdagavond zal
geworden (en die we binnenkort hem ook
in den Helder hopén te brengen, zie onze
nadere nededeeling-hieromtrent), zal hem
zeker een hart onder den riem ver
mogen te 8 teken, Eer klein hartje
onder den riem kreeg hij juist dezer
dagen, bij wijze van voorproefje op de jubi
leums-geschenken van het gemeentebestuur
cadeau... Zoo juist werd namelijk bekend,
dat men het volgend jaar wederom de Am
sterdamsche Toorieelvèreeniging als „eerste
bespeelster van den Stadsschouwburg zal
aanwijzen. Het ligt in de bedoeling den
Raad voor te stellen het subsidie, dat dan
seizoen 15,000 bedroeg, waarbij dan
nog kwAm de mogelijkheid van extra-sub-
sidieerlng voor speciale voorstellingen, aïe
naar het oordeel van de daarvoor bestemde
commissie wat hun kunstwaarde betreft
in aanmerking kwamen, voor het ko
mende jaar te verhoogen tot 20.000.
Een nieuw Amsterdam-aan-Zee.
Intusschen, al maken we dan, als af
scheid van den winter nog éven een koude-
periode door, keeren de gedachten van
de bewoners aan Amstel en IJ zich voort
durend opnieuw weer naar den komenden
zomer en in verband daarmede ook naar
Amsterdam-aan-Zee, alias Zandvoort. Er
bestaat kans, dat wij ih de toekomst een
tweede Amsterdam-aan-de-Noordzee krij
gen! De gemeente Bloemendaal koestert al
geruimen- tijd 'plannen in die richting, en
onlangs heeft men in een opepbare verga
dering! waAróp. vele „stedebouwkundlge"
en andere deskundigen aanwezigen waren,
van die plannen den volke kond gedaan.
Het ligt in de bedoeling aan het einde van
den Bloemendaalschen Zeeweg een splitsing
te maken naar het Noorden, naar de zee
boulevard, die dan een eind zal worden
doorgetrokken. In den driehoek, die daar
door ontstaat, zou dan de geprojecteerde
nieuwe badplaats moeten verrijzen, niet
mét straten"en jfleinen, maar als villa-dorp
in de duinen. Als centrum heeft men een
groot badpaviljoen met Kurhaus gedach
Men heeft met een en ander, dat reeds uit
voerig in den Bloemendaalschen Raad be
handeld werd, een soort luxe-badplaats op
het oog. Buurman Zandvoort ziet dit Initia
tief, dat hoogstwaarschijnlijk wel tot uit
voering zal komen, min of meer met leede
oogen aan en het besluit van Zandvoort's
vroede vaderen om het z.g. tentenkamp
van het Zuiderstrand naar het Noorden,
naar de grens van Bloemendaal te ver-
plaatsei eschouwer velen dan ook als een
„tegenzet". Bijster aanlokkelijk toch zou
het voor de stichters van deze nieuwe luxe
badplaats niet zijn, afgescheiden van het
feit hoe. e over het nut van kampeeren der
groote massa mogen denken, tusschen
twee dichtbevolkte tentenkampen in te ko
men. Men mag in het belang der vele
hoofdstedelijke kampeerders hopen, dat de
beide gemeenten in die kwestie van de
tentenkampen tot een bevredigende oplos
sing zullen geraken. Het denkbeeld, dat
reeds werd opgeworpen, om in deze zaak
het Provinciaal Bestuur als arbiter in laat
ste instantie te Uten optreden, is, gezien
den reeds smeulenden concurrentie-strijd
tusschen het oude Amsterdam-aan-Zee en
het nieuwe, de overweging waard...
door
NETTY CARELTSZ.
Het was in de Dertigjarige Oorlog, dat
op een morgen een ruiter, die er erg moe
dig uitzag, de vesting Landau in West-
Duitslani uitreed. Een troep honden ren
de luid blaffend om de benen van het paard
heen. De mensen, die op de velden aan het
werk waren, vluchtten -o vlug als zij kon
den, toen zij al van verre de honden zagen.
Slechts een grote, stevig gebouwde jonge
ling liep rustig op de landweg toe in de
richting van den ruiter en z(jn honden.
Zodra de wilde bende dezen k oeken jongen
zag, renden zij als leeuwen op hem af. Hij
had dat echter voorzien en was snel naar
de dichtstbijzijnde boom gelopen, waar hy
met zijn rug tegen ging staan, en wachtte
de beesten af met zijn knots, die hij reeds
stoutmoedig zwaaide. En elke zwaai met
deze knots trof een hond, die jankend
afdroop.
Dokter: „U bent al wat beter en als u zich
nog een maand van alcohol onthoudt,
zult u heelemaal beter zijn."
Patiënt: „Is 't nu eigenlijk wel noodig, dat
ik zoo goed weer wordt, dokter?"
is!" Nu moest de ruiter lachen.
„Jij bent me er eentje!" riep hij verge
noegd. ,En op je mondje ben je ook niet
gevallen. En waar heb je geleerd om zo
goed met de knots om .e gaan?"
„In het Zwarte Woud! Daar zijn genoeg
dikke boomen, waaruit het goed knotsen
maken is. En daar zijn ook genoeg jongens
van mijn soort!"
„Ja, dat weet ik," zei de ruiter. „Maar
vertel mij eens, hoe heet je? En waar ga
je naar toe?"
„Ik heet Herbert Planken, en ik maak
een reis door de wereld. En wie bent u?"
„Ik ben Graaf van Mansfeld en ik voer
een regiment aan, dat hier ln Landau ligt.
En ik kan best zulk" jongens als jij ge
bruiken. Kom bij mjj in dienst."
De jor.geling vond het best, en gin» nu
naast het paard, waarop de Graaf van
Mansfeld troonde. Zjj gingen nu weer in de
richting van de stad. De l.onden volgden
op eerbiedige rfstand. Zij aadden geen
lust nog eens een tweede maal met Plan-
ken's stok kennis te maken.
Mansfeld en Planken gingen nu door de
donkere poortgang en de wacht ging in de
houding staan onder trom-geroffel, ter be
groeting van den veldoverste Mansfeld
sprong van het paard ging met Planken
naar de binnenplaats, Daar gekomen floot
hij even schel. Direct kwam een groot hert
met een reusachtig gewei aanrennen.
Wild stortte hij zich op Planken, die ech
ter handig en vlug op zij sprong en zijn
stok liet vallen. Vervolgens pakte hij blik
semsnel met beide handen het gewei vast
en trachtte het dier zo op de grond te
gooien. Het hert verweerde zich met alle
macht, maar het lukte hem niet om Plan
ken van zich af te schudden. Hij probeerde
andere middelen om Planken kwijt te ra
ken, maar alles tevergeefs. Mansfeld had
tot nu toe staan toekijken. Nu beval hij het
hert:
„Ga liggen" en ogenblikkelijk gehoor
zaamde het dier.
„Wat zijn dat voor grapjes?" vroeg
Planken toornig.
„Kijk maar niet zo kwaad. Neem mij niet
kwalijk. Ik wou je moed nog eens op de
proef stellen," lachte Mansfeld. „Jij bent
me er eentje. Ik stel je aan als kornet."
Nu was Planken tevreden. En ln het
daarop volgende gevecht onderscheidde hij
zich zo, dat Mansfeld hem tot luitenant be
vorderde.
Planken diende in het regiment van
Mansfeld tot dCze bij Dessau verslagen
werd door Wallenstein en van de Elbe-llnle
\K i
>Y
Daar kwam ook reeds de ruiter aan.
„Loop naar de duivel jij daar met jè
knots!" riep hfl boos. „Je slaat al mijn hon
den dood!"
„Zij verdienen niet anders!" riep de jon
gen terug." „Richt uw beesten aan' ook beter
af, anders moet ik mij met mijn knots ver
weren, die niet alleen op honden afgericht
naar Hcngarije teruggedrongen werd. Toen
Mansfeld daar zijn troepen ontsloeg, bege
leidde Planken hem op zij réis4 naar Vene
tië, omdat hij Mansfeldvzich daar
wilde inschepen naar Engeland. Maar reeds
in het begin van deze reis stierf Mansfeld
plotseling in Zara (Dalmatië) en Planken
keerde terug naar zijn vaderland.
