Oude Paaschgebruiken.
Het zegen-brengende
Paaschvuur
Er wordt een
Paaschei gelegd,
POPULAIR BIJVOEGSEL VAN DE HELDERSCHE COURANT
693
ZATERDAG 20 APRIL 1935
AUTEURSRECHTEN - VOORBEHOUDEN
„Een nest, waar milkoenen zoete titrtQ
eitjes gelegd worden
Dr. R. S. van Tongeren*
Traditie in de Paaschviering
door
Dr. H. G. L. van Berckens,
Eén uur voor middernacht. Overal waar
het nog gewoonte is om in "het eerste uur
van deu Paaschnacht zegenbrengend wa
ter uit de beek te scheppen, brandt nog
licht in de huizen...
„Het is tijd", zegt Anna. „We moeten
gaan". En ze blaast de kaars uit. Zwijgend
gaan ze naar de beek, langs de weiden en
de wilgen. De hemel is zwaar bewolkt. In
de verte blaft een waakhond. Zouden de
jongens komen Vermomd en met roeden
gewapend, zooals 't Paaschgebruik hier
voorschrijft. De beek murmelt zachtjes. De
meisjes zetten hun kruiken op den grond
en hurken aan dc 1 oever neer. Ze fluisteren
zelfs niet meer. ingespannen luisteren ze,
en wachten tot het twaalf uur zal slaan.
In het kreupelhout kraakt iets. De klok
in de kerktoren slaat twaalf uur, met bron
zen stem. En opeens is het een gejoel-en
geschreeuw van ■je~welsterHe1r2SJïI dë' jöfi-
gens, die zich in bet kreupelbosch'verstopt
hadden. Bijna had de verschrikte Marié eén
kreet geuit! Maar nee, z, mag niet. Het
water mag immers niet vervloekt worden
Zwijgend vullen ze hun kruiken. Iemand
probeert Anna in de beek te duwen. Ze
moeten praten, de meisjes; de jongens doen
alles om dat gdaan te krijgen. Ze plagen
en kietelen met de roeden, maar het lukt
hun niet! Zwijgend brengen de meisjes het
gewijde water naar huis. Ze drinken het,
omdat ze nu beschermd zijn tegen ziekten,
en ze wasschen zich ermee om mooi te wor
den.
Overal wordt Paaschwater gehaald. De
Rechts:
Gelukt het den
jongens om de
meisjes, die het
Paaschwater naar
huis dragen, aan
het praten te krij
gen, dan verliest
het wonderwater
zijn bijzondere
werking.
boer besprenkelt er zijn akkers mee op
Paaschdag, opdat het zaad zal gedijen en
de oogst rijk zal zijn. De boerin gaat met
het water door de stallen, opdat het vee
gezond zal blijven. En al die plechtigheden
g:eke-ureiüii..pléchtige stilte,
De Pa^söhkïokken luiden. De boer zit in
Het Paaschbrood.
Links:
Een ei in de akker
voor begraven,
maakt het land
vruchtbaar.
het in de versche aarde. Hij spreekt zijn
wenschen uit, en zegt een gebed op. Hij
klopt Lize op den slanken hals, en maakt de
voor weer dicht. Overal doet hij dat: op
alle akkers maakt hij zoo'n voor. Zelfs in
den tuin begraaft hij eieren. Het el is het
symbool van de vruchtbaarheid, het zal
zijn land zegen brengen. Eieren spelen een
voorname rol bij het Paaschfeest. In de
eene streek staan volwassenen op een heu
vel, en laten eieren langs de helling naar
beneden rollen. Beneden staat de Jeugd,
en ieder ziet zooveel mogelijk eieren te
krijgen als maar eenigszins mogelijk is.
In een andere streek hebben de boerenzo
nen zich in twee partijen verdeeld. Beide
partgen kiezen uit hun midden een kam
pioen en deze kampioenen hebben een
eigenaardigen wedstrijd uit te vechten.
Tweehonderd eieren liggen op den weg,
die voert naar het naburig dorp, en wei
in afstanden van 50 meter. De eene kam
pioen moet deze eieren nu oprapen en in
een met water gevulde kruik leggen. On
derwijl moet de andere kampioen naar 'n
van te voren vastgesteld dorp rennen, waar
hij een kruik, gevuld met rooden wijn. moet
halen. Wie het eerst zijn taak volbracht
heeft, is winnaar. De verliezende partij be
taalt den rooden wijn en de eieren, en bo
vendien nog een bedrag aan geld, dat dient
h-?t kippenhok en haalt de nesten uit. Drie
eieren heeft hij al gevonden. Hij steekt ze
in zijn zak en gaat naar zijn akker met
Lize, het bruine paardje. Daar spant hij
zijn vermoeide Lize voor de ploeg, en trekt
de eer3te voorT.een- paar meter lang slechts.
Dan haalt hij een ei uit zijn zak, en legt
om de winnende partij vrij te houden.
Merkwaardig en verschillend zijn de
Paaschgebruiken, die sedert eeuwen op 't
land in eere gehouden worden. In sommi
ge streken bakken de boerinnen reusach
tige wittebrooden, die aan de kinderen ge
geven worden. Of men bakt meterlange
brooden van wittebroodsdeeg. met rozij
nen. Ook deze moeten geluk aanbrengen.
Gloeiend-rood gaat de zon met Paachen
onder. De kinderen sleepen dorre takken
aan. Bij het aanbreken van de schemering
wordt de brandstapel met teer overgoten
en in brand gestoken. Alle dorpelingen
zijn bijeen gekomen. Zij zingen oude liede
ren, en de jongens en meisjes springen door
het vuur.
Het Paaschvuur moet 2egen brengen.
Soms brengen de boeren bezemstelen mee,
en bijlen, die zij in het vuur houden. Dit
doen zrj om beschermd te zijn tegen blik
sem en vuur. Ze laten het hout verkolen,
en begraven het later in huis, in de 9chuur
en in de stallen. Ook maakt men wel uit
verkoold hout kleine kruisen, die als amu
let gedragen worden. Zoo heeft ieder
streek zijn eigen gebruiken, waar men zich
aan houdt.
In Braunschweig, in Duitschland, is een
bekend gebruik de „Brautversteigerung",
de bruidsverkooping. Op Goeden Vrijdag
worden de voorbereidingen gemaakt. Op
Paaschmorgen heeft de verkooping plaats.
Alle meisjes boven zeventien jaar moeten
zich daaraan onderwerpen. Ze zitten
met een bang hart in een kamei naast
de verkoopingszaal in de dorpsherberg. De
jongemannen zijn daar allemaal aanwezig.
De president staat met een reuzen houten
hamer in de hand op een margerinekist
en begint:
,7Jbhgemahhén!ï! Het oude 'gebruik ,van
onze vaderen nakomend, bied ik de meis
jes van ons dorp, die bóven de zeventien
zgn, en nog niet den weg naar het huwelijk
gevonden hebben, te koop aan! Wie het
meeste biedt, krijgt de toewijzing. Wie be
taald heeft, mag een jaar lang uitsluitend
met het gekochte meisje dansen. Ieder an
der heeft dat recht te eerbiedigen. Ik bied
te koop aan „Margaretha Buntsehuh zeven
tien jaar oud, waarschijnlijk bekend aaa
alle aanwezigen. 20 Pfenning is het laagst»
bod."
Vele familie's zijn zoodoende onder den
hamer ontstaan. De ouden willen het wel
niet toegeven maar tóch is het zoo.-J
door
Jammer genoeg is 't noodig, dat ik begin
met een lang gekoesterde illusie aan stuk
ken te slaan. Namelijk die, dat de Paasch-
eieren van de Paaachhaas afkomstig zijn.
Maar waar komen ze dan wel vandaan en
waar worden ze gemaakt?
Zeker, er zijn veel broedplaatsen voor
eieren, ook voor Paascheieren, maar daar
wij nu eenmaal in 't tijdperk der techniek
en de records leven, i„ 'twel zoo interessant
en misschien ook imposant, om maar dade
lijk 'n kijkje te gaan nemen in een nest,
waar millioenen zoete eieren en eitjes ge
legd worden.
Ergens in ons land staat een gebouw
van zeven verdiepingen, waar in dezen tfo'd
van het jaar tweeduizend arbeiders bezig
zijn met de snoepwaar-productie voor
Paascheieren. Eigenlijk zijn het hoofdzake
lijk meisjes, (ik noem ze chocolademeisjes),
met witte schorten en mutsjes, die zich
aan dit zoete beroep gewijd hebben, en die
er ook wel het geschiktst voor z|jn om dage
lijks duizenden en nogmaals duizenden
haasjes en katjes, kippen- en marsepeineie
ren te beschilderen. In een chocoladefabriek
wordt namelijk niet alles machinaal gedaan.
Evenals in de kleerenbranche »n ia h»t
