Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit indiè
«r JUTTERTJE
ZATERDAG 6 APRIL 1935
CAO 5
Gandhi zwijgt.
/ga
Een drukke week.
gen drukke week hebben we hier in de
i hoofdstad dit keer achter den rug. Een
tt,eeH van veel en druk, zy het dan
Lier en daar 8eremd en binnen nauwe
[wettelijke banen gehouden, openbaar ver
toon.
Qjn te beginnen hadden we dan den
Klassieken veel-geliefden Holland—België-
wedsti'ijd, die men gevoegelijk ook onder
openbaar vertoon", openbaar sportief
vertoon dan, kan rangschikken, waar
van men de bijzonderheden per radio, per
rant, per tijdschrift, per witte doek al in
zoo uitgebreide mate voor oogen en voor
Mren heeft gehad, dat wjj er hier niet
veel woorden meer aan behoeven te wijden.
Alleen is het voor he- die thans ongeveer
van middelbaren leeftijd zijn wel eens
merkwaardig even terug te denken aan
de dagen van htm jeugd, toen het voetbal
nog een onder-onsje was van enkele be
ter gesitueerde jongelieden, waaraan geen
enkel dagblad of tijdschrift, dat zichzelf
respecteerde, eenige aandacht besteedde
en bet eenige voetbalnieuws, dat men on
der oogen kreeg op z'n hoogst een gehec-
tografeerd blaadje was, dat aan de leden
ran de schaarsche clubs werd rondgezon
den. Welk een evolutie in korten tijd!
Evolutie, die zonder meer een „vooruit
gang" beteekent? Vraag, zeer zeker niet
zonder meer met een volmondig „ja" te
beantwoorden, al behoeft men dan nog
tiet dadelijk met den bekenden Amste:-
'amschen arts E. van Dieren, de kruis-
aarder tegen alle mogelijke „moderne"
erschijnselen, van een sport-psychose,
- een geestesziekte te spreken of met
';n onlangs verscheiden chirurg, prof.
Lani in deze massale sport en speciaal
voetbal-belangstelling een degeneratie-
verschijnsel te ontwaren
Nog minder bedenkingen dan eventueel
tegen de gesignaleerde voetbal-evolutie,
kan men hebben tegen de evolutie van
bet vliegwezen en tegen de nog steeas
toenemende publieke belangstelling, die
zich daaromheen groepeert. Hier valt in
derdaad in de meeste opzichten ronduit
van een echte vooruitgang te spreken.
Wie de „doening" van de laatste dagen
op onze gemeentelijke luchthaven aan
schouwde, moest constateeren, dat deze
evolutie thans wederom met schokken
naar boven gaatOp den lsten van
deze maand werd daar de zomerdienst in
gezet, met het directe gevolg, dat er al
dadelijk niet minder dan acht en dertig
„kisten" oftewel vliegmachines per dag
uit en thuis komen, tegen 26 tijdens den
juist beëindigden winterdienst Een zekere
plechtigheid had dezen eerste dag nog
Plaats, ter gelegenheid van de officieele
inwijding van den geregelden dienst op
Praag: de eerste uitreis werd meege
maakt door de wethouders Kropman en
Vos en den directeur der Gemeente Han
skin richtingen, Boogerd. Na dien, in
fle luchtwereld leeft men nu eenmaal nog
weer vele malen sneller dan in de voetbal
wereld zjjn al reeds weer de Praagsche
burgemeester en enkele andere Cechische
autoriteiten op tegenbezoek geweest! In-
tusschen is deze meerdere bedrijvigheid lp
Schiphol nog maar een aanloopje: de vol
gende maand zullen tochzestig ma-
chines per dag passagiers en goederen
door het luchtruim komen brengen en
a'enOnder meer wordt clan de dienst
°P Indië van eenmaal op tweemaal per
Week gebracht.
Onze martiale politie.
Keeren we nu weer vanuit de drukte in
7* Wblken terug tot de drukte op straat,
an va't allereerst de Intocht van de
B.'ers te vermelden, die naar hun
anddag in het R.A.I.-gebouw optrokken,
een Intocht daarover bij voorbaat zco-
we' 'n a's buiten den Raad al veel te doen
as geweest. Dit „openbaar vertoon" heb-
onze gemeentelijke autoriteiten, door
w ar'€' orde-maatregelen binnen inderdaad
nauwe banen trachten te houden,
at het „vertoon"-karakter er van zoo
leimogelijk zou komen te spreken.
Mussert werd om te beginnen,
°raan ln den stoet streng bewaakt en
Ij c ermd, o.m. door enkele politie
ten mbt6n me* bonden, terwijl de zjjstra-
Vo] en stegen, die uitkwamen op de te
gez t r°Ute zo°veel mogelijk werden af-
desalniettemin kwam het hier en
Pol''.toch nog tot strubbelingen, vielen er
'Jer °Pee'e schoten en werden, zooals bij
gelijke gelegenheden te doen gebrutke-
dlre enke'e „buitenstaanders", die niet
ct aan het vertoon of tegen-vertoon
f0n namen, min of meer ernstig getrof-
d02. 9 demonstratie, die de S.D.A.P. op
wapenschouw in hetzelfde
leey tebouw °P dezen Donderdagavond
SeeLV°teeo zou men een meer georgani-
"tegen-vertoon" kunnen noemen.
met P0UUe krij&t bet ondcrtusschen
dit in goede banen houden van het
groeiende openbare straatvertoon met den
dag drukker en ziet zich zich verder ook
genoodzaakt meer martiaal op te treden
en in alle geval voor den dag te komen,
dan tot nu toe het geval was. Vandaar dat
onlangs zij o.m. een z.g. keurkorps in het
leven heeft geroepen, dat ln „oorlogs
uitrusting", met karabijnen over den rug.
dezer dagen voor het eerst met slaande
trom een marsch door de stad maakte.
Wie over politioneele zaken spreekt, komt
dezer dagen ook even te denken aan
onzen oud-hoofdcommissaris Roest van
Limburg, van wien men zoo juist het
overlijden vernam. Deze onze oud-opper-
ordebewaarder heeft in zijn ambtsperiode
ook onrustige tijden meegemaakt; onder
zijn bewind vielen, in 1917 de z.g. aard
appelrelletjes, waarbij tien menschen ge
dood en tallooze gewond werden. Hij zocht
het toentertijd minder in een streng mar
tiaal optreden van zijn corps, dan wel in
een groote soepelheid. Hij beschouwde,
naar een van zijn levensbeschrijvers het
onlangs uitdrukte, elk relletje niet ter
stond als een poging tot revolutie, maar
als een symptoom eener „maatschappelijke
ziekte". Men zou er over kunnen gaan
philosofeerén, welke methode de beste ts:
de zijne of die welke heden ten dage onder
commissaris Versteegh meer en meer
wordt ingevoerd, waarbij natuurlijk onder
het oog zou moeten worden gezien of zijn
tijd, wel vergelijkbaar is met den tegen-
woordigen
Onbegrepen vlagvertoon.
Openbaar vertoon, dit keer niet van
menschen, maar van vlaggen, maakte men
dezer dagen ook op het Rokin mede. Voor
bijgangers waarvan de meesten eigenlijk
niet wisten wat er te doen was, meenden
reeds dat de beslissing over „demping" nu
dan toch voorgoed op het Prinsenhof ge
vallen was en de Rokinwinkeliers met deze
vlaggerrj hun vreugde over het gevallen be
sluit kenbaar maakten. Het bleek een fou
tieve opvatting: zoo gauw en afdoende wor
den overigens hoofdstedelijke problemen als
die van de Rokin-demping niet opgelost!
Het Rokin-probleem is nog steeds hangende
en het uithangen van de driekleur daar ter
plaatse was uitsluitend en alleen het gevolg
van een jubileum van de winkeliersvereeni-
ging aan het rioKin, ter feit, dat slechts
aan de direct-betrokkenen bekend was...
Bussen aan den ketting...
Iets meer naar het Centraal Station toe,
op het Beursplein, kon het publiek verder
den laatsten tijd op onderscheiden dagen
een openbaar vertoon aanschouwen, dat
aan duidelijkheid niets te wenschen over
liet en waarvan men de bedoeling en be-
teekenis geenszins behoefde te gissen. Daar
gingen namelijk telkenmale weer diverse
autobussen „aan den ketting" door toe
doen van den strijd die het Rijkstoezicht
op de Spoorwegen heeft aangebonden tegen
de concurreerende particuliere motor-dien
sten tusschen diverse plaatsen des lands.
Aan welke zijde de sympathieën van het
publiek bij dit openbaar vertoon staan, is
niet moeilijk te constateeren. De uitlatin
gen van het voorbijkomende en omstaande
publiek, die meestal lang niet malsch
ztin en waaruit geen enkel ..medelijden"
spreekt met de geplaagde Spoorwegen, ook
al lijden deze dan, volgens de jongste ge
gevens liefst ongeveer een ton veriies per
dag, laten aan duidelijkheid niets te wen
schen over...
Bredero-herdenldng.
Openbaar vertoon, niet in de lucht of op
straat, maar binnenshuis kregen we deze
week ook te zien en te hooren in den Stads
schouwburg ter gelegenheid van de herden
king van den Amsterdamschen volks-dich-
ter Bredero, die 350 jaar geleden het typi
sche karakter van den hoofdstedelijken
volks-man en vrouw, benevens dat van den
Hollandschen boer, een karakter dat, ln
den grond aarlijk niet veel veranderd is!,
in zijn zangen en tooneelstukken zoo
kernachtig wis vast te legger^ Terwijl
enkele van zijn verzen werden gezegd en
men op het tooneel enkele van zijn spelen
opvoerde, o.m. zijn bekende „Klucht van
de koe", had .en op het Leidsche plein,
ln de hal en in de koffiekamers een soort
Brederodiaansche sfeer trachten te schep
pen met behulp van een aantal biertonnen
en een legertje studenten en anderen die
zich in 17-eeuwsche kleederdracht en ge
wapend met lange Goudsche pijpen tus
schen het publiek bewogen. Het bleef even
wel bfj een trachten, bij een poging,
die men eerder ietwat kinderachtig dan
wel goedbedoeld kon noemen...
„Dat wat je niet hebt-"
Keeren we tot de straat terug, dan be
hoort nog vermeld te worden het thans ge
reglementeerde verkiezings-propaganda-
vertoon door middel van de door het ge
meentelijke reclame-bureau vervaardigde
en aan de brugleuningen overal bevestigde.'
houten aanbevelings-bordcn. Zonder te be
weren, dat het „kladverbod", waar deze
nieuwe vorm van politiekt propaganda in
direct het gevolg van is, geen goed ding
zou zijn, betreurt men in deze dagen wél
zoo nu en dan de zekere romantiek en het
los-artlstieke, dat dan in alle geval toch
aan de vroegere straatkloddertj verbonden
was. We hebben nu. met deze eenvoudige
schuttingtjes en ^aaltjes op de bruggen
misschien nóg meer het gevoel gekregen
van een nuttelooze vertooning, die daaren
boven nog uiterst saai en vervelend,
zy het dan ook netjes, Is. Iet is op dit
gebied ai net zoo als overal elders: „dat
wat je niet hebt" ga je betreuren en de
neiging om, gelijk Annle Salomons het eens
zelde, „weenend om te zien naar hetgeen
men heeft verloren", zou, met deze nieuwe
gereglementeerde verkiezingspropaganda
voor oogen, ons bijna de vroegere klodder-
romantiek doen terug verlangen...
Wethouder Wierdels.
Laat ons trouwens dit keer met nog een
andere korte herinnering aan het verleden
besluiten en wel raar aanleiding van het
heengaan van oud-wethouder Wlerdels, die
lange jaren zoowel ln de kranten- en druk
kers- als in de bestuurlijke wereld van de
hoofdstad zulK een belangrijke rol ge
speeld heeft. Deze Katholieke wethouder,
die zichzelf eens in een Raadsvergadering
als een „eenvoudig boekdrukker" betitelde,
een titel waarmede hij nadien dikwijls
goedmoedig-spottend werd aangeduid,
oriënteerde zich destijdi in zijn beleid voor
een groot deel op de sociaal-democraten in
den Raad en op zjj drie roode mede-wet
houders. Zoo is hij het b.v. geweest die als
beheerder van de Afdeeling Arbeidszaken
het z.g. georganiseerde overleg tot stand
bracht. Dit medezeggingsplantje door hem
in den gemeentelijken grond gepoot, zal
overigens weldra een nieuwe loot schieten.
Juist deze week toch deelde de tegenwoor
dige beheerder van genoemde afdeeling,
wethouder Kropman mede, dat een nieuwe
medezeggenschap-voordracht binnenkort bjj
den gemeenteraad zal worden ingediend,
een voordracht waarin wordt voorgesteld
dit „medezeggen" van het gemeenteperso-
neel ook op andere terreinen uit te brei
den dan alleen op dat der arbeidsvoorwaar
den, waar het tot nu toe alleen gold.
Ook heeft de heer Wlerdels aan de wieg
gestaan van de collectieve arbeidsovereen
komst ln de typografie en zoo valt deze
volbloed Amsterdammer, die een „figuur"
aan Amstel en IJ was, te gedenken als een
man, die met liefde en energie het zijne
heeft gedaan om de veelszins nog zoo chao
tische moderne maatschappij in meer har
monische en „cöoperatleve" banen te leiden!
Gandhi, bij wien het in den laatsten tijd
zeer ernstig is geworden, doet weer van
zich spreken. Weliswaar juist daardoor,
dat hij zichzelf ln zwijgen hult. Volgens
een oud Lattjnsch spreekwoord het beste
middel, om een philosoof te blijven
Gandhi dus heeft op een dag verklaard,
dat hij nu vier weken een absoluut stil
zwijgen zou bewaren en dezen tijd gebrui
ken, om allereerst zijn uitgebreide cor
respondentie te behandelen en verder zijn
werk over het plan tot landbouwreorgani-
satie ai te maken, dat binnenkort de
heele wereld zal verbazen. Gandhi is wer
kelijk een philosoof! Is er wel een beter
middel om zich aan alle storende en af
leidende onderbrekingen te onttrekken,
dan dat men in 't geheel niet atwoordt?
„Dus dan zie ik u over een paar uur aan
tafel."
„Heel graag, zal het niet te veel
moeite aan uw vrouw geven als ze zoo'n
onverwachten gast krijgt?"
„O nee, we hebben er vanmorgen al twee
uur lang over getwist."
Verkooper: „Hier zijn een paar prachtige
wildleeren handschoenen Daar hebt u uw
heele leven wat aan."
„Mooi, laat ik die dan maar nemen," zet
kooper.
Verkooper: „Wilt geen reserve paar no
men, mijnheer?"
Beste Klaas.
Deze week is de „Java" als een phoenix
uit de asch herrezen van de reparatie op
het M.E. terug op de reede verschenen en ik
moet zeggen het schip ziet er prachtig uit.
Het heeft aan lijn veel gewonnen en we
kunnen er mee voor den dag komen. Dien
zelfden dag dat het schip tusschen de Con
servatie en Modderlust heen voer is het ook
uitgevaren en eerst Zaterdagmorgen j.1. te
ruggekeerd. Dezer dagen is dominé Vaan
drager met de „Huygens" hier in Soerabaja
aangekomen. We hopen dat onze nieuwe
vlootpredikant hier een prettige turn moge
hebben. Om te beginnen staat er al een
reisje met de „Java op het programma.
De volgende week gaar er eenige Dorniers
naar Manilla. Die lui op het vliegkamp die
boffen toch maar met zoo'n buitemandsch
reisje Hr. Ms. „Java" zal het volgende
weekend op Cheribon verblijven. Ook wel
van honk dus maar waar je ook komt hier
in de tropen, dat is allem-al hetzelfde en
het varen biedt hier lang zooveel afwisse
ling niet als b.v. in Eur> -a. In Priok krijgen
we in het begin van de volgende maand
Japansch vlootbezoek en in Soerabaja krij
gen we de Engelsche onderzeebooten op de
ree. Ja, we hebben veel contact met de
vreemde Marines de laatste jaren.
De Landvoogd zal binnenkort de „P.W."
op Madoera bezoeken, terwijl ik hoorde
vertellen dat de reis van Z. Excellentie naar
Bali ook per oorlogsschip zal gaan, nog ge
ëscorteerd cl.,oi een jager. Weet je nog wel
Klaas toen we met de „kapal toedjoe" het
jacht van den Gouverneur Generaal escor
teerden, van Batavia naar Soerabaja? Toen
waren we wel met een eskader van een
stuk of acht schepen. We kwamen toen net
van ïanoeuvres, ik meen onder leiding van
admiraal Gooszen. In Batavia onze de-
partements residentie schijnt het de
laatste dagen enorm heet te zijn. Tempe
raturen van 32 graden Celsius werden
waargenomen, Iéts wat de laatste 65 jaar
niet was voorgekomen. En in dienzelfden
tijd komt de mail met kiekjes uit Holland
over jspret en sneeuw .1 Holland. Dat is
toch wel om uit je Hollandsche m. rine-vel-
letje te springen, wat Op zee gaat'-het
natuurlijk wel, maar op Soerabaja zelf kan
het toch ook dikwijls, Oost of West ten
spijt, (heb jij eigenlijk wel eens een goed
verschil gemerkt?) nog moordend heet zijn.
Enfin ook je briefschrijvende sobat gaat
aan zijn laatste moesonnetje beginnen en
dan krygen we tenminste weer den Hol
landschen zomer.
Veel marine nieuws heb ik op het oogen-
blik niet. Zooals gezegd ik was de geheele
week buiten en vandaag heb ik de wacht,
dus heb ik „de wal" nog niet gezien. Wij
allen leven hier echt mede met de glorie
die het korpj mariniers behaaldë in de
Saar. Wat fijn voor die mannen van
kapitein de Bruyne dat zij tot slot voor
onze koningin mochten defileeren. Ook
daarvan zagen wij hier in de couranten vele
kieken en ieder voor zich tracht er bekende
gezichten uit te halen. Ook hier in de Oost
is men allerwege trots op de prestaties
van ons korps dat denNederlandschen naam
weer zoo goed naar het buitenland verte
genwoordigde. Wordt kapitein de Bruij?
ne nu weer eerste officier op het Instituut?
Het is wel een pracht van een promotie.
Eerst 1 Januari ridder Oranje Nassau en
geen maanden later bevordering tot of
ficier in die orde.
Vandaag een week geleden is er hier een
wedstrijd geweest, estafette door Soerabaja
heen. De route was (laat eens kijken of je
je nog weet te oriënteeren hier in de kro
kodillenstad) Stolk-Dijkermanstraat-Keta-
bang-Cannaplein en Ondomohenweg. Dus
il langs een boel marinehuizen.
Verder vergrootte 't elftal van den vlieg-
dienst, evenals zulks met Zeemacht het ge
val is haar kans op een plaatsing in de
hoofdklasse van den voetbalbond hier met
een 42 overwinning op de club Ardjoeno.
Temeer omdat ik hoorde dat er spoedig een
oud-Tubantia speler in het elftal zal worden
opgenomen en zoo goed is de Indische voet
ballerij nog niet of een speler van een eerste
klas elftal in Holland b tcekent een groote
versterking van een elftal hier.
Nu Klaas, het is weinig maar uit een
goed hart hoor, over twee weken vanuit
Cheribqn. Daar ben jij nog niet geweest en
kan ik je dus een boel schrijven.
Saluut hoor, -
HENK.
JL_